Güneş Sistemi

Açıklama
260
Etkinlik tamamlandıktan sonra, güneş sistemindeki
gezegenlerle ilgili açıklamaların olduğu poster sayfasına
geçilir. Posterdeki bilgiler okutulduktan sonra öğrencilerin güneş sistemini oluşturan gezegenlerin özelliklerini
rol yaparak canlandırmaları sağlanır. Gönüllü öğrenciler
arasından dokuz kişi seçilir. Bunlardan sekizi güneş sistemindeki sekiz gezegeni biri ise Güneş’i temsil ederler.
Güneş’i temsil eden öğrenci merkezde durur, gezegenleri temsil eden öğrenciler ise gezegenlerin Güneş’e uzaklıklarına göre onun etrafında durur. Her öğrenci temsil
ettiği gezegenin özelliklerini posterdeki bilgilerden faydalanarak söyler. Böylece öğrencilerin eğlenerek güneş
sistemini oluşturan gezegenler hakkında bilgi edinmeleri ve bu gezegenlerin belirgin özelliklerini (birbirlerine
göre büyüklükleri, etraflarında halka olup olmaması, doğal uydu sayıları) karşılaştırmaları sağlanır.
Öğrencilere güneş sistemindeki “Gezegenlerin
Güneş’e olan uzaklıkları hangi uzaklık birimiyle ölçülür?” sorusu sorulur. Ders kitabındaki Güneş sistemi
ile ilgili sayfalar öğrenciler tarafından okunur. Öğrencilerin cevapları alındıktan sonra güneş sistemindeki
gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıklarının “astronomi
birimi (AB)” adı verilen bir uzaklık ölçüsü birimiyle
ifade edildiği belirtilir. Bir AB’nin Güneş ile Dünya
arasındaki uzaklığa eşit olduğu vurgulanır ve bu uzaklığın yaklaşık olarak 149 600 000 km olduğu söylenir.
Neptün’ün Güneş’e uzaklığının 4 449 000 000 km olduğu belirtilerek öğrencilerden bu uzaklığın kaç AB
olduğunu hesaplamaları istenebilir. Sonucun 30 AB
olarak bulunması sağlanır.
Öğrencilerin hangi gezegenlerin nasıl gözlemlenebileceğini merak edeceği için gezegenlerin çıplak gözle ya
da teleskopla gözlenip gözlenmeyeceği, hangi zamanlarda daha iyi göründükleri hakkında gözlem şartlarına
yönelik bilgi verilir.
Merkür
Gözlem şartları: Güneş’e en yakın gezegendir.
Çıplak gözle görülebilmesi ancak Güneş battığında ufkun hemen altındayken mümkün olabilir.
Merkür mart ve nisan aylarında akşam yıldızı, eylül
ve ekim aylarında ise sabah yıldızı olarak en iyi şekilde
görülebilir. Küçük teleskoplarla gözlemlendiğinde yoğun, beyaz bir cisim olarak görülebilir.
Venüs
Gözlem şartları: Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzündeki en parlak görünen cisimdir. En parlak olduğu
dönemlerde (Güneş’e uzak olduğunda) gündüz de görülebilir. Kuzey yarım kürede sonbahar sabahlarında
en iyi şekilde gözlemlenebilir. Venüs, çıplak gözle bakıldığında sabit, beyaz ışıkla parıldayan bir cisim olarak görülür. Güneş’e yakın olması ve Güneş’ten gelen
ışığın % 80’ini yansıtması sebebiyle çok parlak görünür. Venüs gezegeninin bir diğer adı Çoban Yıldızı’dır.
Öğrencilerin çoban yıldızının, takımyıldızları içerisinde öğrendiği Çoban takımyıldızından farklı olduğunu
öğrenmeleri sağlanır. Venüs gezegenine halk arasında
“Sabah Yıldızı” veya “Akşam Yıldızı” da denir.
Mars
Gözlem şartları: Çıplak gözle bakıldığında belirgin
kırmızımsı turuncu renkli bir ışık noktası hâlinde görülür. Mars’ın parlaklığı Dünya’ya olan uzaklığına göre
Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi
Güneş Sistemi
Güneş sistemi, Güneş’ten ve onun etrafında belirli yörüngelerde hareket
eden gezegenlerden, uydulardan, kuyruklu yıldızlardan oluşan gök cisimleri
topluluğudur. Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları “astronomi birimi” ile
ifade edilir. Bir astronomi birimi (AB) Güneş ile Dünya arasındaki uzaklığa
eşittir. Buna göre bir astronomi birimi 149,6 milyon km’dir.
Merkür: Güneş sistemindeki en küçük ve Güneş’e en yakın olan
gezegendir. Yüzeyinde çok fazla krater vardır. Kendi etrafında çok
yavaş döndüğü için gecesi ile gündüzü arasında sıcaklık farkı çok
fazladır. Uydusu, halkası ve atmosferi yoktur.
Mars: Güneş’e olan uzaklığına göre dördüncü gezegendir.
Güneş sisteminin ikinci küçük gezegenidir. “Kızıl gezegen”
olarak da bilinir. Yüzey şekillerini Dünya’dan teleskop ile
gözlemlemek mümkündür. İki uydusu vardır. Halkası yoktur.
Jüpiter: Güneş’e olan uzaklığına göre beşinci gezegendir.
Güneş sistemindeki en büyük gezegendir. Tespit edilen altmış
üç uydusu vardır. Etrafında toz ve taş parçalarından oluşmuş
karanlık ve ince bir halkası bulunmaktadır.
Uranüs: Güneş’e olan uzaklığına göre yedinci gezegendir.
Güneş sisteminin üçüncü büyük gezegenidir. Güneş
etrafındaki yörüngesinde yuvarlanan bir varil gibi yan yatmış
olarak dönen tek gezegendir. Uranüs’ün tespit edilmiş on
halkası, beş büyük ve yirmi iki küçük uydusu vardır. Zehirli
gazlardan oluşan atmosferi yaşam için kesinlikle uygun
değildir.
Gezegenlerin Güneş’e uzaklıklarına göre sıralanışı
rk
Me
Jü
üs
n
Ve
a
ny
Dü
r
te
pi
ür
rn
tü
Sa
s
r
Ma
üs
an
Ur
ün
pt
Ne
* Uzaklıklar ölçekli değildir.
* Verilen uydu sayıları bugüne kadar tespit edilenlerdir.
148
6. Etkinlik :
Gezegenlerin Güneş’e Olan Uzaklıkları
Güneş sistemindeki uzaklıklar, Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığın 1 birim olarak kabul
edildiği “astronomi birimi (AB)” adı verilen bir uzaklık ölçüsüyle değerlendirilir. Gezegenlerin
her biri Güneş’ten farklı uzaklıkta bulunmaktadır. Bu uzaklıkları AB cinsinden bulmak için geliştirilmiş bir yöntem bulunmaktadır.
Söz konusu yönteme göre oluşturulmuş aşağıdaki çizelgenin ilk sütununda, Güneş’e uzaklık sıralarıyla gezegenlerin isimleri bulunmaktadır. İkinci sütuna Merkür için 0 (sıfır), Venüs için
3 ve takip eden her gezegen için bir önceki gezegene verilen sayının iki katı yazılır. Üçüncü
sütun, bir önceki sütunun 4 fazlası, dördüncü sütun üçüncü sütunun 10’a bölümü ile elde edilir.
Beşinci sütunda ise aynı satırda bulunan gezegenin Güneş’e olan gerçek uzaklığı (AB olarak)
verilmektedir.
Buna göre gerekli hesaplamaları yaparak çizelgeyi tamamlayalım.
Başlangıç
Gezegen
4 ile topla.
10’a böl.
Gerçek uzaklık
(AB)
sayıları
Merkür
0
4
0,4
0,39
Venüs
3
7
0,7
0,72
Dünya
6
10
1,0
1,0
Mars
12
16
1,6
1,5
Küçük gezegenler
kuşağı
24
28
2,8
2,8
Jüpiter
48
52
5,2
5,2
Satürn
96
100
10
9,5
Uranüs
192
196
19,6
19,2
Neptün
384
388
38,8
30,1
260
www.calisma-kitabi-cevaplari.com