Psikiyatrik Öykü Alma Klavuzu HO

11.04.2016
Psikiyatriköyküalmak
PsikiyatrikÖyküAlma
Klavuzu
Yrd.Doç.Dr.EmrahSONGUR
• Psikiyatrikhastalıköyküsühastanınyaşamınınkaydıdır.
• Hastanın;
• Kimolduğunu?
• Neredengeldiğini?
• Gelecektenereyegideceğini?
anlamamızısağlar.
• Psikiyatriköykününiyialınmasıhastayadoğrutanıkoymakve
doğru/etkilitedaviplanıoluşturmakiçinönemlivegereklidir.
Psikiyatriköykününamacı
Öyküalmanıntemelprensipleri
• Uyumayönelikolanveolmayandavranışlarıtanımlamak
• Öncelikleribelirlemek
• Problemleritanımlamak
• Potansiyelmüdahalelerehastanınolasıyanıtınıöngörmek
• Hastanınalgısınıanalizetmek
• Bakımplanınıoluşturmayayardımetmek
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Açıkuçlusoruörnekleri
PsikiyatrikÖykününBaşlıkları
Kapalı uçlusoru
Açıkuçlualternatifi
Sonzamanlardakendinizimutsuz
hissediyormusunuz?
Uykusuzluğunuz oluyormu?
Başınızağrıyor mu?
Sonzamanlardakendinizinasıl
hissediyorsunuz?
Uykudüzeniniznasıl?
Banaağrınızdanbahsedermisiniz?
Kendinizi tanıtın
Amacınızı vegörüşmenin ne kadarsüreceğini açıklayın
Açık uçlu sorular sorun
Hastanın kendi kelimeleriyle kendisini ifadeetmesine izin verin
Hastayı anlatması veöyküyü ayrıntılandırması için teşvik edin
Hastanın sözünü kesmekten kaçının
Gerektiğinde görüşmeyi yönlendirin
“Neden?”ile başlayan sorulardan kaçının
İpuçları için hastayı dinleyin vegözlemleyin
Bilgi vermesi için başka bir kaynağaihtiyacınız olabilir
1. Kimlikbilgileri
2. Anamnezin alındığı
kişiler/kaynaklar
3. Aktifbaşvuruesnasındaki
şikayetler
4. Şimdikipsikiyatrikhastalığın
öyküsü
5. Öncekipsikiyatrikhastalığın
öyküsü
6. Kişilikyapısı
7. Psikososyalgelişimveözgeçmiş
8. Soygeçmiş
9. Tıbbivecerrahihastalıkların
öyküsü
10. FizikMuayenebulguları
11. Ruhsaldurummuayenesi
12. Psikolojikdeğerlendirme
13. Başkagözlemler
14. TanıveTedaviPlanı
1
11.04.2016
Kimlikbilgileri(Tanıtıcıbilgiler)
Anamnezin alındığıkişiler/kaynaklar
• AdSoyad
• Doğumtarihi/Yaş/Doğum
yeri/Yaşadığıyer
• Cinsiyet
• Medenidurum
• Hastanınkendisinden
• Akrabaları/yakınları/arkadaşları
• İşyerinden/amirinden
• Hastanekayıtlarından
• Mahkemekayıtlarından
• (Varsa)Çocuksayısı
• Din
• Eğitimdurumu(sonmezun
olduğuokul)
• Meslek
• Gelir
• Adres
• Başvurutarihi
• DosyaNo./T.C.No.
• Muayeneyegelişbiçimi
• Kendirızasıyla/ayaktan/ailevb.
zoruyla/mahkemekararıyla/kolluk
kuvvetleriylevb.
Şikayetler
Şimdikipsikiyatrikhastalıköyküsü
• Hastanınkendikelimelerinotedilmeli
• Sorulabileceksorular;
• Sonyakınmalarınbaşlangıçzamanı,yakınmalarınayrıntıları
• Halenkullandığıilaçlar
• Yakınzamanlardakistresyüklüyaşamolayları
• Hastalıköyküsünekatkısağlayabilecekdiğerbilgiler
Şimdikipsikiyatrikhastalığınöyküsü(2)
Öncekipsikiyatrikhastalığınöyküsü
• Süre
• Kronolojikolarakilkpsikiyatrikşikayetlerininbaşladığızamandangünümüzekadar
olanpsikiyatriköyküsünotedilir
• Bugünsizi burayagetirenşey/sebepnedir?
• Sizenasıl yardımcıolabilirim?
• Haftalar/aylar/yıllar
• Başlangıçbiçimi
• Ani/akut/subakut/sinsi
• Gidiş
• Sürekli/epizodik/dalgalı/yıkımlagiden/düzelerekgiden/belirsiz
• Tetikleyicifaktörler
• Ölüm/ayrılık/kayıp/korkutucutecrübeler/ciddi
hastalıklar/başarısızlıklar/ilişkide problemler
• Alevlendiriciveyatıştırıcıfaktörler(varsa)
Stresliyaşantılar
Hastaneyeyatışlar
İlaç tedavileri(yanıt,yanetkilervb.)
İlaç tedavisidışındakiterapötik müdahaleler(Terapiler,EKT,TMS,psikososyal müdahaleler
vb.)
• Ataklarınöyküsüveataklararasındakidurum
•
•
•
•
• İntiharöyküsü(Şimdikiveönceki)
• Niyet
• Plan
• Girişim
• Öykü
• Yöntem
• Has tanınalgıs ı
2
11.04.2016
Kişilikyapısı
Kişilikyapısı(2)
• Özgörüş
• Kişilerarasıilişkiler
• Günlükaktiviteler,hobiler,alışkanlıklar
• Dilek,umutveplanlar
• Sosyaldurum
• Rüyalar,hayallervefanteziler
• Alkol,maddevetütünkullanımı
• Hastalıköncesiyaşam
• Özgörüş
Kişilikyapısı(3)
Kişilikyapısı(4)
• Dilek,umutveplanlar
• Alkol,maddevetütünkullanımı
• Hastanıngeleceğeyönelikbeklentileri
• Sosyaldurum
• Yaşamkoşulları,evortamı,aileninsosyoekonomikdurumuvb...
• Rüyalar,hayallervefanteziler
Alkol Kullanımıyla İlgili Kavramlar
• Kendinizi nasıl tanımlarsınız?
• Kişilerarasıilişkiler
• Sizi tanıyanlarhakkınızdanedüşünürler?
• Onlaragöresiznasıl birisiniz?
• Onlarlaolanilişkiniz nasıldır?
• Günlükaktiviteler,hobiler,alışkanlıklar
• Sigara:gündekaçpakettoplamkaçyıldıriçiyor
• Hastalıköncesiyaşam
• Şimdikidurumunuzlaöncekiarasındakarşılaştırmayapacakolursanızsizegöre
nasıl birfarklılıkvar?
• Varsabununeyebağlıyorsunuz?
BirStandartİçki
• Standart içki
– İçinde aşağı yukarı 10gretil alkol bulunaniçki miktarıdır.
• Riskli içme
• Ağır içicilik
– Son30gün içinde enaz 5gün >=5standart içki/gün
3
11.04.2016
Riskliiçicilik
CAGE(KESİ)
• Kesmek:Alkolükesmeniz ya daazaltmanız gerektiğini
düşündünüz mü? • Eleştiri:Alkol kullanımınızdan dolayı sizi eleşt irdiklerinde
öfkelenir misiniz?
• Suçluluk:İçmekten dolayı kendinizi köt üya dasuçlu hissetiniz
mi?
• İ̇lk iş:Sabahuyandığınızda kendinize gelmek ya daakşamdan
kalma belirtilerini yok etmek içinilkişolarak alkol aldınız mı?
Psikososyalgelişimöyküsü
• Doğumöncesivedoğum
• Erkençocukluk(0-3yaş)
• Ortaçocukluk(3-11yaş)
• Ergenlik
Psikososyalgelişimöyküsü
Doğumöncesivedoğum
• Doğumtarihiveyeri
• Doğumbiçimi
• Normal,sezaryenyadakomplikasyonlu
• Hastanede,evdeyadabaşkayerde
• Doktor,ebeyadahemşire,tanıdıkyardımıyla
• İstenenbirbebekolupolmadığı
• Anomalilervebaşkabozukluklar
Psikososyalgelişimöyküsü
Psikososyalgelişimöyküsü
• Memeyadabiberonlamıbeslenmiş?
• Dişçıkarmasorunları,beslenmebozuklukları
• Temizlikeğitimi
• Yürüme,konuşmakaçyaşındaolmuş
• Öbürkardeşleriylegeçimdurumu
• Uykuözellikleri
• Cezalandırmaşekilleri,okulveokulauyum,davranışbozukluğu
belirtileri,evdenkaçmalar,yalancılıkvb...
Erkençocukluk(0-3yaş)
Ortaçocukluk(3-11yaş)
4
11.04.2016
Psikososyalgelişimöyküsü
Psikososyalgelişimöyküsü
• Sosyalilişkileri,okulöyküsü,duygusalvebedenselsorunlar,cinsel
gelişim“heteroseksüel,homoseksüel,transseksüel,aseksüel”,sosyal
çevrenindinselyapısıvb...
• Kronolojikolarakyaptığıişler,
• Amirleriveçalışmaarkadaşlarınakarşıtutumu,
• Meslekhastalıkları
Psikososyalgelişimöyküsü
Psikososyalgelişimöyküsü
• Evlenmeyaşıvebiçimi,
• Evlilikkurumuileilgilidüşüncelerveduyguları,
• Evlilikvecinselyaşamı,
• Eşlerinherhangibirinindahaönceevlenipayrılmasınınolupolmadığı,
• Evlilikdışıilişkilerinolupolmadığı,
• Birdençokeşinolupolmadığı,vb...
• Askerliğinezaman,neredevenasılbirhizmetteyapmış?
• Askerliksüresinceuyumu;
Soygeçmiş
Soygeçmiş (2)
• Annevebaba
• Çocuklar
Ergenlikdönemi
Yetişkinlikdönemi– Karşıcinsleilişki
• Yaşları,yaşadıklarıyerler,eğitimleri,işleri, ölmüşlerseölümsebebi, zamanı,
hastanınozamankiyaşı
• Kişilik özellikleri
• Geçirdikleribedenselveruhsalhastalıklar
• Evliliköyküleri:öncekievlilikler,çokeşlilik,boşanma,ayrıyaşama,evlenme
yaşı,biçimihastanınbu konudaduyguvedüşünceleri
• Annevebabanınnasıl geçindiği
• Kardeşler
• Kardeşlerinyaşsırasınagöreadları, meslekleri,kişilik özellikleri
• Kardeşlerarasındaannevebabanınayrımyapıpyapmadığı
• Kardeşleriyleolanilişkisi vegeçimi
Yetişkinlikdönemi– İşöyküsü
Askerlikdönemi
•
•
•
•
•
Üstleriyleolanilişkileri
Askerarkadaşlarıylaolanilişkileri
Askerliğekarşıduyguvedavranışları
Kaçma,raporlar,izinler,hastalık,ödüller, terfi
Terhisşekli:normal,atılma,rapor
• Çocuklarınyaşsırasınagöreadları,meslekleri,kişilik özellikleri
• Önemlibirbedensel veyaruhsalhastalıköyküsü
• Çocuklarıylahastanınilişkisinin durumu
• Diğer
• Bilgi sağlanabiliyorsabüyükbaba,anneannevb.kişilerinbilgileri
• Ailede önemlibirbedensel veyaruhsalhastalıköyküsü
• Soyağacı (genetikhastalıklarda)
5
11.04.2016
Tıbbivecerrahihastalıköyküsü
Kaynaklar
• Tıbbihastalıklar(akut/kronik)
• Şimdikiilaçtedavisi
• Geçirilmiştravma/kazaöyküsü
• Cerrahioperasyonlar
• Alerjiler
• Adetdüzeni
• Öztürk,M.O.,&Uluşahin,A.(2015).RuhSağlığıveBozuklukları.
NobelTıpKitabevleriLtd.Şti.
• Sadock,B.J.,Alcott Sadock,V.,&Ruiz,P.(2015).Kaplan&Sadock’s
Synopsis ofPsychiatry.Wolters Kluwer.
6