REW bildiri - REW İstanbul

TEHLĐKELĐ ATIK ANALĐZĐNDE LABORATUVARLARIN ROLÜ
VE ÖNEMĐ
Dr. Mehmet ÜNSAL
Dr. Sönmez DAĞLI, Dr. Özcan CEYLAN,
Dr. Özgür AKTAŞ
REW 2011 ĐSTANBUL
10/06/2011
Atık Yönetimi Genel Esaslarına Đlişkin Yönetmelik
• Amaç; atıkların oluşumlarından bertaraflarına
kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden
yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel
esasların belirlenmesidir.
ATIK YÖNETĐMĐ GENEL ESASLARINA ĐLĐŞKĐN YÖNETMELĐK
(AYGEĐY) 05.07.2008 tarih ve R.G.27926 sayılı
ATIK LĐSTESĐ
Atı
Atık
Listesi
•
AYGEĐY EK-IV’ te verilmektedir.
•
Atıkların kaynağı, oluşumları ve özelliklerine göre
bir sınıflandırmadır.
•
Atıklar 20 bölüm altında toplanmıştır.
•
839 atık türü
839 Atık
Muallaklı Atıklar
A: Kesin tehlikeli olan atıklar
M: Muhtemelen tehlikeli atıklar
232
+
405
Tehlikeli Atık
173
173
+
261
434
Tehlikesiz Atık
3
TEHLĐKELĐ ATIK
tık Yönetimi Genel Esaslarına Đlişkin Yönetmelik göre,
•
ehlikeli atıklar, EK IIIA’da listelenen özelliklerden bir veya
daha fazlasına sahip atıklardır.
•
M) işaretli atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi
amacıyla yapılacak çalışmalarda, EK-III A’da listelenen
özelliklerden H3-H8 ile H10 ve H11 ile ilgili
değerlendirmeler, EK-III B’de yer alan konsantrasyon
Tehlikeli Atık Analizinde Lab. Rolü
tık Yönetimi Genel Esaslarına Đlişkin
Yönetmelik çerçevesinde,
•
tık kodu belirleme
•
tık yapısal analizi
•
naliz yorumlama
•
ertaraf metodolojisi
5
Atık Kodu Belirleme
Tehlikeli Atıkların Sınıflandırılması
Liste sistemi en çok kullanılan sınıflandırma yöntemi.
• Orijinine/prosesine/kaynağına göre
• Kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre
Tehlike Özelliklerine Göre Atık Sınıflandırma Yöntemleri
• Bir atığın tehlikeli olup olmadığına karar vermede iki yöntem mevcut:
– Laboratuar testleri
– Tehlikeli atık listeleri
• US EPA (F, K, P, U kodlu)
• AYGEĐY (A, M kodlu) tehlikeli atık listeleri
Atık Kodu Belirleme
AYGEĐY EK-IV: Atık Listesine göre
01
MADENLERĐN ARANMASI, ÇIKARILMASI, ĐŞLETĐLMESĐ, FĐZĐKĐ VE
KĐMYASAL ĐŞLEME TABĐ TUTULMASI SIRASINDA ORTAYA
ÇIKAN ATIKLAR
01 01
Maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 01
Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 02
Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 03
Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak Đşlenmesinden
Kaynaklanan Atıklar
01 03 04*
Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden
atıkları
A
01 03 05*
Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları
M
01 03 06
01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları
01 03 07*
Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan
tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar
01 03 08
01 03 07 dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar
01 03 09
01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur
01 03 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
M
Atık Yapısal Analizi
Atıkların Fiziksel Karakterizasyonu
Parametre
pH değeri (Sulu çözelti)
Katı madde miktarı (% ağırlık)
Nem miktarı (% ağırlık)
Đnorganik/Organik madde miktarı (% ağırlık)
Parlama Noktası Tayini
Kalorifik değer
Erime Noktası
Analiz Yöntemi
TS 8753 EN 12176
TS 9546 EN 12880
550 0C’ de yakma
(DS/EN 12879 gravimetrik)
ASTM D93
ASTM D 240
ASTM E537
Atık Organik Madde Yapısal Analizi
Parametre
Organik madde cinsi
Analiz Yöntemi
GC-MS, FTIR,GC-NPD, GC ECD, GC-HRMS,
GC-FID, HPLC, TGA, DTA, GPC
ATIK YAPISAL ANALĐZĐ
Atıkların Đnorganik Đçeriğinin Belirlenmesi
Parametre
Kalitatif analiz (Mineralojik analiz)
Kantitatif analiz
Đyon analizi
Isıya karşı davranış
Analiz Yöntemi
X-ışını difraksiyonu (XRD)
X-ışını floresans (XRF)
ICP-MS, AAS
TGA, DTA
Bileşen
Na
Mg
Al
Si
P
S
K
C
Ti
Cr
Fe
Ni
As
Sr
Zr
Ba
XRD cihazı
Değer %
0,063
0,632
5,258
16,635
0,124
6,230
0,187
70,050
0,146
0,031
0,388
0,012
0,010
0,093
0,029
0,111
ATIK YAPISAL ANALĐZĐ
Atıkların Đnorganik ve Morfolojik Yapısının Tayini
Parametre
Morfolojik analiz (Taramalı Elektron
Mikroskobu (SEM) ile inceleme)
Analiz Yöntemi
SEM-EDS yarı kantitatif analizi
SEM-EDS cihazı
ATIK YAPISAL ANALĐZĐ
Atıkların Toksik Özelliklerinin Belirlenmesi
Parametre
Toksisite
Toksisite
derecesi
Toksik değil
Az toksik
Toksik
Çok toksik
Oldukça toksik
Analiz Yöntemi
ISO/EN/DIN 11348
Toksisite
Birimi
0
0-1
1-10
10-100
>100
Sınıf
0
1
2
3
4
Analiz Yorumlama
Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS)
Analiz Yorumlama
• Ek-4 Atık Listesindeki atık kodu
• Analiz yöntemleri ve sonuçları,
•Bileşiklerin risk faktörleri ve
durumları
• Tehlikeli atık eşik konsantrasyon
limit değerleri
Bertaraf Metodolojisi;EK IIA,EKIIB
•
•
•
•
•
•
Düzenli Depolama
Yakma/Gazlaştırma
Hammadde olarak kullanım
Modifikasyon
Solidifikasyon
Diğerleri
TÜBĐTAK MAM ÇEVRE ENSTĐTÜSÜ
TÜBĐTAK MAM ÇEVRE ENSTĐTÜSÜ
KALĐTE
2003 Ulusal Kalite Başarı Ödülü
ISO 9001:2000
ISO 14001:2004
ISO 17025
4 laboratuvarda 150 adet parametre akredite edilmiştir.
•16 Temmuz 2010 TÜRKAK
Şubat 2010 Çevre ve Orman Bakanlığı
tarafından, EK IIIB Analizlerinde Çevre Analizleri
Yeterlilik Belgesi verilmiş ilk ve tek kurumdur.
17
Teşekkür Ederiz.
TÜBĐTAK MAM
P.K. 21, 41470 GEBZE, KOCAELĐ
Tel: +90-262-677 20 00;
Faks: +90-262-641 23 09;
www.mam.gov.tr