Dış Ticaret

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
Kurulu Başkanlığı
Kısa Rapor
Dış Ticaret: 68/20
1 Ekim 2005
DIŞ TİCARET AĞUSTOS 2005
•
2005 yılı Ağustos ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.4
artış kaydederek 5 milyar 324 milyon Dolar düzeyinde gerçekleşti. TİM’in Eylül ayı
verileri de dikkate alındığında ilk dokuz aylık ihracat geçen yılın aynı dönemine göre
yüzde 17.4 oranında artarak 53.5 milyar dolara ulaştı.
•
Ağustos 2005 itibariyle 12 aylık kümülatif ihracat 70 milyar dolara
yaklaşırken ithalat 110 milyar doları, dış ticaret açığı ise 40 milyar doları aştı.
•
12 milyar 838 milyon Dolar tutarındaki 2005 yılının ilk sekiz aylık
dönemindeki ithalat artışının yaklaşık üçte biri akaryakıt ve benzeri ürünlerin
ithalatındaki artıştan kaynaklandı.
•
Çin’den yapılan ithalat artışı devam ediyor. Bu ülkeden yapılan ithalat ilk
sekiz ayda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 52.1 artarak 4.1 milyar Dolara
ulaştı.
İHRACAT
İHRACAT
(Aylık,m ilyon dolar)
7 000
6 000
4 694
3 829
4 000
3 000
2 000
5 324
5 000
1 000
A
M
2005/O
E
M
2004/O
E
M
2003/O
0
• Devlet
İstatistik
Enstitüsü
verilerine göre 2005 yılı Ağustos
ayında ihracat geçen yılın aynı ayına
göre yüzde 13.4 oranında artarak 5
milyar 324 milyon dolar düzeyinde
gerçekleşti. 2005 yılının ilk sekiz
aylık döneminde yüzde 17.4 oranında
artarak 46 milyar 206 milyon dolar
olan ihracat, son 12 aylık dönem
itibariyle 69 milyar 984 milyon dolar
düzeyine ulaştı.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) kayıtlarına göre ihracat, Eylül ayında bir önceki
yılın aynı ayına göre yüzde 20.4 artışla 6 milyar 971 milyon dolar oldu. Buna göre,
ihracat 2005 yılının ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17.4 oranında
artarak 53 milyar 524 milyon dolar düzeyine ulaştı.
1
40 000
63 121
71 000
Program
50 000
2005
47 253
60 000
45 524
59 415
70 000
36 985
48 338
63 499
37 525
49 079
65 486
38 514
50 388
66 861
39 434
51 796
67 914
40 294
53 103
68 646
41 319
54 588
69 321
42 452
55 981
69 354
43 304
56 846
69 984
44 201
58 377
80 000
2004
45 900
61 178
2003
İHRACAT (oniki aylık, milyon dolar)
30 000
20 000
10 000
0
04/0
Ş
M
N
M
H
T
A
EY
EK
K
A
• 2005 yılı Ocak-Ağustos döneminde imalat sanayi ürünleri ihracatı geçen yılın
aynı dönemine göre yüzde 17.0 oranında artarak 43 milyar 700 milyon dolar, tarım ve
ormancılık ürünleri ihracatı yüzde 23.6 oranında artarak 1.7 milyar dolar, madencilik ve
taşocakçılığı ürünleri ihracatı da yüzde 27.9 oranında artarak 515 milyon dolar oldu.
• Geniş
kategorili
mal
sınıflamasına göre ise aynı dönemde
tüketim malları ihracatı yüzde 14.7
oranında artarak 21.6 milyar dolara,
ara malları ihracatı yüzde 18.3 oranında
artarak 19.3 milyar dolara, sermaye
malları ihracatı ise yüzde 25.5 oranında
artarak 5.1 milyar dolara yükseldi.
İHRACAT 2005 OCAK-AĞUSTOS
(Milyon$)
Diğerleri
0,4%
Tüketim
malları
46,8%
179
Sermaye
malları
11,1%
5145
21602
19280
Ara
malları
41,7%
SEÇİLMİŞ FASILLARA GÖRE İHRACAT VE İHRACAT ARTIŞI (milyon $)
• Ocak-Ağustos
107
129
880
1 162
282 2005 döneminde bir
Yenilen meyveler
22
70
92
534
725
190
Sebze ve meyve.elde edilen müst.
22
önceki
yılın
aynı
114
201
936
1 572
636
Mineral yakıtlar, mineral yağlar
86
115
146
831
1 079
248 dönemine
Plastik ve mamulleri
31
göre
479
533
4 175
4 400
225
Örme giyim eşyası
54
374
381
2 951
3 241
290 gerçekleşen
Örülmemiş giyim eşyası
7
ihracat
385
333
3 329
3 259
-70
Demir ve çelik
- 51
yaklaşık
186
223
1 325
1 801
476 artışının
Demir veya çelikten eşya
38
324
431
2 613
3 302
690
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar
107
70’i yandaki
336
393
2 764
3 156
392 yüzde
Elektrikli makina ve cihazlar
57
513
470
5 090
6 252
1.162
Kara taşıtları ve bunların aks.ve par.
- 44
tabloda belirtilen 12
64
74
428
691
263
Gemiler, suda yüzen taşıtlar
10
3 065
3 405
25 855 30 640
4.785 fasıl
12 Fasıl toplam
340
kalemden
5 324
4 694
6.863
630
39 343 46 206
Genel toplam
kaynaklanmıştır.
Bu
grup içerisinde de kara taşıtları ve bunların parçaları toplam ihracat artışının altıda birini
oluşturmuştur.
2004
AĞUSTOS
2005 ARTIŞ
OCAK-AĞUSTOS
2004
2005 ARTIŞ
2
• Ocak-Ağustos 2005 döneminde ihracatın yüzde 52’si (24 milyar dolar) AB ülkelerine
gerçekleştirilirken en çok ihracat yapılan ilk beş ülke Almanya (6 milyar dolar), İngiltere
(3.7 milyar dolar), İtalya (3.3 milyar dolar), ABD (3.2 milyar dolar) ve Fransa (2.5 milyar
dolar) oldu.
İTHALAT
12 000
5 975
6 000
7 883
8 000
4 000
2 000
A
2005/O
M
E
97540
104 000
Program
M
69 340
M
95300
N
2005
66 475
M
2004
91977
57 738
81073
Ş
105 833
59 528
83814
107 235
61 196
86275
108 097
62 752
88184
110 377
64 447
90465
104 012
102 350
100 606
98 423
56 510
78615
60 000
55 512
75894
80 000
53 695
73198
100 000
52 547
71244
120 000
2003
66 193
2004/O
E
M
0
İTHALAT (oniki aylık, milyon ABD doları)
140 000
10 164
10 000
2003/O
• İthalat 2005 yılı Ağustos
ayında geçen yılın aynı ayına göre
yüzde 28.9 oranında artarak 10
milyar 164 milyon dolar düzeyinde
gerçekleşti. Böylece 2005 yılının ilk
sekiz aylık döneminde yüzde 20.7
oranında artarak 74 milyar 761
milyon dolar olan ithalat, son 12
aylık dönem itibariyle 110 milyar 377
milyon dolar düzeyine yükseldi.
İTHALAT
(Aylık,m ilyon dolar)
40 000
20 000
0
04/0
H
T
A
EY
EK
K
A
• 2005 yılı Ocak-Ağustos döneminde imalat sanayi ürünleri ithalatı geçen yılın
aynı dönemine göre yüzde 18.9 oranında artarak 60.6 milyar dolara, madencilik ve
taşocakçılığı ürünleri ithalatı yüzde 44.7 oranında artarak 9.9 milyar dolara yükseldi.
Tarım ve ormancılık ürünleri ithalatı ise yüzde 2.7 oranında azalarak 1.9 milyar dolara
geriledi. Bu azalmaya karşılık, halen tarım ürünleri ithalatının, tarım ürünleri
ihracatının üzerinde olması dikkat çekmektedir.
İTHALATIN GENİŞ KATEGORİLİ MAL SINIFLAMASINA GÖRE DAĞILIMI (Milyon dolar)
• Ocak-Ağustos
2005 döneminde ithalattaki
artış
ara
malları
ithalatındaki
artıştan
kaynaklanmış,
bu
dönemde geçen yılın aynı
dönemine göre ara malları
ithalatı
yüzde
24.8
YILLIK
2003
Değişim
(%)
2004
OCAK-AĞUSTOS
Değişim
(%)
2004
2005
YATIRIM (SERMAYE) MALLARI
11 326
17 397
53,6
11 153
12 732
14,2
HAMMADDE (ARA MALLAR)
Sanayi için işlem görmüş hammaddeler
İşlem görmemiş yakıt ve yağlar
Yatırım mallarının aksam ve parçaları
Taşımacılık araçlarının aksam ve parçaları
49 735
24 105
5 718
4 840
3 942
67 549
33 407
7 329
6 432
6 544
35,8
38,6
28,2
32,9
66,0
42 548
21 016
4 606
4 152
4 149
53 116
26 478
8 913
4 283
4 832
24,8
26,0
93,5
3,2
16,5
7 813
2 220
917
1 265
2 355
12 100
4 214
1 440
1 911
3 184
54,9
89,8
57,0
51,0
35,2
7 925
2 847
944
1 186
2 086
8 518
2 307
1 202
1 575
2 259
7,5
-19,0
27,3
32,8
8,3
69 340
97 540
40,7
61 923
74 761
20,7
TÜKETİM MALLARI
Binek otomobilleri
Dayanıklı tüketim malları
Yarı dayanıklı tüketim malları
Dayanıksız tüketim malları
TOPLAM
3
oranında artış göstermiştir. Bu grupta, ham petrolün de yer aldığı işlem görmemiş
yakıt ve yağlar kalemindeki yüzde 93.5’lik artış dikkat çekmektedir. Buna karşılık
sermaye malları ve özellikle de otomobil ithalatındaki azalmanın etkisiyle tüketim malları
ithalatındaki artış düşme eğilimine girmiştir.
• Seçilmiş fasıllar
bazında bakıldığında ise
Ocak-Ağustos
2005
döneminde
gerçekleşen
12 milyar 838 milyon dolar
ithalat artışının önemli bir
kısmının (% 82.6) yandaki
tabloda belirtilen 9 fasıl
kalemden kaynaklandığı
görülmektedir. Bu grup
içerisinde
de
ham
SEÇİLMİŞ FASILLARA GÖRE İTHALAT VE İTHALAT ARTIŞI (milyon $)
2004
Mineral yakıtlar, mineral yağlar
AĞUSTOS
2005 ARTIŞ
OCAK-AĞUSTOS
2004
2005 ARTIŞ
1 313
1 966
653
8 672
12 805
Organik kimyasal ürünler
245
266
1 935
2 402
468
Plastik ve mamulleri
388
473
21
85
2 938
3 800
862
İnci, kıymetli taş ve metal mamul, made
320
424
103
2 567
3 275
708
624
783
160
4 773
6 270
1 497
1 027
1 358
331
8 474
10 423
1 949
Demir ve çelik
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar
4 133
Elektrik makina ve cihazlar
604
731
127
5 219
5 932
713
Kara taşıtları ve bunların aks ve parç
729
1 001
273
6 717
6 308
- 408
Gemiler, suda yüzen taşıtlar
9 Fasıl toplam
Genel toplam
49
161
112
245
926
681
5 299
7 163
1 863
41 539
52 142
10 603
7 883
10 164
2 281
61 923
74 761
12 838
petrolün de içinde bulunduğu mineral yakıt ve yağlar, demir-çelik ve kazan-makinamekanik cihaz kalemlerindeki artış toplam ithalat artışının yüzde 59’unu oluşturmuştur.
• Mineral yakıt ve yağlar kalemi içerisinde yer alan ham petrol ithalatı 2004
yılının ilk sekiz ayında 3 milyar 913 milyon dolar iken 2005 yılının aynı döneminde 1
milyar 605 milyon dolar artışla 5 milyar 518 milyon dolara ulaşmıştır.
EN ÇOK İTHALAT YAPILAN 13 ÜLKE (Milyon Dolar)
Yıllık
Almanya
Rusya
İtalya
Çin
Fransa
A.B.D.
İsviçre
İngiltere
Ukrayna
Japonya
İspanya
Güney Kore
İran
A- 13 ÜlkeToplam
B- Genel Toplam
A/B
2002
2003
7 042 9 453
3 892 5 451
4 097 5 472
1 368 2 610
3 053 4 164
3 099 3 496
2 143 2 968
2 438 3 500
991 1 332
1 466 1 927
1 419 2 004
900 1 312
921 1 861
32 829 45 550
51 554 69 340
63,7
65,7
2002-2004
(%)
2004
12 516
77,7
9 033
132,1
6 866
67,6
4 476
227,1
6 201
103,1
4 745
53,1
3 405
58,9
4 317
77,1
2 509
153,2
2 684
83,2
3 254
129,3
2 573
185,7
1 962
113,0
64 541
96,6
97 540
89,2
66,2
3,9
Ocak-Ağustos
2004
8 057
5 445
4 527
2 702
4 196
3 218
2 232
2 755
1 502
1 696
2 105
1 619
1 229
41 282
61 923
66,7
2005
8 723
8 041
4 931
4 110
3 824
3 600
3 058
3 061
1 858
1 961
2 240
2 290
2 005
49 702
74 761
66,5
2004-2005
(%)
8,3
47,7
8,9
52,1
-8,8
11,9
37,0
11,1
23,7
15,6
6,4
41,4
63,1
20,4
20,7
-0,3
• Ocak-Ağustos 2005 döneminde ithalatın yüzde 42.3’ü (31.6 milyar dolar) AB
ülkelerinden gerçekleştirilirken en çok ithalat yapılan ilk on üç ülkeden ithalat 49 milyar
702 milyon dolar ile toplam ithalatın yüzde 66.5’i seviyesinde gerçekleşti. En çok ithalat
yaptığımız ülkeler arasında yer alan Rusya, Çin, Güney Kore, İsviçre ve İran’dan
yapılan ithalattaki yüksek oranlı artışlar dikkat çekmektedir.
4
•
2004 yılının
İthalat
İhracat
(Yıllıklandırılm ış % değişim )
Ocak-Ağustos
3,7
4,0
3,6
döneminde 22 milyar
3,4
3,5
3,2
2,7
3,1
3,0
581 milyon dolar olan
3,1
2,6
2,5
2,7
2,3
2,5
dış ticaret açığı 2005
2,1
2,2
2,0
2,2
1,5
yılının aynı döneminde
1,0
0,9
0,9
0,5
yüzde 26.5 oranında
0,0
artarak 28 milyar 555
milyon dolara yükseldi.
12 aylık kümülatif dış
ticaret açığı ise 2004 sonunda 34 milyar 419 milyon dolar iken 2005 Ağustos ayında 40
milyar 393 milyon dolara yükseldi.
A
T
H
M
N
M
Ş
05/0
K
A
EK
EY
A
T
H
İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI (%)
61,8
63,5
70,0
64,7
69,9
80,0
68,1
75,7
90,0
M
N
M
Ş
04/O
İHRACAT-İTHALAT ARTIŞ HIZI
51,0
60,0
50,0
2000
2001
2002
2003
2004
2004/O-A 2005/O-A
• İhracatın ithalatı karşılama oranı ise 2004 yılının Ocak-Ağustos döneminde
yüzde 63.5 iken 2005 yılının aynı döneminde yüzde 61.8 seviyesinde
gerçekleşmiştir.
• 2004 yılının Ocak-Ağustos döneminde 101.3 milyar dolar olan dış ticaret
hacmi 2005 yılının aynı döneminde yüzde 19.5 oranında artarak 121 milyar dolara
yükseldi.
5