Fred M. Donner: ``Muhammed üç dinin lideriydi`
advertisement
.:. Temiz Yaþam .:. >>===>> Temiz Bir Dünya Ýçin... Fred M. Donner: ''Muhammed üç dinin lideriydi'' Editör : Ezgi Baþaran 02 11 2010 "Muhammed ve Ýnançlýlar" isimli kitabýyla Ýslam alimleri arasýndaki kapalý devre tartýþmayý su yüzüne çýkaran Ýslam tarihi pr M. Donner'a göre Ýslam Peygamberi Hz. Muhammed ekümenik bir liderdi. Harvard Üniversitesi Yayýnlarý’ndan birkaç ay önce çýkan kitabý ‘Muhammad and the Believers’ (Muhammed ve Ýnançlýlar) Ýslam alimleri arasýndaki kapalý devre tartýþmayý su yüzüne çýkardý. Batý medyasý Donner&rsquo kitabýndaki erken dönem Ýslam’ýn Yahudileri ve Hýristiyanlarý nasýl kapsadýðýna dair tezlerini çok sevdi. Çünkü bu, Ýslam’ýn hoþgörülü ve kapsayýcý bir anlayýþtan doðduðuna delaletti. "Muhammed ekümenik bir liderdi" dediði için ise bir akademisyen onu aþýrý revizyonist bulup eleþtirdi. Tek çare tartýþmanýn kahramaný Prof. Donner’la konuþmaktý. Baþlamadan önce; inanç ve din tanýmlarýnýzý alabilir miyim? Ýnanç, herhangi bir þeye karþý duyulan emin itikattýr. Din ise inancýn belli ritüellerle tatbik edilmesi. Ýnanç geniþ bir kavramdýr, daha dar. Hz. Muhammed zamanýnda Medine’deki ‘Ýnançlýlar Hareketi’nden (Believers Movement)’ sözediyorsunuz. Kimdir bu hareketin mensuplarý? 500 kiþi kadar bir topluluk bu. Hýristiyanlar, Museviler, Müslümanlar bu hareketin parçalarý. Ortak özellikleri; ahret inancý, ahrette ruhunun kurtulmasý için Tanrý’nýn kurallarýna göre dürüst ve adil yaþamak… Bana göre bu hareket kýyamet gününü yakýn olduðuna inanýyordu. Öyleyse siz diyorsunuz ki; Hz. Muhammed Hýristiyanlarý ve Musevileri de kapsayan ekümenik bir liderdi… Bunu kanýtlayabilecek belgeler var mý? Ýbni Ýshak’ýn siyerinde (hayat hikâyesi) yer alan Medine Vesikasý (Sahifa Belgesi) bir kanýt olarak görülebilir. Bu belged Museviler ümmetin bir parçasý olarak ifade edilir. Yani Museviler Hz. Muhammed’in cemaatindendir. Kuran’da da Ehl-i Kitab’ýn dürüst üyelerinin de cennete gideceðinden söz eden pasajlar var, burada sözü edilen üyeler Hýristiyan v Musevilerdir. Ne demek bu? Kuran’a inananlar gibi ‘Ýnançlýlar Hareketi’nin’ diðer üyeleri de ahrette eþittir. Ýslam inancýnýn bu ilk zamanlardaki kapsayýcýlýðý mý Hýristiyanlarý ve Musevileri Hz. Muhammed’in cemaatine çekti? Ýslam inancý yerine þöyle diyelim: Hz. Muhammed’in yedinci yüzyýlda öne sürdüðü kurallar zaten birçok Musevi ve Hýristiyan’ýn kabul ettiði kurallardý. Yani Hz. Muhammed’in cemaatinde herkes tek Tanrý’ya inanýyor ama bazýsý Kuran’ý bazýsý Ýncil&rsquo temel alýyor? Tabii, Ýnançlýlar Hareketi, Kuran Ýnançlýlar, Ýncil Ýnançlýlar ve Tevrat Ýnançlýlar diye ayrýlýyordu. Ýlk zamanlarda Müslüman kullanýlmýyordu örneðin. Müslüman deyiþi 8.yüzyýlda “Müslüman kelimesinin yaygýn olarak kullanýlmasý ancak 8’inci yüzyýlda oldu&rdquo diyorsunuz zaten. Fakat Kuran’da bu deyiþ var… Evet ama cemaati tanýmlayan ortak bir payda olarak kullanýlmýyordu. 7’nci yüzyýla ait belgeler mümin ve muhacir kelimelerine iþaret ediyor. Öyleyse Hz. Muhammed’in vefatýndan önce Müslüman olmak ne demekti, sonrasýnda bu kimlik nasýl deðiþti? Hz. Muhammed’i tanýyan Ýnançlýlar, hatta peygamberin kendisi bile kýyamet gününün onun ölümünden önce geleceðini düþünüyordu. Bu yüzden Hz. Muhammed’in vefatýyla büyük bir hayal kýrýklýðý yaþandý. Hatta siyer raporlarýna göre Öm Hattab peygamberin ölümünü inkâr etmiþti. Buradan þu sonuca varabiliriz: Peygamberin ölümünden sonra inançlýlar kendilerini d güvende hissetiler. Buraya kadar söyledikleriniz, Ýslam’ýn biricikliðini sorgulanabilir hale getirmiyor mu? Þunu netleþtirelim: Burada Ýslam’dan söz etmiyoruz, Ýnançlýlar Hareketi’nden söz ediyoruz. Elbette Ýslam bu Ýn Hareketi’nden doðdu ama bugün anladýðýmýz Ýslam dini halini Hz. Muhammed öldükten neredeyse 100 yýl sonra aldý. Dolayýsýyla ekümenik olan Ýslam deðil, Ýnançlýlar Hareketi’ydi. Kuran Ýnançlýlar 7’nci yüzyýlýn sonlarýna doðru ‘Müslüman’ olarak tanýmlamaya baþladýlar. Artýk onlara göre inançlý olmak sadece Kuran’a ve Muhammed’e inanmak demekti. Kitabýnýzda “Bu ayrýþmanýn gerçekleþmesinde Emeviler’in payý var” diyorsunuz. Neden? 680-750 yýllarý arasýnda Ýnançlýlar Hareketi’nden Hýristiyanlarý ve Musevileri ayýrdýlar. Böylelikle farklý bir dini söylemi ekümenik bir kökten gelen ama artýk herkesi kapsamayan Ýslam doðdu. Hýristiyan ve Musevileri soyutlamanýn Emevi hükümda tarafýndan alýnmýþ politik bir karar olabileceðini düþünüyorum. Bu ayrýþmanýn nasýl ve tam olarak neden gerçekleþmiþ olduðu olarak bilinmiyor. http://temizyasam.net/php Joomla TR! Oluþturma: 21 October, 2017, 18:09 .:. Temiz Yaþam .:. >>===>> Temiz Bir Dünya Ýçin... Ýslam’ý ayrýþtýran Abdü'l-Melik Emevi hükümdarlarýndan Abdül Melik’e neden özel önem atfediyorsunuz? Abdül Melik ve ondan sonra gelenler þuna kani oldu: Siyasi ve dini hükümranlýðýmýzý meþrulaþtýrmak için cemaatimizi kesin sý tanýmlamamýz gerek. Çoðunluðu Araplar’dan oluþan Kuran Ýnançlý halkýný daha geniþ tek tanrýlý cemaatten ayýrmalýy arada Abdül Melik’in ve sonra gelen Emevi hükümdarlarýnýn gerçekten Kuran’ýn tanrýnýn sözü olduðuna inandýk düþünüyorum. Yani bu ayrýþtýrma safi siyasi bir stratejiden veya ikiyüzlülükten kaynaklanmýyordu. Bu ayrýþtýrma politikasý Ýslam kültürünü nasýl etkiledi? Kesin olarak bilemem fakat þunu söyleyebilirim: Ýslam’ýn ekümenik bir kökenden gelmesi Yahudi ve Hýristiyan geleneklerinin bilincinde olmasýna, bu üç dinin ortaçaðda birbirleriyle diyalog halinde evrilmesine neden oldu. Anlayacaðýnýz bu din birlikte büyüyen üç farklý kardeþ gibiydi. Sizin Ýslam’ýn yayýlmasýyla ilgili de farklý bir argümanýnýz var… Yayýlma mevzuunu iki türlü incelemek gerek: Biri devlet mantýðýnda yayýlma, diðeri dinin yayýlmasý. Devlet olarak yayýlýrken B ve Sasani ordularýyla çeþitli krizler yaþansa da birçok bölge Ýnançlýlar Hareketi tarafýndan zaten ‘emilmiþ’ vaziye Þehirler ve ülkelerin belirli bölgeleri iþgal edilmiþ, siyaseten el deðiþtirmiþ, halklar Þam ve Medine’deki yeni hükümetlere v verir duruma gelmiþti. Ýþgal edilen topraklardaki halklarýn üstünde Ýslam’a geçin diye bir baský kurulmuyordu çünkü onla tek tanrýlý dinlerin mensubuydu. O dönemde Hýristiyan ya da Yahudilerin ibadethanelerine zarar verilmediðine dair arkeolojik bulgular bu durumu doðruluyor. Yani sanýlanýn aksine bu yayýlma yakma yýkma yoluyla deðil rejim deðiþikliðiyle gerçekleþmiþti Temel gaye Ýslam’ý yaymak deðil gibi bir sonuç çýkarýyorum sözlerinizden? Zaten temel gayenin ne olduðu belirsiz. Akademisyenler arasýnda bir taraf diyor ki; amaç kýyamet günü için anahtar merkez olan Kudüs’ün Ýnançlýlar Hareketi’nin kontrolünde olmasýydý. ‘Günahkar’ Bizans’tan ve Sasani’lerden kurtulup dürüst bir halk yaratmaktý diyen var. Bir diðer tarafa göre ise Kuran’ýn çeþitli ayetlerinde ye alan “Allah, Ýnançlýlar’a dünyaya hâkim olma gücü verdi” sözü yayýlma için motivasyon olmuþtu. Ben bu sonuncusuna pek inanmýyorum çünkü Ýnançlýlar Hareketi yerleþtikleri topraklardaki halklarý evlerinden etmemiþ, sadece vergi a Ýyi ama bu topraklarda yaþayan Yahudi ve Hýristiyanlar neden Ýslam’ý seçiyor öyleyse? Bir kýsmý þüphesiz Ýslam’ýn temel doktrinlerindeki basitlik ve netlikten etkilendiler, bir kýsmý sosyal ve siyasi sebepler nedeniyle Ýslam’ý seçtiler. Bu sürecin yavaþ ilerlediðini söyleyebilirim: En iyi tahminle Yakýn Doðu’nun yüzde 50’sinin Müslüman olmasý 800 yýlý ve sonrasýndadýr. Yani Hz. Muhammed’in ölümünden neredeyse 200 yýl sonr Erken dönem halifelerin ve Emevilerin devrinde Müslümanlar hâlâ azýnlýktaydý, bunu unutmayýn. Konuþtuklarýmýzdan çýkardýðým bir sonuç da akademisyenlerin Ýslam’ýn kökeniyle ilgili saðlam belgelere ulaþma sýkýn Doðru mu? Elbette. Kuran önemli bir kaynak ama bilimsel bir temel olarak alýnmasý güç. Onun dýþýnda çeþitli sikkeler, papirüsler ve tabii M Vesikasý var. 7’nci yüzyýla ait edebi kaynaklar ise biraz sorunlu çünkü hangisinin otantik hangisinin eklemelerle bugüne ulaþtýðýný kestiremiyoruz. En hayati mesele þu anda bu. Eski paralarda Hýristiyan motifler var çünkü... Prof. Ahmet Turan Yüksel - Selçuk Üniversitesi Ýslam Tarihi Bölümü Hz. Muhammed’in Hýristiyanlarý ve Yahudileri ümmetinin bir parçasý olarak kabul ettiði doðru. Örneðin Arap þehirlerinde yaþayan Hýristiyan ve Yahudilerin can ve mal güvenliðini saðlama yükümlülüðü vardý. 800’lü yýllarda Arap hükümdarlard sikkelerde Hýristiyan motiflere rastlanmasýnýn sebebi de þu: Emevi döneminde devlet yönetimi olarak Bizans örnek alýnýyor. Am Abdül Melik paralarý ve kayýtlarý Arapça’ya çevirtiyor. O döneme kadar Bizans ve Ýran paralarý kullanýlýyor. Bu yüzden Hýristyan motiflerle karþýlaþýyoruz. Ýslam Abbasiler döneminde farklý bir din haline geldi Nicholas Wade - “Ýnanç Ýçgüdüsü (The Faith Instinct)” kitabýnýn yazarý Ýslam’ýn kökeniyle ilgili iki farklý görüþ var: Biri Hz. Muhammed’in hayatýný anlatan menkýbeleri (Siyer), Hadisleri Kuran tefsirlerini temel alarak Ýslam’ýn 622 yýlýnda bir dine dönüþtüðünü söyler. Ýkinci görüþ Kuran’dan baðýmsý ait tarihi belgelerin incelenmesini öngörür. Bu ikinci görüþü savunan revizyonistlerin bugünlerde çok tartýþýlan savý þu aslýnda: “Muaviye ve Abdül Melik’in parçasý olduðu Emevi Hanedanlýðý’ný yýkan Abbasiler Mekke’yi kutsal þehir haline getirdi, Emeviler’in inancýný Araplaþtýrdý ve ancak o dönemde Ýslam farklý bir din haline dönüþtü.”Ev ekümenikti ama siyasi olarak Prof. Hayrettin Karaman - Ýslam hukukçusu Bu zatýn (Fred Donner) sözünü ettiði Medine Vesikasý’nda diyor ki; “Müslümanlar, Yahudiler ve diðerleri bir ümmettir.” Ama bu tabir dini deðil siyasi. Sýra dine gelince ayný vesikanýn 16’ncý maddesinde þu ifadeyle http://temizyasam.net/php Joomla TR! Oluþturma: 21 October, 2017, 18:09 .:. Temiz Yaþam .:. >>===>> Temiz Bir Dünya Ýçin... karþýlaþýyoruz: “Yahudilerin dini kendinedir, Müslümanlarýnki kendinedir.” O vesika siyasi birlik, kurucu devlet vesikasý, dini birliðe kanýt gösterilemez. Evet Hz. Muhammed ekümenik bir liderdi ama siyasi olarak.Radikal http://temizyasam.net/php Joomla TR! Oluþturma: 21 October, 2017, 18:09
