1/36 İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, Dünya’da ve Türkiye’de gözlemler IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar Uluslararası Kuruluşlar, Aktiviteler için Sektörler 2/36 İklim Elemanları - Faktörleri Güneşlenme, Sıcaklık, Basınç, Rüzgar Yağış vb.. Bu iklim elemanları, etkileyen faktörlerin etkisiyle belirir ve biçimlenir. Enlem etkisi, Kara ve deniz etkisi, Yükseklik, Yer şekilleri, Bitki örtüsü, Deniz akıntısı vb. gibi olaylardır. 3/36 İKLİMLER ZATEN DEĞİŞİYOR Doğal etkiler; Güneşten salınan enerjideki değişimler Dünyanın eksenindeki ve yörüngesindeki değişimler Kıtaların sürüklenmesi ve konumları Volkanik aktiviteler Evrendeki toz bulutları ve gök taşları Okyanus sirkülasyonlarındaki değişimler Dağ oluşumları ve büyük dağ sıraları İnsan etkileri; Ormansızlaştırma, tarımsal faaliyetler ve sera gazlarının kullanımının artırılması Tarımsal atıkların yakılması, atmosfere salınan aerosoller ve parçacıklar Dünya yüzeyinin albedosundaki değişim Uçak ve gemi egzoz izleri ile bulutlaşma 4/36 Atmosferde kimyasal değişim Sera Gazları Su buharı H2O Karbon Dioksit CO2 Metan CH4 Nitrous Oksit N2O Halojen Floroklorokarbon HCFCs Ozon O3 Hidroflorokarbon HFCs Perfluorinate Karbon PFCs 5/36 Küresel İklim Değişikliği ve 2. Gözlenen Değişiklikler Dün, Bugün, Yarın … 6/36 Karbondioksit Konsantrasyonu NOAA 1850-2005 yılları arasında; 0.65 ppm 1995-2005 yılları arasında; 1.90 ppm 2005-2014 yılları arasında; 2,15 ppm 7/36 Küresel Sıcaklık Artışı Bu grafik, 1951-1980 ortalama sıcaklıklarına göre küresel yüzey sıcaklıklarındaki değişimi göstermektedir. 134 yıllık kayıtlarda 10 en sıcak yıl, 1998 yılı hariç, 2000’den itibaren gerçekleşmiştir. 2014 yılı kayıtlara geçen en sıcak yıl olmuştur. (Kaynak: NASA/GISS) 8/36 Deniz Seviyesi Değişimleri CSIRO NASA http://climate.nasa.gov/vital-signs İklim değişikliğine bağlı Su Seviyesindeki değişimde iki önemli faktör; Isınma neticesinde erime ve buna bağlı karasal buzların suları eklenmesi 9/36 10’ar Yıllık Küresel Yüzey (Kara-Deniz) Ortalama Sıcaklığı °C 10’ar yıllık değerlendirmede 3 farklı renk artmadaki merdiven basamaklarını daha güzel ortaya koymaktadır. 10/36 İklim İndislerinde Değişimler Max. Sıcaklıkların sayısında artma, Min. Sıcaklıkların sayısında azalma, Soğuk gün ve gecelerin sayısında azalma, Sıcak gün ve gecelerin sayısında artma olduğu 11/36 görülmektedir. Küresel Yağış Anomalisi Küresel yağışlar genel olarak zamanla değişkenlik göstermekle birlikte dönemsel özellikler gösterdiği görülmektedir. (1961-1990 dönemi Ort. 1033 mm. ve 2014 -0.52 mm.) 12/36 Ekstrem Olaylar 13/36 Türkiye İçin Sıcaklık Değerlendirmesi 2014’de çoğu ilk 4 ayda olmak üzere 105 istasyonda sıcak hava dalgası 12 istasyonda ise hem sıcak hem soğuk hava dalgası görülmüştür. 2014 yılında 34 merkez kendi maksimum sıcaklığını egale etmiştir. 14/36 Türkiye Geneli Yıllık Yağışları Yağışlarda bariz bir artış ya da azalış trendi görülmemekle birlikte dönemsel olarak azalma ve artışlar görülmektedir. 15/36 Türkiye Normalleri Türkiye’nin 1961-1990, 1971-2000 ve 1981-2010 Yılları Arası Yağış Ve Ortalama Sıcaklık Normallerinin Aylık Dağılımı (97 istasyon). •1981-2010 Sıcaklık ortalamasının 1961-1990 ve 1971-2000 periyotları ortalama sıcaklıklarından yüksek olduğu görülmektedir. •1961-1990 periyodunda Aralık ve Ocak ayları yağış ortalamasının diğer 16/36 periyotlardan daha yüksek olduğu görülmektedir. Meteorolojik Kaynaklı Doğal Afetler 17/36 2014 Yılı Meteorolojik Kaynaklı Doğal Afetler 2014 yılında toplam 500 Meteorolojik kaynaklı doğal afetler içerisinde ilk sırada %36 ile Fırtına-Hortum yer almaktadır. 18/36 Türkiye’de İklim İndisleri Yaz Günleri (a) Tropik Geceler (b) Sıcak Günler (c) Sıcak Geceler (d) 1960-2010 döneminde sıcaklıkla ilgili İklim indislerinde artışlar görülmektedir. Sıcak geceler Tmin > normalinin %90 olduğu günler Sıcak günler Tmax > normalinin %90 olduğu günler 19/36 3. IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler 20/36 IPCC Değerlendirme Raporları 1. Değerlendirme raporu 2. Değerlendirme raporu 3. Değerlendirme raporu 4. Değerlendirme raporu 5. Değerlendirme raporu (FAR) (SAR) (TAR) (AR4) (AR5) : 1990 : 1995 : 2001 : 2007 : 2014 1. Çalışma Grubu Raporu 27 Eylül 2013 259 Yazar 39 Ülke 54677 Değerlendirme 2. Çalışma Grubu Raporu 30 Mart 2014 309 Yazar 70 Ülke 50492 Değerlendirme 3. Çalışma Grubu Raporu 12 Nisan 2014 4. Sentez Rapor 31 Nisan 2014 21/36 Temel Bulgular 1. ISINMA BİR GERÇEKTİR. Küresel ortalama yüzey sıcaklıkları endüstri öncesine göre 0.9oC yükselmiştir. 2. ISINMA İNSAN AKTİVİTELERİ SONUCUNDADIR. Bilim adamları, 1950’den buyana meydana gelen global ısınmanın insan aktiviteleri sonucu oluştuğu görüşünde daha önce olmadıkları kadar -%95 kesinlikle- emin olmuşlardır. 3. ACİL TEDBİR ALINMALI. Bu durumun devam etmesi halinde daha fazla maddi kayıpların olmasına, aşırı hava olayların daha sık yaşanmasına neden olabilir. 22/36 Yeni Emisyon Senaryoları (RCPs) Temsili Konsantrasyon Rotaları (Represantative concentration Pathways-RCPs) RCPs Radyoaktif Zorlama Zaman Radyoaktif Zorlama Değişimi Yükselme RCP 8.5 > 8.5 W/m2 2100’de (en yüksek (en kötü) emisyon senaryosu) RCP 6.0 W/m2 2100 sonrası Hedefi geçmeden Stabilizasyon RCP 4.5 RCP3-PD* ~6.0 ~4.5 W/m2 ~3.0 W/m2 2100 öncesi 2100 öncesi Hedefi geçmeden Stabilizasyon (olması en muhtemel emisyon senaryosu) 3.0 W/m2’e ulaşmadan zirve ve düşüş Toplam Konsantrasyon (CO2 eşdeğer) Emisyonlar (KYOTO protokolü sera gazları) ~1370 ppm 2100’de 2100 e kadar artış devam ediyor ~ 850 ppm Yüzyılın son çeyreğinde düşüş 2100’de ~ 650 ppm 2100’de Zirve ~ 490 ppm ve düşüş 2100’de Yüzyılın ortalarından itibaren düşüş Yüzyılın ilk çeyreğinde düşüş 23/36 4.5 ve 8.5 küresel olarak en çok tercih edilen senaryolar. En kötü ve en muhtemel iki senaryonun karşılaştırılmasıdır. Yeni Emisyon Senaryoları (RCPs) RCP8.5:Yüzyıl sonu RCP6.0:Yüzyılın son çeyreği RCP3: Yüzyılın ilk çeyreği RCP4.5:Yüzyılın ortası 24/36 Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar 4. 25/36 Kullanılan Model ve Veri Setleri Seçilen Küresel İklim Modeli HadGEM2-ES MPI-ESM-MR GFDL-ESM2M 112,5 210 200 Hadley Max Noaa-GFD Center / İngiltere Planck / Almanya Labaratuarı / Amerika Seçilen Senaryolar RCP4.5-RCP8.5 RCP4.5-RCP8.5 RCP4.5-RCP8.5 Referans Periyodu 1971-2000 1971-2000 1971-2000 Projeksiyon Periyodu 2016-2099 2016-2099 2016-2099 RegCM4.3.4. RegCM4.3.4. RegCM4.3.4. 20 20 20 Tamamlandı Tamamlandı Tamamlandı Küresel Model Çözünürlüğü (km) Kaynak Enstitü Kullanılan Bölgesel İklim Modeli Üretilen Projeksiyonların Çözünürlüğü (km) Çalışmanın Son Durumu MGM, üç küresel modeli de kullandı, hadgem’in ilk sonuçları 2013’de alındı, devamında mpi ve gfdl kullanıldı. REGCM (İtalya merkezli) ülkemiz için daha yüksek çözünürlük verdiği için tercih edildi. Kaynak kodu açık, geliştirilebilen,ücretsiz ve kurumumuzun daha önce kullandığı bir bölgesel iklim modeli. 26/36 RCP4.5 Senaryosuna Göre Sıcaklık ve Yağış Projeksiyonları 2016-2040 SICAKLIK Projeksiyonu : Isınmanın genel olarak 2°C, yaz mevsiminde ise Marmara ve Batı Karadeniz Bölgelerinde bu ısınmanın 2-3°C aralığında olması öngörülmektedir. YAĞIŞ Projeksiyonu : Kış mevsiminde Kıyı Ege, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da bir artış gözlenirken, ilkbahar yağışlarında Kıyı Ege ve Doğu Anadolu’nun doğusu hariç yurdun önemli bir kısmında yağışların %20 civarında azalması, yaz ve sonbahar mevsiminde yurt genelinde azalış dikkat çekmektedir. 27/36 RCP4.5 Senaryosuna Göre Sıcaklık ve Yağış Projeksiyonları 2041-2070 SICAKLIK Projeksiyonu : İlkbahar ve sonbaharda ısınma 2°C-3°C civarında iken, yaz aylarında sıcaklık artışının 4°C kadar çıkması öngörülmektedir. YAĞIŞ Projeksiyonu : Yurt genelinde periyot boyunca azalış öngörülmekle birlikte, Kış yağışlarında Doğu ve Güney Doğu Anadolu ile Orta ve Doğu Akdeniz Bölgelerinde %20’ler civarında azalış, Sonbahar yağışlarında Kıyı Ege ve İç Anadolu’nun küçük bir bölümü hariç azalmalar olduğu dikkat çekmektedir. 28/36 RCP4.5 Senaryosuna Göre Sıcaklık ve Yağış Projeksiyonları 2071-2099 SICAKLIK Projeksiyonu : Kış sıcaklıklarında 2°C’lik, ilkbahar ve sonbahar sıcaklıklarında 3°C’lik artışlar gözlenirken, yaz sıcaklıklarında Kıyı Ege ve Güney Doğu Anadolu’da 4°C’yi aşan sıcaklık artışları göze çarpmaktadır. YAĞIŞ Projeksiyonu : Tüm periyot boyunca azalışlar dikkat çekerken, İlkbahar yağışlarında Kıyı Ege, Orta Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinde, kış yağışlarında da yurdun kıyı şeridinde %10 29/36 civarında artışlar ön görülmektedir. RCP4.5-RCP8.5 Yıllık Ortalama Sıcaklıkların Muhtemel Bandı Bu slaytta hem iki senaryoyu hem de bu senaryolarla çalıştırılan her 3 modelin birlikte değerlendirilmesi görülmekte. Mavi band RCP4.5, açık kırmızı band RCP8.5 ve koyu kırmızı alan ise her iki senaryonun kesiştiği değerleri göstermektedir. Bandların alt çizgisi üç modelden elde edilen en küçük değeri, üst çizgi ise en büyük değeri, ortadaki koyu çizgiler ise üçüncü değeri ifade etmektedir. RCP4.5 ve RCP8.5 senaryolarının özellikle yüzyılın 30/36 ortalarından itibaren bariz şekilde birbirlerinden farklılaştığı görülmektedir. Uluslararası Kuruluşlar, Aktiviteler için Sektörler 5. 31/36 İklim Servisleri Küresel Çerçeve Kurumu (GFCS)’in Öncelikli Sektörleri • • GFCS uygulaması için ilgili sektörlerden çeşitli paydaşların etkili katılımı sağlanacaktır. WMO 1. IBCS Toplantısında çoğu Afrika’da olmak üzere bazı proje önerilerini sunulmuştur. 32/36 İklim İzleme Görüntüleme Çalışmaları http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/sicaklik-analizi.aspx 33/36 Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) ile ilişkiler İklim Servisleri Hükümetlerarası Kurulu (IBCS) Soldaki kırmızı noktalar CLIMAT raporu gönderemeyen istasyonları göstermektedir. 2009’da daha iyi hizmet üretilebilmesi için ‘İklim Servisleri Küresel Çerçevesi (GFCS)’ kurulmuştur. Türkiye Temmuz 2013 ve Kasım 2014’te 25 ülke ile birlikte bu servisi yürütecek olan ‘Hükümetlerarası İklim Servisleri Kurulu (IBCS)’ Yönetim Kurulu’na seçilmiştir. 34/36 35/36