İsveç Ülke Etüdü

AFGANİSTAN
ÜLKE RAPORU
Eylül 2013
B.H.
AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
2
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
I. GENEL BİLGİLER
Resmi Adı
: Afganistan İslam Cumhuriyeti
Yönetim Şekli
: Cumhuriyet
Coğrafi Konumu
: Orta Batı Asya’da yer alan Afganistan, kuzeyde
Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; doğuda Çin
ve Pakistan; güneyde Pakistan; batıda İran ile
çevrilidir.
Zaman Ayarı - GMT
: GMT’den 4 saat 30 dakika ileridir.
Zaman Ayarı - Türkiye
: Türkiye’den yaz saatinde 1 saat 30 dakika, kış
saatinde 2 saat 30 dakika ileridir.
Yüzölçümü
: 647.500 km2
Başkent
: Kabil (3.2 Milyon)
Önemli Şehirleri
: Kandahar (460 Bin), Herat (400 Bin), Mezar-ı Şerif
(380 Bin), Kunduz (230 Bin), Celalabad (210 Bin),
Gazne (160 Bin)
İklimi
: Ülke tipik Orta Asya karasal ikliminin etkisi altındadır.
Kış mevsiminde sert soğuklar ve düşük sıcaklıklar
görülür. Kış aylarında ortalama sıcaklık -2oC’ye kadar
düşer. Yaz mevsiminde ise yüksek sıcaklıklar ve kuru
hava şartları hakimdir. Yaz aylarında ortalama sıcaklık
32-33oC’ye kadar yükselir.
Resmi Dil
: Darice, Peştunca
Ticari Dil
: Darice, Peştunca, İngilizce
Din
: Müslüman (%99), Diğer (%1)
Üyelikler
: Birleşmiş Milletler (1946), Dünya Bankası (1946),
Uluslararası Para Fonu (IMF) (1946), İslam İşbirliği
Teşkilatı (İİT) (1969), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
(ECO) (1992), Dünya Ticaret Örgütü (Gözlemci Üye)
3
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER
Nüfus
29,8 Milyon (2012)
Türk Kökenli Nüfus
3,5 Milyon (Özbek ve Türkmenler)
46 kişi/km2
% 50,3
Nüfus Yoğunluğu
15-64 Yaşın Nüfusa
Oranı
İnternet Kullanıcıları
OECD Gelir Grubu
Beklenen Yaşam
Süresi
İşgücü
İşsizliğin toplam
işgücüne oranı
% 5,5
Alt
48,7 Yıl (2011 verisi)
(OECD Ort: 80)
7,4 Milyon (2011 verisi)
% 35 (2008 verisi)
Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013)
III. EKONOMİK GÖSTERGELER
YILLAR
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
(Milyar ABD $) (GDP)
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Dünya Sıralaması
Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi
Hasıla (ABD Doları)
Reel GSYİH Büyüme Hızı (%)
Enflasyon (Tüketici
Fiyatlarıyla) (%)
Para Birimi = Afgani (AFN)
2010
15,9
2011
18,0
2012
19,9
107
105
105
561
619
1100
8,4
12,9
7,0
5,7
10,2
6,8
1 AFN=0,03 TL
Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013)
IV. BİR BAKIŞTA AFGANİSTAN
Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%)
Tarım
: % 24,3
Sanayi
: % 23,3
Hizmetler : % 52,5
Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013)
İllegal yollardan gerçekleştirilen uyuşturucu ticareti Afganistan’ın en önemli
gelir kaynağı durumundadır. Bundan başka ciddi gelir kaynağı bulunmayan
ülkenin yeniden yapılanması ve kalkınması dış mali yardıma bağlı
görünmektedir. Uzun süren iç savaşlar ve son uluslararası askeri müdahalenin
ardından Afganistan'ın, temel ekonomik politikası, dış yardım ve yabancı
4
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
yatırım sağlanması ve bu yardım ve yatırımların en verimli şekilde kullanılması
ve özel sektörün geliştirilmesini amaçlayan bir politika olarak şekillenmektedir.
Mevcut koşullar altında da Afganistan’daki merkezi hükümetin ülkenin yeniden
inşa edilmesine yönelik olarak harcayabileceği herhangi bir fon
bulunmamaktadır. Bu sebeple kısa ve orta vadede, ülkenin yeniden
yapılanması Batılı ülkelerin özellikle A.B.D.’nin ülkeye yapacağı dış yardımlara
bağlı durumdadır. Sınırlı da olsa ülkede var olan kamu işletmelerinin
özelleştirilmesi ve bunlardan elde edilen gelir an itibariyle ülkenin en önemli
ekonomik gelişmelerinden birini oluşturmaktadır.
V. DIŞ TİCARETİ
AFGANİSTAN’IN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler)
(Milyar ABD Doları)
Yıllar
İhracatı
İthalatı
2005
2008
2009
2010
2011
1,7
1,7
1,8
1,5
1,5
4,8
5,5
5,2
7,1
6,5
Ticaret
Hacmi
6,5
5,2
7,0
8,6
8,0
Ticaret Dengesi
-3,1
-3,8
-3,4
-5,6
-5,0
Dünya Bankası (20.09.2013)
Başlıca İhracat Yaptığı
Ülkeler (İlk 5 Ülke – 2011)
Başlıca İthalat Yaptığı
Ülkeler (İlk 5 Ülke – 2011)
Başlıca İhraç Ürünleri
(İlk 5 Ürün – 2011)
Başlıca İthal Ürünleri
(İlk 5 Ürün – 2011)
Pakistan, Hindistan, Tacikistan, ABD, Rusya
Pakistan, ABD, Rusya, Hindistan, Çin
1.
2.
3.
4.
5.
Afyon
Meyve ve fındık
Halı
Yün
Pamuk
1.
2.
3.
4.
5.
Makine ve cihazlar
Gıda ürünleri
Tekstil
Ham petrol
Petrol ürünleri
Kaynak: CIA The World Factbook (20.09.2013)
5
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE – AFGANİSTAN TİCARİ İLİŞKİLERİ
(Milyon ABD Doları)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013 (ilk 6 ay)
Türkiye’nin
İhracatı
113
91
109
137
234
260
276
290
138
Türkiye’nin
İthalatı
8
10
12
9
5
5
5
7
6
Ticaret
Hacmi
121
101
121
146
239
265
281
297
144
Ticaret
Dengesi
105
81
97
128
229
255
271
283
132
Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir.
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (20.09.2013)
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
2012 Yılında Türkiye’nin Afganistan’a İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk
10)
· Elektrik için izole tel, kablo, izole iletici, optik lif kablo
· Demir-çelikten inşaat ve aksamı
· Dokunmuş halılar, yer kaplamaları-kilim, sumak, karaman vb.
· Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, masa örtüsü vb.
6
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
· Petrol ve bitümenli minerallerden üretilen-ham hariç-yağlar
2012 Yılında Türkiye’nin Afganistan’dan İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk
10)
· Düğümlü,sarmalı halılar,yer kaplamaları
· Sığır ve at cinsi hayvanların derileri-ham
· Diğer yağlı tohumlar
· Demir-çelikten sıkıştırılmış,sıvı gazlar için kaplar
· Diğer bitkisel maddeler
VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ
Türk inşaat sirketleri, Afganistan’ın altyapısının inşasında önde gelen aktörler
konumundadırlar. Türk inşaat firmaları, Afganistan’da alt yüklenici olarak birçok
proje almış bulunmaktadırlar.
Afganistan’da faaliyet göstermekte olan Türk firmalarının %95’i inşaat
sektöründe çalışmakta olup, orta ve büyük çaptaki firmaların 2002 yılından
2010 yılı Haziran ayına kadar aldıkları ve halen yapımına devam ettikleri
taahhütlerin (İş Alındı ve İş Bitirme belgeleri kayıtlarına göre) toplam miktarı 2
milyar 814 milyon Amerikan Dolarını aşmıştır. Türk firmaları müteahhitlik
alanında yabancı yatırımcılar arasında birinci sırada olup, Afganistan’da 70’den
fazla Türk inşaat firması kayıtlı bulunmaktadır.
Kaynak: T.C. Kabil Ticaret Müşavirliği
VIII. TÜRKİYE-AFGANİSTAN ARASINDAKİ ÖNEMLİ ANLAŞMALAR
Eşya ve Yolcuların Ülkeleri Üzerinden Transit Nakliyatına ve İki
Ülke Arasındaki Nakliyata Mütedair Anlaşma
Ticaret Anlaşması
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
Gümrük İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması
Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması
18.05.1969
05.11.1975
11.01.1976
10.06.2004
10.06.2004
26.04.2005
27.04.2005
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı
IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ
Türkiye’nin Afganistan’daki Temsilcilikleri
T.C. Kabil Büyükelçiliği
Büyükelçi: Başat Öztürk
Adres: Shah Ghazi Mahmoud Khan Street No: 13 Kabul/Afghanistan
7
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
Tel.: (0093) (20) 210 15 81 – (0093) (20) 210 32 53
Faks: (0093) (20) 210 15 79; E-posta: [email protected]
T.C. Mezar-ı Şerif Başkonsolosluğu
Başkonsolos: Güneş Yeşildağ
Adres: Karte-i Mevlana Celaleddin Muhammed Balkhi, Muhaberat, Mazar-e
Sharif/Afghanistan
Tel.: (0093) (50) 204 6131 – (0093) (50) 204 6132
E-posta: [email protected]
Afganistan’ın Türkiye’deki Temsilcilikleri
Afganistan İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği
Büyükelçi: Amanullah Jayhoon
Adres: Cinnah Cad. No: 88 Çankaya / Ankara
Tel.: (0312) 442 25 23
Faks: (0312) 442 62 56
E-posta: [email protected]
Afganistan İslam Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu
Başkonsolos: Mohammad Sarwar Mojadidi
Adres: Levent Mah. Levent Cad. No: 28 Levent Beşiktaş / İstanbul
Tel.: (212) 343 87 22
Faks: (212) 343 87 23
E-posta: [email protected]
8