Dil, Toplum ve Kültür

Dil, Toplum ve Kültür
Toplumsal ağızlar ve toplumdilbilim
●
Belli bir sosyal grup ile sınırlı kalan formlar
toplumsal ağızları doğurur – toplumsal
diyalektoloji
 Ana faktörler: Eğitim  meslek  sosyoekonomik statü
 İki değişken: Sınıf ve dil
Toplumsal ağızlar ve toplumdilbilim
o
New York’taki mağazalar
ör. Labov 1960 (karş. Trudgill 1974)
S: Where are the women’s shoes?
C: On the fourth floor
üst orta sınıf
%32
alt orta sınıf
%20
üst işçi sınıfı
%12
alt işçi sınıfı
%0
 Sosyal belirtici, ör. [χ], la, /–Ce(k)/
Toplumsal ağızlar ve toplumdilbilim
ör. Labov ‒ [r] 
●
Biçem ve biçem kaydırma: resmi/dikkatli  teklifsiz/dikkatsiz
ör. Türkçede «derilme» az  çok
!
!
Rastgele değil:
gidiyor muyuz
*gidiyoruz mu?
*gitçe miz
gitçez mi
Bazı dillerde çok önemli.
ör. Japoncada zamirler
watakushi, ware, watashi, ore, boku, washi, atashi, atakushi,
uchi, oira, ora, atai, vs. ‘ben’
Toplumsal ağızlar ve toplumdilbilim
●
Biçem uyuşturma – benzeştirme × ayrıştırma
 Sosyal mesafeyi ayarlama
ör.
VER!
«Şunu verir misiniz rica etsem?»
«Kendin alır mısın lütfen!»
«Versene şunu!»
«Kendin alsana lan!»
●
ör.
Özel değişke/alt biçem (register) – durum, meslek, konu
inkar ediciler, şefaat ediciler; gereğini arz ederim, vs.
Toplumsal ağızlar ve toplumdilbilim
o
Jargon
ör.
İntraartiküler kortikosteroid terapinin başarısız veya kontra
endike olduğu...
●
Argo
 Düşük statü, akran grupları, hızlı değişim
ör. Anzarot
Moruk
Rezrüz olduk abi!
Bana trip yapma kızım!
Kafayı mı çizdin olm?!
 Tabu sözler
ör.
At bakalım beş tokat.
Frackin’, jeez, vs.