selami karaca

PESTİSİTLERDEN KAYNAKLANAN
RİSKLER VE YÖNETİMİ
Dr. Selami Karaca
E-mail: [email protected]
III.TEHLİKELİ KİMYASALARIN
YÖNETİMİ SEMPOZYUMU VE SERGİSİ
Ankara
21-22 Mayıs 2015
DÜNYADAKİ GIDA ÜRETİM PROBLEMİ
Dünya nüfusu
Kişi başı
ekilebilir arazi
Dünyadaki kişi başına düşen tarım arazileri sınırlı miktardaki
arazi yüzünden ve devamlı büyüyen dünya nüfusu ile birlikte
azalmaktadır.
Dr. Selami Karaca
2
DÜNYADA TARIM ALANLARI
Dr. Selami Karaca
3
TARIMDA MEGA TRENDLER
Dr. Selami Karaca
4
BİTKİ KORUMADA İNOVASYON KAÇINILMAZDIR
172 %
Gerçek kayıplar
Bugün
100 %
Önlenen kayıplar
52 %
Bitki korumasız
verim
Hastalık,
zararlı ve
y.otların
kontrolüyle
Haşerat,
yabancı otlar
ve diğer
hastalıklar
nedenleri ile
oluşan
72 %
48 %
Bitki koruma ile
gerçek verim
Teorik olarak
alınabilecek verim
Analiz edilen ana ürünler: çeltik, buğday, arpa, mısır, patates, soya fasulyesi, pamuk ve kahve
Kaynak: Oerke et al., Crop Production and Crop Protection, Elsevier, Amsterdam, 1994
Dr. Selami Karaca
5
PESTİSİTLERİN FORMULASYONU
Aktif Madde
Formülasyon Yardımcı Maddeleri
İlave katkı maddelerinden oluşur.
Toz Formulasyonlar
Aktif Madde
Yardımcı Maddeler
• Emülgatör
• Disp. Maddesi
• Köpük Kırıcı vs.
Dr. Selami Karaca
İnert Maddeler
•Talk
•Kaolen
•Kalsit vs.
Sıvı Formulasyonlar
Aktif Madde
Yardımcı Maddeler
•Emülgatör
•Köpük Kırıcı vs.
Solventler
•Xylen
•Solvesso vs.
6
ÜRETİMDE MUHTEMEL RİSKLER
Siklohekzan patlaması/İngiltere
Kloranilin
Amonyumnitrat patlaması/Fransa
Fenol/Kresol
Hidroflorikasit
Dr. Selami Karaca
7
ÜRETİMDE VE SAHADAKİ MUHTEMEL RİSKLER
Eldivensiz
çalışırken
bulaşmanın ana
yolu ellerimizdir.
Dr. Selami Karaca
8
Seralarda ilaçlama sırasında vücudun ilaca
en fazla maruz kalan kısımları (*)
İnsan vücudunda ilaca
maruz kalma oranları %
Çizmelerinizin üzerine
koruyucu kıyafet giyiniz.
1
4
8
10
31
43
Ayaklar ve bacaklar, ilaca en fazla
maruz kalan yerlerdir.
(*) Trial realized with a traditional application equipment in pepper. Reference: Measurement of operator
exposure with different spray equipment, Ministry of the Belgium Flemish Community, Agricultural Research
Centre (CLO-DVL), 2003c
Dr. Selami Karaca
9
TARIM İLAÇLARININ SINIFLANDIRILMASI ve
ETİKETLENMESİ
- Atık Su
-Tehlikeli maddelerin
işlenmesi
- Düzenli depolama
- Test
- Aksiyon
kriterleri
- Atık katalogu
-Geri dönüşüm
yönetmelikleri
- Export / Import
Su
Toprak
Atık ve Geri
Dönüşüm
Sınıflandırma ve
Etiketleme
Ürün
Yönetmelikleri
Nakliye
Kimyasallar
Tehlikeli Maddeler
- Karayolu
- Demiryolu
- Havayolu
- Deniz
- Test prosedürleri
- Depolama
- Risk değerlendirme
Fabrika Tasarım
ve Operasyon
İş Sağlığı ve
Güvenliği
- Kısıtlamalar
- Yasaklanmış maddeler
- Mülkiyet hakkı (IPP)
- Tüketiciyi koruma
- Çalışma alanları limitleri
- Koruyucu tedbirler
- İşletme talimatları
- Risk değerlendirme
- İzinler
- Seveso direktifleri
- Kirlilik limitleri
- Emisyon limitleri
- Çevresel Etki
Değerlendirmesi
Dr. Selami Karaca
10
ÜRETİMDE HAVALANDIRMA İHTİYACI
Dr. Selami Karaca
11
LABORATUVARDA SOLVENT PATLAMASI
Dr. Selami Karaca
12
Voltage / kV
ELEKTROSTATIK YÜKLENME
Örnek: adım sayısı
Dr. Selami Karaca
13
TEMİZLERKEN
Elektrostatik yükleme
Dr. Selami Karaca
14
TEKNİK HAVALANDIRMA PRENSİPLERİ
Hava üfleme ve emiş sistemi
Tabi havalandırma
Tabi havalandırma + cebri emiş
Dr. Selami Karaca
Üfleme, Emiş ve yerel emiş sistemi
Genel Havalandırma
15
DEPOLAMADA ÖNEMLİ EKİPMANLAR
Depo Yönetimi
Temizlik ve Çalışan Güvenliği
Dr. Selami Karaca
16
DEPOLAMA SORUNLARI
Dr. Selami Karaca
18
AMBALAJLAMA FAALİYETLERİ
SINIFLANDIRMA
DOKÜMANTASYON
YÖNETMELİKLER
YÜKLEME
ADR
TAŞIMA ARAÇLARI
EĞİTİM
NAKLİYE
SORUNLARI
KİMYASALLARIN İNSANA ETKİ YOLLARI
Solunum
● Gazlar
● Aerosoller
(tozlar ve buğu,sisler)
Sindirim
Deri teması
Dr. Selami Karaca
21
SAHADA KULLANIM SORUNLARI
TARIM İLAÇLARI BOŞ AMBALAJLARI
Dr. Selami Karaca
23
BİTKİ KORUMA AMBALAJ ATIKLARI KONTROL YÖNETİMİ
Kırma istasyonu
PİYASAYA SÜREN
Presleme istasyonu
Bayii/Koop. ve Toplama
Merkezleri
Çiftçiler/Atık üreticisi
Geri Dönüşüm Tesisleri
Dr. Selami Karaca
24
MODERN TARIM İLAÇLARINDAN BEKLENTİLER
Etkinlik:
Çevre Sağlığı:
** Yüksek
Yüksekve
vegüvenilir
güvenilirbiyolojik
biyolojikaktivite
aktivite
** Yüksek
seçicilik
Yüksek seçicilik
** Yüksek
Yükseketkinlik
etkinlikhızı
hızı
** Bitki
üzerine
homojen
Bitki üzerine homojendağılım
dağılım
** Optimal
etki
süresi
Optimal etki süresi
** İyi
İyibitki
bitkitoleransı
toleransı
** Düşük
bağışıklık
riski
Düşük bağışıklıkriski
Kullanıcıyı koruma :
* Yararlı organizmalara karşı
düşük toksitite
* Doğada kolay dekompoze olma
* Toprakaltı düşük geçirgenlik
* Yiyecek ve yemlerde düşük
kalıntı bırakması
OPTİMAL
ÜRÜN
* Düşük dozaj uygulaması
* Düşük akut toksite
* Uzun süreli temasta düşük
toksite
* Güvenli ambalaj
* İyi formülasyon özellikleri
* Sorunsuz uygulama imkanları
* Uzun depolama stabilitesi
Ekonomiklik :
* Kullanıcı için maliyet/fayda
ilişkisi
* Zirai mücadele için
uygunluk
* Geniş uygulama alanları
* Yeniliklere açık ürün
özellikliği
* Rekabet edebilirlilik
* Patent edebilirlilik
Dr. Selami Karaca
25
İNSAN VE ÇEVRE İÇİN GÜVENLİK KARARI
Maruziyetin kapsamı
Maruziyetin Çeşidi
Tehlike potansiyeli
CANLI EMNİYETİ
v
•
•
Kalıntı tarifi
Parçalanma şekli
•
•
Metabolizma
Kullanıcı
Gıdalar içindeki kalıntılar
•
•
•
Kalıntılar
Ani zehirlenme
•
Mutajenisite
•
Kanser
Reprotox
Kronik Toksisite
Toksikoloji
ÇEVRE SAĞLIĞI
•
•
Kalıntı tarifi
Parçalanma hızı
Çevre Etkisi
•
•
Yer altı ve yer üstü sularda kalıntı •
•
Toprakta kalıntı
Tarla Modeli
Kuşlar ve organizmalar için toksisite
Toprağa etki
Eko-toksisite
26
EKO-TOKSİSİTE ARAŞTIRMALARI İÇİN ÖRNEKLER
Akarsularda ve
Arazideki Bitkiler
Kuşlar
Ör: Bıldırcın, Ördek
Böcekler
Ör: Arılar, Uğur Böceği
Toprak Canlıları
Ör: Toprak bakterileri, Solucanlar
Mikroorganizmalar
Ör: Yosunlar
Balık Yemi
Ör: Su piresi
Balıklar
Dr. Selami Karaca
Ör: Alabalık, Levrek
27
SEBZELER - MEYVELER
Dr. Selami Karaca
28
NOAEL VE ADI MİKTARLARININ TESBİTİ
NOAEL= No Observed Adverse Effect Level
(Herhangi bir zararlı tesbit edilemeyen doz)
ADI= Acceptable Daily Intake
(Tolere edilebilir günlük doz)
Doz-Etki Eğrisi
RİSK DEĞERLENDİRMESİ-ÖRNEK KALINTILAR
Tüketici Güvenliği
Çiftçi Uygulaması
Etki etmeyen dozun
(NOAEL) tesbiti için hayat
boyu günlük alınan. Ör: 130
mg/kg vücut ağırlığı
Güvenlik faktörü/100
İnsan için günlük alınan
miktar (ADI) 1.3 mg/kg
vücut ağırlığı
Yeme içme alışkanlıklarına
göre hesap edilir
Kabul edilemez:
Madde ruhsat
alamaz
Talimata göre
bitki koruma
ilaçlarının iki yıl
kullanımı
Hasat edilen üründeki
kalıntıların tesbiti
mg/kg gıdadaki ölçülen en yüksek değer
kaçınılmaz kalıntıdır.Ör: 0.2 mg/kg
Gıda maddesinde kabul edilebilir
kaçınılmaz kalıntı miktarı belirlenir
Gıdada 0.2 mg/kg
en yüksek kalıntı
Kabul edilebilir: Madde
kontrol edilen kültürde
kullanılabilir
Kaynak: IVA
Dr. Selami Karaca
30
RİSK DEĞERLENDİRMESİ-TMDI ve ADI TÜKETİM HESABI
Hipotez: ADI:0.05 mg/kg vücut ağırlığı/gün, yetişkin 60 kg vücut ağırlığı
Teorik Maximum Günlük Alım (TMDI):
Bir etken maddenin günlük teorik maximum alım tahmini kabul
edelimki ürünün tüm kalıntıları en yüksek miktarı içersin. Bu da
%100 ilaçlanan alanı kapsasın.
Hesaplar oldukça konservatif yapılmıştır. Çok yüksek güvenlik içerir
Dr. Selami Karaca
31
BİTKİ KORUMA ETİKET ORGANİZASYON ŞEMASI
Dikkat:
İlacın adı,aktif
maddesi
Tavsiyeler,
karışabilirlik
Dikkat:
Kullanım Talimatları
İlkyardım Tedbirleri
Depolama, imalatçısı
Piktogramlar:
ilacın
uygulamaya
hazırlanması için
Piktogramlar:
uygulama için
Toksikolojik sınıflandırma
Dr. Selami Karaca
32
TEŞEKKÜRLER...