110 — ÖZEL YÜKSEK OKULLAR HAKKINDA ANAYASA

— 110 —
ÖZEL YÜKSEK OKULLAR HAKKINDA ANAYASA MAHKEMEiSİNİN KARARI
1. Danıştay Dâva Daireleri Kurulunun; talepte bUhınımiası üzerime, Anayasa Mahkemesi,
elsaJs 1909/3!], 'karar 19TT1/3" sayılı ve 12 . 11 . 1971 (tarihli Ikıaraın ile, 625 sayıHı Özıel Öğretini;
Kıuraımiları Kanunumun 1, 13, 8 ve 48 nıci (maddesinin yülkselk öğrenim veren özıel okullarıa ilişkim
hükümlerini iptali etmiştir. Anayasa Mahkemesinin 26 . 3 . 19*71 tarihli Reismî Gazetede yayınlaiman 'bu kararıma göre :
« ... Her hangi bir üniversitenin öğretim a.lanınıa ginmliş ibulunan konulanda özel k'işiill'erin
yükselk öğretimi ıkuıruımu kUrimiaları, 120 nci maddenin konulmuş ereklerinin birisiyle
çelişir
ve 'bu haikıımldaın Anayasaya aykıını olur. Ayrıca, ileride üniversite öğrenimi alanına girecek
olan bıir öğretimi konusundan özeli yüksek okul açılnualsı veya dalha önce açıllnıış böyle bir
okulun sürdürülmieisii dahi o zaımiaım Anayasaya aykııra bir duruma girmiş olacaktır.»
«... Ünivemitıelerin özekliği ilkesi benimse lirken güjdüle'n erek, üniversite öğretimi niteiiğ'inldelkıi yüksek öğretimi nesnel, bilimısel' ölçiüler dışundaki dtlkilerin, başka deyimHe siya1sal çefvreleıriın veya çeşitli çıkar veya düşünce küme'l erinin etkileri dnşımıdıa tutım'aktıaidır.
özeli yüksek okul ztoınıdkı1 ollarafk
(Anayasamın 21 nci maıddesiidiln 2 nıei fıkrası gereğince)
Devletlin ıgözıetim1 ve denetimi altıınlda buluna caiktur. Bundan ba§lka özel yükiselk okullar
belli iktisadî çevrelerin veya düşünce kütoc lerinin çukarilarıinıa uygun bir öğretime daha
yatikın birer ortamldırılaır. Demekki, ünlilversito
görevi yapan özel yükselk oikulllar, Ana­
yasamın 120 nci maddesinde öngördüğü özeırk l'ilk ilkesinin konutaasiyle güdülen erelk ile
'dahi çaltılşımiakltladırlar.
İmdi, tan-tışiına konusu birindi raıadd'eninı özel yüksek ofoulliıara ilişiklin kuralı, Anayasamın
120 inci m'addesine aylkırııl'ığı medenıilyile iptal edilmiştir.,»,
2. Anayasıa Mahkemıesi bu
karanında1, iınsaragüicü ^açığımın özel yüksek okullarla kapatılacıağı iddia ve .görüşünü de şu şekillide! redddtımişıtıir..
«Devletin üniversite'lerc, onlaran
özerkli ği ıdolayıısıyıle, gerekli alanlar için, belli sa­
yıda adaıın yetiştirime ödevi yükleyemiyeceğin e göne, üniversite görevi yapan özel1 yüksek
okulları yasaklamakla toplumda çok çeşitli işler için çeşitli uzmanlara olan gereksinmeyi dahi karşılıyamamak durumunun yaratılacağı görüşü doğru değildir. Oüınkü bir kez) Devlet yaisalaır yaparak
kuracağı üuiveırtsiteıl'erle anlaşıp1 kurduracağı yeıııi falküfljlelerile çeşitli akımlar için uzmanlar
yetdış)ni!e(siniısa,ğlayalbiilllir.!»
3. Anayaisıa Mahkemesi, özel yükselk okulla rı, Anayaısamıınl öngördüğü kalkıınmia plânına
aykırı buümlaktadır. Hattâ öz'e'l yüıkisetk okulların, plândı IkaDkınımanın şart kıldığı vasıflı
-adam yelt^iitüraneyi gereekleştireimdyeeeğini de bildirmieiktedir.
Bu konuda nnezlkûr Anayasa
Mahkemesi kararında 'aynen şJöyTe denilmek itedir i
«ö. Anaya'sanın ,50ı nci mıaddeısinin
kapışa duğı teınıel ilkle :
Anayasamın 5iQ nci ımıaddesinde!ki kuralların dayanağı, halkın öğrenimi ve eğiltiırm ihtiyaçla rmı sağlamanın Devlet (için en başta gelen ödevlerden olduğu ilkesidir. Bu nıaıddede, hal­
kın öğrenim ve eığitilm gereksinmelerinin/ karşılanmasının, nitelikçe koilülk işleri, yargı işlıeri
gilbıi, Devletin en önemtli ödeMlerinden olduğu ilkesi henimisemlmiş1 ve kesinlikle
açıklanmış­
tır. Demek ki, öğnefnıkn ve eğitim yolluyle halkı yetiştirme, Devletin yerine getireceği en
önemli' toaımu hizimıeltlerindendir. Ger'çektıen Anayasamın (Başlangıç) k u r a l arından amlaşılduğı gibi Türk Tfopluimuınu uygar uluslar ailesinin ıeşit haklara Sahip şerefli bir ülyesi ıdufini'muna getirmek Hçin insan yetişltirmenin en öneımli bir Devlet işi sayılması olağandır.
Plâna bağılı toplkıımlsal, iktisadi vıe kültüreli kalkınimannın ilk kioşulu da, niitelifkli adiaimı yetiştinmeiktiir. Bu itee ancak öğretim1 ve eğitimle ge nçjekleşiebiilir. Demefeki, Amayasanm 50 nei
maddelsi Ikunalimııu Anayalsanrn kallkiınımıaya ilişkin 41 ve 129 ncu mıaddeleri ile ide ısıkı sıkıya
bağlantıısı vardir. Dikkat1 edîili'nse Anaıyasıanını öngöndüğü Devli et ödevlerimden hiçlbiri için kullamilmış; olimıyaıı (Ddvletin başlta geilcm öıdevierindendir) ^ödleıri, bu ödev için Anayasalda
yor aimııştjır, Öğretim vo^ eğitim Devletin en önlemli ödevleriniden sayılıinca bu feonudia- Devlete yaırT. B. M. M.
(S. Sayısı : 81 e 1 nci ek)