Dış Denge Gelişmeleri
advertisement
9 Kasım 2016 Dış Denge Gelişmeleri Grafik 1. Cari İşlemler Açığı Tahmini (milyar USD) Dış Dengede Son Gelişmeler 50 2014 yılı sonrasında petrol fiyatlarındaki azalışla düşüş Tahmin 45 eğiliminde olan cari işlemler açığı Ağustos ayında hızlı bir 38.8 40 Eylül ve öncü Ekim dış ticaret verileri bu eğilimin bu 35.7 35 genişleme göstermişti. Son günlerde açıklanan resmi aylarda da devam edeceğine işaret ediyor. 31.0 30 Cari işlemler açığında genişleme eğilimi var 12.17 09.17 06.17 03.17 12.16 09.16 06.16 12.15 09.15 06.15 03.15 12.14 25 03.16 27.7 Ağustos ayında dış ticaret açığındaki artış eğilimi ve turizm gelirlerindeki hızlı daralma ile cari işlemler açığında genişleme süreci başladı. Eylül ayı cari Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım işlemler dengesi 11 Kasım’da açıklanacak. Eylül ayı dış ticaret verileri ve turizm Grafik 2.Cari İşlemler Açığı/GSYH Tahmini gelirleri değerlendirildiğinde; 2015 yılı Eylül ayında sınırlı fazla 10% veren cari işlemler dengesi 2016 yılı Eylül ayında 2 7.9% 8% milyar dolar civarında açığa dönüyor. Böylece cari işlemler açığının Eylül ayında 12 aylık 6.2% 6% 5.4% 4.5% bazda yaklaşık 2 milyar dolar artışla 33 milyar dolar 5.2% 4.9% seviyesinin üzerine çıkacağını hesaplıyoruz. Tahmini GSYH’ya oran olarak cari işlemler açığı 4% Haziran sonundaki %4.2’den Eylül itibarıyla % 4.6’ya yükselmiş oluyor. Bu doğrultuda büyümeye 2% net ihracatın katkısı da 3. çeyrekte negatif olmaya (2-2.5 puan) devam ediyor. Henüz resmi veriler açıklanmasa da Ekim ayı öncü dış 0% 2012 2013 2014 2015 2016T 2017T Kaynak: TCMB, TÜİK, Garanti Yatırım T: Tahmin ticaret verileri cari işlemler açığının Ekim ayında 34.5 milyar doları aşacağına işaret ediyor. Petrol fiyatlarının önümüzdeki 12 aylık dönemde Grafik 3.Emtia ve Petrol Fiyatları 150 110 ortalama 53 dolar olacağı varsayımı ile enerji 100 ithalatının 90 gelirlerinde bir iyileşme beklesek de cari işlemler açığı 80 genişlemeye devam edecek. 2016 yılı için 33 milyar 70 dolar olan cari işlemler açığı beklentimizi 35.7 100 60 milyar dolara (GSYH’nın %4.9’u) revize ediyoruz. 90 50 2017 yılsonu beklentimiz ise 38.8 milyar dolar 80 40 (GSYH’nın %5.2’si). (grafik 1-2) 70 30 Bloomberg Emtia Endeksi 140 Petrol Fiyatı (sağ eksen) 130 öngörüyoruz. Turizm 10.16 07.16 04.16 01.16 07.15 04.15 01.15 10.14 07.14 04.14 01.14 110 10.15 2017 ortalama petrol fiyat tahmini 53 USD 120 artacağını Kaynak: Bloomberg, Garanti Yatırım 1 LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ 9 Kasım 2016 Grafik 4.Euro Bölgesi PMI & İhracat Hem turizm hem de dış ticaret olumsuz seyrediyor AB'ye İhracat (3 AO, yıllık değişim Euro Bölgesi PMI Endeksi (3AO,sağ) 20% 15% 54 Dış ticaret verileri, ihracat tarafında toparlanma eğiliminin son aylarda zayıfladığına işaret ederken; motorlu 10% 5% 53 0% kara taşıtı dışındaki ana sektörlerde daralma sürüyor. İthalat tarafında enerji ithalatında düşüşün hız kaybetmesi ve yatırım malı ithalatındaki artışta hızlanma ile -5% 52 -10% 51 03.14 05.14 07.14 09.14 11.14 01.15 03.15 05.15 07.15 09.15 11.15 01.16 03.16 05.16 07.16 09.16 11.16 -15% toparlanma var. Son yıllardaki ihracatımızda İngiltere önem kazansa da jeopolitik nedenler dolayısıyla Irak önemli pay kaybetti. Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarının yanı sıra eko- Kaynak: TUİK, Bloomberg, Garanti Securities nomik toparlanmanın boyutu ve bileşenleri, ithalatın seyrinde etkili olacak. Öte yandan ihracat tarafında jeopolitik sorunların devam ediyor olması negatif. Grafik 5.Turizm Gelirleri (yıllık değişim) AB’de ekonomik toparlanmanın devamı ise ihracatı olumlu etkileyecektir. Geçtiğimiz hafta açıklanan verilere göre Ekim ayında Euro Bölgesi PMI Almanya öncülüğünde 30% yükseldi (grafik 4). Bu gelişmeye rağmen 3 aylık trenddeki 10% yavaşlamanın devam etmesi ihracat için negatif bir sinyal. -10% Turizm tarafında yılın ilk 9 aylık döneminde turist sayısının -30% -40.5% %32 azalmasıyla birlikte turizm gelirlerinde %38 daralma gerçekleşti (grafik 5). Son aylarda Rusya’dan gelen turist sayısında bir toparlanma olsa da devam eden güvenlik 2008Ç3 2009Ç1 2009Ç3 2010Ç1 2010Ç3 2011Ç1 2011Ç3 2012Ç1 2012Ç3 2013Ç1 2013Ç3 2014Ç1 2014Ç3 2015Ç1 2015Ç3 2016Ç1 2016Ç3 -50% endişeleri ile Avrupa’dan gelen turist sayısında zayıflama devam ediyor. 2017 yılında bu eğilimin devam etmesi durumunda turizm gelirlerinde tam bir toparlanma ol- Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım mayacaktır. Tablo 1.Dış Ticaret Tablosu Milyar USD Eylül 12 aylık toplam yıllık 2015 2016 değ. TÜİK 2015 2016 yıllık değ. İhracat 11.6 10.9 -5.6% 146.4 140.9 -4% İthalat 15.4 15.3 -0.7% 218.7 197.1 -10% Dış Tic. Denge -3.8 -4.4 14.1% -72.3 -56.2 -22% Notun devamında cari işlemler açığını oluşturan en önemli kalem olan dış ticaret verilerinde son dönemdeki gelişmeleri bulabilirsiniz. Ekim Gümrük Bakanlığı 2015 2016 yıllık değ. İhracat 13.2 12.9 -2.6% İthalat 16.9 17.0 0.7% Dış Tic. Denge -3.7 -4.1 12.7% Kaynak: TÜİK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Garanti Yatırım 2 LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ 9 Kasım 2016 Grafik 6.Dış Ticaret Eğilimi (3 aylık ortalama, yıllık %) 5.0% 1.4% 0.0% -0.5% Dış ticaret açığı genişleme eğiliminde Ekim ayı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre; dış ticaret açığı %13.8 artarak 4.1 milyar dolar ile Eylül -5.0% ayında olduğu gibi dış ticaret açığında belirgin genişle- -10.0% meye işaret etti. Ekim ayında ithalat 3 aylık bazda Ekim 2014 sonrası ilk kez artış gösterdi. Emtia fi- -15.0% yatlarındaki düşüşün yarattığı olumlu etki azalıyor. İhracat İthalat -20.0% Ekim ayı öncü verilerinde de ihracatın azalıyor olması son çeyrek büyüme verileri açısından olumsuz (grafik 10.16 08.16 06.16 04.16 02.16 12.15 10.15 08.15 06.15 04.15 02.15 12.14 -25.0% 6). İhracatın 3 aylık trendinde Ekim itibariyle sınırlı bir iyileşme olsa da yıllık bazda daralma devam ediyor. TÜİK’in açıkladığı resmi dış ticaret verileri Gümrük ve Kaynak: TÜİK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Garanti Yatırım Ticaret Bakanlığı verilerinden yaklaşık bir ay sonra Grafik 7.Net Altın İhracatı (12 aylık küm., mlr USD) açıklanıyor. Resmi veriler daha detaylı olduğu için 6 farklı analizler yapmamızı sağlıyor. Açıklanan Eylül ayı 3.1 2 verisinde takvim etkisi (bayram tatili) zayıflık yaratsa da takvim etkisinden arındırılmış veriler bize ihracattaki zayıflamanın sadece takvim etkisinden kaynaklan- -2 madığını gösteriyor. -6 Jeopolitik gelişmeler ihracat ortaklarımızı etkiliyor -10 2016 yılı genelinde net altın ihracatının yüksek olması 12.07 07.08 02.09 09.09 04.10 11.10 06.11 01.12 08.12 03.13 10.13 05.14 12.14 07.15 02.16 09.16 -14 Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım ihracatı ivmelendiren bir faktör oldu. 2008-2015 yılları arasında net altın ihracatı -1.5 milyar dolar olurken; son 12 ayda nette 3.1 milyar dolar ihracat yapıldı. (Altın ihracatı 7.3 milyar dolar, altın ithalatı 4.2 milyar Grafik 8. İhracat İçinde Ülkelerin Payı Almanya 9.9% İngiltere 8.6% dolar) (grafik 7). Altın ihracatımızın çok büyük bir kısmını İran, İsviçre, İngiltere’ye yaparken, altın ithalatının büyük kısmını İtalya 5.2% Irak ise BAE ve İsviçre’den yapıyoruz. İhracat yaptığımız ülkelere göre 2016 ve 2013 yıllarını 5.1% karşılaştırdığımızda ise Almanya’nın 1. sıradaki yerini ABD koruduğunu, İngiltere pazarına ihracatımızın ise hızlı 4.6% Fransa arttığını gözlemliyoruz. Irak’a olan ihracatımız ise jeopolitik olumsuzluklar se- 4.3% İran 3.7% İspanya bebi ile ciddi bir darbe almış durumda. Rusya’ya ihra- 3.6% BAE 2013 2016 3.1% Hollanda sine kadar geriledi (grafik 8). 2.6% 0% 2% 4% cat 2013’teki payı %4.6’dan 2016 yılında %1.1 seviye- 6% 8% 10% Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım 3 LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ 9 Kasım 2016 Grafik 9.Sektörlere Göre İhracat (3AO, yıllık değişim) Motorlu kara taşıt Gıda ürünleri ve içecek Giyim eşyası Kimyasal madde Makine ve teçhizat Tekstil ürünleri İhracatın arttığı tek ana sektör: Otomotiv Motorlu kara taşıtı ihracatı 3 aylık ortalamalar bazında 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% güçlü seyrini korumayı sürdürse de son aylarda ivme kaybı görülüyor. Fakat diğer bütün ana sanayilerde, örneğin; tarım, hayvancılık, gıda ürünleri ve içecek, tekstil ürünleri, giyim eşyası, kimyasal madde, plastik, makine ve teçhizat gibi, daralma devam ediyor. Son 3 ayda bu sek- 09.16 08.16 07.16 06.16 05.16 04.16 03.16 02.16 01.16 törlerin ivmelerinde belirgin bir değişiklik görülmüyor. Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım (Ana metal sanayi ihracatı altın ihracatına bağlı artıyor.) (grafik 9). 12 aylık trende bakıldığında ise sadece motorlu kara taşıtlarında %11.4’lük artış olduğunu görüyoruz. Diğer tüm sektörlerde ihracatın daraldığını ancak son dö- Grafik 10.Sektörlere Göre İhracat (12 AO, yıllık dğşm) Tekstil ürünleri Makine ve teçhizat Kimyasal madde nemde daralmanın ivmesinin hız kaybettiğini görüyoruz (grafik 10). Giyim eşyası Gıda ürünleri ve içecek Motorlu kara taşıtı İhracatta ileri teknoloji ürünlerinin payı çok sınırlı 14% 10% -10% ni destekliyor. Son dönemde açıklanan ek adımlar orta -14% uzun vadede yüksek katma değerli ürünlerin üretimini 08.16 06.16 09.16 teşvik sistemleri ile yüksek teknolojili ürünlerin üretimi- 07.16 -6% 05.16 sı. Bu konuda son yıllarda stratejik olarak hükümet, 04.16 -2% 03.16 sektöründe katma değeri düşük üretimin yoğun olma- 02.16 Türkiye’nin en önemli yapısal sorunlarından biri imalat 2% 01.16 6% Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım destekleyecektir (grafik 11). Türkiye’de son 12 ay içinde üretilen malların %36’sı düşük teknolojili, %28’i orta düşük teknolojili, % 33’ü orta yüksek teknolojili ve %3.6’sı yüksek tek- Grafik 11. Teknolojik Sınıflamaya Göre İhracat Payı 70% 1997 2001 2007 2016* 2008 yılına göre azaldığını ve bu dönemde orta düşük 60% ve orta yüksek teknolojili mal ihracatı payının arttığını 50% 40% nolojili ürünler oldu. Türkiye’de üretilen düşük teknolojili ürünlerin payının 36% 28% 30% görüyoruz. Yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı içindeki payı 1996- 33% 2000 yılları arasında %3’ten neredeyse %8’lere yük- 20% seldikten sonra 2000-2008 yılları arasında düşmüş 10% 4% ve toplam imalat ihracatı içindeki payı %3.5 civarında dengelenmiştir. Son 8 senedir ise yüksek 0% Düşük Teknolojili Ürünler Orta Düşük Teknolojili Ürünler Orta Yüksek Teknolojili Ürünler Yüksek Teknolojili Ürünler teknolojili malların toplam imalat malları ihracatı içindeki payında bir değişiklik görülmüyor. Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım 4 LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ 9 Kasım 2016 Grafik 12.Ana Gruplara Göre İthalat (3 AO, yıllık dğş.) teknolojili ürünlerden orta yüksek teknolojili ürün- Hammadde (Ara Malları) Tüketim Malları Yatırım (Sermaye) Malları 20% Fakat, 2015 yılının başından itibaren ise orta düşük lere doğru bir geçiş olduğu gözleniyor. Burada hükümetin verdiği desteklerin etkisinin kısmen 10% rakamlara yansıdığını düşünüyoruz. 0% Tüketim malı ithalatı hala zayıf -10% Sermaye malları ithalatında, özellikle de taşımacılık -20% araçları hariç bakıldığında 2016 yılı başından bu yana ciddi bir toparlanma gözleniyor, ki bu rakam 2015 yılı 08.16 06.16 04.16 02.16 12.15 10.15 08.15 06.15 04.15 02.15 12.14 -30% araçlarının aksam ve parçaları ithalatı, otomotiv ihra- Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım Grafik 13.Ana Gruplara Göre İthalat (3AO, yıllık dğş.) catına paralel şekilde güçlü seyrediyor. (grafik 13). Binek otomobil ve tüketim malları ithalatı ise ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya paralel olarak daralıyor. Ara malı ithalatının hala zayıf olması büyüme dinamik- Sanayi için işlem görmüş hammaddeler Yatırım mallarının aksam ve parçaları Yatırım malları (taşımacılık araçları hariç) 40% boyunca negatif seyretmişti (grafik 12). Yatırım mallarının aksam ve parçaları ile taşımacılık leri açısından olumsuz. Öte yandan ithalatın tüke- 30% timde zayıf, yatırım tarafında daha güçlü olması ise 20% büyümenin içeriği açısından olumlu. 10% 0% -10% -20% 08.16 06.16 04.16 02.16 12.15 10.15 08.15 06.15 04.15 02.15 12.14 -30% Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım 5 LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ ARAŞTIRMA Nihan Ziya Erdem Baş Ekonomist Direkt Tel :+90 212 384 11 31 Tel :+90 212 384 10 10 Faks :+90 212 352 42 40 [email protected] Emir Talu Araştırma Uzman Yardımcısı Arastirma Direkt Tel :+90 212 384 11 22 Tel :+90 212 384 10 10 Faks :+90 212 352 42 40 [email protected] UYARI NOTU Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar sadece GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.’nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır. Bu maili artık almak istemiyorsanız lütfen Konu kısmına "Üyelikten Çıkmak İstiyorum" yazarak bize geri gönderin. Garanti Yatırım Etiler Mahallesi Tepecik Yolu Demirkent Sokak No.1 34337 Beşiktaş, İstanbul Telefon: 212 384 11 21 Faks: 212 352 42 40 E-mail: [email protected]
