kamu bankaları fonlama stratejisi

KAMU BANKALARI FONLAMA STRATEJİSİ
I.
II.
TCMB Fonlama Maliyeti ve Aracılık Maliyetleri
•
TCMB’nin bankaları ortalama fonlama maliyeti %9’a yakındır. TCMB likidite
politikasıyla gecelik piyasada faizin % 10.75’te oluşmasını ve bu oranı
geçmemesini sağlamaktadır.
•
TCMB’nin % 9 seviyesindeki ortalama fonlama maliyetine rağmen son
zamanlarda sektördeki ortalama mevduat faizinin % 11’e ulaştığı ve artış
eğiliminde olduğu dikkat çekmektedir. Değişik vadelerde ise mevduat faizinin
%13 seviyesini aştığı görülmektedir. Mevduat faizindeki artışta, enflasyon
görünümündeki bozulma, beklenen reel faizdeki artış ve yurt dışı piyasalardan
borçlanmadaki azalış etkili olmaktadır.
•
Mevduat faizlerindeki artış kredi faizlerine de yansıtılmaktadır. Ticari kredi faizleri
%1 7, konut kredisi faizleri ise % 14 civarında oluşmaktadır. Ticari kredi ve mevduat
faizleri arasındaki farkın artması bankaların risk algısının arttığına, maliyetlerin
yükseldiğine, kredi standartlarının sıkılaştırıldığına işaret etmektedir.
•
Mevduat faizlerinin TCMB fonlama maliyeti ve gecelik faizlerin üzerine çıkması
merkez bankasının kısa vadeli faizler üzerindeki kontrolünü kaybettiği yorumlarına
neden olmaktadır. Bu durumun süreklilik arz etmeye başlaması durumunda
piyasada faiz artırım beklentisi güçlenmektedir.
•
Son dönemde sektörde mevduat faizi yarışına kamu bankaları dahil büyük
ölçekli bankaların da katılması faizlerin hızlı yükselmesine neden olmuştur.
Kamu Bankaları Durum Değerlendirmesi
•
Banka bazında değerlendirmelere aşağıda yer verilmektedir:
o
Ziraat Bankası: Ziraat Bankası sektörde TCMB fonlamasına en fazla bağımlı
banka konumundadır. Merkez Bankasının bankaları fonladığı tutar yaklaşık
90 milyar TL’dir. Ziraat Bankası’nın likidite ihtiyacı 25 milyar TL olup banka tek
başına TCMB fonlamasının dörtte birinden fazlasını almaktadır.
Ziraat Bankası yurtdışı kaynak temininde son yıllarda etkinliğini artırmakla
birlikte dış borçlanmasının % 55’lik kısmı hala kısa vadeli borçlanmadan
oluşmaktadır. Sektör ortalamasının % 30 civarında olduğu dikkate
alındığında; Ziraat Bankası’nın dış borçlanmada kısa vade yoğunluğunun,
banka için riskler (maliyet, yenileme vs.) içerdiği kadar sektörün dış
borçlanma oranlarını da olumsuz etkilediği görülmektedir.
1
III.
o
Halk Bankası: Son dönemde sektörle birlikte hareket eden Halk Bankası,
mevduat faizlerini yukarıya taşıyan bankalar arasında yer almaktadır. Likidite
ihtiyacı 6,5 milyar TL’dir. Ziraat Bankası’na kıyasla daha fazla dış
borçlanmaya sahip olup kısa vadeli borçlarının payı % 39 seviyesindedir.
o
Vakıfbank: Kamu bankaları arasında en yüksek faizi uygulayan bankadır.
Son dönemde özellikle kamu mevduatında fiyatlama yarışında yer aldığı
görülmektedir. Likidite ihtiyacı 9 milyar TL’dir. Kamu bankaları içerisinde dış
borçlanmada en uzun vadeye erişen bankadır. Kısa vadeli dış borçlarının
payı % 22’lik oranla sektör ortalamasının da altındadır.
Öneriler
•
Kamu bankalarının daha etkin bir likidite yönetimine sahip olmaları ve mevduat
yarışına girmemeleri mevduat faizleri üzerindeki baskıyı azaltacaktır.
•
Kısa vadede aşağıdaki adımların atılması faydalı olacaktır:
o
Kamu bankaları piyasada oluşan TL faiz baskısına karşılık piyasada mevduat
faizleri gerileyinceye kadar öncelikle TCMB fonlamasına yönelmelidir.
o
Eşzamanlı olarak, Ziraat Bankası’nın TCMB fonlaması içerisindeki payının
azaltılması suretiyle diğer bankalar üzerindeki baskının da hafifletilmesi için
stratejik adımlar uygulamaya konulmalıdır. Bu amaçla, kısa vadede likidite
ihtiyacını azaltacak şekilde iki-üç yıla kadar vadeli ilave dış kaynak temini için
çalışılmalıdır.
Ziraat Bankası bu amaçla yurtdışı borçlanmasında önümüzdeki aylarda
yoğunlaşan yenilemelerde mutlaka uzun vadeyi tercih etmeli ve borçlanma
tutarını uzun vadede sektör ortalamasına getirecek şekilde planlama
yapmalıdır.
o
Yurtdışı borçlanma imkanlarını daha fazla kullanan Halkbank ve Vakıfbank
TCMB tarafından sunulmakta olan “döviz teminatlı Türk lirası borçlanma”
imkânından aktif biçimde faydalanmaya başlamalıdır. Halihazırda bu
imkanlar kamu bankaları tarafından hiç kullanılmamaktadır.
Bu imkanın kullanılması yurtdışı borçlanma piyasasından kaynaklanabilecek
baskıları da kamu bankalarının TCMB’nin sunduğu TL piyasası üzerindeki
baskıyı da azaltacaktır. Bu yöntemde dış borçlanma imkanlarının yanı sıra
yurtiçinde döviz mevduatının çekilmesi de bir kaynak olarak kullanılabilir.
2
o
Kamu bankalarının son dönemde mevduat yarışına girmesine sebep olarak
kamu kuruluşlarının mevduatlarının tutulmaya çalışılması gösterilmektedir.
Kamu kuruluşlarının mevduatlarına ödenmesi gereken minimum faiz Hazine
Müsteşarlığı tarafından belirlenmekte olup (30 gün yaklaşık %10.15) kamu
mevduatına ödenen faizlerin % 13 seviyelerine çıktığı bilinmektedir.
Kamu yararından kamu zararına dönüşen yapının gözden geçirilmesi
yerinde olacaktır. Kamu bankalarının belli bir eşiğin üzerinde fiyatlama
yapmama konusunda kendi yönetimlerinde karar almaları ve birbirleri ile
rekabete girmemeleri önemlidir.
3