Bileşke Neden ve Bilim Üzerine Bir Deneme

Eurasian Journal of Educational Research, 3-4 pp…,… / 2001
Bileşke Neden ve Bilim Üzerine Bir Deneme
Prof. Dr. Veysel SÖNMEZ
Özet
Pozitivistler ve anti pozitivistlerin bilimle ilgili görüşleri birbirlerinden farklıdır. Pozitivistler; "Önce olgu, sonra kuram gelir.
Neden-sonuç ilişkisi zorunlu ve değişmezdir. Her olgununun
bir nedeni vardır." önermelerini temele alırlar. Anti pozitivistler ise, önce kuram, sonra olgular gelir. Neden-sonuç ilişkisi
zorunlu ve değişmez değildir. Her olgunun bir değil pek çok
nedeni vardır." ilkelerini savunurlar. Olabilirlik görüşüne göre ise, "Bilgi yüzde yüz doğru olmadığından yukarda ileri sürülen önermeler temele alınamayabilir. Böyle bir durumda her
şey olabilir. Olguların açıklanmasında ne bir tek neden, ne de
birçok neden olmayabilir. Bunların yerine bileşke neden kullanılabilir. Bileşke neden zorunlu, yeter ve aracı (katalizör) nedenlerin bileşkesinden oluşabilir. Bu nedenlerin yeri, zamanı,
sayısı, sırası, yoğunluğu değişince sonuçlar da değişebilir. Bunun hem doğa, hem de toplumsal bilimlerde pek çok örneği
vardır; çünkü sonuçlar başlangıç durumundaki koşullara
hassas bir şekilde bağlıdır. Başlangıç durumundaki koşullar
ve değişkenler değişince sonuçlar da değişebilir.
Anahtar Sözcükler: Bilim,
olabilırlik. bileşke neden
pozitivizm,
1
anti
pozitivizm.