TOPLUMDA REÇETESİZ İLAÇ KULLANIM ORANININ

TOPLUMDA REÇETESİZ İLAÇ KULLANIM ORANININ ARAŞTIRILMASI VE
TOPLUMUN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YAKLAŞIMI
Meltem Yılmaz, Fatma Şule Oğuz, Okan Yıldız, Hakan Süleyman Bal, Ali Can Uğuz.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem III Öğrencileri Danışmanlar: Prof. Dr. Hakan
Ergün, Doç. Dr. S. Kenan Köse
AMAÇ: Toplumda (hasta veya sağlıklı kişilerde) reçetesiz ilaç kullanım sıklığının tespiti,
hastalandıklarında yaptıkları akılcı olmayan ilaç kullanım alışkanlıklarının gösterilmesi ve bu
tutumlara yol açabilecek nedenler ile etkili tedavinin sağlanmasını engelleyen faktörlerin
tespiti amaçlanmıştır. Ayrıca proje toplumun muadil ilaç konusuna bakış açışını ve kronik
hastalığı olanların ilaç kullanma davranışlarını incelemektedir.
GEREÇ VE YÖNTEM: Araştırma, çalışma evrenini Ankara ili Çankaya ve Altındağ ilçeleri
ile A.Ü.T.F. İbni Sina Hastanesi’nde rastlantısal olarak karşılaştığımız hasta veya sağlıklı
kişilerin oluşturduğu, tanımlayıcı ve kesitsel tipte bir anket çalışmasıdır. 200 katılımcıya
uygulanan anket, reçetesiz ilaç kullanım sıklığını, akılcı ilaç kullanım bilgisini ve toplumun
ilaç kullanma davranışını gösteren 30 sorudan oluşmaktadır. Verilerin istatistiksel analizinde
SPSS 11,5 paket programı kullanılmıştır. Ayrıca verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Ki
Kare testi, bağımsız iki grup ortalamaları arasındaki farkın önemlilik (Student t ) testi
kullanılmıştır. p değeri 0.05 olarak kabul edilmiştir.
BULGULAR: Araştırma verilerine göre; katılımcıların %47’sinin üniversite mezunu olduğu
saptanmıştır. Katılımcıların %73.8’i aşıyı, %33.7’si hastalık dışı kullanılan vitaminleri,
%20.3’ü zayıflama haplarını ilaç olarak nitelendirmiştir. Hastalık durumunda katılımcıların
%49,5’i hekime danıştığı, %23,5’i evde bulunan ilaçlarla tedavi olmaya çalıştığı, %19,5’inin
bitkisel yöntemleri denediği saptandı. Kişilerin %45’i ilaçlarını hekim veya eczacının önerdiği
süre boyunca kullandığını, %24’ü şikâyeti geçene kadar kullandığını belirtmiştir.
Katılımcıların %44’ünün reçetesiz ilaç kullandığı saptanmıştır. Bu %44’lük kısmın %39.1’i
hekime başvurmaya gerek duymadığını,%23.6’sı ise muayene ücreti ödemek istemediğini
belirtmiştir. Akılcı ilaç kullanımı konusunda eğitim alan katılımcı oranı %13.5’tir.
Katılımcıların %27.5’i eczacının önerdiği eşdeğer ilacı kabul ettiği, %19’u fiyat farkı
çıkmadığı sürece bunu kabul ettiği saptanmıştır.
SONUÇ: Toplumdaki ilaç algısı büyük ölçüde ilacın tıbbi tanımından farklıdır. Toplumda
reçetesiz ilaç kullanımı sık olup, ilaç kullanılırken hekim tavsiyesine uyulmamaktadır. Ayrıca
akılcı ilaç kullanımı konusunda eğitim yetersizdir.
ANAHTAR KELİMELER: : İlaç, Akılcı, Reçete.