KimyaKongreleri.org

KE
XVIII. Ulusal Kimya Kongresi, Kars, 2004
KİMYA VE KİMYA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ AÇISINDAN YANMA VE
YANGININ ÖNEMİ
Neşet Kadırgan, Gökçen Alev Altun Çiftçioğlu
Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, İstanbul
Genel olarak yangın bilimi ve yangından korunma alanında Kimya Mühendislerinin
ve Kimyacıların önemi tartışılır. Gerçekten de Yangın Bilimine ölçülebilir olmayı,
sayısallığı ve hesaplanabilir olmayı getiren Kimyacılar ve Kimya Mühendisleridir. Ama
burada konu tam tersinden ele alınacak, yangın biliminin ve yangınla ilgili örneklerin
Kimya ve Kimya Mühendisliği Eğitimine sağlayabileceği örneklerden söz edilecektir.
Kimya ve Kimya Mühendisliği Ders programlarında öğrencilerimize Anorganik
Kimya, Organik Kimya, Fiziksel Kimya, Termodinamik ve Kimyasal Termodinamik,
Madde-Enerji Denklikleri, Kimyasal Kinetik, Kütle Iletimi, Isı Iletimi, Akışkanlar
Mekaniği, Proses Dinamiği ve Kontrolü gibi dersler okutuyoruz. Teorik olarak
okuttuğumuz bu konuların hesabını yaptırmalıyız, denemesini yaptırmalıyız, bunlardan
örnekler vermeliyiz. Öğrettiklerimizin kuru teori ve soğuk formüllerden öte yaşamda bir
yeri olduğunu göstermeliyiz. Yanma ve Yangın bize bu konuda muhteşem güzellikte
örnekler sağlıyor.
*Anorganik Kimya ve Genel Kimya’ da metal oksidasyonu, metal yangınları,
alüminotermi, ve neden paslı demir üzerine alüminyum boya sürülmemeli. *Neden ahşap
malzemeler üzerine boraks ve fosfatlı bileşikler sürülmesi yangını yavaşlatır? *Fiziksel
Kimya’ da sıvıların üzerindeki buhar basıncı, yanma ve patlama alt ve üst sınırları, parlama
ve alevlenme sıcaklıkları (flash temperature, fire temperature); kritik sıcaklık, tüp gaz
patlaması; buharlasma gizli ısısı ve yangın söndürme; Aerosol oluşumu ve toz patlaması.
*Stokiyometri ve hesaplamalar: Ne kadar madde, ne kadar havayla yanar? Çıkan gazların
hacmi ve sıcaklığı. Kömürün içten yanması, yağın içten yanması, vinil asetat deposunun
kendiliğinden tutuşması çok güzel heterojen kinetik örnekleri. *Halojenlerle H ve OH
radikallerinin maskelendiğini anlatır ve halojenli bileşiklerin yangını yavaşlattığını
gösterirsek anlattıklarımız çok daha güzel akılda kalır. *Akışkanlar Mekaniğinde
Bernouilli kanununa, doğal ve zorlamalı konveksiyona ait en güzel örnekleri de yangın ve
yangının yayılmasından verebiliriz. *Isı iletimi, kondüksiyonla, konveksiyonla,
radyasyonla ısı iletiminin de en canlı ve inandırıcı örneklerini yangınlarda görüyoruz:
örneğin nasıl oluyor de yanan bir petrol tankı, 30 metre ötedeki başka bir tankı, alev
sıçramasa bile tutuşturabiliyor? Görüldüğü gibi yanma ve yangın Kimya ve Kimya
Mühendisliği eğitimi için çok yararlı bir laboratuar görevini görüyor.
719
KimyaKongreleri.org