19443_Vurgu Ve Tonlama.pptx

VURGU VE TONLAMA
VURGU
Konuşma sırasında sözcüğün bir hecesinin ya da cümlenin bir sözcüğünün diğerlerine göre daha belirgin ,daha baskılı söylenmesine vurgu denir.
‐Türkçe sözcükler de vurgu genellikle son hecededir. Orta hece ise vurgusuzdur.
‐Kelimeler yapım ve çekim eki aldıklarında vurgu son heceye kayar.
Vurgu
 Türkçede bazı ekler vurgusuzdur ve bu ekler vurguyu kendilerinden önceki heceye atar.Bu eklerden bazıları şöyledir:
 ‐ma, ‐me olumsuzluk eki: gelmedi, olmayacak
 ‐dır,‐tır eki:güzeldir, gelmiştir
Vurgu
 ‐yor eki:bakıyor, içiyor
 ‐ken eki: okurken, yürürken
 ‐madan, ‐meden eki: gelmeden, bilmeden
 ‐mi soru eki: Gelsin mi? Yapsın mı?
Vurgu
 ‐n eki: kışın, yazın
 Kişi ekleri: gelin, bakınız, gelirim
 ‐ca,‐ce eki: insanca, sessizce
 ‐i(y)le eki: kalemle, arabayla
Sözcük vurgusu ile ilgili özelikler
Birleşik sözcüklerde vurgu ilk sözcük üzerinde yapılır:
Yüzbaşı, hiçbiri, yerelması
Pekiştirilmiş ya da küçültme eki almış sıfatlarda vurgu ilk hecede yapılır:
Koskoca, minicik,masmavi
Yer adlarında ve coğrafi adlarda vurgu ilk hecededir:
Ankara, Avrupa
• ‐istan ile biten yer adlarında vurgu son hecededir:
• Yunanistan, Hindistan
Ünlemler ya da ünlem değeri taşıyan sözcüklerde vurgu ilk hecededir:
Çocuklar! Susun!
Zarfların çoğunda vurgu ilk hecede yapılır:
Şimdi ,yarın, tekrar…
 Sesteş sözcüklerden birisi yer adı olarak kullanılıyorsa,yer adı olarak kullanılan sözcüğün vurgusu ilk heceye geçer:
 Ordu fındığı ile meşhurdur.
 Ordu,ülkemizin güvencesidir.
CÜMLEDE VURGU
 Fiil cümlelerinde vurgu yükleme en yakın sözcük ya da söz öbeğindedir:
 Ali işe arabayla gidiyor.
 Ali arabayla işe gidiyor.
 İşe arabayla Ali gidiyor.
İsim cümlelerinde ise vurgu yüklemdedir.
Bugünlerde o çok hastaymış.
Hepimiz için iyi biriydi.
TONLAMA
 Anlatıma duygu, düşünce ,yumuşaklık,
sertlik ,coşku vb.özelikler kazandırmak
için sesin değişik biçimlerde çıkarılmasına, sese bir anlam yüklenmesine tonlama diyoruz.
Tonlama:
 Sözün söylenişinde, ses yüksekliği ve uyumundaki değişmeler nedeniyle ses dalgalanması ortaya çıkar ki buna cümle tonu denir. Konuşmanın telâffuz boyutu ile ilgili olan tonlama, etkili ve güzel konuşma için doğru ve sağlıklı olmak zorundadır. Çünkü tonlama cümle veya kelimedeki anlamı değiştirebilmektedir.
Tonlama
Sus artık!
Yukarıdaki cümle yalvarış ifade edecek
şekilde kullanıldığında ses kalın ve alçak bir tonda söylenir.
Emir anlamında kullanıldığında yüksek
ve tiz olarak çıkar.