ÖN SÖZ

ÖN SÖZ
Dış yardımların bir mefhum olarak Uluslararası İlişkiler disiplini içerisinde
kendisine yer bulması; II. Dünya Savaşı’nın nihayetlendiği döneme, yani savaş
sonrasında ikiye ayrılmış kıta Avrupası’nın yeniden inşası sürecine denk gelmektedir. Ancak söz konusu mefhumun ülkelerin dış politikalarında belirleyici
bir pozisyona yükselmesi, şüphesiz Sovyetler Birliği’nin çözüldüğü ve tek kutuplu sistemin kurulduğu 1990’ların başıdır. Soğuk Savaş sonrasında oluşan
yeni dünya düzeni içerisinde, devletlerin siyasi ve ekonomik altyapıları bakımından yeniden yapılandırılma sürecine girdikleri aşikârdır. Bununla birlikte
eski Sovyet havzasında bağımsızlığını kazanan ülkelerin, söz konusu dönüşüm
sürecini atlatmak adına diğer devletlerden belirli oranlarda destek aldıkları da
bilinmektedir. Söz konusu dönemden günümüze dış yardımlar, ülkelerin dış siyasalarında giderek artan bir öneme sahip olmuş ve insani yardımlar, kalkınma yardımları, eğitim yardımları, koruma sorumluluğu, insani müdahale gibi geniş bir
yelpazeyi ifade eder hâle gelmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin bu bağlamda inşa ettiği “Türk İşbirliği
ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)”; kurulduğu dönem ve amaç itibariyle kurumsal olarak ilk etapta Türk Dünyası’na, bugün ise Afganistan’dan
Haiti’ye, Şili’den Kosova’ya kadar dünyanın dört bir yanına Türkiye’nin
‘‘dost eli’’nin uzanmasına vesile olmakta ve Türk Dış Politikası’nın ölçeğinin,
bölgeselden küresele yükselmesine katkı sağlamaktadır. Buna rağmen Türkiye’deki Uluslararası İlişkiler yazınında dış yardımlara ilişkin yapılan çalışmalar, yok denecek kadar azdır.
Mevcut çalışma, bu eksikliği gidermek ve Türkiye’de, dış yardım konusu
üzerine çalışma yapan ve/veya yapacak olan akademisyenlere (ve akademisyen
adaylarına) kaynak oluşturmak amacıyla derlenmiştir. Bu kitabın derlenmesindeki bir diğer amaç ise dış yardım mevzusunun Türkiye ve dünya çeperinde
geniş bir yelpazede incelenmesiyle kamuoyunda farkındalığın arttırılmasına
katkı sunulmasıdır. Mevcut çalışmanın derlenmesindeki bir başka amaç ise dış
yardımlar alanındaki literatürün, Türkçe yazına kazandırılmasıdır. Türkiye’nin
ve dünyanın dört bir yanından otuz dört yazarın katkılarıyla ortaya çıkan bu
çalışma öz olarak; “Kavramsal Tartışmalar Bağlamında Dış Yardımlar”, “Türk
Dış Politikası Bağlamında Dış Yardım Uygulamaları” ve “Uluslararası Politika
Bağlamında Dış Yardım Uygulamaları” şeklinde üçe ayrılmaktadır.
vii
Kitabın basımını üstlenerek yukarıdaki satırlarda değinilen amaçların gerçekleşmesini sağlayan Nobel Yayınevi’ne, basım süresinde yardımlarını esirgemeyen
Yayın Kurulu Genel sekreteri Sayın Yıldız Çağlayan’a, Setenay Sever’e ve
Gülbahar Dursun’a teşekkürlerimi sunarım.
Kitabın kapak fotoğraflarının kullanımı için TİKA’ya, fotoğrafların temini
için TİKA Basın Müşavirliğine, Kürşat Özdemir’e ve gerekli yasal izinlerin
TİKA’dan alınmasında yardımcı olan Cenk Gedik’e teşekkürlerimi sunarım.
Çalışmaya makaleleriyle destekte bulunan ve hacimli bir kitabın ortaya çıkmasına vesile olan tüm yazarlara teşekkürlerimi sunarım. Çalışmanın hacimli bir kitap
olarak teknik zorluklarının aşılması hususunda da katkılarından dolayı Bölümümüz
Araştırma Görevlileri Bengü Çelenk ve Burak Güneş’e teşekkürlerimi sunarım.
Elbette teşekkürlerin en büyüğünü, kendilerine ayıracağımız vakitten feragat eden ailelerimiz hak ediyor. Zira kolektif bir çalışmanın ürünü olan bu eser,
ailelerimizin sabır ve anlayışları sayesinde ortaya çıkmıştır.
Erman Akıllı
Ocak, 2016
Kırşehir
viii