Yerküre`nin Şekli ve Hareketleri

BÖLÜM – 4
Test
Yerküre’nin Şekli ve Hareketleri
1.
1
Dünya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden yanlış olan
hangisidir?
4.
COĞRAFYA
A) Dünya, ekseni etrafındaki bir turluk dönüş hareketini
24 saatte tamamlar.
Aşağıdakilerden hangisi, Dünya’
nın batıdan doğuya doğru döndüğünü kanıtlar?
B) Dünya ekseni etrafındaki hareketini doğudan batıya doğru yapar.
A) Güneş’in İzmir’de Ankara’dan
sonra doğması
C) Dünya, Güneş’in etrafında elips şeklinde bir yörüngede hareket eder.
B) Yaz mevsiminin Kuzey Yarım
Küre’de Güney Yarım Küre’den uzun sürmesi
D) Dünya’nın ekseni yörüngesi üzerinde 23° 27’ sağa
doğru eğiktir.
C) 21 Mart’ta, Türkiye’de gece ve gündüz sürelerinin
eşit olması
E) Dünya’nın şekli, kutuplarından basık Ekvator’dan
şişkin bir özellik gösterir.
D) 30° Doğu boylamındaki Kütahya ve İzmit’te yerel saatlerin aynı olması
E) Türkiye’de dört mevsimin belirgin olarak yaşanması
5.
2. Aşağıdakilerden hangisi DünPalme Yayıncılık
ya’ nın yanda görülen şeklinin
ortaya çıkardığı bir sonuç değildir?
A) Aynı anda bir yarısının aydınlık
diğer yarısının karanlık olması
Gece ve gündüz süreleri arasındaki fark Ekvator’dan kutuplara
doğru gidildikçe artar. Gece ve
gündüz süreleri arasındaki fark
Ekvator’da 12 saatken, kutuplarda bu fark 6 aya kadar uzar.
Yukarıdaki şekilde belirtilen
noktalardan hangisinde gece
ve gündüz süreleri arasındaki
fark yıl boyunca en fazladır?
B) Ardışık iki meridyen arasındaki kuş uçuşu mesafenin kutuplara doğru azalması
C) Gece ve gündüzün birbirini takip etmesi
D) Paralel dairelerinin çevre uzunluklarının kutuplara
doğru azalması
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
E) Cisimlerin gölge boyu uzunluklarının kutuplara doğru artması
6.
Dünya’nın şekli ve hareketleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Günlük hareket, okyanus akıntılarının yönlerinde
sapmalara neden olur.
3.
B) Ekseni çevresindeki hareketi, Dünya’ nın şeklinin
geoit olmasını sağlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bir yıl boyunca değişmez?
A) Herhangi bir enlemde aydınlanma süresi
C) Geoit şeklinin sonucunda yer çekimi kutuplara doğru artar.
B) Güneş ışınlarının Ekvator’a geliş açısı
C) Dünya’nın Güneş’e uzaklığı
126
D) Herhangi bir enlemdeki sıcaklık
D) Eksen etrafındaki dönüşü gece ve gündüz sürelerinin yıl içinde uzayıp kısalmasına neden olur.
E) Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüş hızı
E) Yörünge hareketi sırasında mevsimler oluşur.
1. B
2. C
3. E
4. A
5. E
6. D
9.
Dünya’nın şekli küre olmayıp kutuplardan basık,
Bir yerdeki cisimlerin gölge boyu yıl ve gün içinde değişim göstermektedir.
Ekvator’dan şişkince bir görünümdedir. Dünya’nın kendine özgü olan bu şekline geoid adı verilir.
BÖLÜM – 4
7.
Buna göre, gün içinde gölge boyunun değişmesi ile
aşağıdakilerden hangisinin oluşumunun aynı nedene bağlı olduğu söylenebilir?
COĞRAFYA
A) Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerlerinin azalması
B) Kara ve denizlerin yıl içinde farklı ısınıp soğuması
C) Ege kıyılarında meltem rüzgârlarının oluşması
D) Gece ve gündüz sürelerinin yıl içinde uzayıp kısalması
Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın şeklinin kutuplardan basık olduğunu kanıtlar?
E) Kutuplar ve yakın çevresinde buzul etkilerinin görülmesi
A) Gece ve gündüzün oluşması
B) Sürekli olarak batıya gidilerek doğuya ulaşılması
C) Yükseldikçe görüş alanın genişlemesi
D) Güneş’in ilk önce doğudan doğması
10.
E) Yer çekimi kuvvetinin en az Ekvator’da olması
I. Yer çekiminin Ekvator’dan kutuplara gidildikçe artması
II. Çizgisel hızın en fazla Ekvator’da olması
III. Sıcaklığın Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalması
tuplara doğru gidildikçe azalmasına rağmen zaman farkı
her yerde 4 dakikadır.
4’
4’
4’
V. Termik kökenli basınç merkezlerinin oluşması
Yukarıdakilerden hangileri Dünya’nın şeklinin
Ekvator’dan şişkin kutuplardan basık olmasını ispatlayan sonuçlarındandır?
4’
4’
4’
4’
4’
A) I – III
B) I – IV
C) II – III
D) II – V
4’
4’
4’
Palme Yayıncılık
8. Ardışık iki meridyen arasındaki mesafe Ekvator’ dan ku-
IV. Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması
E) IV – V
11. Dünya’nın ekseni, yörüngesi üzerinde 23° 27’ sağa doğ-
4’
ru eğiktir.
I. Gece ve gündüz oluşumu
Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
II. Gece ve gündüz sürelerinin yıl boyunca değişmesi
III. Mevsimlerin oluşması
A) Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması
B) Dünya’nın Ekvator ile yörünge düzlemi arasındaki
açının 23° 27’ olması
C) Dünya’nın çizgisel hızının kutuplara doğru azalması
D) Dünya’nın ekseni etrafındaki hareketini batıdan doğuya doğru yapması
E) Dünya’nın şeklinin küre olmaması
IV. Güneş’in doğuş ve batış noktalarının yıl boyunca
değişmesi
Yukarıdakilerden hangileri eksen eğikliğine bağlı
olarak gerçekleşmez?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I – III
D) II – IV
7. E
8. C
9. C
10. B
E) III – IV
11. A
127
BÖLÜM – 4
Test
Yerküre’nin Şekli ve Hareketleri
1.
2
4.
COĞRAFYA
Güneş ışınlarının Yengeç dönencesine dik olarak
düştüğü gün aşağıdaki enlemlerden hangisinde bulunan cisimlerin gölge boyu en kısa olur?
A) 62° Kuzey
B) 12° Güney
C) 15° Kuzey
D) 29° Güney
5.
Dünya yukarıdaki şekilde gösterilen konumdayken,
E) 33° Kuzey
Aşağıdaki grafikte, beş farklı merkezin 21 Haziran günündeki gece ve gündüz uzunlukları gösterilmiştir.
yeryüzünde aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A) Kuzey Yarım Küre’de yaz başlangıcıdır.
B) Yengeç dönencesi üzerinde yıl içindeki en uzun
gündüz süresi yaşanır.
C) Kuzey Yarım Küre’de gölge boyları en kısadır.
zeye doğrudur.
E) Güneş ışınlarının atmosferde en az tutulmaya uğradıkları yer Yengeç dönencesidir.
2.
Palme Yayıncılık
D) Ekvator üzerindeki cisimlerin gölgelerinin yönü ku-
Buna göre, hangi merkezin Kuzey Kutup Dairesi’ne
daha yakın olduğu söylenebilir?
I. Yerel saat farkları
II. Mevsim sürelerinin eşit olmaması
A) I
III. Sürekli rüzgârların yönünde sapmaların görülmesi
B) II
C) III
D) IV
E) V
IV. Paralellerin uzunluklarının kutuplara doğru gidildik-
6.
çe azalması
V. Aydınlanma dairesinin yıl boyunca yer değiştirmesi
Yukarıdaki olaylardan hangileri, Dünya’nın günlük
hareketinin sonucu oluşur?
A) I – II
B) I – III
C) II – III
D) III – IV
3.
A) 21 Aralık
B) 21 Haziran
C) 3 Ocak
D) 23 Eylül
E) IV – V
7.
E) 21 Mart
ce ve gündüz süreleri arasındaki fark en azdır?
Yatay düzleme dik olarak yerleştirilen bir çubuğun
gölge uzunluğunun yıl içerisinde iki kere sıfır olabilmesi için, aşağıdaki enlemlerden hangisi üzerinden
bulunması gerekir?
A) 24 Eylül
B) 21 Aralık A) 13° Güney
B) 55° Güney
C) 4 Temmuz
D) 1 Ocak
C) 35° Kuzey
D) 23° 27’ Kuzey
Aşağıda verilen tarihlerin hangisinde Türkiye’de ge-
128
Türkiye’de aşağıdaki tarihlerin hangisinden sonra
gündüz süresi gece süresinden daha uzun olmaya
başlar?
E) 21 Haziran
1. D
2. B
3. A
4. C
5. B
E) 66° 33’ Güney
6. E
7. A
11. Gece ve gündüz sürelerinin Ekvator’dan kutuplara
yunca farklı açılarla düşmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
doğru gidildikçe değişmesinin nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dünya’nın şeklinin küresel olması
A) Dünya’nın, Ekvator’dan şişkin kutuplardan basık bir
şekle sahip olması
B) Dünya’nın ekseni etrafında dönmesi
C) Dünya’nın sadece Güneş değil Ay’ın da çekim kuvvetinin etkisinde kalması
D) Dünya’nın günlük hareketini batıdan doğuya doğru
yapması
D) Dünya’nın ekseninin 23° 27’ eğik olması
E) Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması
E) Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması
Aşağıda Dünya’nın günlük hareketinin ve Güneş’in etrafındaki hareketinin ortaya çıkardığı bazı sonuçlar verilmiştir.
12. Kuzey enlem derecelerine sahip bir ülkede cisimlerin saat 12.00 ‘de oluşan gölgelerinin yıl boyunca kuzeye düştüğü gözlenmiştir. I. Gece ve gündüzün birbirini izlemesi
Buna göre, bu ülke ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin kesinlikle doğru olduğu söylenebilir?
II. Mevsimlerin oluşması
III. Güneş’in doğudan doğması
IV. Gece ve gündüz sürelerinin yıl içinde değişmesi
A) Kutup rüzgârlarının etkisinde olduğu
V. Güneş ‘in doğuş ve batış saatlerinin yıl boyunca değişmesi
B) Oğlak dönencesi ile Ekvator arasında olduğu
A) I – II
B) I – III
C) II – III
D) III – IV
E) Yengeç dönencesinin kuzeyinde olduğu
13. Aşağıdakilerden hangisi, 33° Güney enleminde yer
E) IV – V
10.
C) Orta kuşakta olduğu
D) Deniz seviyesine yakın yükseltide olduğu
Palme Yayıncılık
Bunların arasında, Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında ortaya çıkan sonuçları gruplandırırsak hangileri dışarıda kalır?
COĞRAFYA
B) Dünya’nın ekseni etrafında dönmesi
C) Yer ekseninin yörünge düzlemine eğik olması
9.
BÖLÜM – 4
8. Güneş ışınlarının yeryüzündeki bir noktaya yıl bo-
alan bir merkezde yatay düzleme dikilmiş çubuğun,
yıllık gölge boyu değişim grafiğini gösterir?
İstanbul
Iğdır
Ankara
İzmir
Antalya
Yukarıdaki haritada verilen merkezlerden hangisinde gece ve gündüz süreleri arasındaki fark sırasıyla
en az ve en fazladır?
En az
En fazla
A) İzmir
Iğdır
B) Antalya
İstanbul
C) Ankara
İzmir
D) Ankara
Antalya
E) İstanbul
Antalya
8. C
9. B
10. B
11. D
12. E
13. D
129
BÖLÜM – 4
Test
Yerküre’nin Şekli ve Hareketleri
1.
3
4.
Samsun
COĞRAFYA
Ankara
İzmir
Van
Antalya
Başlangıç meridyeni’nin Yengeç dönencesini kestiği noktadan hareket eden bir gözlemci hangi tarihte
hangi yöne doğru giderse gündüz süresinin kısaldığını görür?
A) 21 Mart’ta kuzeye doğru
B) 28 Haziran’da güneye doğru
Haziran ayının herhangi bir günün öğle vaktinde,
merkezlerin yatay düzlem üzerine dik olarak yerleştirilen bir çubuğun gölge uzunluğu hangi ilimizde daha kısadır?
C) 12 Aralık’ta batıya doğru
D) 23 Eylül’de güneye doğru
E) 3 Temmuz’da doğuya doğru
A) Ankara
B) Samsun
C) Antalya
D) Van
5.
E) İzmir
Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında izlediği
yol elips şeklindedir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yolun elips şeklinde olmasının
ortaya çıkardığı sonuçlar arasında gösterilemez?
2. Orta kuşakla ilgili aşağıda verilen özelliklerden hangisi yanlıştır?
A) Mevsimlerin oluşması
B) Mevsimler arası farklar belirgindir.
B) Güneş’e olan uzaklığın yıl içinde değişmesi
C) Yıllık sıcaklık farkları fazladır.
D) Güneş ışınları yatay yüzeylere dik açıyla düşmez.
E) Gece ve gündüz süreleri arasındaki farkın en az olduğu kuşaktır.
Palme Yayıncılık
A) Batı rüzgârları kuşağıdır.
C) Yörünge hareketi sırasında oluşan hızın değişmesi
D) Kuzey Yarım Küre’nin sonbahar ekinoksunun iki gün
gecikmesi
E) Şubat ayının diğer aylardan kısa sürmesi
3.
Aşağıda bir cismin yıl içindeki gölge boyu değişim grafiği
verilmiştir.
6.
Bir öğrenci coğrafya dersinde öğretmenine “Ekvator’da
1110 km batıya giderseniz 10 meridyen geçmiş olursunuz, dediniz. Ancak Türkiye üzerinde 1110 km batıya gidirse 15 meridyen geçilmiş olur. Bu farklılık neden oluyor?” diye sordu. Öğretmen ise: “Çünkü ...” diye cevap
verdi.
Bu parçada öğretmenin verdiği yanıt hangisi olabilir?
A) Dünya’nın yörüngesi daire değil, elips şeklindedir.
Buna göre, bu cismin bulunduğu merkezle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
B) Dünya ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönmektedir.
A) Kuzey Yarım Küre’nin Orta kuşağında yer alır
B) En uzun gündüzü 21 Haziran’da yaşar
C) Dünya’nın ekseni yörünge düzlemine dik değil,
eğiktir.
C) Ekvator’un kuzeyinde bulunur
D) Dünya küre şeklinde değil, geoit şeklindedir.
D) Kış gün dönümünü 21 Aralık’ta yaşar
E) Meridyenler arası mesafe kutuplara yaklaştıkça
azalır.
E) 21 Mart’ta ve 23 Eylül’de Güneş ışınlarını alma açıları aynıdır
130
1. C
2.E
3. A
4. B
5. A
6. E
10. Dünya, sürekli olarak ekinokslar konumunda kalsay-
Aşağıdaki şekilde Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi
BÖLÜM – 4
7.
dı, aşağıdakilerden hangisi olmazdı?
gösterilmiştir.
A) Ekvator daha sıcak olurdu.
II. Konum
B) Matematik iklim kuşakları oluşmazdı.
COĞRAFYA
C) Aydınlanma dairesi sürekli olarak Dünya’nın ekseni
ile çakışık olurdu.
D) Yer çekimi her yerde aynı olurdu.
E) Bir cismin gölge uzunluğu yıl içinde hep aynı olurdu.
I. Konum
Dünya’nın yıllık hareketi sırasında I. konumdan II. konumuna gelinceye kadar olan dönemde Kuzey Yarım Küre’de aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
11. Dünya’nın yörüngesi daire şeklinde olsaydı aşağıA) Sonbahar ve kış mevsimleri yaşanmış olur.
dakilerden hangisi gerçekleşmezdi?
B) Gündüz süreleri sürekli olarak kısalır.
A) Mevsim süreleri eşit olurdu.
C) Gölge boyu uzunlukları önce uzar daha sonra kısal-
B) Günöte ve Günberi tarihleri oluşmazdı.
ma gösterir.
C) Dünya’nın yörüngesindeki hızı hep aynı olurdu.
E) Güneş ışınlarının geliş açısı ilk önce azalırken sonra artmaya başlar.
D) Gece ve gündüz süreleri hep eşit olurdu.
Palme Yayıncılık
D) Kuzey Kutup Noktası sürekli olarak karanlıkta kalır.
E) Kuzey Yarım Küre’nin sonbahar ekinoksu iki gün gecikmezdi.
8. İzmir’deki bir cismin öğlen vakti gölgesinin yıl içinde
eşit olduğu iki tarih, aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
A) 11 Haziran-30 Haziran
12. Ekvator’un kuzeyinde yer alan X ve Y kentleri 50° Ba-
B) 2 Mart-22 Mart
tı meridyeni üzerinde bulunmaktadır. Güney Yarım
C) 20 Eylül-26Eylül
Küre’nin kış gün dönümü tarihinde, X kentinde Güneş
Y kentinden 2 saat önce batıyor, Y kentinde ise Güneş X
D) 3 Ocak-4Temmuz
kentine göre 2 saat önce doğuyor.
E) 20 Aralık- 30 Aralık
Buna göre, X ve Y kentleri için aşağıdakilerden han-
9.
gisi söylenirse yanlış olur?
Dünya üzerindeki bir noktanın, Ekvator’a olan uzaklığı kutuplara olan uzaklığına oranlandığında bu nok-
A) X ve Y kentlerinde öğle vakti aynı anda yaşanır.
ta için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
B) X ve Y kentlerinde Güneş’in doğuş ve batış saatle-
A) 23° 27’ Kuzey ya da Güney enlemindedir.
ri farklıdır.
B) 45° Kuzey ya da Güney enlemindedir.
C) X kentinde gece süresi Y kentinden daha uzundur.
C) 1° Doğu ya da Batı boylamındadır.
D) X kenti Ekvator’a Y kentinden daha yakındır.
D) 45° Doğu ya da Batı boylamındadır.
E) X kenti Başlangıç meridyenine Y kentinden daha ya-
E) 1° Kuzey ya da Güney enlemindedir.
7. B
kındır.
8. C
9. B
10. D
11. D
12. E
131
BÖLÜM – 4
13. Aşağıdaki şekilde, Dünya’nın yörünge hareketi sırasın-
15. Aşağıdaki şekilde, aydınlanma dairesinin yılın her hangi
bir gününde Dünya üzerinden geçişi gösterilmiştir.
Buna göre, aşağıda verilen grafiklerden hangisi
Buna göre, aydınlanma dairesinin Dünya üzerinden
geçtiği günü ifade eden şekil aşağıdakilerden hangisidir?
COĞRAFYA
da dört farklı konumu verilmiştir.
Dünya’nın yörünge hareketi sırasındaki hızını doğru
olarak ifade etmektedir?
90°
A)
90°
B)
Gece Gündüz 0°
90°
90°
90°
C)
90°
D)
Gece Gündüz 0°
Gündüz 0°
Gece
90°
E)
Gece 0°
Gündüz
90°
90°
Gündüz
Gece 0°
90°
16. Türkiye’de Güneş enerjisinden yararlanma süresi
gündüz uzunluğuna bağlı olsaydı aşağıda verilen
merkezlerden hangisinde yaz mevsiminde Güneş
enerjisinden yararlanma olanağı daha fazla olurdu?
A) Ankara
B) Adana
C) Bingöl
D) İzmir
14. Aşağıdaki
hangisinde
Antalya’dan
E) Zonguldak
17. 21 Haziran ile 21 Aralık tarihleri arasında aşağıdaki-
Konya’ya giden bir gözlemci, gündüz süresinin
lerden hangisi Türkiye’de gerçekleşmez?
Konya’da Antalya’ya göre daha uzun olduğunu gö-
A) Gece süresi sürekli uzar.
rür?
B) Gölge boyları sürekli olarak kısalır.
A) 21 Temmuz
B) 8 Ocak
C) Sıcaklık değerleri sürekli değişir.
C) 11 Şubat
D) 21 Aralık
D) Gece ve gündüz süreleri arasındaki fark sürekli değişir.
132
tarihlerden
E) Güneş ışınlarının geliş açısı sürekli azalır.
E) 15 Eylül
13. C
14.A
15. C
16. E
17. B