haftalık küresel değerlendirme bülteni
advertisement
HAFTALIK KÜRESEL DEĞERLENDİRME BÜLTENİ 29 Ekim4Kasım 2012 21. YÜZYIL TÜRKİYE ENSTİTÜSÜ HAFTALIK KÜRESEL DEĞERLENDİRME BÜLTENİ İçindekiler AB Gündemi......................................................................................................................................... 1 Rusya Gündemi.................................................................................................................................... 2 ABD Gündemi ...................................................................................................................................... 4 Orta Doğu Gündemi………………………………………………………………………………………………………………………..7 Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi ............................................................................................. 9 Türkistan Gündemi ............................................................................................................................ 11 AB Gündemi Avrupalıların, yapılan anket sonuçlarına göre ABD'deki başkanlık seçimlerinde ABD Başkanı Barack Obama'yı destekledikleri ortaya çıktı. İngiliz YouGov şirketinin yürüttüğü araştırmanın sonuçlarına göre Avrupalıların yüzde 90'ı, eğer oy kullanma hakları olsaydı Obama'ya oy vereceklerini belirttiler. Öte yandan Reuters/Ipsos'un anketinde Obama'ya desteğin yüzde 47, Mitt Romney'e ise yüzde 46 oranında bulunduğu görüldü. Avrupa Parlamentosu'nun ABD ile ilişkiler delegasyonunun başkan yardımcısı Sarah Ludford, “siyasi yelpazenin çeşitli kesimlerinden Avrupalıların kendilerini büyük ölçüde Obama ile aynı frekansta gördüklerini” söylendi. ABD’de fazla Avrupalı olmakla eleştirilen Obama, Avrupa’da ise sağlık sigortasını genişletme politikaları, zengin kesimlere mesafesi gibi konularda liberal yaklaşımı ile benimsendi. Romney ise Avrupalılar tarafından kişisel özgürlükler, insan hakları ya da dünya siyasetinin karmaşıklıkları üzerinde duracak bir siyasetçi olarak düşünülmüyor. Avrupalı liderler açıkça da duruşlarını göstermekten geri kalmadı. Fransa Başbakanı Jean-Marc Ayrault ve Fransız Avrupa Bakanı Bernard Cazeneuve Obama'ya açıkça destek verdi. Almanya'da ise Sosyal Demokrat grubun Bundestag'daki lideri Thomas Oppermann, Avrupalıların, toplumsal denge ve adaletten yana olması sebebiyle Obama'yı tercih ettiğini söyledi. İspanya'da halk, ABD Başkanı'nın ikinci bir dönem tekrar başa gelmesinden yana olduğunu gösterdi. Muhafazkar Jose Maria Aznar hükümetinin desteklediği Irak işgaline yönelik halk tepkisi, ABD'nin İspanya'daki imtiyazlı yerini geri almaya başlamasıyla unutulmuş görünüyor. 1 İtalya da büyük ölçüde Obama'ya destek veriyor. İspanyollar ve Yunanlılar gibi İtalyanlar da, bir taraftan Suriye iç savaşın ortasında, Lübnan ise kıyısındayken Akdeniz'deki krizden endişe ediyor. Araştırmalara göre Obama'nın temkinli politikaları, Romney'nin agresif tavrından daha çok destek görüyor. Brüksel ise dört yıl önce Obama’nın destekçisi iken 2012 de desteği devam etse de daha temkinliydi. Brüksel Obama’nın son derece yüksek beklentilerini karşılayamamasının ve ilişkilere yeni bir boyut kazandırmamasının hayal kırıklığını yaşıyor. İngiltere ile ABD aralarında ortak bir parlamento oturumu düzenleyebilecek kadar yakın iki ülkedir. Obama, gerek İngiltere Başbakanı David Cameron gerek İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth ile son derece yakın ilişkilere sahip. Romney ise İngiltere ile bu kadar samimi ilişkiler kuramamıştır. Diğer Gelişmeler: - - AB-ABD ilişkileri zorluklarla da karı karşıya. AB ABD’nin Pasifik'e, özellikle de Çin'e yönelmesinden hayalkırıklığı yaşıyor. Avrupa'nın uluslararası etkinliğini ve ABD ile ortaklığını koruyabilmek için daha çok çalışması gerektiği vurgulanıyor. Avrupa'nın ABD dış politikası için eskisi kadar önemli olmadığı, bunun Obama için de geçerli olduğu ifade edilebiliyor. Yine de Transatlantik ekonomik ortaklığı dünyadaki en derin ticari ilişki konumunu koruyor. AB’nin lokomotifi konumundaki Almanya ile ABD’nin uluslararası politika hedeflerinin uzlaşamayabileceği de beklenebilecek hususlardandır. Almanya’nın öncülüğünde ekonomik krizin de etkisiyle dünya politikalarına adeta kapalı hale gelen AB’nin, ABD’nin küresel hedeflerini karşılayamama sorunu yaşabileceği Avrupa ve ABD kamuoylarında tartışılmaktadır. Rusya Gündemi Ukrayna’da 28 Ekim 2012’de parlamento seçimleri gerçekleştirildi. Seçimlere katılım oranı yüzde 58 olduğu Ukrayna’da resmi olmayan açıklamalara göre iktidardaki Bölgeler Partisi'nin oy oranı yüzde 30.01, Birleşik Muhalefet'in yüzde 25.52, UDAR hareketinin yüzde 13.95, Komünist Parti'nin yüzde 13.18 ve aşırı milliyetçi Svoboda partisinin yüzde 10.44 oldu. Diğer taraftan ülkede dokuz bölgede oyların sayımında yaşanan problemler ve hukuki süreçler sebebiyle seçimin galibi halen ilan edilememiştir. Kiev İdari Temyiz Mahkemesi ise alt mahkemenin 40 bölgede oyların yeniden sayılması kararını onaylamıştır. 450 milletvekilinden oluşan Ukrayna parlamentosunda 225 milletvekili parti listelerinden, 225 milletvekili ise tek koltuklu seçim bölgelerinden seçilmektedir. Tek koltuklu seçim bölgelerinde partiler kendi adaylarını gösterebilmekle birlikte yalnızca bir aday parlamentoya girmeye hak kazanmaktadır. Uzmanlar 450 üyeli parlamentoda çoğunluğu Yanukoviç’in partisi olan Bölgeler Partisinin alacağını öne sürmektedir. Diğer taraftan Rusya ile yaptığı doğal gaz anlaşmasında ülke çıkarlarını zarara uğratmak suçundan ve 7 yıl hapis cezası alan 2 Yulia Timoşenko'nun Vatan Partisi’nin de içinde bulunduğu Birleşik Muhalefet bloğunun da yüzde 24 civarında oy alması beklenmektedir. Irkçı Svoboda Partisi ise yapılan anketlere göre yüzde 12'ye civarında oy alarak ilk defa parlamentoya girecek. Nitekim ülkede giderek artan hoşnutsuzluklara karşın Yanukoviç’in partisi seçimlerin favorisi olarak görülmekte. Yanukoviç'in rakipleri arasında en dikkat çekici isim ise dünyaca ünlü ağır siklet boks şampiyonu Vitali Kliçko. 2004'teki Turuncu Devrim'in ardından 2006 seçimlerinde meclise girmeyi başaramayan Kliçko’nun seçim öncesinde popülaritesinin ve destekçilerinin arttığı görülmektedir. 2010'a kadar “Yeni Ülke” olan parti adını 'Reform için Ukrayna Demokratik Birliği' olarak değiştiren Kliçko’nun partisinin Ukraynaca kısaltılmış hali “UDAR”, sloganı ise “Şimdi yumruk zamanı”dır. Avrupa’nın 'demokrasi sınavı' olarak gördüğü seçimler ile ilgili olarak Avrupa Parlamentosu Gözlemci Heyeti Başkanı Robert Kowal, seçim koşullarını tatmin edici bulmadıklarını ifade etmiştir. Kowal ‘‘Eski Sovyetler Birliği’ne üye ülkelerle karşılaştırdığınızda, Ukrayna’nın bazı demokratik standartlara sahip olduğunu görüyoruz. Seçmenler istedikleri partilere özgürce oy verebiliyor. Ancak, 2007 ve 2010 yıllarındaki seçimlere oranla bu ülkede bazı gerilemeler gözlüyoruz.’‘ açıklamasında bulunmuştur. Öne Çıkan Haberler Rusya Dış İşleri Bakanı Sergey Lavrov Kahire’de Suriye ile ilgili BM ve Arap Ülkeleri özel elçisi Lakhdar Brahimi ile yaptığı görüşme sonrasında “Batı Suriye’deki durumun daha da şiddetlenmesi ve iktidarın değişimi ile ilgili şartların oluşturulması için BM Güvenlik Konseyi’nde kararların alınmasında başarı elde ediyor.” açıklamasında bulundu. Lavrov görüşme sonrasında yaptığı açıklamada Rusya ve Arap Birliği’nin işbirliği forumu oluşturulması ve onun birinci toplantısında Suriye’deki durumun görüşülmesi konusunda anlaştığını açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ortadoğu özel temsilcisi Mihail Bogdanov, Türkiye’nin Suriye krizini İran-Rusya-Türkiye’nin dahil olacağı üçlü formatta görüşülmesi önerisine olumlu baktıklarını açıkladı. Bogdanov, “Biz her türlü format ya da toroyka’da konunun müzakere edilmesi ve görüşlerin paylaşılmasının pozitif etki oluşturacağını düşünüyor ve öneriyi memnuniyetle karşılıyoruz.” Açıklamasında bulundu. 3 Rusya Deniz Kuvvetleri 2012 yılı sonuna kadar B-90 ‘Sarov’ tipi denizaltının testlerini tamamlamayı planladıklarını açıkladı. İzvestiya gazetesi Savunma Bakanlığı’ndan bir kaynağa atıfta bulunarak bu denizaltının Rusya’nın hidrojen yakıtı ile çalışan ilk deneysel denizaltısı olduğunu yazdı. Rusya Savunma Bakanı Anatoliy Serdükov, Perşembe günü basına yaptığı açıklamada Suriye ordusunun, silahlı muhalefete, tam anlamıyla, karşı koyabilecek güçte olduğunu söyledi. Bakan, analitik uzmanların, 6 ay önce, Suriye hükümet birliklerinin savaşamayacağını iddia ettiklerini hatırlattı. Fakat gelişmeler, bu ifadelerin yanlış olduğunu gösterdi. Yine de Serdükov, Suriye’de mevcut durumun iyi sonuçları olmayacağını kaydetti. Rus şirketi ‘Novatek’ Kıbrıs hükümeti tarafından adanın özel ekonomik bölge sınırları içinde petrol ve gaz aramak üzere seçilen şirketler arasına girdi. RIA Novosti Haber Ajansı’nın haberine göre Rum hükümeti, Rus ‘Novatek’ ve Fransız ‘Total’ ortaklığı ile üç bölgeden birinde petrol aranması konusunda lisans verilmesi için görüşmelere başlanmasını karara bağladı. Kabardey-Balkar'ın Baksan kentinde bir polisin öldürülmesinin ardından KabardeyBalkar Federal Güvenlik Servisi Baksan'da olağanüstü hal (terörle mücadele rejimi) başlattı. ABD Gündemi Amerika Birleşik devletleri bugün başkanını seçiyor. Yapılacak seçimler öncesi gerçekleşen tartışmalarda Romney’nin öne çıkmasının ardından Obamanın gerisinde kaldığı Amerikan siyaset uzmanlarının genel görüşü. İlk tartışmada Obama’nın Romney karşısında geride kalmasının iyi hazırlanmamasından kaynaklandığı ortak bir görüş halini almış durumda. Ancak Amerikan Başkan Yardımcısı Joe Biden ile Cumhuriyetçi Başkan Yardımcısı adayı Paul Ryan’ın tartışmalarıyla çıkış ivmesi kazanan demokratların küçük bir farkla da olsa ileride oldukları yapılan anketlerin ortak sonucu olarak görülüyor. Mitt Romney, her ne kadar Obama’yı Orta Doğu politikaları üzerinde vurmaya çalıştıysa da, Hillary Clinton’ın Bingazi’deki olayların sorumluluğunu üstüne alması ve Obama’nın Amerikan Başkonsolosluğuna yapılan saldırıyı bir “terör saldırısı” olarak belirttiğini söylemesi durumu lehine çevirdi. Clinton’ın bu hamlesiyle Romney’nin Orta Doğu merkezli eleştirilerinden biraz da olsa kurtulan Obama ekonomi konusunda Romney’i adeta topa tuttu. Obama, Romney’nin valiliği döneminde yaptığı ben de Obama benzeri bir politika uyguladım açıklamasını öne çıkararak aslında Cumhuriyetçi rakibinin özgün bir ekonomi politikasının olmadığı görüşünü öne çıkardı. Her ne kadar Romney, Obama’yı geleneksel Cumhuriyetçi söylemiyle sosyalizm taraftarı gibi göstermeye çalışsa da Amerikan halkının soğuk savaş 4 dönemindeki kavramlara çok sıcak bakmadığını söylemek mümkün. Bununla birlikte, Obama’nın Romney karşısında avantaj kazanmaya başladığı sırada ortaya çıkan Sandy Kasırgası seçim sonuçlarını da etkileyebilecek güçte. Kasırganın kötü durumda olan Amerikan ekonomisine bir darbe daha vuracağını iddia eden ekonomi uzmanları bu durumun seçimlerde Obamanın aleyheni olacağını da belirtiyor. Bu görüşün karşısında yer alan Amerikalı ekonomi uzmanları ise yaşanan yıkım dolayısıyla inşaat sektörünün hareketleneceğini ve ekonominin iyileşme eğilimine gireceğini söylüyor. Obama’nın genel olarak krizi iyi yönettiği de Amerikan kamuoyunda dile getirilen bir görüş. Tabii bu durumda ortaya çıkan sorunların giderilmesi için gösterilen çabaların seçim sonuçlarını etkileyeceğini söylemek mümkün. Bu konuda da Amerikalı siyaset uzmanları ayrışıyor. Bir görüşe göre Obama’nın genel olarak güçlü olduğu yerlerde gerçekleşen kasırga dolayısıyla kendilerini toparlama ihtiyacı hisseden demokrat seçmen sandığa gitmeyecek. Bu durumda Obama’nın güçlü olduğu eyaletlerde oy kaybına uğramsı mümkün. Bir diğer görüş ise, Obama’nın desteklenmesi için demokrat seçmenin her şekilde sandığa gideceği. Sandığa gitmeyecek olan seçmenin sayısının Obama’yı başkan yapmayı engelleyecek kadar olup olmadığı da cevabı verilemeyen bir başka soru. Bu noktada şunu da belirtmek gerekir ki, seçmen Amerika’da oyunu sadece bugün kullanmayacak. Seçimler aslında dün başladı. Amerikalı seçmenler bazı eyaletlerde iş yerlerine mazeret bildirerek, bazılarında da zaten erken oy kullanmayla ilgili düzenlemeler olduğu için herhangi bir bildirimde bulunmadan oylarını kullanıyor. Erken oy kullanmanın önceki seçimde de Obamanın lehine bir sonuç doğurduğu da Amerikalı siyaset uzmanları tarafından dile getiriliyor. Obama Romney çekişmesinde 4 Kasım itibarıyla Washington Post gazetesinin yayımladığı ankete göre Obama %50 Romney ise % 47 destek alıyor. Erkek seçmenin %45 Obama’yı %50’si ise Romney’i destekliyor. Kadın seçmenlerde ise durum tam tersi. Obama siyahi ve hispanik seçmenden ise ezici bir üstünlükle oy alıyor. Ancak aradaki küçük Romney lehine kapanıp kapanmayacağını belirleyecek olan bir diğer grup ise bağımsızlar olarak değerlendirilen seçmenler. Şu anda bağımsızlar %46 oranında Obama’yı %48 oranında Romney’i destekliyor. Genel olarak yapılan değerlendirmelerde Obama’nın büyük bir sürpriz olmadığı takdirde az bir farkla da olsa başkan seçileceği yönünde. Öne Çıkan Diğer Gelişmeler - Obama Sandy Kasırgasına karşı Amerikan halkını uyardı Clinton Balkan seyahatine başladı. ABD Suriye Ulusal Konseyinin işlevini yerine getiremediğini Orta Doğu Gündemi Ortadoğu bölgesinde geçtiğimiz haftanın gelişmeleri arasında öne çıkan Mısır seçimleri ve seçim öncesinde Mısır’daki artan gerilim olmuştur. Mısır’da Anayasa Mahkemesi, geçen yıl parlamentoya giren milletvekillerinin üçte birinin anayasaya aykırı şekilde seçildikleri gerekçesiyle parlamentonun feshedilmesi ve yeniden seçime gidilmesi çağrısı yapmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin kararı, askeri yönetimin özellikle Müslüman Kardeşler üzerinde gücünü arttırmayı hedeflediği yönünde endişeler 5 doğurmuştur. Mısır Anayasa Mahkemesi, ayrıca Cumhurbaşkanlığı koltuğu için Müslüman Kardeşlerin adayı Muhammed Mursi’ye rakip olarak görülen eski Başbakan Ahmed Şefik'in bu hafta sonunda yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olabileceğine karar vermiştir. Bu karar ile Eski Başbakan Ahmed Şefik, bu hafta sonu yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyabileceği kesinleşmiştir. Ancak mahkeme aldığı kararla, parlamentonun onayından geçen ve Mısır’ın devrik lideri Hüsnü Mübarek yönetiminde görev almış kişilerin yeni siyasi düzende aday olmalarını yasaklayan yasaya aykırı hareket etmiştir. Bu karar ile geçersiz sayılan milletvekillikleri için yeniden seçime gidilmesi gerekmekte, ancak parlamentoyu feshetme ve yeniden seçim kararını hangi organın alacağı konusunda belirsizlik sürmektedir. Anayasa Mahkemesi'nin Müslüman Kardeşler ile El Nur Partisi'nin birinci ve ikinci sırada tamamladığı seçimin yasalara aykırı olduğuna karar vermesinin ardından ordu birlikleri meclis binasını kuşattı. Anayasa Mahkemesi’nin kararı Mısır’da zaten gergin olan tansiyonu daha da yükseltti. Karar sonrasında çok sayıda Mısırlı Tahrir Meydanı'nda toplanmıştır. Protestolar, gecenin geç saatlerine kadar Tahrir’de devam etmiş Cuma günü ise Tahrir Meydanı’nda toplu cuma namazı kılan kalabalık, Anayasa Mahkemesi aleyhinde sloganlar atmıştır. Artan gerilime rağmen 16-17 Haziran tarihlerinde Mısır cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu gerçekleştirilmiştir. 51 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu seçime katılım oranı yüzde 47 oldu. Mısır cumhurbaşkanlığı seçiminde sandıkların yüzde 97'sinin açılmasının ardından Hürriyet ve Adalet Partisi'nin (HAP) cumhurbaşkanı adayı Muhammet Mursi basın açıklamasında zaferini ilan etti. Öne Çıkan Diğer Gelişmeler; - Irak’ta Başbakan Nuri El-Maliki’yi devirme girişimlerinin ilk adımı sonuçsuz kalmış gibi görünmektedir. Son bir-iki aylık süreç içerisinde Maliki muhaliflerinin mevcut hükümetten güvenoyunun çekilmesine yönelik milletvekilleri arasında başlattıkları imza kampanyasından bir sonuç alınamamıştır. - Başkent Bağdat'ta, İmam Musa el Hadim'in anma töreni için toplanan Şiiler'e yönelik 4 bombalı araçla saldırı düzenlendi. Saldırıda en az 22 kişi öldü, 83 kişi de yaralandı. Irak’ın güneyindeki Hile'de de bomba yüklü iki araç patlatıldı. Araçlardan birinin polis üniforması giymiş intihar bombacısı tarafından kullanıldığı belirtildi. Saldırıda 20 kişi öldü, 31 kişi de yaralandı. - İsrail’de hükümetlerin politika ve uygulamalarını kontrol etmekle görevli Kamu Denetleyicisi Lindenstraussu’un, Mavi Marmara baskınına ilişkin raporunda, operasyon öncesi üst düzeydeki “hatalı” karar verme süreci nedeniyle Başbakan Netanyahu’ya ağır eleştiriler yöneltildi. 6 - ABD Başkanı Barack Obama, ülkesinde verilen en yüksek sivil nişan olan Özgürlük Madalyası'na bu yıl layık gördüğü 13 kişiden biri olan İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres'e madalyasını, Beyaz Saray'da düzenlenen törende takdim etti. - Suriye'deki Birleşmiş Milletler gözlemcilerinin başkanı, barışçıl bir geçiş sağlama konusunda tarafların "yeterince istekli olmadığını" bildirdi. - Tümgeneral Robert Mood, son 10 günde tırmanan şiddetin her iki tarafta can kaybına neden olup, silahsız gözlemcileri de risk altına soktuğunu söyledi. - CNN televizyonu ABD Savunma Bakanlığı Pentagon’un Suriye’ye yönelik olası bir askeri müdahale için planlamayı tamamladığını kaydetti. - Buna göre Amerikalı generaller Obama tarafından kendilerine operasyon emri verilmesi durumunda uygulamak üzere bir plan hazırladı ve harekatta hangi tip ünitelerin kullanılacağı, kaç askerle müdahale gerçekleştirileceği, ve potansiyel operasyonların maliyetleri gibi konularda detaylı hazırlık yapıldı. - Rusya’nın Suriye’ye yönelik tutumunu sertleştirmesi yönünde uluslararası baskı giderek artıyor. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Moskova’yı, daha yapıcı bir yol izlemediği sürece Ortadoğu’da etkisini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacağı konusunda uyardı. Fransa da, Annan Planı’nın Birleşmiş Milletler kararı ile zorla uygulatılmasını istiyor. Orta Doğu Gündemi - Suriye'de Demokratik Birlik Partisi (PYD)’ye bağlı Halk Savunma Birlikleri (YPG) komutanlarından Nujin Derik'in Halep'te Özgür Suriye Ordusu tarafından kaçırıldıktan sonra, infaz edildiğinin duyurulması üzerine Kürt tarafı karşılık verileceğini belirtti. ÖSO tarafından bugün yapılan açıklamada YPG Halep Komutanı Derik’in öldürülmediği, serbest bırakılacağı söylendi. PYD lideri Salih Müslim kendisiyle yapılan röportajda saldırgan grupların Türkiye’nin desteğiyle Kürtlere karşı hareket ettiğini ve bunların Kürtlerin bölgede güçlenmelerinden son derece rahatsız olduğunu söyledi. Bu grupların Türkiye’nin direktifleriyle Kürtlere saldırdığını da kaydeden Müslim “Bu saldırılardan birebir Türkiye’nin silah ve para sağladığı Selahaddin Eyyubi Tugayı ile Emmar Dadiki sorumlu. Bu iki birlik, Kürt karşıtlığında işbirliği içindeler” dedi. - Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Birleşmiş Milletler'in Suriye Özel Temsilcisi Lakdar Brahimi ve Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil Arabi, Mısır'ın başkenti Kahire'de üçlü bir toplantı gerçekleştirdi. 7 - Yaklaşık 2 saat süren toplantının ardından kameraların karşısına geçen Lavrov, Suriye'de çözüm için Cenevre Anlaşması'nı adres gösterdi. - Suriyeli eylemciler, günlerce süren bir kuşatmanın ardından muhaliflerin ülkenin doğusundaki Deir Ezzor bölgesinde bulunan bir petrol sahasını ele geçirdiklerini söyledi. Çatışmaların başlamasından bu yana bu, ele geçirilen ilk petrol sahası. - Bölünmüş Suriyeli muhalif gruplar, güçlü bir birlik kurma amacıyla Katar'ın başkenti Doha kentinde dün görüşmelere başladı 4 gün sürecek görüşmelerde Suriye dışındaki en büyük muhalif grup olan Suriye Ulusal Konseyi'nin üyelerinin 200 ‘den 400’e çıkartılması ve bir sürgün hükümeti kurulması ele alınıyor. - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Basra’da 40 kuyu açılması için 350 milyon dolarlık anlaşma imzalandığını söyledi. Yıldız, Suriye resmi kaynaklarının da Türk özel sektöründen elektrik almak için yeniden talepte bulunduğunu açıkladı. - Irak İçişleri Savunma ve Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı Ekim ayı istatistik raporunda, ülkenin çeşitli bölgelerinde yaşanan şiddet olayları sırasında 88'i sivil, 56'sı asker ve polis olmak üzere 144 kişinin öldüğü, 110'u sivil, 154'ü asker 246 kişinin de yaralandığı bildirildi. - Irak, Suriye’ye gitmekte olan İran’a ait bir kargo uçağını Bağdat Havalimanı’na indirerek arama yaptı. Bu olayla birlikte son bir ay içinde Bağdat yönetimi ikinci kez Suriye’ye giden İran uçağını inişe mecbur etmiş oldu. - Orta Doğu’nun en büyük Hristiyan azınlığını oluşturan Mısırlı Kıptilerin yeni lideri Piskopos Tavadros oldu. - İsrail 1988 yılında Tunus'ta düzenlediği bir baskın Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (PLO) o zamanki iki numarası olan Abu Jihad'ı öldürdüğünü itiraf etti. İsrail'de yayın yapan Yediot Aharonot gazetesinde yer alan haberde operasyonun Mossad tarafından planlanıp Sayaret Matkal elit birlikleri tarafından gerçekleştirildiği açıklandı. - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, İsrail Kanal 10 televizyonunda katıldığı bir programda, sunucunun sorusuna, ''Doğduğum yer olan el-Celil'deki Safed'i görmek hakkım ancak orada yaşamak değil'' yanıtını verdi. İsrail Devlet Başkanı Perez, Filistin Başkanı Abbas'ın açıklamasını memnuniyetle karşıladı. - Wall Street Journal gazetesi, 11 Eylül’de ABD’nin Libya Büyükelçisi Christopher Stevens’ın ve üç Amerikalı görevlinin öldüğü konsolosluk binasındaki 30 çalışanın 23’ünün CIA ajanı olduğunu iddia etti 8 - Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, Suudi Arabistan'ı ziyaret etti. Hollande Cidde'de Kral Abdullah ile buluşurken, ikilinin Suriye ve İran konularını konuştuğu bildirildi. Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan sınır çatışmaları Kafkasya’da tansiyonun giderek artmasına neden oluyor. Son günlerde Fuzuli, Terter ve Ağdam bölgelerinde ateşkes rejiminin bozulması üzerine, Azerbaycan savunma bakanlığı sözcüsü Albay Eldar Sabiroğlu, Azerbaycan ordusunun Ermenistan'ın stratejik hedeflerini birkaç dakikada vurabilecek güçte olduğunu söyledi. Yaşanan çatışmalar nedeniyle Azerbaycan Ordusu son on ayda on şehit verirken Ermenistan tarafında ise 32 asker yaşamını yitirdi. Azerbaycan ve Ermenistan arasında 21 yıldır devam etmekte olan Karabağ görüşmelerinde hiçbir diplomatik yol, çözüm için umut verici olmadı. BM Güvenlik Konseyi’nin Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının çözümü için aldığı 822, 853, 874 ve 884 sayılı kararlar ile AGİT bünyesinde oluşturulan Minsk Grubu girişimlerinin sonuçsuz kalması diplomatik yolların sonuna gelindiği yorumlarının yapılmasına neden oldu. İki ülke arasından imzalanan Ateşkes Anlaşması’nın zaman zaman artarak ihlal edilmesi, Karabağ sorununun her an sıcak savaşa dönüşmesi potansiyelini artırmaktadır. Sınır bölgesindeki çatışmaların şiddetlenmesi ve çatışmaların engellenememesi durumunda ise Azerbaycan Ordusu, 2010 yılında kabul edilen Askeri Doktrin kapsamında işgal altındaki topraklarına askeri bir hareket başlatması mümkün görünmektedir. Bu kapsamda olası askeri harekâtın da I.Karabağ Savaşı’nda askeri operasyonların gerçekleştirildiği bölgelerde yaşanması öngörülerek, yalnızca işgal altındaki topraklara yönelik bir askeri operasyon geçekleştirileceği düşünülmektedir. Azerbaycan halkından Vefa Örneği Azerbaycan ve Türk basınında yer alan özel habere göre; Azerbaycan'da, Kafkas İslam Ordusu komutanı Nuri Paşa'nın (Killigil) 1918'de halka hitap ettiği minber, Türk askerine şükran misali olarak bir emanet gibi korunup saklanılıyor. Başkent Bakü'de bulunan Tezepir Camisi'ndeki eski minber, "Nuri Paşa minberi" diye anılıyor. 15 Ekim 1918'de Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu, uzun bir sefer ve zorlu savaşların ardından Bakü'ye girmeyi başarmış ve burayı Ermeni ve Bolşevik çetelerinden temizlemişti. 16 Ekim'de, Tezepir Camisi imamı Ahunt Ağa Alizade, Nuri Paşa'yı camiye davet etmiş, ünlü komutan camiye gelerek buradaki minberden halka hitap etmişti. 9 -Kafkas İslam Ordusu ve Bakü'nün kurtuluşuKafkas İslam Ordusu, Osmanlı Devleti'nin Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talimatıyla kuruldu ve Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi'nde savaştı. Kardeşi Enver Paşa tarafından komutanlığa atanan Nuri Paşa, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve Dağıstan'ın Osmanlı'dan yardım talep etmesi üzerine ordusuyla Azerbaycan'ı kurtarmak için görevlendirildi. Gence'ye 25 Mayıs 1918'de ulaşan Kafkas İslam Ordusu'ndaki asker sayısı, Azerbaycan kolordusundan yapılan bin kişilik takviyeyle 12 bine ulaştı. Güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyen Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda 1130 şehit vermişti. Sonuç – Değerlendirme Türkiye’deki kutsal olarak kabul edilen emanetlere devletin ne derece sahip çıktığı göz önüne alındığında Azerbaycan’da yaşanan bu vefa örneği milli ve manevi değerlerini kaybetmeyen Türk insanını duygulandırmakta ve derin bir düşünceye sürüklemektedir. Otopark ve yol genişletme çalışmaları sebep gösterilerek Türkiye’deki milli değerlerin yok edilmesi (örneğin geçmiş yıllarda Çanakkale Şehitliklerin gasp edilerek otopark haline getirilmesi), okullardaki Atatürk büstlerinin bölücü terör örgütü PKK sempatizanları tarafından yakılması/yıkılması, Milli bayramların yasaklanması ve Milli kavramlara yönelik saldırılara müsaade edilmesi gerçekleriyle yüzleşen Türk milletinin önemli bir kısmı özellikle Azerbaycan’da yaşanan bu vefa örneğini ne yazık ki gösterememiştir ve göstermeye de niyetli değildir. Güney Kafkasya-İran ve Pakistan’da öne çıkan diğer gelişmeler: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ülkesinin topraklarında ikinci Ermenistan'a müsaade etmeyeceklerini söyledi. Başkent Bakü'de Azeri sanatçı Bülbül'ün heykelinin açılışında konuşan Aliyev, ünlü sanatçının dünyaya geldiği ve şuan işgal altında olan toprakların özgürlüğüne kavuşmasının çok yakın olduğunu ifade etti. Ermenistan, ABD desteği ile Metsamor Nükleer Santralı’nın süresini uzattı. Ermenistan yönetimi 18 Ekim’de kritik bir karar alarak, Türkiye sınırına 16 km mesafede bulunan, Metsamor nükleer santralini 2023 yılına kadar işletilmeye devam edileceğini açıkladı. Miladı geçmiş ve saatli bomba misali çalıştığı öne sürülen Metsamor nükleer santralinin ömrünün uzatılma kararını geçtiğimiz günlerde Ermenistan Enerji Bakanı Armen Movsisyan yaptı. Gürcistan Tarım Bakanı David Kirvalidze, Başbakan Bidzina İvanişvili ile görüşmelerinin ana maddelerinden birinin, Gürcü ürünlerinin Rusya pazarına yeniden girebilmesi olduğunu açıkladı. 10 İslami Şura Meclisi Araştırma Merkezi, Türkiye ile Suriye arasında yaşanan sınır gerginliği hakkında yayınladığı raporda, iki ülke arasında yaşanan çatışmanın kaygı verici olduğunu belirtti. Raporda, Türkiye yönetimi sınırda yaşanan gerginlikten Suriye'de krizi tırmandırmak için yararlanmaya çalıştığı ifade edildi. El Alem televizyonunun haberine göre İran Meclisi Savunma Komisyonu Başkanı İsmail Kevseri, Hizbullah’ın Eyyub adını verdiği İran yapımı casus uçağın İsrail’in hassas bölgeleri üzerinden çektiği görüntülerin İran’ın elinde olduğunu açıkladı. İran donanmasına ait iki gemi 'komşu ülkelere barış ve güvenlik mesajı taşımak üzere' Sudan'daki bir limana demirledi. İsrail Enerji ve Su Kaynakları Bakanlığı yetkilisi Victor Baryudin, gazetecilere Azerbaycan'ın enerji yataklarının keşfi ve onun işletilmesi alanında büyük deneyime sahip olduğunu söyledi. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Ashton, İran karşıtı yaptırımların devam ettiğine değinerek yakında İran MGYK Sekreteri Celili’yle görüşeceğini açıkladı. ABD ve Avrupa Birliği (AB) dün İran karşıtı yaptırımlar vasıtasıyla bu ülkeye karşı baskılarını sürdüreceklerini ilan ederlerken, nükleer konusuyla ilgili olarak İran’la yeni bir görüşme turunda bulunma vadinin Tahran’la söz konusu olan nükleer tıkanıklığın son bulabilmesi için diplomatik bir çözümün bulunması temennisinde bulundular. Pakistan Karaçi'de Silahlı grupların saldırılarında 7 kişi öldü, 25 kişi de yaralandı.Pakistan'ın en kalabalık kenti Karaçi'de yılbaşından beri etnik ve siyasi nedenli çatışmalarda 1.825 kişi hayatını kaybetti. Erivan’da 2 Kasımda AB-Ermenistan Danışmanlık Grubu 11. Oturumu gerçekleşti. Türkistan Gündemi Türkiye Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Özbek Turizm Devlet Kurumu’nun daveti üzerine 31 Ekim’de Özbekistan’ın başkenti Taşkent’e gitti. Günay’ı Taşkent Havaalanında Özbek Turizm Devlet Kurumu Başkanı Farruh Rizayev, Taşkent Büyükelçisi Mehmet Sertaç Sönmezay ve diğer büyükelçilik mensupları karşıladı. Doksanlı yılların sonuna doğru iki üke arasındaki bozulan ilişkilerin yeniden iyileştirilmesi için, bu ziyaret önemli bir adım olarak görülebilir. Taşkent havaalanında soruları yanıtlayan Günay, Özbekistan’ın kardeş, kadim dost ve çok güçlü kültürel bağları olan önemli bir ülke olduğunu belirtti. Günay, Özbekistan ve Türkiye arasındaki çok güçlü kültür bağlarının, birçok alanda işbirliği için vesile teşkil ettiğini vurguladı. Türkiye’nin, Özbekistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkelerden biri olduğunu ifade eden Günay, bağımsızlığının 21. yılını kutlayan Özbekistan’ın hem bağımsızlığını kutlamak hem de tüm Türkiye’nin selamlarını iletmek için bu ülkede bulunduğunu ve bunun heyecan verici olduğunu kaydetti. 11 Bakan Günay, “Taşkent, Semerkant, Buhara ve Fergana bizim tarihte büyük edebiyatçı ve önemli bilim insanı olarak bildiğimiz birçok insanın doğduğu ve yaşadığı bir toprak. Ali Şir Nevai veya İmam Buhari’yi Türkiye’de herkes, Özbekistan’da olduğu kadar iyi bilir” diye konuştu. Bakan Günay, Taşkent’te 18. Uluslararası Turizm Fuarı’nın açılışına katıldı. Günay, daha sonra Kültür ve Spor Bakanı Tursunali Kuziyev ve Özbek Turizm Kurumu Başkanı Farruh Rizayev ile bir araya gelerek, iki ülke arasındaki ilişkilerin durumu ve geleceğiyle ilgili görüşmelerde bulundu. Bakan Günay’ın görüşmelerinde, iki ülke arasındaki uçak seferlerinin artırılması, vize kolaylığının sağlanması, turizm alanındaki karşılıklı işbirliğinin geliştirilmesi, kültürel değişim programı çerçevesinde uzman değişimi, milli kütüphaneler arasında kitap değişimi ve uzman eğitimi konularının gündeme geldi. Türkiye-Özbekistan ilişkileri Türk Cumhuriyetleri arasındaki işbirliğinin geleceği için önemlidir. Çünkü yaklaşık 30 milyonluk nüfusu ve Türkistan tarihindeki misyonu ile Özbekistan, Türkistan coğrafyasının en güçlü devletidir. 2009’dan itibaren Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan’ın beraber önemli adımlar attığı Türk Konseyi’nin de bölgede daha etkin bir örgüt olması için Özbekistan’ın katılımına ihtiyaç vardır. Özbekistan’ın Türk Konseyine katılmamasının nedeni Türkiye ile ilişkilerinde yaşanan sorunlardır. Bundan dolayı Türkiye-Özbekistan arasındaki gelişmeler Türk Konseyi’nin geleceğini de etkileyecektir. Burada yapılan açıklamalar 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsüne değil, sadece yorumda bulunan 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü araştırmacılarına aittir. 12
