Klavyem, Stetoskopum ve Ben Dr. Murat Sincan* Casus Programlar (Spyware) Casus Programlar (Spyware) bilgisayarýnýzda reklam gösterme, bilgi toplama, bilgisayarýn ayarlarýný deðiþtirme gibi iþler yürüten ve bunlarý yaparken genel olarak sizin onayýnýzý almadan çalýþan programlara verilen genel addýr. Eðer, - Internete baðlý deðil iken, bilgisayarýnýzda aniden reklam pencereleri açýlýyorsa, - Internete baðlanmak için kullandýðýnýz gezgin programý (browser-internet explorer) sizden habersizce baþka bir sayfayý ana sayfa yapmýþsa, - Arama sayfasý sizin ayarladýðýnýzdan baþka bir sayfaya yönleniyorsa, - Bilgisayarýnýz normal çalýþma hýzýna göre daha yavaþ çalýþmaya baþlamýþsa, - Bilgisayarýnýzda alýþýlmadýk biçimde artan sistem çökmeleri yaþamaya baþladýysanýz Spyware - Casus yazýlým sorununuz olabilir. Casus yazýlýmlar genelde reklam gösteren reklam yazýlýmlarý (adware) ya da kiþisel bilgilerinizi toplayan yazýlýmlar olarak bilinse de, özellikle kiþisel bilgi toplayan ve reklam gösteren tüm yazýlýmlar kötü amaçlý deðildir. Örneðin bazý müzik ve video siteleri hedefe odaklý (kiþinin özelliklerine uygun) reklam gösterebilme karþýlýðýnda, size ücretsiz olarak hizmet veriyor olabilir. Bu durumda kiþisel bilgilerinizin (ilgi alanlarý, gezindiðiniz web sayfalarý vb.) toplanmasý ve buna uygun reklamlarýn size ulaþtýrýlmasý, bu hizmeti alabilmek için sizin kabul ettiðiniz bir anlaþmaya baðlý olabilir. Ancak eðer bilgisayarýnýza yüklenmiþ olan casus program kötü amaçlý ise, genellikle bu programý sisteminizden silmek ya da yapmýþ olduðu deðiþiklikleri geri almak normal bir kullanýcý için çok zor, hatta özel yöntemler ve yardýmcý yazýlýmlar kullanmadan, neredeyse olanaksýz olabilir. Buradaki anahtar kavram, sizin ya da bilgisayarýnýzý kullanan diðer kiþilerden birinin, bu programý bilinçli olarak kurmuþ ve yapacaklarýný kabul ediyor olmasýdýr. Önemli bir ayrýntý da, bu tür programlarýn bazý yararlý programlarla birlikte birlikte yüklenmek üzere ayarlanmýþ olmalarýdýr. Örneðin bazý dosya paylaþým programlarý yüklenirken birlikte casus yazýlýmlar yükleyebilmektedirler. Bu nedenle bu programlarý yüklerken tüm yönergeleri dikkatlice okumalý ve bu casus programlarý yüklemekten olanak olduðunca kaçýnmalýsýnýz. Eðer Microsoft iþletim sistemlerinden birini kullanýyorsanýz; http://www.microsoft.com/athome/ security/spyware/software/default.mspx adresinden Microsoft Windows Antispyware programýný indirerek bilgisayarýnýzý bu tür yazýlýmlar için tarayabilir ve bulunan casus yazýlýmlarýn temizlenmesini saðlayabilirsiniz. Bu ücretsiz deneme sürümü (180 gün) yazýlým Microsoft tarafýndan hazýrlandýðýndan windows iþletim sistemlerine uyumlu ve sorunsuz biçimde çalýþmaktadýr. Dr Murat Sincan Ýletiþim için: [email protected] Kaynak http://www.microsoft.com/athome/security /spyware/default.mspx. * Hacettepe Ü. Týp Fak. Týp Eðitimi ve Biliþimi AD, Ankara • 2005• cilt 14 • sayý 2 • VIII