1.3 tanju ataylar

YANGIN ALGILAMA SĐSTEMLERĐNĐN KAVRAMSAL AYRIMI
VE SĐSTEMLER ARASI TEMEL FARKLILIKLAR
Tanju ATAYLAR
[email protected]
KARĐNA Tasarım, Danışmanlık ve Eğitim Hiz.Ltd.Şti.
2.Cad. 37/4 A.Öveçler 06460 Ankara
ÖZET
Günümüzde duman dedektörlerinde, yeni teknolojilerin kullanılması hızla sürerken çeşitlenen, gelişen ve
buna bağlı olarak güvenirliği artan yangın algılama sistemlerinin kullanımı bizim ve yabancı ülke
yönetmeliklerinde, birçok yapı için kullanımı zorunlu olarak anılan sistemler haline gelmiştir. Sigorta
şirketlerinin veya yatırımcının tercihinin yanında yasal zorunluluk haline gelerek yaygın kullanım alanı
bulan yangın algılama sistemlerinin, büyüyen pazar içinde yeni teknolojilere dayalı arayışları ve buna
bağlı olarak yeni geliştirilen farklı prensip ve yaklaşımlarda çalışan sistemler mevcuttur. Özellikle son
kullanıcı için bir çırpıda neyin daha iyi olduğunun veya ihtiyacının hangi sistem türleri ile daha iyi
karşılanacağını kestirmenin zorlaştığı günümüzde, bir de pazarlama stratejileri ve tanıtım kaygılı
farklılaşma çabasıyla ortaya konulan terimlerle durum çok daha karmaşık hale gelmiştir.
Yangın Algılama Sistemi seçimi, alımı, tasarımı veya dolaylı yoldan ilgili olan kişilerin;Dijital Adresli
sistem, Dağıtılmış Zekalı Sistem, Analog Adresli Sistem, Çok Akıllı (Very Intelligient) Sistem, Algoritma
Temelli (Algoritm Based) Sistem, Çok Boyutlu (Multi Dimension) Sistem, Etkileşimli (Interactive) Sistem
vb. tanımlamaları duymaması mümkün değildir. Bu kavramlsal farklılıklar arasında hangi sistemin nasıl
bir fark getirdiğini kavramak, özellikle bu farkın kullanıcıya nasıl bir avantaj getirdiğini tanımlamak ise
kolay değildir.
Bu çalışmada özellikle yaygın olarak bilinen sistem türlerinin (markadan bağımsız olarak) ve bu sistem
tanımlarının arkasında yatan teknik farklılıkları ortaya koyarak, yeni gelişmeler ve bunun kullanıcıya
olumlu/olumsuz yansımalarına değinilecektir. Konuyla ilgili dünyadaki son gelişmeler, Yangın Algılama
Sistemlerinin tanıtım amaçlı sunulunan kavramlar arkasındaki gelişmeler açıklanacaktır.
1. TANIMLAR
GĐRĐŞ
Yangın Algılama ve Uyarı Sistemlerinin
yeni uygulamaları, hızlı ve doğru
algılama yapılabilmesi amacı ile
geliştirilen yeni teknolojileri anlayabilmek için öncelikle yaygın olarak
kullanılan
sistemlerin
tanımlarını
hatırlamakta yarar olacaktır. Özellikle
yaygın biçimde kullanılan sistemlere
ilişkin tanımlar ve sistemleri daha iyi
anlayabilmek için temel özellikleri
aşağıdaki gibidir.
1.1 Konvansiyonel Sistemler:
Konvansiyonel Sistemler algılamakta
oldukları parametreleri üretici tarafından test edileceği ürün standardında
belirlenmiş sınırlar içinde kalan belli bir
eşik değeri ile karşılaştırarak “yangın
var” ya da “yangın yok” şeklinde sonuç
bildiren dedektörlerden oluşmuş yangın
algılama sistemidir. Bu tür sistemlerde
bir çok dedektör bir hat üzerine
bağlanarak yangın algılama bölgesi
(ZON’u) oluştururlar. Alarm, detektörün bağlı olduğu bölge bazında verilir.
Alarmın hangi dedektörden gelmekte
olduğu kullanıcı tarafından anlaşılmaz.
Konvansiyonel sistemlerde yangının
yerini bölge bazında belirtebilmek için
elektriksel olarak her bölgeye bir devre
tahsis edilir. Her bir bölgedeki
dedektörler ve butonlar birbirlerine bir
tren katarında olduğu gibi dallanma
yapılmadan bağlanırlar ve kontrol
paneline tek bir devre olarak taşınırlar.
Her bir devreye 20-30 dedektör ve/veya
buton bağlanabilir. Yangın ve arıza
uyarıları bölge bazında görülebilir. Bu
nedenle eğer arama zamanını azaltmak
gerekiyorsa bölgeleri küçültmek ve
dolayısıyla daha fazla bölge kullanmak
gerekli olabilir.
Konvansiyonel sistemlerin en önemli
ve
üstünlükleri
ucuz
oluşları
programlama gerektirmeden devreye
alınabilmeleridir.
Ancak
gelişmiş
sistemlere göre daha fazla kablo
gerektirmesi de maliyet unsuru olarak
düşünülebilir.
Konvansiyonel Sistemler kirlenme,
tozlanma, drift (alarm eşiğinin kayması)
gibi
olumsuz
etkileri
dikkate
almadıklarından zamanla hatalı alarmlar
verme olasılıkları yüksektir. Yorum
yapma yetenekleri yoktur. Yangının
yerini noktasal olarak tespit edemezler.
(Şekil-1)
Şekil-1
1.2 Dijital Adreslenebilir Sistemler:
Dijital adreslenebilir sistemler algılama
ve alarma karar verme tekniği açısından
konvansiyonel sistemler ile aynıdır. Tek
fark konvansiyonel sistemlerde belli bir
bölge bazında alarm verilirken bu
sistemlerde alarm bilgisi kaynağının
adresini de kapsar. Böylelikle yangın
mekanı noktasal olarak tespit edilmiş
olur.
Dijital adreslenebilir sistemler yangın
uyarısını noktasal olarak verirler.
Ayrıca bu tür sistemlerde noktasal ya da
yazılım ile oluşturulan bölgeler bazında
çıktı sinyali üretilebilmesi mümkündür.
Ayrıca konvansiyonel sisteme göre daha
sade bir kablolama gerektirirler. (Şekil2)
Şekil-2
Dijital adreslenebilir sistemlerin en
önemli zayıflığı dedektör içinde
sensörden gelen değere ve bu değerle
ilgili başlangıç ayar değerlerine göre
çalışıyor, sensöre bağlı uyarlama (drift
compansation) yapamıyor olmasıdır.
Özellikle doğru algılama ve güvenirlik
açısından önemli olan bu özellikten
yoksun sistemlerdir. Ayrıca diğer bir
zayıflığı bakım uyarıları (kirlilik,
hassasiyet vb.) verememesidir.
1.3 Analog Adreslenebilir Sistemler:
Analog Adreslenebilir Sistemlerin en
belirgin özelliği uç elemanlarının
dedektör yerine sensör olarak ifade
edilmesi ve sensörlerin ölçmekte
oldukları değerleri panele bir analog
veri olarak iletmeleridir. Artık burada
uç elemanlar karar verici durumda
değildir.
Bunun
yerine paneller
gelmekte olan verilerin zamanla
değişimlerini de dikkate alarak yangın
olamayacak ani değişiklikleri veya
gerçek okuma olamayacak çok düzgün
değerleri tespit ederek hata uyarısı üretir
veya kirlenme kararını verirler. Buna
göre aksiyon uygularlar. Bu tür
sistemlerde yangın ve arıza mesajları
sensör adresleri ile birlikte verilir.
Bu tür sistemler kirlenme durumunu
kompanze edecek şekilde duyarlılıklarını ayarlayabilirler. Kirlenme
sınır değerlere geldiğinde o sensörün
temizlenmesi gerektiğini bildiren bakım
uyarısı verebilirler. Sensörlerin bulundukları
mekana
göre
kullanıcı
tarafından ve/veya günün saatlerine
göre otomatik olarak duyarlılıkları
ayarlanabilir. Analog adreslenebilir
sistemlerde genel olarak panelden
sistemin her bir noktasının faal olup
olmadığı kısaca yangın çıkması
durumunda bunun algılanıp algılanmayacağı anlaşılabilir.
Sahada bulunan elemanlar bir sensör
gibi çalıştığı ve sahadan elde edilen
algılama bilgilerinin analog değerleri
taşınması nedeni ile bilginin işlenmesi
türetilmesi konusunda büyük esneklik
sağlanmaktadır. Bilgi zamana bağlı
fonksiyonlar farklı alanlarda bulunan
dedektörlerin farklı eşik değerlerinde
alarma girmesinin sağlanması gibi
birçok algılamayı hızlandırıcı, hatalı
algılamayı zorlaştırıcı fonksiyon elde
edilebilir. Alarm kararı gelen bilgi veya
bilgilere
göre
panel
tarafından
üretilmesi yaygın olarak kullanılmakta
buna bağlı olarak panele yükelenen
karar
verme
algoritmaları
veya
doğrulama özellikleri (PAS-Positive
Alarm Sequence) ile doğru algılama
bilgisinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Analog adresli sistemlerde dedektörle
panel arasında yoğun bir haberleşme
vardır. Haberleşmenin yoğunluğu, aynı
döngü (loop) üzerine bağlanabilen cihaz
sayısını etkileyebilir veya aynı kesitli
kablo ile haberleşilebilir en uzun
mesafenin kısalması yönünde değiştirebilmektedir.
1.4 Diğer Sistemler:
Diğer başlığı altındaki sistemler aslında
yukarıda anılan üst grupların altında yer
alan, onların bir türevi biçimin de
gelişen sistemlerdir. Özellikle farklılaşma ilgili standartlarda (EN 54, UL
268, BS 5839 vb.) doğrudan sistem türü
olarak anılmayan ancak yapıları gereği
farklılık getiren veya ticari olarak yoğun
biçimde tanıtımı yapılarak gündeme
gelen sistemlerin tanımlaması yapılmıştır.
1.4.1. Dağıtılmış Zekalı /Akıllı
Adreslenebilir Sistemler:
Piyasada, akıllı, çok akıllı, bulanık
mantık (fuzzy logic), etkileşimli
(interaktif), algoritma tabanlı vb. gibi
isimlerle satılan sistemler bulunmaktadır. Bu isimler altında oluşturulmuş bir standart ya da verilen bir
sertifika bulunmamaktadır.
Bunun
yerine
bir
takım
kuruluşların
“distributed intelligence”, “distributed
processing” gibi Türkçeye “dağıtılmış
zeka” veya “dağıtılmış denetim” diye
çevrilebilecek isimler altında sınıflandırdıkları görülmektedir.
Dağıtılmış zekalı adreslenebilir olarak
adlandırılan
sistemlerde,
analog
adreslenebilir
sistemlerdeki
panel
tarafından yapılan işlemler, doğrudan
dedektör bünyesinde yapılmaktadır. Her
bir dedektör içinde bulunan bir mikroişlemci, kendi hafızasına yerleştirilmiş
yangın
algoritmalarını
kullanarak
algıladığı değişikliklerin bir yangın
durumuna uyup uymadığına kendisi
karar vermektedir.
dedektör içinde Alarm kararının
verilmesi sırasında farklı teknikler
kullanan sistemler farklı isimlerle
anılabilirler. Temel belirleyicinin Alarm
kararına
etken
eşik
değerinin
belirleyicisi ve bu eşiğin aşılması
durumunda Alarm kararının oluşturulma sürecidir.
Dağıtılmış zekalı adreslenebilir sistemlerde kararın her bir dedektör tarafından
veriliyor olması dedektörlerle panel
arasındaki veri trafiğini ciddi bir şekilde
düşürmektedir. Bu nedenle daha basit
kablolarla daha uzun mesafelerde
haberleşme mümkün olmakta ve bir hat
üzerine daha fazla sayıda dedektör
bağlamak mümkün olmaktadır. Ayrıca
yangın uyarısı daha kısa sürede işleme
konulabilmektedir. Bu süre Analog
Adreslenebilir Sistemlerde 2 sn
mertebesinde iken Dağıtılmış Zekalı
sistemlerde 0.75 sn seviyesindedir.
1.4.2. Çoklu Algılama (MultiSensing):
Aynı mekanda bulunan birden fazla
sensöre bakarak panelin karar vermesi
ilkesine dayanan bir sistemdir.
Sistem merkezi herhangi bir sensörden
okunan değerlerde değişiklik (yukarı
doğru bir hareket) algıladığında aynı
mekanda bulunan diğer sensörlere de
bakar. Diğer sensörler, aynı algılama
elemanının içinde bulunan farklı tip
algıalama elemanı olabildiği gibi, farklı
bir dedektör de olabilir. Bu tür algılama
türüne en yaygın kullanılan dedektörlerden örnek olarak; Fotoelektrik +
Sıcaklık, Fotoelektrik + Sıcaklık
’iyonize, Fotoelektrik + CO2 + Sıcaklık
vb. dedektörleri örnek verilebilir.
Dağıtılmış Zekalı Adreslenebilir Sistemlerde kararın dedektör tarafından
veriliyor olması sadece sistem yapısının
hiyerarşik düzeni ile ilgilidir. Sistemin
asli görevi olan ve kullanıcıyı
ilgilendiren alarm verme ve kontrol
işlemlerinin icrası için panelin devrede
olması zorunludur.
Dağıtılmış akıllı sistemler yapısına
uygun, bu prensipte çalışan ancak
Şekil-3
Şekil-4
Çoklu sensörlü algılama elemanlarına
Şekil-4 de elektronik blok şeması
verilen cihaz örnek gösterilebilir. Her
iki sensörden gelen bilginin nasıl
harmanlandığı aynı cihazın mantık
şemasında (Şekil-3) de gösterilmiştir.
Blok şemada dikkat edilmesi gereken
konu, her iki sensörden gelen ve
birbirini doğrulayan bilginin algılamayı
nasıl hızlandırarak "Alarm" bilgisinin
ürettiği, aksi yönde tek sensörde olan
bir algılama seviye yükselmesinin ise
alarm verme değerini (threshold) nasıl
yükselterek hatalı alarm oranını
azalttığıdır. Zaman zaman bu tür
algılayıcılarda her iki sensörden gelen
bilgiye zaman içindeki değişimini
anlatmak amacıyla üç boyutlu (3D)
algılama olarak tanımlanmakta değişimin zaman içindeki değerlendirilmesi
de algılama kararı içinde kullanılmaktadır.
Daha fazla yangınla ilgili bilginin
toplanması özellikle hatalı algılamanın
azaltılması yönünde etki göstermektedir. Toplanan farklı bilgilerin
gerçek bir yangında ki değişiminin
önceden biliniyor olması "yangın
alarm" kararının verilmesine etki
edecek, belirlenen ve beklenen yangın
gelişiminin birbirine uyuşması durumunda ise olağandan daha hızlı
algılama sağlanacaktır. Çoklu algılamanın daha önceden belirlenen tipik
tipik yangın gelişimi dışına çıkan
beklenmedik yangın türlerinde tek
sensörlü algılama cihazlarına göre daha
geç algılama durumu oluşabilir. Diğer
taraftan çoklu sensörle donatılmış
dedektörler daha pahallı dedektörler
olması nedeni ile yaygın kullanımı
güçleşmektedir.
1.4.3. Etkileşimli Algılama Sistemleri
(Interactive System):
Doğrudan dağıtılmış zekalı sistemlerin
bir türevi olarak halen yaygın olarak
anılan, pazarlanan sistemlerdendir.
Özellikle "etkileşim" kelimesi dedektörle mekan arasında olan etkileşimi
belirtmektedir. Etkileşimli sistemleri ilk
anan üreticilerden birinin sistem
tanımlamasına göre; dedektörler alarm
karar verme yetisini, duman sensöründen gelen verileri zamana bağlı
olarak işleyen mikro işlemcilerinden
alırlar. Mikro işlemci içinde dedektörün
bulunabileceği değişik mekanlar ve bu
mekanlara uygun farklı yangın gelişim
bilgileri önceden yüklenir. (Örneğin;
Ofis, Mutfak, Otel Odası, Genel Amaçlı
Hacim, Tesisat Odası vb.) Dedektör
mikro işlemcisi içinde değişik mekanlara ait değişik yangın gelişim bilgileri
olması nedeni ile, kurulum sırasında
dedektörün bulunduğu mekan türü
bildirildiğinde, mekanla olan etkileşim
sağlanır ve dedektör Alarm kararını
içinde bulunduğu mekanda beklenen en
yaygın yangın türlerine bakarak karar
verir. Bu durum hatalı algılamanın
azaltılmasına katkı sağladığı gibi
Algılama süresinin kısaltır. Bu tür
dedektörlerin üretimi sırasında, üzerinde
duman sensöründen gelen bilginin
işlenebilmesi için birçok deneysel
çalışma ve bu çalışmaların sonucu
derlenmiş yangın bilgileri, gerçek
yangına karşı duman sensörlerinden
toplanan bilgiler bulunmakta bu bilgiler
ışığında karar oluşması sağlanmaktadır.
Her tür mekanın veya kullanım amacı
aynı olan ama kullanımının biçimi
nedeni ile birbirinden çok farklı olan
mekanlar
olabileceğinden
birçok
dedektör mekana bağlı sınıflama dışında
bırakılarak standart (mekan ilişkisi
dışında-olağan) hali ile kurulmak
durumunda
kalacaktır.
Kurulum
aşamasında ilave bir çalışma gerektiren
bu sistemlerde dedektörlerin mekana
bağlı olarak atandıkları, dedektörlerin
farklı alan kullanımlarına geçişlerde
dikkate alınmalıdır.
Etkileşimli (Interaktif) olarak anılan bu
tür çalışan sistemlerin dışında kalan
ancak yapısı gereği mekanla etkileşimi,
kurulum sırasında bir ayar değere gerek
kalmaksızın, içinde bulunduğu ortamdaki değişime bakarak alarm eşik
değerini ayarlayan sistemler mevcut
olup, bunlarda da etkileşimli deyimini
kullanmaktadır. Alarm eşik değerinin
belirlenmesinde, mekanla olan etkileşim
gösterilmesi bu tanım içinde kullanılmalarına neden olmaktadır. Aslında
yaklaşım ve çalışma olarak birbirlerine
benzemeyen, farklı yaklaşım ve
uygulamaya esas olan birçok sistem
"Etkileşim-Interactive"
kelimesinin
kelime anlamından yola çıkarak farklı
yorum ve uygulamalarla karşımıza
çıkmaktadır.
1.4.4. Algoritma Tabanlı Algılama
(Algoritm Based System):
Algoritmanın ne olduğundan bağımsız
olarak "Algoritma Tabanlı Sistem" ile
belirlenmek istenen aslında Alarm
kararının Dedektör tarafından verilirken
uygulanan sürecin tanımından kaynaklanmaktadır. "Akıllı" veya "çok akıllı"
dedektör tanımındaki akıl aslında
dedektör içindeki mikro-işlemcinin
takip ettiği algoritma veya önceden
belirlenen bilgi ile duman sensöründen
gelen bilginin işlenmesidir.
Duman sensöründen gelen bilgi zamana
bağlı bakıldığında temiz bir grafik
çizmez. Yani çok değişen inişli-çıkışlı
bir grafik olup ancak belirli zaman
dilimi içinde integral alınarak daha
temiz değerlere ulaşılır. Aslında
sensörden gelen anlık bilgilerin belirli
dilimlerde
taranması
ve
alınan
değerlerin değişimine bakılması ayrıca
bir veri olarak işlenmesi algoritmaların
ortak yanını oluşturmaktadır. Gerçek
yangın verileri ile karşılaştırmak buna
bağlı olarak dedektörün bulunduğu
alana ait bazı özellikleri tanımak ise
farklı bir uygulama olarak karşımıza
çıkar.
Algoritma tabanlı algılama sistemleri
daha iyi anlamak için örnek bir
algoritmayı incelemek ve bu algoritma
üzerinden akışa bakmak
yararlı
olacaktır. Örnek algoritma "Alarm Eşik"
değerinin dedektör içinde değişiminin
nasıl gerçekleştiğini göstermektedir.
Duman sensöründen gelen algılama
bilgileri belirli zaman dilimleri içinde
artma
azalma
değerlendirilmekte,
eğilimine bağlı olarak "Alarm" veya
yeni alarm eşiği belirlenmesi ile son
bulmaktadır. Örnek algoritma "Zaman
Değişkenli Kayan Pencere Algoritması"
ismi ile anılmaktadır. Her zaman
diliminde sadece iki değer anlamlıdır.
1- Đşlenen Bilgi (Mahalden alınan bilgi)
2- Bilginin zaman içindeki değişim hızı
Buna göre öncelikle kabul edilebilir
artış/azalma hızı belirlenir. Kabul
edilebilir değişim içinde kalan giriş
sinyali değişimleri alarm eşik değerini
değiştirir. Ancak bunun üzerindeki hızlı
artışlar alarm kararını hızlandırır ve eşik
değerine erişmeden alarm çıktısı
üretilir. Bu değişim içinde yeni üretilen
eşik değeri değerlendirmeye alınır.
Değerlendirmenin yapıldığı ve algoritmaya ismini veren zaman değişkenli
kayan pencere Şekil-5 de izlenebilir.
Örnek olarak bilgi sıcaklık veya duman
sensöründen gelen bilgi olabilir. Duman
sensöründen gelen bilginin daha net
bilgi olması için öncesinde işlenmesi
gerekecektir. Algoritma aslında iki
temel bölümden oluşur. Birinci bölüm
alarm eşik değerine bakmaksızın bu
değere yaklaşım hızına ait olan
değerlendirme diğeri ise algoritmaya
konu olan doğrudan alarm eşik değeri
uyarlamasıdır.
Basit tanımı yapılan bu işleyişin akış
şeması
ise
Şekil-6
daki
gibi
belirlenmiştir. Burada bir zaman
dilimindeki döngü gösterilmiştir.
Şekil-5
Yangın Algılama Sistemlerinin zaman
içindeki gelişiminin bir kısmı aslında
doğrudan
kullanıcıya
yansımayan,
işletmeye alma kolaylığı montaj ve
mühendislik hizmetlerini azaltan yönde
olmakla birlikte, çok önemli ana hedefi
doğrudan kullanıcı odaklı hatalı alarm
olasılığını azaltma ve elde edilen
güvenirlik içinde olabildiğince hızlı
algılama yapmaktır.
Şekil - 6
2. SONUÇ
Đlgili ürün deneme ve onay standartları
ortaya çıkan yenilikçi ürünler ve yeni
gelişen teknolojilere bağlı olarak
şekillenmektedir. Buna karşılık ürün
standartlarının oluşması bu süreci daha
geriden takip etmekte, ancak oturmuş,
denemeleri
tamamlanmış,
yaygın
uygulamalar haline geldikten sonra
standartlarda yer almaktadır. Halen
standartlarda anılan sistem türleri,
tanımları ve bunlara ait deneme/onay
standartları
ürünler
arasındaki
farklılıkları ortadan kaldırmadan temel
prensipleri ortaya koyan niteliktedir.
Sistemlerin
birbirleri
ile
olan
farklılıklarını belirtirken, sistem türü ve
tanımlamasında her zaman amaç
sistemlerin farklılığını ortaya koymak
olmamakta bazen sadece tanıtım ve
farklılaşma hedefi ile ortaya çıkan
sınıflamalar meydana gelebilmektedir.
Tüm bunlara rağmen hedeflenen ortak
amaç içinde farklı yöntemler, farklı
teknikler gelişmekte ve oluşan gelişme
kullanıcıya,
ihtiyaçların
doğru
tanımlanması
durumunda
olumlu
biçimde
yansımaktadır.
Markaları
anmadan ancak günümüzde pazarlanan
Yangın Algılama Sistemlerinin yaygın
olarak kullandığı bu tanımlar ve
üreticilerin kendilerini belirleyici olarak
sundukları betimlemelerin, doğrudan
kullanıcıya bir fayda sağlayabilmesi
için; öncelikle kullanıcı ihtiyaçlarının
iyi tanımlanması, sonrasında, sistemler
arasındaki az veya temel farklılıkların
bu ihtiayaçlarla nasıl örtüştüğünün
belirlenmesi ve toplamda sağlanabilecek fayda ile harcanacak kaynak
arasında optimizasyonun iyi yapılması
gereklidir.
KAYNAKLAR
1- Tüyak Yangın Algılama Sistemleri
Komitesi Ortak Sistem Tanımlama
Çalışmaları - 2007
2- USP (United State Patent)
Fire&Smoke Detection and Control
System Patent No :5945,924 - Douglas
Marman, Mark Peltier, Jacob Wong
3- Validation of Smoke Detection
Performance - University Maryland
&UL - Frederick Mowner, Ph.D., James
Milke Ph.D., Pravinray Gandhi, Ph.D
4- Conference on Automatic Fire
Detection-NIST -2001
5- Detectomat, Esser, EST-GE, GST,
Honeywell, Mavili, Scrack, Siemens
(alfabetik sıra ile) ürün katalogları