1 -7 ünite.cdr

OSMANLI TARİHİ
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
YAYINLARI
7. ÜNİTE
BİLGİ KUTUCUĞU
OSMANLI TARİHİ
BEYLİKTEN DEVLETE (1300- 1453)
XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA
Beyliklerin çoğunlukla Batı
Anadolu dolaylarında
kurulmuşlardır. Bu durumun
nedeni bu bölgelerin Moğol
baskısından uzak olmasıdır.
BİLGİ KUTUCUĞU
Cengiz Han’ın ölümünden
sonra Moğollar, Altın orda
Devleti, İlhanlılar, Çağatay
ve Kubilay Hanlığı olmak
üzere 4'e ayrılmıştır.
Balkanlar ve Avrupa: XIV. yüzyıl başlarında siyasi birlikten yoksun olan
Avrupa'da derebeylik (feodalite) rejimi hakim durumdaydı. Bizans
İmparatorluğu; Marmara kıyılarındaki bazı şehirler, Kocaeli Yarımadası,
Trakya, Makedonya ve Ege Adalarının bir kısmı dışında diğer topraklarını
kaybetmişti. Bizans, Anadolu'da Türkiye Selçuklu Devleti ve beyliklerle,
Balkanlarda da Sırplar ve Bulgarlarla mücadele hâlindeydi. Katolik
Macarlar, Balkanları ele geçirerek Ortodoks Balkan devletlerini mezhep
değiştirmeye zorluyordu.
Dahi Adam Diyor ki :
Mezhep çatışmalarının yaşanması Balkanlarda mezhep birliğinin
olmadığını göstermektedir.
Altın Orda Devleti (1227 - 1502):
Cengiz Han'ın torunu Batu Han tarafından Hazar Denizi ile
Karadeniz'in kuzeyinde kuruldu. Güçlü olduğu dönemde Moskova ve
Kiev Knezliklerinin Karadeniz'e inmelerine engel oldu. XIV. yüzyıl
sonlarında Timur'un düzenlediği seferler sonucunda parçalandı.
Dahi Adam Diyor ki :
Altın Orda Devleti'nin yıkılması Moskova Knezliği güçlenerek Rus Çarlığı
hâline gelmesine ortam hazırlamıştır.
Türkiye Selçuklu Devleti ve Beylikler:
1243'de Kösedağ Savaşı'nda ilhanlılara yenilen Türkiye Selçukları
parçalanma sürecine giridi. Böylece Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuş
oldu.
132
YAYINLARI
Memluk Devleti (1250 - 1517):
Aybek tarafından Mısır'da kurulan Memlukler; Hicaz, Filistin, Lübnan, Suriye
ve Güney Anadolu'ya kadar genişleyerek XIV. yüzyılın en güçlü devletlerinden
biri oldular.
İlhanlı Devleti (1256 - 1335):
İran'da Cengiz Han'ın torunu Hülagü Han tarafından kurulmuştur. Tebriz'i
merkez yapan İlhanlılar; İran, Irak, Azerbaycan, ve Anadolu'ya hakim
olmuşlardır. 1258 yılında Bağdat'ı işgal ederek Abbasi hâkimiyetine son verdiler.
İlhanlılar iç karışıklıklar sonucunda 1335'de yıkılmıştır.
Karakoyunlu Devleti: (1365 - 1469)
1365 yılında kurulmuş bir Türkmen devletidir. Başkenti Erciştir. Yine bir
Türkmen devleti olan Akkoyunlular tarafından 1469 sona ermiştir.
Osmanlı Devleti ile doğu sınırında bulunan Karakoyunlu
Devleti ile dostça ilişkilerde bulunmuşlardır. Karakoyunlu Devleti Timur'a karşı
Osmanlı Devleti'ni desteklemiştir. Mücadele hâlinde bulundukları Akkoyunlular
tarafından ortadan kaldırılmıştır.
Hülagü Han
Akkoyunlu Devleti: (1350 - 1502)
XIV. yüzyılda kurulmuş bir Türkmen devletidir. Akkoyunlular, Oğuz
boyundan geliyordu. Akkoyunlu Devleti'nin kurucusu Kara Yülük Osman Bey'dir.
Akkoyunlu hükümdarları, bilginleri ve sanatçıları korumuştur. Ali Kuşçu,
Celaleddin Devvani ve İsa Savcı gibi bilginler, bu dönemde önemli eserler
vermişlerdir.
BİLGİ KUTUCUĞU
Abbasi halifesinin Mısır'da
bulunması, Memluklara,
İslam dünyasında itibar
kazanmasında etkili
olmuştur. Baharat Yolu'nun
Memluk topraklarından
geçmesi de ekonomilerine
büyük yarar sağlamıştır.
BİLGİ KUTUCUĞU
Akkoyunlular hâkim oldukları bölgeye Türk-İslam kimliği kazandırmak için
önemli mimari eserler inşa etmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin Anadolu'daki
topraklarının genişleyip Akkoyunlular ile komşu olmasından sonra iki devlet
arasında Doğu Anadolu'da egemenlik kurmak için mücadeleler başlamıştır.
Akkoyunlular, Osmanlı Devleti ile mücadele içerisinde bulunan Timur'un
yanında yer almışlardır.
Kur’anı Kerim’ ilk kez
Türkçeye çeviren devlet
Akkoyunlulardır.
133
YAYINLARI
KAYILARINANADOLU'YAGELİŞİ VE YERLEŞMESİ
Osmanlılar Oğuzların Kayı boyunun; Bozok kolunun Gün Han soyuna
mensuptur.
Kayı Boyu'nun Anadolu'ya Gelişleri
Kayı boyunun simgesi
BİLGİ KUTUCUĞU
Kayı boyunun sembolü ok ve
yaydır.
Kayılar, önce Ahlat yöresine yerleştiler.
Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubat Kayıları Ankara
yakınlarındaki Karacadağ yöresine yerleştirdi.
- Daha sonra ise Bizans üzerindeki baskıyı artırmak ve sınır güvenliğini
sağlamak amacıyla Bizans sınırındaki Söğüt (kışlak)ve Domaniç
(yaylak) yörelerine yerleştirildiler.
Bu sırada Kayıların başında Ertuğrul Bey bulunmaktaydı.
-
BİLGİ KUTUCUĞU
Bilecik'in fethedilmesi
önemliydi. Osmanlı Devleti
sonraki dönemlerde buradaki
demir madenini işleyerek
ordunun silah ihtiyacını
karşılamıştır. Bu başarılı
fetihlerden sonra Anadolu
Selçuklu Sultanı III. Alaeddin
Keykubat Osman Gazi'ye
beylik alametleri gönderdi.
Daha sonra Türkiye Selçuklu
Sultanı III. Alâeddin
Keykubat'ın İlhanlı
hükümdarı tarafından
tahttan indirilerek İran'a
götürülmesi üzerine
Anadolu'da iktidar boşluğu
oluştu. Bu boşluktan
yararlanarak güçlenen
Osman Bey 1299'da
bağımsızlığını ilan etti.
134
XIV. Yüzyıl Başlarında Anadolu
Osman Bey Dönemi: (1299-1326)
Fahrüddin
Babası : Ertuğrul Gazi
Annesi : Hayme Hatun
Doğumu : 1258
Vefatı : 1326
Saltanatı : 1299 - 1326
Babası Ertuğrul Gazi'nin ölümünden sonra başa geçen Osman Gazi, Osmanlı
Devleti'nin kurucusudur.
Osman Bey, ilk yıllarında Eskişehir yakınlarındaki Karacahisar'ı alarak burayı
beyliğin merkezi yaptı.
Osman Bey Ahi lideri Şeyh Edebali'nin kızıyla evlenerek Ahilerin ve
Türkmenlerin desteğini almıştır.
Osman Bey'in giderek güçlenmesi Bizans tekfurlarını rahatsız etmeye
başladı. Tekfurlar Osman Bey'i ortadan kaldırmak için plan yapıyorlardı. Durumu
öğrenen Osman Bey, 1298'de Yarhisar ve Bilecik'i fethettikten sonra beyliğin
merkezini Bilecik'e taşıdı.
YAYINLARI
Koyunhisar Savaşı (1302) :
Bursa tekfurunun öncülüğünde birleşen Rum tekfurları, Bizans'tan aldıkları
yardımla Osman Bey'i yöreden atmak için harekete geçti.
Osmanlı'nın galibiyetiyle sonuçlanan bu savaşla İzmit yolu açılmış, Bursa'nın üç
taraftan yolu kesilmiştir.
Bu dönemde Bursa kuşatılmış ancak Osman Bey'in hastalanması üzerine
kuşatma kaldırılmıştır.
Orhan Bey Dönemi: (1326-1362)
Babası : Osman Bey
Annesi : Malhun Hatun
Doğumu : 1281
Vefatı : 1362
Saltanatı : 1326 - 1362
Orhan Bey Döneminde İpek üretim ve ticaret merkezi olan Bursa fethedilerek
Başkent yapıldı. Böylece Bizans İmparatorluğu'nun Marmara'nın güneyindeki
etkinliği kırılmış oldu.
Palekanon (Maltepe) Savaşı (1329):
Bursa'nın fethedilmesinden sonra Osmanlı kuvvetlerinin Kocaeli
Yarımadası'ndaki kaleleri fethedip İstanbul Boğazı'na yaklaşması ve İznik'i
kuşatması üzerine Bizans imparatoru III. Andronikos, karşı saldırıya geçti. İki taraf
arasında yapılan Maltepe Savaşı'nı Osmanlılar kazanmıştır. Bu zaferin ardından
İznik ve İzmit fethedilerek Kocaeli Yarımadası'nın fethi tamamlanmıştır. İznik bir
süre sonra başkent yapılmıştır.
Maltepe Savaşı'nı Gösteren Temsili Resim
BİLGİ KUTUCUĞU
Osman Bey, Türk töresinde
olan anlayışına dayanarak ''
Toprak fethedenin malıdır''
anlayışı doğrultusunda
elde edilen yerleri kardeşi,
oğulları ve silah arkadaş
larına olarak vermiştir.
BİLGİ KUTUCUĞU
Koyunhisar Savaşı ilk
Osmanlı- Bizans arasında
yapılan ilk savaştır.
BİLGİ KUTUCUĞU
Bursa İpek üretiminde
önemli bir yere sahiptir.
BİLGİ KUTUCUĞU
Orhan Bey, 1345 yılında karışıklıklar içerisinde bulunan Karesioğulları Beyliği
üzerine yürüyerek topraklarını ve donanmasını Osmanlı Devleti'ne katmıştır.
Karesioğullarının Osmanlı Devleti'ne Katılmasının Sonuçları
Osmanlı Devleti'nde
başkentler sürekli batıya
doğru değiştirilmiştir. Bu
durumun nedeni fetih
siyasetidir.
Karesioğulları, Osmanlı'ya katılan ilk beylik olması yönüyle Anadolu Türk
siyasi birliğinin sağlanması yolunda ilk adımdır.
Osmanlılar, Karesioğullarının denizcilik alanındaki deneyimlerinden ve
donanmalarından da yararlanarak Rumeli'ye geçtiler.
Hacı İlbey, Evrenos Bey , Ece Halil gibi Karesi gazileri Osmanlı hizmetine
girmişlerdir.
135
YAYINLARI
Bizans imparatoru III. Andronikos'un 1341'de ölümü taht mücadelesine
girişen üzerine saray bakanı Kantakuzen Osmanlıdan yardım istedi.
Osmanlı'nın yardımı sonucunda Kantakuzen Bizans imparatoru oldu.
Kantakuzen, Balkanlarda çıkan ayaklanmaların bastırılmasında, Sırp ve
Bulgarlara karşı Orhan Bey'den tekrar yardım istedi. Orhan Bey, oğlu Süleyman
Paşa'yı yardıma gönderdi. Bu yardım karşılığında Gelibolu Yarımadası'ndaki
Çİmpe Kalesi Osmanlılara verildi. (1353)
Orhan Bey Döneminde Balkanlarda kalıcığı sağlamak amacıyla İskan
politikası başlatıldı. Bunun için bilinçli bir iskan (yerleştirme) politikası izlendi.
Çimpe Kalesi
BİLGİ KUTUCUĞU
Çimpe Kalesi Osmanlı
Devleti'nin Rumeli'de
kazandığı ilk topraktır.
Dahi Adam Diyor ki : İskan politikasının amacı fethedilen yerlerin elde
tutulmasını ve savunulmasını kolaylaştırmaktır.
İskan Politikasında Dikkat edilecek Hususlar:
-
BİLGİ KUTUCUĞU
Orhan Bey Döneminde
yapılan teşkilatlanma
çalışmalarıyla
beylikten devlet haline
gelinmiştir.
I.Murat
-
Yerli halktan ayaklanma ihitmali olanlar başka bölgelere gönderilmiştir.
Genellikle Konya ve Karaman İskan politikasına tabi tutulmuştur.
Bir yerden göç alınırken o bölgenin üretim düzeninin bozulmamasına
özen gösterilmiştir.
İskan edilen ailelerden bir süre vergi alınmamış ve ailelere gerekli
malzemeler verilmiştir.
Anadolu'da anlaşmazlık içinde bulunan ailelerden biri Rumeli'ye
yerleştirilmiştir.
Konargöçer Türkmenlerin yerleşik hayata geçirilmesi sağlanmıştır.
Orhan Bey Döneminde Ankara 1354'de ayaklanan Ahilerin elinden alındı.
Orhan Bey Dönemindeki Teşkilatlanma Çalışmaları:
Geçici divan örgütü kuruldu.
İznik'te ilk medrese açıldı. (Orhaniye Medresesi)
Yaya ve müsellem adı verilen ilk düzenli ordu kuruldu.
Nümizmatlara göre ilk Osmanlı Sikkesi Orhan'a ait 1327 tarihli sikkedir.
Osman'a ait bir sikke bulunduğu iddia edilmişse de bu sikkenin sahte olduğu
ortaya çıkmıştır. (Akçe denilen gümüş para bastırılmıştır.)
Şehir yönetiminde subaşı (güvenlik) ve kadılar (adalet) görevlendirildi.
Vezirlik makamı kuruldu. İlk vezir Alaaddin Paşa'dır.
Sancak sistemi uygulamaya konuldu.
I.Murat (1362-1389)
Sancak sistemine göre yetişen ilk hükümdardır.
Babası : Orhan Bey
Annesi : Nilüfer Hatun
Doğumu : 1326
Vefatı : 1389
Saltanatı : 1362 - 1389
136
Sultan unvanını kullanan ilk hükümdardır.
Savaş meydanında şehit düşen ilk Osmanlı padişahıdır.
YAYINLARI
Bizans ve Bulgar birleşik orduları Sazlıdere Savaşı sonucunda yenilgiye
uğratılarak Edirne fethedildi.(1363)
Edirne ve Filibe'nin Osmanlı Devleti'nin eline geçmesiyle Avrupa'da,
Osmanlı'ya karşı bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Haçlılarla yapılan Sırpsındığı
Savaşı Osmanlı Devleti'nin galibiyetiyle sonuçlandı.(1364)
Sırpsındığı Savaşı'nın Sonuçları:
-
Edirne ve Batı Trakya daha emniyetli hâle geldi.
Meriç Irmağı tamamen Osmanlı'nın kontrolüne girdi.
Balkanlarda kolay ilerleme imkânı ortaya çıktı ve fetihler hızlandı.
Macarların Balkanlardaki etkisi azaldı.
Sırpsındığı Savaşı'nın intikamını almak isteyen Sırplar tekrar saldırıya
geçtilerse de Çirmen Savaşı'nda Osmanlı kuvvetleri tarafından yenilgiye
uğratıldı. (1371)
BİLGİ KUTUCUĞU
Edirne daha sonra
devletin yeni başkenti
olmuştur. Edirne'nin
fethedilmesinden sonra
Filibe ve Gümülcine'nin
alınması ile Bizans'ın Sırp
ve Bulgar devletleriyle
kara bağlantısı kesilmiştir.
Çirmen Savaşı'nın Sonuçları:
Makedonya'nın fethi kolaylaştı.
Bulgar kralı, ayrıca Makedonya'daki Sırp prensleri ve Bizans imparatoru
Osmanlı üstünlüğünü tanıdı.
Osmanlı Devleti, Çirmen Savaşı'ndan sonra Balkanlarda yeni fetihlere
başladı. Ancak Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı akıncıları, Ploşnik'te Sırp
ve Bosnalı kuvvetlere yenilince Balkan devletleri yeni bir Haçlı ordusu
hazırladılar. Haçlılarla yapılan I. Kosova Savaşı'nı Osmanlı Devleti
kazandı(1389).
-
BİLGİ KUTUCUĞU
Osmanlı Devleti'nin Haçlılarla
yaptığı ilk savaş Sırpsındığı
Savaşı'dır.
I.Kosova Savaşı'nın Sonuçları
Sırplar, yeniden Osmanlı'nın üstünlüğünü kabul ettiler.
Kuzey Sırbistan yolu Osmanlılara açıldı.
Tuna'nın güneyindeki Balkan topraklarında Osmanlılara karşı koyacak
önemli bir güç kalmadı.
I. Murat Döneminde Anadolu'daki Faaliyetler:
Hamitoğullarından para karşılığında Beyşehir, Seydişehir, Isparta, Yalvaç
gibi yerler alındı.
Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla Kütahya, Emet, Tavşanlı, Simav gibi
yerler alındı.
- İlk kez Karamanoğullarına sefer düzenlenerek yenilgiye uğratıldı.
Teşkilatlanma Çalışmaları
Divan sürekli hale getirildi.
Tımar sistemi uygulamaya konuldu.
Kazaskerlik ve defterdarlık makamları kuruldu.
BİLGİ KUTUCUĞU
I. Kosova Savaşı'nda Osmanlı
ordusu ilk kez top
kullanmıştır.
Manastır merkezli Rumeli beylerbeyli kuruldu. İlk beylerbeyi Lala Şahin Paşa'dır.
Devşirme sistemi oluşturularak Kapıkulu Ocağı kuruldu.
Dahi Adam Diyor ki :
I. Murat Döneminde veraset sisteminde yapılan değişiklikle '' Ülke
hanedanın malıdır.'' anlayışının yerine ''Ülke hükümdar ve oğullarınındır.''
anlayışı almıştır. Bu değişiklikteki amaç merkezi otoriteyi güçlendirmektir.
137
YAYINLARI
I.Bayezid (Yıldırım) (1389-1402)
Anadolu Hisarı
I. Murat'ın şehit edilmesi üzerine yerine tahta Yıldırım Bayezit geçti. Yıldırım
Bayezit Osmanlı topraklarına saldıran Eflâk Voyvodası Mirçe'ye karşı harekete
geçti ve Mirçe’nin ordusunu bozguna uğratarak Eflâk'ı Osmanlı Devleti'ne
bağladı. Balkanlarda fetihlere devam eden Osmanlı akıncıları Macar kralı
Sigismund'u yenilgiye uğrattı. Arnavutluk ve Karadağ'ın Osmanlı üstünlüğünü
kabul etmesini sağladılar.
İstanbul Kuşatmaları:
Nedenleri:
-
Bizans'ın Osmanlı Devleti'ndeki taht kavgalarına karışması etkili
olmuştur.
Birinci kuşatma Macarların Osmanlı topraklarına saldırması sonucunda
kaldırıldı.
İkinci kuşatma Haçlıların Bizans'a yardım etmek amacıyla Niğbolu Kalesi'ni
kuşatmasından dolayı kaldırıldı.
Üçüncü kuşatma Bizans'a gelebilecek yardımları kesmek amacıyla Anadolu
(Güzelce) Hisarı yaptırıldı. Ancak Osmanlı ordusundaki topların yetersizliği ve
Anadolu ve Rumeli'deki Osmanlı topraklarında yaşanan karışıklıklardan dolayı
kuşatma tekrar kaldırıldı.
Dördüncü kuşatma 1400'lü yıllarda gerçekleştiyse de doğuda beliren Timur
tehlikesinden dolayı kuşatma kaldırılarak Bizans ile bir antlaşma yapıldı.
Bu antlaşmaya göre:
- İstanbul'da camisi ve mahkemesi olan bir Türk mahallesi kurulacak,
- Bizans, Osmanlı Devleti'ne her yıl vergi verecekti.
Dahi Adam Diyor ki :
Bizans’la yapılan bu antlaşma ile Bizans'a karşı siyasi üstünlük kazanılmıştır.
Bu antlaşma aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin Bizans'ta kalıcı olmak istediğini
göstermektedir.
Yıldırım Bayezit 1393'te Bulgar krallığını ortadan kaldırarak Bulgaristan
topraklarının büyük bir kısmını Osmanlı Devleti'ne kattı. Osmanlı Devleti'nin
Balkanlarda ilerlemesi ve İstanbul'u kuşatması üzerine Papa IX. Bonifas'ın
girişimleriyle Macar kralı Sigismund komutasında yeni bir Haçlı ordusu
hazırlandı.Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesi ve İstanbul'u kuşatması
sonucunda Osmanlı'ya karşı yeni bir Haçlı ittifakı oluşturuldu. Yapılan Niğbolu
Savaşı'nda Osmanlı ordusu Haçlıları yenilgiye uğrattı (1396).
-
İstabul Kuşatması
138
Bizans'ın, Avrupa devletlerini ve Karamanoğulları'nı Osmanlı'ya karşı
kışkırtması
YAYINLARI
Niğbolu Savaşı'nın Sonuçları:
Abbasi halifesi, Niğbolu Savaşı'nı kazandığı için Yıldırım Bayezit'e
Sultan- ı İklim-i Rum (Anadolu'nun Sultanı) unvanını verdi.
Dahi Adam Diyor ki :
Yıldırım Bayezit'e Sultan- ı İklim-i Rum (Anadolu'nun Sultanı)
unvanının verilmesi Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki etkinliğini ve
saygınlığı artırmış, Osmanlı Devleti'nin Türk Beylikleri üzerindeki etkinliği
artarak Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması kolaylaşmıştır.
-
-
Macarlar etkisiz hale getirildi.
Bulgar Krallığı'na tamamen son verildi.
Eflak ve Boğdan Osmanlı üstünlüğünü tanıdı.
BİLGİ KUTUCUĞU
Yıldırım Bayezid Döneminde
Anadolu Türk siyasi birliği
ilk kez büyük ölçüde
sağlanmıştır.
Bu dönemde Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamak için yapılan faaliyetler,
daha da hızlandı. Bu amaçla, Aydınoğulları, Menteşeoğulları,
Germiyanoğulları, Karamanoğulları, Hamitoğulları, Eretna Devleti ve
Candaroğulları'nın Kastamonu kolu Osmanlı topraklarına hakim olundu.
Ankara Savaşı ve Fetret Devri (1402 - 1413)
Ankara Savaşı'nın Nedenleri:
-
İki hükümdarın da cihana hakim olmak istemesi
Timur'a sığınan beyliklerin Yıldırım'a; Yıldırım'a sığınan Karakoyunlu ve
Bağdat hükümdarlarının Timur'a verilmemesi
Timur'un Sivas'ı ,Yıldırım'ın da Erzincan'ı yakıp yıkması
İki tarafın birbirlerine hakaret içeren mektuplar yazmaları
Osmanlı ordusundaki Anadolu Türk Beyliklerinden oluşan bazı birliklerin ve
Kara Tatarların Timur tarafına geçmesi, Timur'un ordusunda asker sayısının fazla
olması, zırhlı süvarilerin ve fillerin olması Osmanlı ordusunun yenilmesine yol açtı.
Ankara Savaşı'nın Sonuçları:
Osmanlı Devleti'nin batıdaki ilerleyişi bir süre için durdu.
Büyük oranda sağlanan Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu.
İstanbul'un alınması gecikti.
Anadolu'da sosyal ve ekonomik düzen bozuldu.
Fetret Devri (1402 - 1413)
Timur Ankara Savaşı'nda sonra Osmanlı topraklarını Yıldırım Bayezid'in dört
oğlu arasında paylaştırdı. Bu gelişmeden sonra Yıldırım'ın oğulları arasında taht
kavgaları başladı. Yaşanan mücadeleden Çelebi Mehmet galip geldi.
Fetret Devrinde taht kavgalarına girişen Yıldırım Bayezid’in oğulları; Emin
Süleyman, İsa Çelebi, Musa Çelebi ve Çelebi Mehmet’tir.
139
YAYINLARI
BİLGİ KUTUCUĞU
Fetret Devride Balkanlarda
büyük bir toprak kaybı veya
büyük bir isyanla karşılaşılmamıştır.
I. Mehmet
BİLGİ KUTUCUĞU
Tarihçilere göre Mehmet
Çelebi devletin ikinci
kurucusu olarak kabul
edilmektedir.
BİLGİ KUTUCUĞU
Şeyh Bedrettin İsyanı
Osmanlı Devleti'ndeki ilk dini
görünümlü ve toplumsal
karakterli isyandır.
Dahi Adam Diyor ki :
Osmanlının Fetret Devrinde Balkanlarda büyük bir toprak kaybı yaşamamasında:
-
Osmanlı'nın hoşgörülü bir politika izlemesi
Avrupa'da İngiltere ile Fransa arasında yaşanan Yüzyıl Savaşlarının etkisi
Osmanlı'nın Balkanlarda izlediği iskan politikasının etkili olmuştur.
Birinci Mehmet (1413- 1421)
Babası : Yıldırım Bayezit
Annesi : Devlet Hatun
Doğumu : 1389
Vefatı : 1421
Saltanatı : 1413 - 1421
Mehmet Çelebi'nin öncelikli amacı bozulan Anadolu Türk siyasi birliğini
yeniden sağlamaktı. Bu amaçla Aydınoğulları'ndan İzmir'i;
Karamanoğulları'ndan Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir'i aldı. Daha sonra
Menteşeoğulları ve Tekeoğulları da Osmanlı'ya bağlılıklarını bildirdiler.
Saruhanoğulları Beyliği'ni ortadan kaldıran Mehmet Çelebi,
Candaroğulları'ndan da Samsun'u aldı. Bu çalışmalar sonucunda Osmanlı
Devleti doğudaki Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleriyle komşu oldu.
Çelebi Mehmet Döneminde Yaşanan İsyanlar
Şeyh Bedrettin İsyanı
Düzmece Mustafa İsyanı
Dahi Adam Diyor ki :
Ankara Savaşı'ndan sonra Timur tarafından esir edilen Mustafa
Çelebi Timur'un ölümüyle birlikte Anadolu'ya gelerek Bizans'ın yardımları
sonucunda isyan Çelebi Mustafa İsyanı'nın Düzmece Mustafa İsyanı olarak
nitelendirilmesinde Anadolu'da taraftar toplamasını engellemek içindir.
Mustafa Çelebi II. Murat döneminde yeniden isyan çıkarmış ancak başarılı
olamamıştır.
Çelebi Mehmet Döneminde Venediklilerle ilk deniz savaşı gerçekleşti
ancak Osmanlı donanmasının yeterli güce sahip olmamasından dolayı
başarılı olunamadı.
II. Murat (1421- 1451)
Babası : Mehmet Çelebi
Annesi : Emine Hatun
Doğumu : 1402
Vefatı : 1451
Saltanatı : 1421 - 1451
II. Murat başa geçtiği dönemde amcası ve kardeşiyle girdiği taht
mücadelelerini kazanarak iktidarını sağlamlaştırdı.
II. Murat Döneminde tehlike oluşturan ülkelerden biri de Venedik'ti. Osmanlı
Devleti'nin Balkanlarda kalıcı olabilmesi için Venediklilerin etkisini kırması
gerekiyordu. Bu durum Osmanlı Devleti ile Venedikliler arasında savaşların
başlamasına neden oldu. Bu savaşlar sonucunda Selanik, Yanya ve Serez
Osmanlı topraklarına katıldı.
II. Murat
140
YAYINLARI
Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki ilerlemesinden rahatsız olan Balkan
devletleri Osmanlı'ya karşı birlik oluşturdular. Yapılan mücadelelerde Osmanlı
akıncıları Erdel voyvodası Hünyadi Yanoş'a yenildi. Osmanlı ordusunun
yenilmesiyle cesaretlenen Avrupalılar bir Haçlı ordusu kurdular. II. Murat,
Haçlılarla yapılan savaşın kaybedilmesi ve aynı anda Karamanoğulları sorunuyla
uğraşılmasından dolayı barış isteğinde bulundu. Macarlarla Edirne – Segedin
Antlaşması'nı imzaladı.(1444)
Bu antlaşmaya göre
Sırp Krallığı yeniden kurulacak ve Sırplar Osmanlı Devleti'ne vergi
verecek
- Eflâk, Osmanlılara vergi vermek koşuluyla Macaristan himayesine
bırakılacak
- Antlaşma 10 yıl geçerli olacak
- Tuna Nehri sınır olacak
Edirne Segedin Antlaşması'ndan sonra II. Murat tahta 12 yaşındaki oğlu
İkinci Mehmet'i geçirerek hükümdarlıktan çekildi. Bu durumu fırsat bilen Avrupa
devletleri, Edirne-Segedin Antlaşması'na uymayarak Haçlı ittifakı oluşturdular.
Bunun üzerine devlet adamları II. Murat'ın tahta geçmesini istediler. Tekrar başa
geçen I. Murat Haçlı ordusunu Varna’da ağır bir yenilgiye uğrattı.(1444)
-
II. Kosova Savaşı (1448)
II. Murat, Varna Zaferi'nden sonra Rumeli'deki ilerleyişini sürdürürken
Arnavutluk'ta İskender Bey isyan etti. Osmanlı Devleti'nin bu isyanla
uğraşmasından yararlanmak isteyen Avrupalılar, Varna yenilgisinin intikamını
almak ve Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki ilerleyişini engellemek için yeni bir
Haçlı ittifakı oluşturdular. Bu savaşta da Osmanlı ordusu tarafından bozguna
uğradılar.
BİLGİ KUTUCUĞU
Edirne Segedin
Antlaşması Osmanlı
Devleti'nin Balkanlar daki itibarını sarsmıştır.
BİLGİ KUTUCUĞU
Varna Zaferi'yle, Osmanlı
Devleti'nin Balkanlarda
daha önce aldığı yenilgilerin
etkisi ortadan kalkmış ve
buradaki Osmanlı
egemenliği daha da
güçlenmiştir.
II. Kosova Savaşı
141
Testleri
1.
Osman Bey, Türk töresinde olan “Fetheden fethettiği yerin
sahibidir.” anlayışına dayanarak elde edilen yerleri kardeşi,
oğulları ve silah arkadaşlarına dirlik olarak vermiştir.
Bu durumun,
II. ele geçirilen yerlerde hakimiyet kalıcı hale getirmek
istendiği,
III. geleneksel uygulamaların devam ettirildiği
amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yönelik olduğu
savunulabilir?
B) Yalnız III
D) II ve III
Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında Balkanlarda ele geçirilen
yerlere Anadolu Türkmenlerini yerleştirmiş, bu bölgelerde
isyan edilebilecek aileleri başka yerlere yerleştirmiş ve
Balkanlara yerleştirdiği halktan da bir süre vergi almamıştır.
I. fetihlerin özendirildiği,
A) Yalnız II
4.
C) I ve II
E) I, II ve III
Yalnız bu bilgilere bakılarak;
I.Balkanlarda Türk egemenliğinin kalıcı kılınmaya çalışıldığı,
II.Osmanlı'nın Balkan politikasında teşvik edici uygulamalar
sergilediği,
III. İskan politikasında gönüllülüğün esas alındığı,
IV. Sosyal istikrarın korunmasına önem verildiği
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız III
B) II ve III
D) I, III ve IV
2.
- Orhan Bey döneminde Yaya ve Müsellem adı verilen ordu
kurulmuştur.
- I. Murat döneminde Yeniçeri Ocağı kurulmuştur.
- I. Bayezid döneminde Gelibolu'da bir tersane kurulmuştur.
Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili,
5.
I. Murat Döneminde;
I. Merkezi otoritenin korunmasına yönelik tedbirlerin alınması
II. Rumeli Beylerbeyliği'nin kurulması
III. Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama konusunda önemli
adımların atılması
IV. Yeniçeri Ocağı'nın kurulması
gibi faaliyetlerden hangileri ülke sınırlarının genişlediğinin
I. Taht kavgalarını önlemeye çalışmıştır.
II. Devletin askeri teşkilatlanma aşaması tamamlanmıştır.
III. sistemli bir askeri teşkilatlanma oluşturulmuştur.
doğrudan kanıtıdır?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
B) Yalnız III
D) II ve III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
C) I, II ve IV
E)II,III ve IV
C) I ve II
E) II, III ve IV
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
Osmanlı Devleti 1402 Ankara Savaşı sonucunda Fetret
Devrine girmiştir. Bu dönem, Anadolu'da büyük oranda
3.
Osmanlı Devleti 1402 Ankara Savaşı'nın ardından Fetret
Devri'ne girmiştir.”
Aşağıdakilerden hangisi Fetret Devrinde yaşanan
olumsuzluklar arasında gösterilemez?
A) Üretim faaliyetlerinin azalması
B) Taht kavgalarının yaşanması
C) Anadolu'da birçok eserin tahrip edilmesi
D) Anadolu'da siyasi birliğin parçalanması
E) Balkanlarda önemli toprak kayıplarının yaşanması
142
sağlanmış olan siyasi birliği yeniden sarsan bir devir olmuştur.
Osmanlı Devleti Anadolu'da büyük parçalanmalar yaşarken
Rumeli topraklarının çoğunu elinde tutmayı başarmıştır.
Yukarıdaki bilgilere bakılarak aşağıdaki sonuçlardan
hangisine ulaşılamaz?
A)Osmanlı Devleti hoşgörülü bir politika izlemiştir.
B) Anadolu'daki siyasi harita değişmiştir.
C)Osmanlı Devleti Ankara Savaşı'ndan önceki sınırlarına
dönmüştür.
D)Osmanlı Devleti'ne karşı siyasi ayaklanmalar yaşanmıştır.
E) Balkanlardaki halkın Osmanlı yönetiminden hoşnut olduğu
Testleri
7.
10.
“Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren din kuralları ile
Divan Teşkilatı ile ilgili,
Orhan Bey zamanında kurulmuş
yönetilen bir devlet olmuştur.'' diyen bir tarihçi bu görüşüne
I. Murat zamanında geliştirilmiş
Kanuni zamanında üye sayısı artırılmıştır.
bilgilerinden yola çıkarak;
I. Devlet işleri düzene sokulmak istenmiştir.
II. Zamanla karar organı haline getirilmiştir.
III.Divan teşkilatının üye ihtiyacı Kanuni Döneminde
tamamlanmıştır.
B) Yalnız II
D) I ve II
A) Ülkenin hanedan üyelerinin malı sayılmasını
B) Öşür ve haraç gibi vergilerin toplanmasını
C) Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama çalışmalarında
bulunmasını
D) Örfi hukuku uygulamasını
E) Ele geçirdiği yerlerde dini eserler inşa etmelerini
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
kanıt olarak aşağıdakilerden hangisini gösterebilir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11.
Osmanlı DevIeti'nde,
8.
Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesi sonucunda
Osmanlı Devleti'ne karşı Haçlı ittifakları oluşturulmuştur.
Buna göre;
I. Osmanlı'nın, Balkanlardaki ilerleyişi, Avrupa'da mezhep
ayrılıklarını derinleştirmiştir.
II. Balkan devletlerinin bir araya gelmelerinde din unsuru
I. Gaza ve cihad anlayışının benimsenmesi
II. Anadolu Türk siyasi biriliğini sağlanmaya çalışılması
III. Türkmenlere yurt bulunmaya çalışılması
gibi durumlardan hangilerinin, Rumeli'ye geçişi zorunlu
hale getirdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
etkili olmuştur.
C) Yalnız III
E) II ve III
IV. Balkanlarda siyasi birlik sağlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
12.
Osmanlı ordularının 1448'de II. Kosova Savaşı'nda Birleşik
Balkan Haçlılarını yenilgiye uğratmasıyla Haçlılar savunmaya
9.
Osmanlı Kuruluş Devrinde, Bizans'ın Anadolu'daki “Tekfur”
denilen valilerinin Osmanlı'ya karşı işbirliği yaptıkları halde
Bizanslı yöneticileri dinlemedikleri görülmektedir.
Bu bilgilere bakılarak,
I. Osmanlı Devleti'nin fetih politikası bazı grupları rahatsız
etmiştir.
II. Bizans'ın merkezi otoritesi güçlü değildir.
III. Bizans Devleti'nde feodal bir ortam oluşmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
geçmek zorunda kalmışlardır.
Buna göre II. Kosova Savaşı'nın
I.Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün sağlandığı,
II.Osmanlı'nın Balkanlardaki hakimiyetinin Balkanlı
devletlerce kabul edildiği,
III.Haçlı ittifakının taarruz gücünü kırıldığı
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
143
Testleri
13.
16.
Osmanlı Kuruluş Devrinde Anadolu Türk siyasi birliğini
Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş Devrinde,
sağlamaya yönelik çalışmalarda bulunulmuştur.
I.Donanmanın temellerinin atılması
Bu durumun, Osmanlı Devleti'nde,
II.Anadolu Hisarı'nın yaptırılması
I. sınırlar
III.Yaya ve müsellem adlı düzenli orduların kurulması
II. yönetim biçimi
gelişmelerinden hangilerinin egemenlik sahasının
III. teşkilatlanma
genişletilmesi amacına yönelik olduğu savunulabilir?
hangilerinde değişiklikler ortaya çıkardığı savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
A) Yalnız I
C) Yalnız III
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
E) I ve III
17.
14.
I. Murat Döneminde yapılan aşağıdaki çalışmalardan
Osmanlı Devleti 'nin Kuruluş Döneminde,
hangisinin taht kavgalarını önlemeye yönelik olduğu
I. Fetih siyaseti
savunulabilir?
II. İskan siyaseti
A) Kapıkulu Ocağı'nın temellerinin atılması
III. Merkeziyetçi yönetim
B) Divan örgütünün sürekli hale getirilmesi
yukarıdaki uygulamalardan hangileri ile egemenliğini
C) Tımar sisteminin uygulamaya konulması
kalıcı kılmaya çalıştığı savunulabilir?
D) Veraset anlayışında düzenlemelere gidilmesi
A) Yalnız I
E) Defterdarlık makamının oluşturulması
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
18.
15.
Osmanlı Devleti Kuruluş Döneminde,
Orhan Bey Döneminde,
I.Şeyh Bedrettin İsyanı
I.Osmanlı'nın Rumeli'de fetih politikası izlemesi
II.Poşnik'te Osmanlı ordusunun bozguna uğratılması
II.Osmanlı Devleti'nin Bizans tahtına Kantakuzen'i çıkarması
III.Anadolu beyliklerinin büyük bir çoğunun yeniden bağımsız
III.Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması
olması
gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti ile Bizans'ın
gelişmelerinden hangilerinin Fetret Devrinin etkisiyle
birbirlerinin iç işlerine karıştıklarının göstergesidir?
yaşanan olumsuzluklar arasında olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
1-E
144
2-B
3-E
C) I ve II
A) Yalnız I
E) II ve III
4-A
5-D
B) Yalnız II
D) I ve III
6-C
7-A
8-B
C) I ve II
E) II ve III
9-E 10-B 11-D 12-A 13-E 14-E 15-E 16-E 17-D 18-D