TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

iBNÜ'I-FASTH
dl'nin fıkha dair en-Nô.fi' adlı eserini nazına çevirdiği kaydedilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA :
Ebü'I-Mehasin ei-Hüseynl, e?-Zeyl (Zehebl,
içinde}, IV, 165; Kureşl, el-Ceviihirü'lmuçiıyye, 1, 203-207; ibn Hablb ei-Halebl, Te?el-'İber
kiretü'n-nebfh
fi
eyyiimi'l-Manşür
ve benfh
Muhammed Muhammed Emin}, Kahire
1986, lll,. 183-184; ibnü'I-Cezerl, Gayetü 'n-Ni,
hiiye, ı, 84; ibn Kadi Şühbe, Tarf/J (nşr. Adnan
Derviş}, Dımaşk 1977,1, 495; ll, 412, 674; lll,
65-66; ibn Hacer, ed-Dürerü '1-kamine, 1, 204205; ibn Tağrlberdl, ei-Menhelü 'ş-şiifi, 1, 393395; a.mlf., en-Nücümü'z-zahire, X, 297-298;
ibn Kutluboğa. Tacü't-teracim (nşr. Muhammed
Hayr Ramazan YGsuf}, Dımaşk 1413/1992, s.
117-119, neşredenin girişi, s. 33; Nuayml, edDaris fi tarf/]i'l-medaris (nşr. Ca'fer el-Haseni),
Kah ire 1988, 1, 525-526; Temlml. e(- Taba~atü 'sseniyye, I, 396-398; Keşfü'z-zunun, ll, 1248,
1516, 1825; Leknevl. el-Feva'idü'l-behiyye, s.
26, 113; Brockelmann. GAL, ll, 94; Suppl., ll,
86-87~ 211, 252, 267; Nac1Ma'r0f, Tarf/]u 'ulema'i'l-Müstanşıriyye, Kahire 1396/1976, 1, 35,
44, 46, 250; ll, 291, 297 -298; Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Alim/eri, Ankara 1990, s. 72, 79, 124;
Ebü'I-Fazl Blrcendl, "İb n Faş!J:ı", DMBİ, IV, 398399.
(nşr.
Iii
AHMET ÖzEL
İBNÜ'l-FELEKi
(ı,s<:LiJf .:,.ıf)
Ebü'I-Fazl All b. ei-Hüseyn
b. Ahmed ei-Hemedfml ei-Felekl
(ö. 427 /1036)
L
Hadis
hafızı.
maktadır.
BİBLİYOGRAFYA :
re'yi dolaşarak Abdullah b. Nümeyr. Ebu
Davud et-Tayalisi. Yezid b. Harun. Yahya
b. Adem, Abdürrezzak b. Hernınarn esSan'ani, Muhammed b. Yusuf ei-Firyabi
ve Ebu Nuaym Fazi b. Dükeyn gibi muha.ddislerden hadis tahsil etti. Kendisinden Ebu Davud es-Sicistani, İbn Ebu
Asım. Muhammed b. Yahya b. Mende
ve Abdurrahman b. Yahya b. Mende gibi
alimler rivayette bulundu. ilmi seyahatlerini tamamladıktan sonra İsfahan'a yerleşti ve ömrünün son kırk beş yılında burada hadis rivayet etti.
Sem'anl, el-Ensab, IX, 329-330; İbrahim b.
Muhammed es-Sarlfinl, el-Müntel]ab mine 's-Siya~ (M. Kazım el-MahmGdi), Kum 1403/1362,
İbnü'I-Furat. meşhur muhaddislerin
s. 573; İb nü's-Salah , Taba~atü '1-fu~ahii'i'ş-Şa­
rivayetlerini önce talebelerinden dinleyefi'iyye(nş[ MuhyiddinAii Nedb), Beyrut 1413/
rek ezberler. daha sonra onların yaşadığı
1992, ll, 611-613; Zehebl, A'tiımü'n-nübela',
XVII, 502-503; a.mlf., Te?kiretü ' 1-f:ıuffiiz, İli,
bölgelere giderek rivayetlerini bizzat ken1125; a.mlf.. el-'İber, ll, 256; a.mlf.. Tarfl]u'l-İs- · dilerinden dinlerdi. Bağdat'a gittiğinde
lam : sene 421-430, s. 195-196; Safedl, el-Vafi,
Ahmed b. Hanbel'in hadis meclisinde
XXI, 33-34; isnevl, Taba~atü'ş-Şafi'iyye, ll,
uzun süre bulunmuş. İbn Hanbel, Resu268; İbn Kadi Şühbe, Taba~atü 'ş~Şiifi'iyye, ı,
lullah'la ilgili rivayetleri ondan daha iyi
213-214; SüyGtl, Taba~atü '1-f:ıuffiiz (Ömer}, s.
430-431; Keşfü 'z-zunun, ll, 1858; Hediyyetü '1ezbere bilenin bulunmadığını söylemiş­
'ari{in, ı, 687; Kettani. er-Risaletü'l-müste(rafe,
tir. İsfahan'a gittiğinde ezberinden bins. 121.
IA.l
lerce hadis imla ettiği, bu hadisler kitap•
. EMİN AşıKKUTLU
larıyla karşılaştırıldığında sadece birkaç
yerde hata ettiğinin görüldüğü kayı
ı
İBNÜ'l-FERRA, EbU Ya'la
dedilen İbnü'I-Furat 1700 kadar hocadan
1.500.000 hadis yazdığım. ancak bunlar(bk. EBÜ YA'LA el-FERRA).
_j
L
dan 31 O'unun rivayetlerini eserlerine aldığını bildirmiştir.
ı
_j
Muhtemelen Hemedan'da doğdu. Astronomi ve matematik alimi olan d ed esi
Ebu Bekir Ahmed b. Hasan ei-Felekl'ye
nisbetle İbnü'I-Felek1 diye .anıldı. Tahsiline Hemedan'da başladı. Burada ve öğre­
nim için gittiği .Irak ve Horasan bölgelerinde Ebu Said es-Sirafi, İbn Rezkuye,
Ebü'I-Hüseyin Ali b. Muhammed b. Biş­
. ran ve Kadılkudat Ebu Bekir el-Hiri gibi
alimlerden ders aldı. Kendisinden de Ahmed b. Muhammed ei-Meydani ile diğer
bazı şahsiyetler rivayette bulundu. Hace
Abdullah-ı Herevi, İbnü'I-Felekl'nin gayretli bir sufi olduğunu ve hafızası ondan
daha güçlü bir kimse görmediğini söylemiştir. Bazı kimseler ilminden faydalcınıl­
madığı gerekçesiyle onu. eleştirmişse de
Zehebi hadis rivayet etmeye fırsat bulamadan genç yaşta vefat ettiğini kaydeder. Titiz bir muhaddis olduğu .bildirilen
İbnü'I-Felek1 Şaban 427'de (Haziran 1036)
Nişabur'da vefat etti.
Çeşitli eserler yazdığı belirtilen İbnü'I­
Felekl'nin (İbnü's-Salah. ll, 611) bu çalış-
44
malarından ikisinin adı zikredilmiş olup
bunlardan Müntehe'l-kemal ii ma'rifeti'r-rical'in 1000 cüz hacminde olduğu
söylenmiş, Zehebi bu eseri el-Münteha
ii ma'rifeti'r-rical (A'lamü'n-nübela',
XV1l. 503) ve el-Münteha fi'l-kemal ii
ma'rifeti'r-rical (el-'İbet; ll, 256) adlarıy­
la kaydetmiştir. Onun diğer eseri iseMa'rifetü el]fiibi'l-mu]J.addişin adını taşı­
İBNÜ'l-FERRA, Ebü'l-Hüseyin
ı
(bk. İBN EBÜ YA'LA).
L
ı
_j
İBNÜ'l-FERRA el-BEGAVİ
ı
(bk. BEGAVi, Ferra).
L
ı
_j
İBNÜ'I-FiRKAH
ı
(bk. FEzARI, İbrahim b. Abdurrahman).
L
_j
EbCı Mes'Cıd
Ahmed b. ei-Furat
b. Halid ed-Dabbi er-Razi
(ö. 258/872)
Hadis
meyeceğini belirtmiştir. İbnü'I-Furat Şa­
ban 2S8'de (Haziran 872) İsfahan'da vefat etti.
İBNÜ'l-FURAT, Ahmed
( ..::.ıf_flf w-ı ..Mı> i)
L
Hadis münekkitleri onu si ka, hafız ve
me'mun olarak değerlendirmiş. ancak
İbn Hıraş yalan söylediğini ileri sürmüş­
tür. Bu suçlamayı nakleden İbn Adi, İb­
nü'I-Furat'ın münker rivayetini bilmediğini, onun doğru sözlü bir hafız olduğu­
nu söylemiş, Zehebi de .İbnü'I- Furat'la
ilgili bu suçlamaya kitabındayer verdiği için İbn Adi'yi eleştirmiş. iddiayı ortaya atan İbn Ukde ile İbn Hıraş'ın rafizi ve
bid'atçı olduklarını, sözlerine itibar edile-
hafızı.
_j
180 (796) yılı civarında doğdu (Zeheb\',
A'li'imü'n-nübela',XIl, 481 ). Babası da muhaddisti. Küçükyaşta hadis tahsiline baş­
ladı ve çok hadis ezberlediği için on sekiz
yaşında iken "Reyli küçük hafız" diye tanındı. Hadis öğrenimi için Bağdat. Basra.
Kufe. Hicaz. Yemen. Şam. Mısır ve Cezi-
İbnü'I-Furat'ın günümüze ulaştığı biJi- ·
nen tek eseri el-Münte]fii min cüz'ih
olup Sezgin'in Cüz' fihi a.l]bdru A]J.med
b. el-Furat adıyla kaydettiği eserin bir
nüshası Darü'l-kütübi'z-Zahiriyye'de bulunmakta (Mecmua, nr. 51 , vr. 40-44), bu
risaledeki rivayetleri İbnü'I-Furat'ın. cüzünden Zehebi'nin seçtiği belirtilmektedir (Eiban\', s. 89). Müellifin kaynaklarda
adı geçen diğer eserleri de şunlardır: eJMüshed, et-Tefsir, Kerime bint Abdülvehhab ei-Kureşiyye (ö. 641/1243)tarafından icazet yoluyla rivayet edilen EJ:ıa­
dişü '1-etrad.