bakışı tatmin etme - güzel sanatlar enstitüsü

ÖZET
YÖNETMEN VE OYUNCU İLİŞKİSİNE ‘BAKIŞI TATMİN ETME’ OLGUSU
ÇERÇEVESİNDE YAKLAŞILMASI VE BİR UYGULAMA: WOYZECK ÜZERİNE BİR
ÇALIŞMA
Tolga İskit
Tiyatro Anasanat Dalı
Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Şubat, 2017
Danışman: Doç.Dr. Mustafa Sekmen
Bakış, bugünün toplumlarında denetleyici bir öğe haline gelmiştir. Birey kendi
yerini bir diğerine göre konumlandırmaktadır. Gündelik hayatta hal böyleyken
tiyatro da bakışın tahakkümünden nasibini almaktadır. Oyuncu, bakışı belli
beğenilerle sınırlandırılmış olan seyircinin karşısında beğenilen ya da beğenilecek
bir imge olarak icrasını gerçekleştirmektedir. Böylesi kaçınılmaz bir ilişkinin
sonucunda oyuncunun,
yakaladığı beğeni derecesini sürekli kılmak için
çabalayacağı düşünülmektedir. Oysa oyuncunun sanatı her oynadığı oyunda
karakteri sahne üzerine getirmektir. Yukarıdaki durum söz konusu olduğunda
seyircinin bakışını tatmin ettiği yönlerine yıllarca tutunmak durumunda
kalabilmektedir. Tez çalışmasının ele aldığı problem bu bağlamda ortaya
konulmaktadır.
Sorunun çözümü için ilk olarak karakter, dönüşülen bir malzeme olarak ortaya
konmaktadır. Çünkü oyuncu söz konusu dönüşüm sürecinde kendi yargılarının
farkına varmaktadır. Bakışı tatmin etmeye yönelik seçimler böyle bir farkındalıkla
tespit edilmektedir. İkinci olarak oyuncunun dönüşüme direnen noktalarını
seyircinin karşısına çıkmadan bütünüyle fark edecek ve müdahale edebilecek en
yetkin kişi yönetmendir. Yukarda bahsettiğimiz oyuncuyu bekleyen tuzakları göz
önünde bulundurduğumuzda nasıl bir yönetmen oyuncu ilişkisi olmalı sorusu tezin
amacını ortaya koymaktadır.
Anahtar Sözcükler: Oyuncu, Yönetmen, Karakter, Dönüşüm, Bakış
iii
ABSTRACT
APPROACHING THE DIRECTOR AND ACTOR RELATION WITHIN THE CONTEXT OF
THE PHENOMENON OF `SATISFYING THE GAZE` AND AN APPLICATION: A STUDY
ON WOYZECK
Tolga İskit
Theatre Art Major
Anadolu University, The Institute of Fine Arts, February, 2017
Advisor: Assoc. Prof. Mustafa Sekmen
In contemporary societies gaze has become a controlling element. The
individual locates her/his place according to the other. This being the case in
everyday life, the theatre also gets its share of the domination of gaze. The actor
executes her/his performance as an image that is or will be applauded in front of an
audience whose gaze is bounded with certain tastes. As a result of such an inevitable
relation, it is thought that the actor will strive to maintain the level of applause that
she/he has achieved. Yet, the actor’s art is to bring the character to the stage every
time she/he plays. When the above is the case, she/he may, for years, have to hold
onto her/his sides by which she/he has satisfied the audience’s gaze. The question
dealt by the thesis is presented in this context.
For the solution of the problem, firstly the character is posed as a material
that the actor transforms into. Because the actor realizes her/his own prejudices
during the said process of transformation. Choices aimed at satisfying the gaze are
identified with such an awareness. Secondly, the most competent person to
recognize the actor’s sides that resist transformation and to intervene is the
director. When the above mentioned pitfalls that await the actor are considered, the
question of how the director-actor relation should be constitutes the purpose of the
thesis.
Keywords: Actor, Director, Character, Transformation, Gaze
iv