dördüncü baskıyı sunarken

DÖRDÜNCÜ BASKIYI SUNARKEN
Mehmet Âkif Osmanlı İmparatorluğu’nun son yılları ile Türkiye Cumhuriyeti’nin
kuruluş devri içinde yaşamış; gerek şiirleri gerekse birleştirici ve millî birlik kavramına yöneltici İslami anlayışı ile etkili olmuş bir şair ve düşünürdür.
Düşüncelerinden olduğu kadar kişiliğinden de hiç ödün vermemiş, doğru bildiği değerleri hayatının sonuna kadar savunmuştur. Âkif, içinde yaşadığı buhranlı
devri güçlü şiirsel anlatımı ve güzel Türkçesi ile ebediyete mal etmiştir.
Mehmet Âkif hakkındaki yayınları iki grupta değerlendirmek kabildir.
Bunların birinci grubu kendisini yakından tanımış kişilerin anı tarzındaki değerlendirmeleridir. İkinci grup ise Âkif’in şiirleri üzerindeki inceleme ve araştırmalardan meydana gelir. Ölümünden kısa bir süre önce Mithat Cemal, Eşref
Edip ve Ömer Rıza Doğrul’un yayınladıkları kitaplar, birinci gruba girer. Bunlar
içinde en ilginçlerinden biri şimdi ikinci baskısını sunduğumuz Erişirgil’in kitabıdır. Erişirgil liseyi bitirip mülkiyeye devam ederken bir rastlantı sonucu Âkif’in
çalışmakta olduğu büroya kâtip olarak girmiş ve bütün üniversite öğrenciliği sırasında onun yanında çalışmıştır. İleriki yıllarda İstanbul Darülfünun Felsefe şubesine genç bir doçent olarak katıldığı zaman da Ziya Gökalp’le yakından temas
etmek imkânını bulmuştur. Uzun yıllar süren üniversite öğretim üyeliği ve yöneticilik, nihayet politika hayatından sonra 1950’de bir köşeye çekilince önce “Bir
Fikir Adamının Romanı- Ziya Gökalp” başlığı altında dönemine damgasını vuran
bu Türk aydınını değerlendiren kitabını; 1956’da da “İslâmcı Bir Şairin RomanıMehmet Âkif” başlığı altında gençlik yıllarının gözlemlerini dile getirdiği ikinci
kitabını yayınlamıştır. Böylece bütün bir dönemin fikri gelişim hikâyesini birbiriyle organik bağı olan bu iki kitap içinde derlemek istemiştir.
Erişirgil, Mehmet Âkif incelemesinde Türkiye’de pek alışık olmadığımız bir
yöntem uygulamıştır. Anıları ile Âkif’in şiirlerini bir bütün hâline getirmiş, tarihî
olayların akışını buna ilave etmiştir. Bu şekilde incelediği kişinin düşüncesindeki
7
gelişmeleri, olaylar karşısındaki tutumunu, objektif olarak açıklamak imkânını
sağlamıştır.
Kanımızca bu iki kitabıyla Erişirgil, bir sosyolog olarak Meşrutiyet
Dönemi’nin, etkileri Cumhuriyet Dönemi’ne yansıyan iki düşünürünü,
Türkiye’nin yeni bir döneminde genç kuşaklara tanıtmak istemiştir.
1986 yılında Mehmet Âkif’in ölümünün ellinci ve İstiklâl Marşı’nın yazılışının altmış beşinci yılında bu önemli Türk şair ve düşünürünün hayat hikâyesinin
ve şiirinin akıcı bir anlatımla izlenebilmesi için bu eserin ikinci baskısını gerçekleştirmiştik. Bu kez yine Mehmet Âkif’in ölümünün sekseninci yılında dördüncü
baskıyı hazırlamış bulunuyoruz.
Bu arada okuyucuların metni kolayca takip edebilmesi için bazı kaynakları
dipnotlar şeklinde birden altmış bire kadar numaralayarak gerekli yerlere koyduk. Ayrıca yazarın koyduğu dipnotlar aynen bırakıldı; kitabın yazı diline, bazı
terkiplerin sadeleşmesi hariç, dokunulmadı.
Ek olarak Kurtuluş Savaşı’nın önemli belgelerinden olan Mehmet Âkif’in
Nasrullah Camii konuşması ilave edildi. Kitabın yayınlanmasında her türlü kolaylığı sağlayan Erişirgil ailesine ve baskıyı gerçekleştiren Atlas Yayınlarına teşekkürlerimizi sunarız.
A. Kazancıgil-C. Alpar
8