Termokupul Tipleri

www.termoeleman.com
TERMOKUPL/TERMOKUPUL/ TERMOÇİFT/THERMOCOUPLE
İki farklı metalin (demir ve konstantan gibi) birleşim yüzeyleri ısıtılarak elektrik akımı elde etmede kullanılan
cihazlara termokupl denir.
Termokuplda oluşan elektrik akımı, birleşim noktasının sıcaklığına bağlı olup, metallerin farklı elektriksel ve termik
özelliklerinden ileri gelir. Başka bir deyişle, yüksek sıcaklık olan bölümdeki elektronlar yüksek termik enerji
içermekte ve bu elektronlar soğuk bölgeye doğru hareket etmektedir. Bu işlem sonucunda ise çıkış uçlarında
mikrovolt ile milivolt düzeyinde bir gerilim doğmaktadır.
Yüksek sıcaklığa sahip bir ortamın (fırın, ocak, kazan vb.) sıcaklık değerini ölçmekte kullanılan elemanlardır. Bu
gibi ortamların sıcaklığının ölçülmesinde termokupl temelli ölçme devresi ve direnç temelli (termorezistans) ölçme
devreleri kullanılır. Termokupl temelli ölçme sisteminde ısıyı gerilime çeviren bir yapı vardır. Direnç temelli ölçme
sisteminde ise ısıya göre direnci değişen elemanlar mevcuttur. Direnç temelli ölçme sistemi daha çok düşük
sıcaklıkların (-200 ile +850 °C) ölçülmesinde kullanılmaktadır.
Uygulamada Kullanılan Bazı Termokupl Tipleri






Bakır-konstantan birleşimi termokupl
Demir-konstantan birleşimi termokupl
Nikel krom-nikel birleşimi termokupl
Platin radyum-platin birleşimi termokupl
Kromel-konstantan birleşimi termokupl
Kromel-alumel birleşimi termokupl
Çeşitli Tip Termokuplların Kullanıldığı Sıcaklıklar



Cu-CuNi -200 ilâ +300 °C
Fe-CuNi -200 ilâ +800 °C
NiCr-Ni 0 ilâ +1200 °C
Termokupl çeşitli endüstrilerde, geniş uygulama alanlarında sıcaklık ölçmede kullanılır. İki farklı alaşım veya
metalin (ısılçift) uçlarının kaynatılması ile oluşan bir sıcaklık ölçü elemanıdır. Kaynak noktası sıcak nokta, diğer
iki uç ise soğuk noktadır. Termokupl 'un sıcaklığı ölçmesi bu iki uç arasındaki sıcaklık farkının doğurduğu mV.
mertebesineki gerilimdir ve sıcaklık farkıyla orantılıdır. Dolayısıyla soğuk noktanın sıcaklığının değişmemesi
(termokupl uçlarının ısınmaması) gerekir. Buda ısı kaynağına yakın bir yerde zor olduğu için termokupl ile cihazlar
arasındaki bağlantı özel kompanzasyon kabloları ile yapılır. Termokupl ile aynı özelliklere sahip kablolarla yapılan
bağlantılarda soğuk nokta, kompanzasyon kablosunun diğer ucudur.Bu kablolar 200'C kadar termokupl 'un
ürettiği mV değerini aynen iletirler ancak kablonun geçtiği ortam bu sıcaklığın üstüne çıkmamalıdır
Termokupl bakır kablo ile bağlanmışsa bu bağlantı yeri soğuk noktadır. Bu noktadaki mV değeri bakır kablo
tarafından cihaza taşınır. Cihaza bağlantı yapılan noktadaki sıcaklık, termokupl kafa sıcaklığından farklıysa bu
sıcaklık farkı kadar hataya sebep olur. Hatasız ölçüm yapmak için termokupl kablosu kullanılmalıdır.
Yeni bir cihaz alırken veya sıcaklık ölçumu ile ilgili bir uygulama yaparken bunlara dikkat ediniz.
Termokupl eleman teli tipleri,
DIN 43710 a göre -200 'C den 2300 'C ye kadar kullanılan standart termokupl teli çesitleri şunlardır.
1 -Cu-Cosnt Bakır - Konstant
2- Fe-Const Demir - Konstant
3- Cr-Al Kromel-Alümel
4- NiCr-Ni NikelKrom-Nikel
5- Nikrosil-Nisil Nikelkrom Silikon- Nikelsilikom Magnezyum
6- Pt%10Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
7- Pt%13Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
8- Pt%18Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
9- Tn-Tn%26Re Tungsten-Tungsten Renyum
www.termoeleman.com
www.termoeleman.com
Sıcaklık limitleri ve Kodları :
Cu-Const.......T typ...-200..300'C
Fe-Const.......J typ...-200..800'C
Cr-Al.............K typ..-200..1200'C
NiCr-Ni..........K typ..-200..1200'C
Cr-Const.......E typ..-200..1200'C
Nikrosil-Nisil.N typ......0..1200'C
Pt%10Rh-Pt..S typ......0..1500'C
Pt%13Rh-Pt..R typ......0..1600'C
Pt%18Rh-Pt..B typ......0..1800'C
Tn-Tn%26Re.W typ......0..2000'C
Termokupllarda ilk yazılan bacak (+) dır, diğeri (-) dir. Bu nedenle termokupl uçları dikkate alınarak
kullanılmalıdır. Bu uçlar belli renkler ile kodlanmışlardır.DIN normlarında (+) bacaklar kırmızıdır. Diğer (-)
bacakların rengi ise termokupl cinsine göre şöyledir.
Cu-Cosnt Kırmızı - Kahverengi
Fe-Cosnt Kırmızı - Mavi
NiCr-Ni Kırmızı - Yeşil
PrRh-Pt Kırmızı - Beyaz
Temokupullar şekillerine ve imalat yöntemine göre de aşağıdaki şekilde adlandırılırlar.
Düz - Tip Termokupl
L - Tipi Termokupl
İnset ve İnsetli Termokupl
Portatif tip Termokupl
Eksoz tip Termokupl
Mineral İzoleli Termokupl
Bayonet tip Termokupl
www.termoeleman.com