Asfalt Kaplamalarda Bakım Metodları Ülkemizde

Asfalt Kaplamalarda Bakım Metodları
Ülkemizde karayollan; trafik yükü, gevresel etki, iklim kosullan gibi etmen-lergdzdnünde bulundurularak projelendirilmekte ve teknigine uygun olarak insa edilmektedir. Karayolu projelenme-sinde kullamlan kriterler yolun
imalatm-dan sonrada yolu bozma etkisine bas-lamakta ve devam etmektedirler. Yol üzerinde isleyen trafik yükü,
iklim kosul-lanna uygun hava sicakhgmdakidegisi-me bagh kalarak yolun altmda, üzerinde ve yanlannda
gerilmeler olusturarak, asfalt kaplamalarda gatlaklara, kügukgukurlara, oturmalara, satihkinlmalari-na, yigilmalara,
ondülasyonlara neden olmaktadir.
Asfalt kaplamanm tipi ne olursa ol-sun, tabiat kosullanaltmdatasidigi trafik yüküyle ilk yapildigi gibi tutmak, muhafaza etmek igin kaplama bakiminaihti-yagvardir. Asfalt kaplamada bozulma-nin nedeni ne olursa olsun sebebi
orta-dan kaldirmakesastir. Bu durum o an-dakibozulmayi ortadan kaldirmayigi-dermekle kalmaz tekrarlamayidnler
ge-ciktirir. Karayolunda yapimislemlerin-den hemen sonra bakim islemleri bas-lar.
Koruyucu Bakim
Karayolu imalatinda; yeralti ve yü-zeyselsulann yol gdvdesine zarar vermedenuzaklastinlmasiigingesitliyapimaraglan ve teknikleri kullanihr. Koruyucu bakimin birinci grubunda yol
üzerinde veya yol kenannda biriken suyun sebebi arastinlarak, birikmelerinin nedenleri gdzülmeyegahsihr. Su
birikintisinin bu-lunmasi; yüzeysel drenaj sisteminde kullamlanyapielemanlan, yol güzergahi boyunca yola düsen
yagislar ile yola gelmesi muhtemel yüzeysel sulan yol-dan uzaklastirmak üzere yapilangesitli hendekler,
menfezler, borular, rdgarlar, sifonlar ve bunun gibi yapilardan biri veya birkaginin takılı oldugunugdsterir. Bu
yapilann bahar ve sonbaharda olmak üzere en az yilda iki defa kontrol edile-rek temizlikleri koruyucu bakim olarak
yapilmahdir.
Karayolu her ne kadar teknigine uygun olarak imal edilse dahi imalattan sonra gergeklesenagir trafik yükü ile
asfalt kaplamalarda gdrülebilen ince ve kügükgatlak ve kinlmalarolusabilir. Bu kilcalgatlak ve kinlmalar yol
üzerinde yaya olarak gezildigindegdrülebilir ve ileride olusacak muhtemel bozuklukla-nn habercileridir. Büyük
gukurlaradd-nüsmedenahnacakonanm tedbirleri koruyucu bakimin ikinci grubunu olus-turur. Hava sartlan,
esashonanmlar ya-pihncaya kadar asfalt kaplamadaki ha-san dnlemek üzere bakimlaryapilmasi-ni gerekli kilar.
Qatlaklar serin ve kuru havalarda dolduruldugunda, küguk ya-malarkaplamanm kuru havanmsicakoldugunda,
koruyucu tabaka ise sicak ve yagissiz havalarda yapilmasi en iyi sonucu verir.
Yama Bakimi
Karayolunun üst yapisi asfalt beto-nu kaplamah ve satihkaplamah olarak, bitüm kullanilarak iki sekilde projelendirilerek imal edilmektedir. Asfalt kaplamalarda gesitli nedenlerle bozulmalar olusmaktadir. Yamalar en yaygm
olarak kullamlan bakim metotlanndan biridir. Qatlaklarmbirleserek poligon seklini olusturdugu veya
poligonlarmyavas ya-vasaynsmayabasladigi timsah sirtigat-lakh kesimler ile gukur, segregasyon, lo-kal oturma,
tekerlek izinde oturma ve dtelemelerinoldugu kesimlerde yama uygulamasiyapilir.
Yama isleminde; bozulmamn oldu-gu kesimler düzgün
bir dikddrtgen, ka-re veya her ikisinin kansimi seklinde
ke-silerek bozulmanmbittigi bitümlü taba-kaya kadar
kazihpgikartihr. Kazima isle-mi en alt tabakada
minimum silindirle-me genisligi kadar, üste dogru ise her
bir tabakada kazimagenisligi bir alt ta-bakaya göre her
ydne 50 cm. artinlarakbasamakh bir sekildeyapilmahdir.
Kap-lamada bozulmanm nedeni su ise drenajyapilantamamlanmahdir. Üstyapi tabakalanndaagilankazitabani ve kazi yüzeylerine uygun
yapistinci püskürtüle-rek ayni türden kansim malzemesi
kul-lanilarak, sikistinhr ve yama islemi ta-mamlanir.
Qatlak Dolgusu ve Yahtimi Bakimi
Qatlaklar, asfalt kaplamalarda sicak-liga bagh olarak tekrar eden genlesme ve büzüsmeler neticesinde ortaya gikmakta olup, asfalt betonu üzerinde gd-rülen en yaygin bozulma türüdür. Kap-lama üzerindeki gatlaklann
mevcudiyeti, gatlak boyunca suyun temel ve alt te-mele sizarak kaplamalardaki bozukluk-lanhizlandirmakta ve
üstyapinindmrü-nün beklenenden daha kisaolmasina neden olmaktadir. Qatlaklannyahtimiyadadoldurulmasi, hem
gatlaklar oyun-ca suyun ilerlemesini engelleyerek üst yapinindmrününuzamasina, ayni za-manda gatlak boyunca
agrega kaybinin önüne gegmektedir.
Qatlak dolgusu; hareketsiz gatlak-larda ve asin bozulmusgatlaklanntami-rinde kullanihr. Qatlakyahtimi ise; aktif
gatlaklarda ve gatlakkenarlannin asin kinlmadigi durumlarda kullanilir.
Qatlakyahtimi suyun gatlagagirisini önlemek amaciyla oluk agihp, temizlenir ve igi uygun dolgu malzemesi
dolduru-larakyapihr.
Qatlakdolgulannda derinlik ve ge-nislikoranina göre
degisikislemler uy-gulanmaktadir. Doldurulacak malzemenintarn olarak yapismasiigingatlak; yüksek basingh hava,
kumlama, sicakbasingh hava, yüksek basingh su ve firga gibi
islemlerin bir tanesiyle ile iyice temizlenir. Dolgu
malzemesinin iyice yapismasiigingatlak kuru ve serbest malzemedenannmisolmahdir. Doldurulma esnasinda dolgu
malzemesinin hava kabarciklanndananndinlmis ve homojenolmasina dikkat edilmelidir.
Bitümlü Koruyucu Sathi Kaplama Bakimi:
Bitümlü koruyucu sathi kaplama; Yol kaplamasini hava ve
rutubetin olum-suz etkilerinden korumak, eski ve kuru
yüzeyleri yenilemek, kaygan yüzeylerde sürtünme direncini
artirmak, yüzey ren-gidegisikligi ile daha iyi gdrüsalani elde
etmek amaci ile yapihr.
Sathi kaplama uygulamasinda, yü-zeyin kuru hava sicakhgigdlgede en az 10 °C olmahdir. Trafik agisindan uygun
olan yol kesimlerinde kaplama tarn kaplama genisliginde veya tek seritgenisli-ginde veya 1/3 kaplama
genisliginde, yüzey üzerine belirlenen miktardaki bi-tüm baglayici homojen olarak distribütörs püskürtülür. Hemen
ardindan, mekanik veya kendinden hareketli miciryayici ile temiz ve kuru agrega homojen bir sekilde bitümün
üzerine serilir. Ser-me isleminin hemen ardindan agrega lastik tekerlekli veya bandajh tandem si-lindirle veya her
ikisiyle silindirlenecektir . Lastik tekerlekli silindirin yeterli olmasi durumunda tandem silindir tercih edilmez.
Silindirleme boyuna dogrultuda kaplama disindan eksene dogruyapila-caktir. Her gegis bir ewelkigegiste silindirlenen seride, ön tekerlerin veya tam-bur genisligininyansi kadar bir bindirme yapacaktir.
Silindirlemeesnasmdahig-bir zaman agreganmgatlamasikinlmasi ve ufalanmasi istenmez. Hava sicakhginmdüsukolmasi durumunda silindir gegissayisiartirilir.
Yeni kaplama yapilmissatih üzerin-den hizhtrafigingegmesi agrega taneleri-ninoynamasina neden olur. ilk silindiraj
tamamlanmis ve trafigingegmesi zorunlu ise asfalt kismisertlesinceye kadar araghizlan 15 km/saat i
gegmemelidir.
Harp Tipi Kaplama Bakimi:
Bitüm emisyonluharg; ince agrega, mineral filler, bitüm emisyonu, su gibi katki maddelerinden olusur. Mevcut
kaplamada asmma, defermasyon, yü-zeygatlaklannin bakim onanmiamaciy-la ve kaplamanm sürtünme
katsayisimartirmakigin düzeltici ve bakim islemle-rinde kullanilmaktadir
Tekerlek izleri, tümsekler, oturmalar, ondülasyonlar, yüzeysel düzensizlikler harg tipi uygulama dncesindeonanhr.
Eski kaplama üzerine dogru bir sekildeuygulandigindaharg tipi uygulamalarda oldukga iyi sonuglaraulasilmaktadir.
Yüzey gatlaklanninyahtimisaglanarak suya ve havaya karsigegirimsiz bir yüzey olusturmakta, sdkülme ve agrega
kaybmi durdurmakta, kayma direnci ile sürüs emniyetini artirmaktadir. Harg tipi kaplama düsuk trafikli yollarda
tercih edilir.
ince YiizeyKaplamasi Bakimi
nee yüzey kaplamasi, kaplamanmoksidasyonunu geciktirmek, kayma di-renciniarttirmak, agrega sdkülmesi ve
cilalanmasindan kaynaklanan yüzey ku-surlanni gidermek ve hafif siddetteki tekerlek izinde oturma ve profil
düzgün-lüklerini düzeltmek iginkullanilmaktadir. Tek tabaka yapilabilecegi gibi bir kag ta-baka halinde
yapilaraktakullanilabil-mektedir.
nee yüzey kaplamasi polimer modi-fiye bitüm emülsiyonu %100 kinlmis agrega, mineral filler, su ve bazikatki
maddelerinden olusanharg tipi kaplamadir. nee yüzey kaplamasi taban zeminin yetersizliginden kaynaklanan
oturmalannoldugusiddetligatlak kesimlerde uygu-lanmamahdir. Düsuk ve yüksek trafikli her yolda
uygulanabilmektedir.
KAYNAKLAR
1.
2.
3.
4.
Karayolu teknik sartnamesi
Karayollan esnek üst yapilar projelendirme rehberi
Karayolu bakim el kitabi
Theasphalthandbook
5.
Guidelinesforfieldevaluations of potholerepairs