XIV. Ulusal Kimya Kongresi, Diyarbakır, 2000

XIV. Ulusal Kimya Kongresi, Diyarbakır, 2000
ÇK-S15
ENDÜSTRİYEL BORİK ASİT ATIKLARININ POM ZA AGREGALI HAFİF BETON
ÜRETİM İNDE DEĞERLENDİRİLM ESİ VE PRİZ SÜRESİNE ETKİSİ
Emek M ÖRÖYDOR, Sumru YALÇIN ALP, Sabriye PİŞKİN
Yıldız Teknik Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü 80270 Şişli -İstanbul
Tel: 0 212 224 50 0 0 /1 1 8 3 , Fax: 0 212 224 49 68
m o roy do r@ höt ma il, com, sJcjtalcinalp@ superonline.com , piskin@ yildiz. edu.tr.
Bor, oldukça geniş olan kullanım alanları ile vazgeçilmez bir endüstriyel hammadde olarak çok
önemli bir maden haline gelmiştir ve bu önemi gün geçtikçe artmaktadır. Dünya bor rezervlerinin
% 60 gibi büyük bir kısmi Türkiye’de bulunmaktadır. Bu nedenle cevherlerimizin en verimli şekilde
üretilmesi ülkem iz açısından oldukça önemlidir. Bununla beraber her yıl yaklaşık % 30-50 nem ve
% Î0-12 B2O3 İçeren 250 bin ton katı atık oluşmaktadır(Pişkin,D.P.T. 1996) Bu atıkların, atık
göletinde de aynı koşullara uygun olarak değerlendirilmesi hem ekonomik açıdan hem de çevrenin
korunması bakımından ülkem iz için önemli bir prosestir. Bu çalışm ada borik asit endüstriyel
atığından alçı üretilmiş ve h afif beton üretiminde katkı maddesi olarak kullanılarak sonuçlan
değerlendirilmiştir.
H afif beton, havada kurumuş haldeki birim ağırlığı 2000 kgfn3’ün altındadır (DİN 1045, 1988). Suya
doygun yüzey kuru Özgül ağırlığı 2000 kg/m3’den az olan veya kuru özgül ağırlığı 1200 kg/m3'den az
olan agregalar hafif agrega olarak tanımlanır. (Clarke, I993).H afif betonların vapilarda
kullanılmasıyla yapilann tüm ağırlığında önemli bir azalma sağlanır.H afif beton numunelerinde hafif
agrega olarak pomza kullanılmıştır. Pomza volkanik aktiviteler sonucu meydana gelmiş silikat esaslı,
gözeneklerinin birbiriyle bağlantılı olamadığı amorf, camsı ve en önemlisi doğal bir kayaçtır. Sünger
taşı ya da topuk taşı gibi adlanlandırılır.Beton denemelerinde su, agrega ve kum miktarları
hesaplanmıştır. Ham perlit agregasının birim ağırlık (sıkışık ve gevşek), Özgül ağırlık (ince ve iri
agrega için), su emme oranı, elek analizleri ve kimyasal analizleri hazırlanmıştır. Önceden belirlenen
su/çimento, kum/çimento hacim oranlarına göre, lm 3,lük dizaynlar yapılmıştır. Denemelerde çimento
dozajı 250 kg/m3 olarak sabit alınmıştır. Katkı maddesi olarak çimento dozajının % 0.5’i kadar hava
sürükleyici kullanılmıştır.
Çizelge 1: Pomza agregası kim yasal analizi
CaO (%)
Fe20 3 (%)
S İ0 2 (%) AI2O3 (%)
5.32
2.22
8.02
71.87
MgO (%)
0.91
S 0 3 (%)
0.48
K20 (%)
2.47
N a20 ( % )
1.76
İlk etapta sadece pom za agregası kullanılarak beton dökülmüş İkinci etapta bor jip s atığından elde
edilen alçı h afif betona çimento oranının % 3’ü oranında katılmıştır. Elde edilen betonun priz
başlangıcı ve priz sonu özellikleri tespit edilmiştir. Priz deneyleri sonucunda pomza agregasının tek
başına kullanıldığı beton numunelerinde priz başlangıcının 430 saat priz sonunun 7 saat olduğu
görülmüş, borik asit atığı kullanılan beton numunelerinde ise priz başlangıcının 330 saat priz sonunun
600 saat olduğu saptanmıştır. Hazırlanan beton numuneleri 3’er paralel olm ak üzere 3, 7, 28 günlük
basınç mukavemeti testlerine tabii tutulmuşlardır. Bunun yanı sıra borik asit atığının priz süresini
azaltıcı bir etkisi olduğu da tespit edilmiştir
KAYNAKLAR:
1.
2.
3.
Clarke, J.L., (1993), Structural Lightweight Aggregate Concrete, Backie Academic &
Professİonal, 1-23
D.İ.N. 1045., (1994), D.LN.-Tashenbuch 78, Beton und Stahlbetonarbeiten, V.O.B/St. L.B.,
Beuthverlag GmbH, Berlin, W ien, Zürich.
D .P .T ., (1996), Kimya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Bor Bileşikleri Alt Komisyonu Raporu.
121