Sonuç Raporu - tübitak ulusal gözlemevi

Ortak Kurullar Çalıştayı
29-31 Mart 2013
Porto Bello Oteli, Antalya
Mevcut durum ve Geleceğe Yönelik Projeler
SONUÇ RAPORU
Teleskop Altyapısı
•
TUG yerleşkesine acil yeni bir teleskop
Gerekçe: Türkiye’de tayf gereksinimimizin artması ve RTT150’nin bu gereksinimi
karşılayacak durumda olmaması; Türk astronomlarının sayısının artması, yaptıkları
çalışmalarının çeşitliliğinin güncel çalışmalara paralel olarak artması. Bu bağlamda da
gözlem gereksinimlerinin yerinde ve ulusal olanaklarla, var olanlardan daha büyük
teleskoplarla karşılanabilmesi.
Beklenen Özellikler: 2-2.5 m, yeni teknoloji, görüntüleme + tayfçeker.
•
TUG yerleşkesi dışında yeni bir teleskop olasılığı
Gerekçe: Türk astronomlarının gittikçe artan büyük sınıf teleskop gereksinimini
karşılaması. Ancak, Bakırlıtepe yerleşkesinin çevre koşullarının bu sınıf teleskoplara
uygun olamayacağından dolayı 2.5m’den büyük “yeni” bir teleskop için Bakırlıtepe
dışında yeni bir yerleşke seçimi çalışmasının başlatılması.
TUG Kurullarının Çalışmaları
•
T100 Teleskobuna takılabilecek farklı odak düzlemi araçları
TUG-TK’nın Şubat 2013 tarihli raporu gereğince önerilen Coravel tayfçekerinin teknik
açıdan takılmasının uygun olmadığı anlaşılmıştır.
•
T100 Teleskobuna takılabilecek Volkan Bakış’ın tayfölçer önerisi
Önümüzdeki proje dönemlerindeki teknik zamanın bir kısmında bu tayfçekerin
denenmesi uygun görülmüştür. Benzer bir denemenin ÇOMÜ Ulupınar Gözlemevi
T122 Teleskobunda da yapılması beklenmektedir.
• TUG Proje Takip Sistemi (PTS)
TUG teleskoplarında yürütülen projelerde uygulanan “telafi/devam” yöntemi için;
(a) T100’de bunun uygulanmaması,
(b) RTT150’deki uygulamanın Nisan çalıştayında görüşülmesi uygun görülmüştür.
İşbirlikleri ve Olanaklar: Ulusal
• DAG-TUG İşbirliği
DAG Yürütme Kurulu’nun önerdiği işbirliğinin yaşama geçirilmesi.
•
ÇOMÜ Ulupınar Gözlemevi ve T122 teleskobu
TUG-ÇOMÜ Ulupınar Gözlemevi arasında işbirliğinin başlatılması.
Naysmith odağına görüntüleme ve tayfçeker kurulması.
• TUG ve TURAG İşbirliği
Daha önce başlatılmış çalışmalara TUG desteğinin sürdürülmesi.
1
Ortak Kurullar Çalıştayı
29-31 Mart 2013
Porto Bello Oteli, Antalya
Mevcut durum ve Geleceğe Yönelik Projeler
•
TÜBİTAK-UZAY işbirliği
•
UDHB Hv. Uzy. Tek. G. Md. İşbirliği
Uzay radyasyonu, uzay havası, uydu takip ve tespit sistemleri gibi konularda
işbirliklerinin başlatılması ve geliştirilmesi.
Genel Müdürlüğün destekleri arasında yer alan astronomi ve uzay bilimleri ile ilgili
proje havuzuna katkı verilmesi. Örneğin TUG-TUY’un sürdürülebilmesi, DAG odak
düzlemi alıcı projesi vb.
•
Üniversite teleskopları ve Türk Teleskoplar Ağı
Bu teleskoplarla yapılabilecek ortak çalışmaların ve gözlemlerin eşgüdümünü ve
gözlem standartlarının belirlenmesinin TUG tarafından yapılması uygun görülmüştür.
İşbirlikleri ve Olanaklar: Uluslararası
• UKIRT ortaklığı
Geçen yıl başvurulan UKIRT’a %20 oranında ortaklık süreci bu toplantıda yeniden
vurgulanmış ve TUG’dan bu konunun acilen sonuçlandırılması uygun görülmüştür.
Bunun yanında, UDHB de bu konuda destek verebileceğinin belirtilmiş olması
memnuniyetle karşılanmıştır.
• ESO ve ESA Üyeliği
Bu üyeliklerin gerekliliği vurgulanmış ve üyelik başvurularının Türkiye’deki çalışmalara
ve gelişmelere uygun, nitelikli insan gücü oluşturulmasına yönelik bilgi ve teknoloji
değişimi konusunda fikir birliğine varılmış; ESO’nun UDHB’nin, ESA’nın ise TÜBİTAKUZAY kapsamında değerlendirilmesi uygun görülmüştür.
•
Yakın gelecek planları ve öngörüleri
o RTT150’nin 2015 sonrası
Uzlaşılan anlaşma maddelerinin son protokol metninde olmamasından dolayı
bu haliyle imzalanmayacağı belirtilmiştir. Diğer taraftan, tüm katılımcılar,
RTT150’nin 2015 sonrası yeni zaman paylaşımına itiraz etmiş ve araştırma
konularından bağımsız bir zaman paylaşımının gerekliliği ve Türk gözlem
zamanının nasıl kullanılacağına Türk astronomları tarafından karar verilmesi
gerektiği belirtilmiştir.
o
RTT150’de sürdürülen “Iodine Cell” gibi kurumsal projeler
PTS’de uygun güncellemeler yapılarak bu tür kurumsal projelerin TUG’da
sürekliliği sağlanmalıdır.
o SSON ve T60 gözlem paylaşımı
Bu gündem maddesi tüm hatlarıyla tartışılmıştır. Bu düzeyde bir gözlem
paylaşımının TUG’a ve Türk astronomisine uygun olmadığı belirtilmiş ve
ortaklığın kabul edilmemesine karar verilmiştir.
o
KASI teleskobunun TUG’a kurulması
Bu gündem maddesi görüşülmüş ve başvurulan üst kurumlardan gelecek
yanıtların beklendiği belirtilmiştir.
2
Ortak Kurullar Çalıştayı
29-31 Mart 2013
Porto Bello Oteli, Antalya
Mevcut durum ve Geleceğe Yönelik Projeler
Diğer Öneri, Görüş ve Temenniler
• Türkiye’de, iç kaynaklarla gözlem araçları ve teleskopların üretilebileceği ve bu yönde
tüm birimlerin katkı yapması.
• Yeni büyük teleskoplar için TAD’ın “Yer Belirleme Çalışmaları” başlığında bir çalıştay
düzenlemesi benimsenmiştir. Yapılacak çalıştay için ilk ön çalışmanın 9-10 Mayıs 2013
tarihinde İstanbul’da düzenlenecek “Küçük Teleskoplarla Bilim Çalıştayı” sonrasında 11
Mayıs 2013 Cumartesi günü yapılması önerilmiştir
• Türkiye’de yapılacak Cospar-2016’ya tüm üniversitelerin destek vermesi
benimsenmiştir.
TUG’un Yakın Gelecek Öncelikleri Öngörüsü:
2013
RTT150
2014
2015
2016
2017
2019
2020
2021
Teleskop İhalesi ve Üretimi
Odak Düzlemi Alıcıları
T122 işbirliği
%20 Türk Zamanı
Yeni 2.5m
Üretim
Yeni 4m sınıfı
Yer Seçimi
TURAG
?
ESO
?
2023
%100 Türk Zamanı
%100 Türk Tayf Zamanı
UKIRT ortaklığı
2022
2015 sonrası anlaşma
%40 (Tayf+Görüntü)
DAG işbirliği
2018
%100 Türk zamanı
Başvuru
Üretim
Yer seçimi
3