ULUSLARARASI POLİTİKANIN ALTIN REZERVLERİNE

ULUSLARARASI POLİTİKANIN ALTIN REZERVLERİNE YANSIMASININ SON ÖRNEĞİ:
RUSYA
Ersin DEDEKOCA
Altın madeni, çok uzun yıllardır insanlar arasında değer ölçüsü, ticaret malı, ödeme
aracı, ulusal paraların güvencesi ve olası ülke risklerine karşı korunma işlevini çeşitli
şekillerde sürdürmüştür. Yakın zamana baktığımızda da, 1941 tarihli Bretton Woods
Anlaşması (sabit kur sistemi) öncesi ve sonrasında; ABD’nin, içinde bulunduğu ekonomik
güçlükler nedeniyle 1971 yılında doların altına dönüştürülebilirliğini kaldırmasından sonra ve
günümüzde, altının anılan konumunun sürdüğü görülmektedir.
Konuya salt ülke ekonomileri yönünden baktığımızda da, uluslararası rezervler ve
havuzda bulunan altın stoklarının, ülkenin dış alımı, uluslararası borçları için bir güvence ve
geri ödeme pozisyonu sağladığı kabul edilmektedir. Öte yandan ülkeler de kendi uluslararası
rezerv çeşitliliğini saptarken, karşı karşıya olduğu veya olacağı çeşitli ekonomik, jeopolitik
riskler ve uluslararası ilişkiler temelli belirsizlikleri dikkate almakta ve bu yolla pozisyonlarını
sağlamlaştırma ve “hedge etme” yoluna gitmektedirler.
Ülkelerin Uluslararası Rezervleri ve Altın
Kasım 2016 itibariyle dünya resmi altın rezervlerinin toplamı 33.092 tondur. Dünya
Altın Konseyi’ne göre her yıl altın stokuna yaklaşık 3.200 ton yeni çıkarılan altın madeni
eklenmektedir. Sahip olduğu altın cinsinden uluslararası rezervleri en yüksek olan ülkelerin
rezervleri ve bunun ülke toplam döviz rezervleri içindeki payları aşağıdaki tabloda izlenebilir
(Kasım 2016):
Ülke
Altın
(ton)
ABD
Almanya
IMF
İtalya
Fransa
Çin
Rusya
İsviçre
Japonya
Hollanda
Hindistan
8.133
3.377
2.814
2.451
2.435
1.838
1.542
1.040
765
612
557
rezervi
Toplam rezervlerdeki payı
75,6
70,1
69,1
65,4
2,4
16,5
6,4
2,6
64,5
6,4
Kaynak: World Gold Council1
Global yabancı para rezervlerinin son değeri 10.993 milyar $’dır. Altın rezervlerinin
toplam uluslararası rezervler içindeki payı yüzde 8,6 olup, anılan payın gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkeler kırılımında karşılıkları da, sırasıyla yüzde 17,1 ve 3,3’dür.2
Rusya’nın Uluslararası Rezervleri ve Ekim Ayında Yaşanan Gelişmeler
Rusya, altın dahil toplam 326.310 milyon $ tutarında uluslararası resmi rezerve
sahiptir. Anılan rezervlerin yüzde 13,3’ü altın stokundan oluşmaktadır. 2008 küresel mali kriz
öncesi ülkenin rezervleri yaklaşık 580 milyar $ tutarındaydı ve bunun sadece yüzde 2,3’ü
altın stokuydu.3
2008 krizinden bu yana uluslararası rezervlerdeki altın payını yükselten Rusya
Merkez Bankası’nın, geçtiğimiz Ekim ayında 1.4 milyon ons altın satın aldığını ve bu aylık
rakamın, 1998 yılından bu yana gerçekleştirilen en yüksek altın alımı olduğu izlendi. Anılan
değişimi aylar itibariyle aşağıdaki grafikte izleyebiliriz.
2006
2008
2010
2012
2014
2016
Kaynak: Seeking Alfa4
Ekim ayında Rusya Merkez Bankası’nın altın rezervlerine eklediği altın 48 ton’a
ulaşmıştır. Dünya Altın Konseyi’nin belirttiği e göre anılan rakam, yıllık ortalama dünya altın
stoklarına eklenen 3.200 ton’un yüzde 1,5’unu temsil etmektedir.5
Söz konusu böylesine aylık büyük tutardaki alımın gerisindeki başat faktörün, “Kasım
ayında ABD’de yapılan başkanlık seçimi sonuçlarına karşı -hedge etme/koruma-“ olduğu
yolundaki görüşlere katılmaktayız.6 Bir diğer ifade ile, başkanlık seçiminin Clinton tarafından
kazanılma riskine karşı alınmış bir koruma hamlesi. İşlemin içeriği, Amerikan Doları satılarak,
karşılığında altın satın alınmasıdır.
Rusya Federasyonu’nun yukarıda özetlenen işleminin bir diğer nedenini de, Clinton
yönetiminde ABD-Rusya ilişkilerinin tatsızlaşması olasılığına karşı (güçlü bir ihtimal olarak
görülmekteydi), Rusya yönetiminin daha fazla $ yatırımı yaparak, ABD’nin finansal
hegemonyasına destek olmak istememesi olarak düşünülebilir.
ABD başkanlık seçimlerini Trump’ın kazandı ve akabinde Rusya ile pozitif ilişkiler
kurmak niyetinde olduğunu söyledi. Bu gelişmenin sonucu olarak, Kasım ayı rakamları
açıklandığında, Rusya’nın Ekim ayı altın pozisyonunun artışına yol açan saiklerin ortadan
kalkmasıyla, altın rezervlerinde daha az artış olduğunu görebileceğimizi söyleyebiliriz.
Sonuç
Uluslararası ilişkilerde ekonomi-politiğin etkisi giderek artmaktadır. Anılan ilişkide, bir
“yumuşak güç” unsuru olan uluslararası finansın giderek artan boyutu ve etkinliğinin payı
yadsınamaz. Söz konusu gelişmenin ulusal boyuttaki izdüşümü de, ilgili ülkenin ekonomik
gücü, dış ticaret ve cari denge durumu, sahip olduğu uluslararası rezervler ile, bunun bir türevi
olan “uluslararası yatırım pozisyonu” olarak şekillenmektedir.
ABD başkanlık seçimleri öncesi Rusya Federasyonu tarafından, “ülkenin uluslararası
rezervlerinde altının payının arttırılması” şeklinde yaşanan, hedge/koruma ve/veya destekten
kaçınma amaçlı gelişmeyi, uluslararası ilişkilerde bir “yumuşak güç” etkinliği olarak
değerlendirebiliriz.
1
“Latest World Official Gold Reserves”,World Gold Council,2.11.2016, https://www.gold.org/research/latestworld-official-gold-reserves (22.11.2016)
2
“International Reserves”, IMF Annual Report | 2015,
http://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2015/eng/pdf/AR15_AppI.pdf (22.11.2016); Frank Holmes,”Top 10
Countries With The Largest Gold Reserves”,Forbes, 26.05.2016,
http://www.forbes.com/sites/greatspeculations/2016/05/26/top-10-countries-with-the-largest-goldreserves/#5f0f9926466b (23.11.2016)
3
“International Reserves of the Russian Federation”, The Central Bank of the Russian Federation,31.10.2016,
https://www.cbr.ru/eng/hd_base/default.aspx?Prtid=mrrf_m (24.11.2016)
4
“Russia's Central Bank Did Something In The Gold Market That It Hasnt Done Since Almost 20 Years”,Seeking
Alfa, 21.11.2016, http://seekingalpha.com/article/4025212-russias-central-bank-something-gold-market-hasntdone-since-almost-20-years-investors-take (22.11.2016)
5
“Russian and Chinese Central Banks Load Up On Gold”,BGASC, 20.10.2016, http://blog.bgasc.com/russianand-chinese-central-banks-load-up-on-gold/
6
(4) nolu dip notta agm.