TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İNSAN HAKLARINI
advertisement
TÜRKİ YE BÜYÜK M İ LLET M ECLİ Sİ İ NSAN HAKLARI NI İ NCELEM E KOM İ SYONU T U T A N A K D E R G İ Sİ 4’üncü Toplantı 17 Şubat 2016 Çarşamba (TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı tarafından hazırlanan bu Tutanak Dergisi’ nde okunmuş bulunan her tür belge ile konuşmacılar tarafından ifade edilmiş ve tırnak içinde belirtilmiş alıntı sözler aslına uygun olarak yazılmıştır.) İ Çİ NDEKİ LER I.– GÖRÜŞÜLEN KONULAR II.- KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ A) Kanun Tasarı ve Teklifleri 1.- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarısı (1/596) III.- USUL HAKKINDA GÖRÜŞMELER 1.- Komisyonun çalışma esas ve usullerine ilişkin IV.- OTURUM BAŞKANLARININ KONUŞMALARI 1.- İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu tarafından Ankara’ da yaşanan patlamayla ilgili milletimize başsağlığı dilediğinde bulunduğuna ilişkin V.- AÇIKLAMALAR 1.- İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal tarafından terörün insanlık suçu olduğuna ve terörü lanetlediğine ilişkin açıklaması T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 2 17 Şubat 2016 Çarşamba BİRİNCİ OTURUM Açılma Saat i: 15.11 BAŞKAN: Mustaf a YENEROĞLU (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Fat ma BENLİ (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şenal SARIHAN (Ankar a) SÖZCÜ: Leyla ŞAHİ N USTA (Konya) KÂTİP: Ayhan BİLGEN (Kars) -----0----BAŞKAN – Sayın Başbakan Yardımcım ız, sayg ıdeğer Komisyon üyelerim iz, çok değerli bürokratlar, sayg ıdeğer basın mensuplar ı ve sivil toplum kuruluşlar ım ız ile sendikalar ım ız ın çok değerli temsilcileri ; toplant ı yeter sayım ız vardır, İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonunun 26’ncı Yasama Dönem i Bir inci Yasama Yılı 4’üncü t oplant ısını açıyorum. Toplant ım ızın hayır lara vesile olmasını Yüce Rabb’imden diliyorum. Gündeme geçmeden, Komisyon çalışmalar ı hakkında k ısa bir bilgilendirme yapmak istiyorum. Bildiğiniz gibi, kurmuş olduğ umuz alt komisyonlar çalışmalar ını sürdürmekteler. Hükümlü ve Tutuklu Haklar ı Alt Komisyonu, ceza inf az kurumlar ının genel durumu konusunda Adalet Bakanlığ ı Ceza ve Tevkif evler i Genel Müdür lüğü nü ve ceza inf az sistem indeki temel sorunlar ile ulusal ve ulus lararası denet im mekanizmalar ı konular ında ceza inf az sisteminde sivil toplum derneği temsilcilerini dinlem iştir, iler leyen zamanlarda da cezaevler inde yer inde incelemelere başlayacakt ır. Mülteci Haklar ı Alt Komisyonu, İçişleri Bakanlığ ı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünü, Başbakanlık Göç İdaresi Başkanlığ ını, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığ ı Çalışma Genel Müdür lüğünü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığ ı Aile ve Toplum Hizmet ler i Genel Müdür lüğünü dinlemişt ir. Sığ ınm acılara hizmet götüren kamu kurumlar ının dinlenmesi sonrasında , konuya ilişkin çalışma yapan sivil toplum örgütlerinin ve akademisyenlerin dinlenmesi planlanmaktadır. Yine, alt komisyonun çalışma planına gör e, komisyon sığ ınm acı kamplar ına da önümüzdeki zamanlar da ziyar etler gerçekleşt irecektir. 12 Eylül sonr ası kurulan Diyarbak ır 5 no.lu C ezaevi Alt Komisyonu ise ilk toplant ısını yar ın saat 10.00’da gerçekleştirecektir. Bu toplant ıda, Diyarbakır Cezaevinde kalm ış bulunan hükümlüler den 3 kişinin tanık lığ ına başvurulacakt ır. Aynı zamanda, o döneme ait bilgi ve belgelerin Kom isyonumuza gönderilm esi hususunda ilgili bakanlık lar la yazışmalar yapılacakt ır. Son olarak, Bat ı Ülkelerinde İslam Düşmanlığ ını İnceleme Alt Kom isyonu üyelikler i için Ardahan Millet vekilimiz O rhan Atalay, Bursa Millet vekilimiz İ smail Aydın, İstanbul Milletvekilimiz Hulusi Şentürk, Sakarya Millet vekilimiz Ali İ hsan Yavuz, İstanbul Milletvekilimiz Mahmut Tanal, Kars Millet vekilim iz Ayhan Bilgen ve Osmaniye Millet vekilim iz Ruhi Ersoy Bey belirlenmişt ir. Komisyon önümüzdeki günlerde çalışmalar ına başlayacakt ır. H ayır lı olsun. Komisyonum uzda ayr ıca bugün it ibarıyla başvuru sayısı 445’tir. Bu başvurular ın 210 adeti Kom isyonumuzca işleme alınm ışt ır, diğerleri de yasal süresi içinde cevaplanacaktır. Şimdi, asıl gündemimize geçiyorum. B asın mens uplar ına da teşekkür ediyorum. Kendiler ine rica etsek, art ık toplant ım ızı bundan sonra kapalı olar ak sürdüreceğiz. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Açık olabilir, ben r ahatsız olmam. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sayın Başkanım, yanlış if ade ol madı m ı acaba, kapalı oturum... T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 3 BAŞKAN – Yok, anlaşıldı o , yani sonuçta görsel basın için, yazılı basın burada bulunacak. Şöyle yapalım: O zam an, Sayın Başbakan Yardımcım ızın sunum undan sonra, tart ışmalara geçmeden önce inş allah şey yaparsanız iyi olur. Z aten yazılı basın bulunuyor, orada bir pr oblem yok. II.- KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ A) Kanun Tasarı ve Teklifleri 1.- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarısı (1/596) BAŞKAN – Evet, gündemimizde, ( 1/596) esas numaralı Türkiye İnsan H aklar ı ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasar ısı bulunmaktadır. Söz konusu kanun tasar ısıyl a , mevcut Türkiye İnsan Haklar ı Kurumunun kurumsal kapasitesinin güçlendiriler ek etkinliğinin art ır ılm ası, ayr ımcılık yasağı ve eşit muameleyle ilgili temel yasal çerçevenin ve kuru msal yapının düzenlenmesi, işkence ve kötü muameleye karşı ulusal önleme mekanizması olarak belirlenen kurumun etkinliğinin ve işler liğinin art ır ılması öngörülm ektedir. Tasar ının tümü üzerindeki görüşmelere geçiyoruz. Tümü üzerindeki görüşmeler kapsam ında ilk sözü, Hükûmet Temsilcisi, Başbakan Yardımcım ız Sayın Lütf i Elvan Bey’e ver iyor um. Buyurun Sayın Başbakan Yardım cım. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Başkan, Komisyonum uzun çok değerli üyeler i, sivil toplum kuruluşlar ım ızın, yine ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ım ızın, basınım ızın çok değerli t emsilcileri; hepinizi sayg ıyla selamlıyorum. İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurumu Kanunu T asar ısı’yla ilgili sizlere bilgi vermek üzere söz alm ış bulunuyorum. Müsaade ederseniz, kanun tasar ısına geçmeden önce çok genel ola rak, hem dünyadaki gelişmeler hem de... BAŞKAN – Biraz daha sesli veya mikrof onu yanaşt ır alım. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) –...insan haklar ı konusunda da bazı düşünce ve duygular ım ı da tabii sizler le paylaşmak istiyorum. Dünyada gerçekten çok hızlı bir değişim ve dönüşüm süreci yaşanıyor. Bu değişim ve dönüşü m sürecine ayak uyduran ülkeler in, kurumlar ın gerçekten, hem yaşam standart lar ı açısından, temel hak ve hürriyetler açısından, büyüme, gelişm e, kalkınm a açısından sürdür ülebilir bir yapıda olduğunu görüyoruz ancak tabii ki bunlar ın tamam ının gerçekten bir ref orm ajandanız olması hâlinde ve bu ref ormlar ın süreklilik arz etmesi hâlinde gerçekleşebileceğini düşünüyor uz. Dolayısıyla, bizim de ref orm ajandam ızda bulunan hususl ardan bir tanesi ki bu hem Avr upa Bir liği müktesebat ına uyum çerçevesinde yapmam ız gereken bir düzenleme hem de Avrupa Bir liği vize muaf iyet i çerçevesinde , haziran ayında vize muaf iyet inin pilot uygulamalar ına ve ekim ayında da tam manasıyla vizesiz bir ge çişe imkân sağlamak açısından mart sonuna kadar gerçekleştirmemiz gereken ... Çünkü takvim imizi o ş ekilde ayar ladık ki tabii ki bu yüce Meclisimizin takdir idir ama böyle bir pr ogram ım ız var ve biz bu çerçevede çalışmalar ım ızı açık çası yürüttük ve böyle bir tasar ıyla sizler in huzuruna geldik. Bugün, açıkçası modern dünyada insan haklar ı , demokratik hukuk devlet inin ruhu olarak nitelendirilmektedir ancak insan haklar ı t ek bir kültürle , belir li bir zaman ve mekânla sınır landır ılam ayacak kadar köklü ve evrensel bir değerdir. Şunu açıkça if ade etmeliyim ki bu topraklar ın, bu halk ın tar ihini bilenlerin gerçekliğin i teslim edecekleri gibi, insan haklar ı bizim medeniyetim izin de r uhudur, özüdür. Nit ekim, Mevlâ na, daha 13’üncü yüzyıl da, insan haklar ı ihlaller ine engel olmak için, yönet icilere ve hâkimlere yönelik mektubunda, bir bireyin hakkını ihlal etmenin bütün insanlığ ın hakkını ihlal etmek olduğunu, bir bireyin hakkını korumanın t üm insanlığ ın hakkını korumak olduğunu hat ırlat ır. Yine, Osmanlı Devlet i’nin kurucusu T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 4 Osman Gazi’nin Hocası Şeyh Edebali “ İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.” if adesini kullanm ış ve bu uyarıyı yapm ışt ır. Günümüze geldiğimizde ise insan haklar ı hukuku İkinci Dünya Savaşı sonrasında somut laşm ış ve maddi bir şekle kavuşmuştur. Evrensel düzeyde Bir leşm iş Milletler, bölgesel olar ak ise Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği düzeyinde insan haklar ı koruma mekanizmalar ı oluşturulmuştur. İnsan Haklar ı ihlallerini izlemek ve bu alanda görüş bildirmekle görevli ulusal insan haklar ı kurumlar ı ise 1990’lı yıllar ın başından itibaren ortaya çıkm ışt ır. 1993 yılında Par is İlkeleri’nin deklare edilmesinden sonra ulusal düzeyde bu kurumlar ın yerleşmeye başladığ ı gözlenmektedir, hatt a bölgesel olarak Avrupa Birliğinde birlik düzeyinde bir “AB Temel Haklar Ajansı ” adı alt ında müstakil bir kurum oluşturulmuştur. Ayr ımcılık yasağ ının ve eşit muamele ilkesinin temel insan haklar ından olduğu düşünülerek ayr ımcılıkla mücadele de genelde bu kurumlar ın bünyesinde ele alınmaktadır yani insan haklar ı kurumlar ının bünyesinde de ayr ım cılıkla ilgili husus ele alınmaktadır. Hem Avr upa Bir liği düzeyinde hem de ulusal düzeyde hakim yönelim, ayr ımcıl ıkla mücadele kurulu gibi bağ ımsız bir kurul olmak yerine , bunu, hâlihazırda mevcut olan ombudsman veya ulusal insan haklar ı kurumlar ının bünye sine eklemek olmuştur. Fransa, İngiltere ve Hollanda bunun en yeni örnekler idir. Nitekim, Hollanda İnsan Haklar ı Kuruluşuna Dair Kanun’un açık layıcı raporunda mevcut trendin , ayr ım cılık la mücadele kurumlarının yetkiler inin insan haklar ı kurumlar ınca yürütü lmesi olduğu belirt ilmişt ir. İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumuna yönelik ise -müsaade ederseniz, çok genel olar ak sunumda da göreceksiniz- tasar ının amacını, kurumsal yapıyı sizler le paylaşmak istiyorum. Tasar ının amacı, Türkiye’nin uluslar arası yükümlülükle r i ve Avrupa Bir liği süreci bak ım ından önem taşıyan, birbir leriyle bağlant ılı 3 alanı tek bir kurumsal çat ı alt ında toplamaktır . Bunlar , insan haklar ının korunması ve geliştir ilm esi, ayr ımcılıkla mücadele ve eşit muamele hakkı, diğeri ise işkenceye ve kötü muameleye karşı mücadele. Bu 3 alanda İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumuna kapsam itibar ıyla görev ver ilmiş durumdadır. Mevcut İnsan Haklar ı Kurumuna bakt ığ ım ızda sadece insan haklar ına yönelik bir yet kisi olduğunu görüyoruz. Yine, Bakanlar Kurulu karar ıyla , ulusal önleme mekanizması olar ak bu kuruma böyle bir görev ver ilmişt ir ancak yasal bir dayanağ ı bulunmamaktadır, sadece Bakanlar Kurulu kararıyla böyle bir yetki verilmiştir. İşte, bu tasar ıyla da ulusal önleme mekanizm ası görevi de yine bu kuruma ver ilmi şt ir. Bu süreçte, Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu taraf ından çalışılm akta olan değişiklik taslağ ı, yine, İçişleri Bakanlığım ızın ayr ımcılık la mücadele ve eşit lik kanun taslağ ı, Avr upa Bir liği müktesebat ı çerçevesinde AB dir ektif leri, y ine, Bir leşm iş Millet ler Paris Prensipler i ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler in örnekleri dikkate alınm ışt ır ve bu dikkate alınan hususlar çerçevesinde de en son Ref ormlar ın Koordinasyonu ve İ zlenmesi Kurulunda bu tasar ım ız değerlendir ilm iş ve son şekli ver ilm iştir. Toplam 30 madde m iz var. Biraz önce if ade ett im, amaç, kapsam ve diğer hususlar, bur ayı da geçelim isterseniz ar kadaşlar. Evet, şimdi, eşitlik ilkesi ve ayr ımcılığ a yönelik olarak kanunun içeriğine baktığ ım ızda, hukuken tanınm ış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşit liğ i n ve ayr ımcılığ ın önlenmesini amaçladığ ım ızı görüyoruz. Yine, eşit lik ilkesi ve ayr ımcılıkla mücadeleye yönelik temel ilkeler imizi... MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sayın Bakanım, özür dilerim , eksiklik olmaması açısından Başkanım ; orada, 3’üncü maddedeki eşit l ikte, hem Anayasa’m ızda hem Ceza Kanunu’muzun 122’nci maddesinde “mezhep” kavr am ı olduğu hâlde burada koymam ışsınız. LGBT ayr ım ı yok, azınlık ayr ım ı ... Bu, bilinçli olar ak mı yoksa gözden mi kaçm ış? T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 5 BAŞKAN – Şimdi, Mahmut Bey, am a bak ın, böyle yaparsanız b asını çıkarmak zorunda kalır ım yani lütf en. Şimdi konuyu şey yapsın, zaten sizlere söz ver eceğim; siz el kaldırdınız, şimdi sizlere söz vereceğ im ama şimdi tart ışmalara girmeyelim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Tart ışmaya girmiyor uz Sayın Başkan. Yani, Sayın Bakan, bu, aynı konuya geldik, başka bir yere gitmiyor uz. 3’üncü madde... BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mer sin) – Şimdi, müsaade ederseniz ben sunumu yapayım. S unum u yapt ıktan sonra elbette sizler de doğal olar ak - söz alacaksınız, düşünceler inizi, duygular ınızı if ade edeceksiniz, bana soru soracaksınız, o sorular ı cevaplandır acağ ız elbette. Yine, burada tabii ki kanunda sayılan aşağ ıda ki temel f iiller e karşı sürdürülebilecek olan hususlar, bu ; cinsiyet, renk, dil, din, inanç, f elsef i, siyasi görüş, ser vet, doğum, medeni hâl gibi hususlar yer alıyor. Biz bunu belirlerken tabii ki bir taraf tan Avrupa Konseyi, Avr upa Bir liği m üktesebat ı, Bir leş m iş Millet lerin o ilgili Paris Prensipleri, tüm hususlar ı dikkate alarak ve ülke örnekler ini de dikkate alar ak böyle bir düzenlemeyi eşitlik ve ayr ımcıl ık ilkesi çerçevesinde gerçekleştirdik. Yine, yasama ve yargı yetkiler inin kullanılmasına ilişkin işlemler , Hakimler ve Savcılar Yüksek K urulu kararlar ı ile Anayasa’nın yarg ı denetim i dışına bır aktığ ı işlemleri de k apsam dışı olarak yer aldı. Burada hem tüzel kişilere hem de gerçek kişilere başvuru imkânı da sağlandı. Bu n asıl ve ne şekilde sağlandı, onla ilgili de müsaade ederseniz biraz bilgi vermek ist iyorum. Bir incisi: Ayr ımcılık la mücadeleye yönelik hem bireysel başvuru hakkı ver iyoru z hem de İnsan Haklar ı Kurumuna resen inceleme hakkı ver iyor uz. İkincisi: Bu, ulusal önleme mekanizması olarak , işkenceye ve kötü muameleye karşı m ücadelede ise yine hem bir eysel başvur u hakkı hem de resen inceleme hakkı ver iliyor. İnsan haklar ı konusunda ise , biliyorsunuz, kamu kurum ve kuruluşlar ım ız çerçevesinde işlenen insan haklar ı ihlallerinde ombudsmanlık m üessesesi kuruldu. Dolayısıyla, ombudsmanlık müessesesinin bu f iili, bu çalışmayı yürütmesi nedeniyle İnsan Haklar ı Kurum unun bu yetkisini kaldırdık açıkçası. Böyle bir mükerrerlik söz konusu oluyor idi ki bunun da olumsuz sonuçlar ı geçtiğim iz dönem lerde yaşandı. İnsan Haklar ı Ku rumunun alm ış olduğu bir karar ile ombudsm anlık kurumunun alm ış olduğu karar birbir iyle çelişebil iyor, çelişik bir durum söz konusu olabiliyor. Dolayısıyla, ombudsmanlık kurumumuz , özellikle insan haklar ına yönelik bireysel başvuruyu kabul edecek. Dolayısıyla, burada İ nsan Haklar ı Kur umumuza resen inceleme yapma hakkını burada veriyoruz. Şimdi, ayr ımcıl ığ ın türleri, AB m üktesebat ına ve Avrupa Konseyi tavsiyelerine uygun olar ak belir lenmiş durumda. Ayr ımcıl ık iddiasında bulunanlar ın bu nedenle maruz kaldık lar ı olumsuz muameleler in de ayr ımcılık teşkil edeceği yine hükme bağlanm ışt ır. Buradan neyi kast e diyoruz? Eğer her hangi bir vatandaşım ız “Bana ayr ım cılık la mücadele yapıldı.” şeklinde herhangi bir başvuruda bulunduğunda, eğer “Siz bu kuruma , ayr ımcılık la mücadele ett iniz, buraya başvurdunuz.” diyer ek ayr ıca bir ayr ım cılık yapılması hâlinde de yine kur ul ve kurum bu konuda yetkili olacak. AB müktesebat ında ayr ımcılık yasağ ına ilişkin olarak kamu ve özel sektörü de kapsayacak şekilde 3 ana kategori bulunuyor. Bunlar: Mal ve hizmet lere erişim, sosyal hizmet lere erişim, ist ihdam alanlar ı. Yine, Avrupa Bir liği uygulamalar ına ve bununla ilgili diğer ülke örneklerine baktığ ım ızda da 3 ana çerçevenin oluşturulduğunu görüyoruz. Tasar ı, bu her 3 kategoride de ayr ımcıl ığ ı yasaklamaktadır. Bu alanlarda hangi tür uygulamalar ın ayr ımcılık sayılamayacağı ise yine yasa tasar ım ızda yer almaktadır . T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 6 Kurumun statüsüne gelince. Türkiye İnsan Haklar ı Kur umunun mevcut statüsü yle aynı şekilde düzenlenm iştir, b u konuda herhangi bir değişikliğe gidilmemişt ir. Özel bütçeli bir kuruluştur. İdari ve mali açıdan özerk, kamu tüzel kişiliğini haiz ve Başbakanlık la ilişkili bir kuruluş olarak belir lenmişt ir. Kurumun görevler ine bakt ığ ım ızda, Bir leşm iş Millet ler Paris İ lkeler i’nde belirt ilen ve uluslararası alanda benzer kurumlar taraf ından yerine getirilen tüm işlevleri üstlenebilmekte dir. Eğitim ve bilinçlendirme f aaliyeti , ki Avr upa Birliğinde ağ ır lıklı olar ak bu alana bu tür kur umlar ın yöneldiğini görüyoruz, e ğ itim ve bilinçlendirme f aaliyet ler inin oldukça yoğun olduğunu biliyor uz. Yine, mevzuatla ilgili görüş ve öner ileri bildirme, görev alanındaki uygulamayı izleme ve r aporlama, ulusal önleme mekanizması sıf at ıyla denet im ve inceleme f aaliyetlerinde bulunma, başvuru üzerine veya resen özel inceleme yapma yetkiler ine sahip. Kurulun oluşumuna baktığ ım ızda, Kur ul üye sayısı 11; Bakanla r Kurulu taraf ından 8 üye, Cumhurbaşkanım ız tar af ından ise 3 üye atanması öngörülmüştür. Başkan ve İkinci Başkan Bakanlar Kurulu taraf ından görevlendir ilebilecek tir. Üyeler in görev sür esi dört yılla sınırlıdır. Arka arkaya iki dönem görev yapanlar bir dönem geçmeden üyelik yapamayacaklar dır. Kurul üyeliği şartlar ına bakt ığ ım ızda, 657 sayılı Kanun’daki genel şartlar ı taşımasını öngörüyoruz. En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmasını öngörüyoruz. Yine , kurumun görev alanındaki konularla ilgili çalışmala r olması, bilgi ve deneyime sahip olması gerekiyor. Kamuda veya özel sektörde on yıl hizmet te bulunması, kurumun görev alanına giren konularda bilgi ve deneyim i bulunanlar ın çoğulcu bir temsili olması gerektiğini yine yasam ızda açıkça if ade ettik. Buradaki anlam ı şu: Burada, bir incisi ayr ımcılık la ilgili bir husus var, ikincisi insan haklar ına yönelik bir konumuz var, üçüncüsü ise işkenceye yönelik bir düzenlemem iz var. Bunun dışında, engelliler, kadınlar gibi t oplumun değişik kesimler ine yönelik dikkat edilmesi gereken, üye atanırken göz önünde bulundurulması gereken hususlar var. Bunlar ı da bulunduran bir yapıda bu atamalar ın gerçekleşt ir ilmesi öngörülmüştür. “Başkan ve üyeler süreler i dolmadan hiçbir şekilde görevlerinden alınamazlar .” Yine, bu yasa gereği, t asar ım ız gereği. İkinci görev yasağ ı söz konusu. Herhangi bir kurumda yani İnsan Haklar ı Kurumu dışında her hangi bir yer de çalışamayacak. Üyelik sonrası önceki memuriyetlerine dönüşlerindeyse güvence sistem ini devr eye sokuyoruz, özlük haklar ını da kor uyoruz. Soruştur ma izinleriyse Başbakan veya görevlendireceği bakan taraf ından yapılacakt ır. Evet, kurulun görevlerine bakt ığ ım ızda, karar organı olarak kurul bireysel başvurular ı ve resen yapılan incelemeler i karara bağlamak, inceleme ve başvurular da uzlaşma sürecini sonuçlandırmak, ayr ımcılık yapanlar a para cezası vermek. Ki yapt ır ım uygulaması şu anda Avrupa’nın birçok ülkesinde maalesef yok, sadece tavsiye nit eliğinde kararlar alınıyor. Yapt ır ım birkaç ülkede var, iki veya üç ülkede yapt ır ım uygulaması var. Biz de bir yapt ır ım konulması gerektiğini düşündük ve ayr ımcıl ık yapanlara yönelik de bir para cezası ver ilmesini bur ada öngördük. Kurumun hazır ladığ ı inceleme ve denetim rapor lar ını ve yine , uluslararası iş bir liğine ilişkin hususlar ı karara bağlama k da yine kurulun görevler i arasında. Evet, bur ada, özellikle şu en altta yer ala n if adeyi bir az açmak istiyor um: “Kurul uzmanlaşm ayı sağlamak için daireler ve komisyonlar hâlinde çalışabilecektir. ” Bur adan neyi kastediyoruz? Kastettiğimiz husus şu: 11 üye si var kurulumuzun. Bu 11 üyenin… Çünkü bireysel başvurular ın ne kadar geleceğini bilemiyoruz yani çok yoğun bir bireysel başvuruyla kurum karşı karşıya kalabilir. Böyle bir durum la karşı karşıya kalması hâlinde -ki bireysel başvuru biliyorsunuz, iki alanda başvuru hakkı var; biri ayr ımcılık la mücadele konusunda, diğeri ise işkence ve kötü muamele konusunda - bireysel başvuru söz konusu olabilecek. Dolayısıyla, kurul gerektiğinde ikiye ayr ıl abilecek. İşte 5 kişilik bir grup, kurul üyesi ayr ımcılıkla mücadele konusunda karar verebilecek, 11 kişi adına karar ver miş T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 7 olacak; diğer 5 kişilik grup ise işkence ve kötü muameleye yönelik ikinci bir yönetim kurulu gibi çalışabilecek, onlar da kurul adına karar verebilecek veya eğer kurul o şekilde uygun görüyor sa tüm b u bireysel başvurular ın tamam ı 11 kişilik kurula gelecek. Bu inisiyat if i tamamıyla kurula bırakt ık, böyle esnek bir yapı oluşturduk. Esnek yapı oluştur mam ızın temel nedeni de açıkçası şu an için bu başvurular ın nasıl, ne kadar olacağını öngöremiyoruz dolay ısıyla eğer kurulda bir yoğunluk söz konusu olacak olursa gerekirse kurul ikiye ayr ılabilecek, iki f arklı alanda ayr ı ayr ı karar verebilecek ve bu kararlar da kurulun kararı olarak geçecek. Diğer bir husus ise, yine çok statik, isimleri, tanımlar ı belirle nm iş daireler oluşturmadık. Bunun yerine , yine, 10 adet birim, daire oluşturulabileceğin i… Bu yetkiyi biz kurula veriyoruz; bunu 5 bir im oluşt urur, 6, 7, 8 bir im oluşturabilir. Bu kurumun başında bir koordinatör olacak, bir yönetici olacak. Bu yöneticiye y ine, biz dair e başkanı özlük hakkı vereceğiz ama o bir imin ism ini bizat ihi kurul kendisi belir leyecek. Niye bunu bu şekilde yapt ık? Yani, her bir dair eye “strateji planlama dair esi”, “insan haklar ı dairesi”, “ulusal önleme mekanizması dairesi” gibi daire isimler i de koyabilir dik ve bunlar ın görevler ini teker teker zikredebilir dik ama yar ın neyle karşılaşacağ ım ızı bil emiyoruz, yeni bir daire kurulması gerekebilir, onun için ilave, tekrar bir yasal değişiklik yapılm asın istedik. Görevlerini tanım ladık, ulusal önleme mekanizması olarak, işkenceyi önlemeye yönelik, insan haklar ına yönelik, ayr ımcılığa yönelik tüm görev ve yetkiler ini teker teker saydık ve dedik ki : Kurul bir araya gelsin, kendi yapısını oluştursun. Kurul “Ben 3 dair eyi işkenceye yönelik ayır ıyor um, 3 daireyi insan haklar ına yönelik, 3 daireyi de ayr ımcılık la mücadeleye yönelik kuruyorum.” diyebilir. Yar ın ayr ımcılık la mücadeleye yönelik olarak daha f azla başvuru gelmesi hâlinde 3 olan ayr ımcılık la mücadele dair e sayısını 4’e, 5’e çıkarma imkânını g etiriyoruz, esnek bi r yapı oluşturduk burada. Kurul karar ını ver ecek ve Bakanlar Kuruluna sunacak ve Bakanlar Kurulu kararıyla bu da yür ürlüğe girecek. Başkan ve 3 Başkan Yardımcısı olacak . Daha önceki mevcut , şu anki cari olan İnsan Haklar ı Kurumumuzda sadece 1 Başkan Yardımcısı var, şu anda bu Başkan Yardım cısı sayısını 3’e çık ardık . Bir Başkan Yardım cısı insan haklar ından sorumlu olacak, ikinci Başkan Yardımcısı ayr ımcılıkla mücadele konusunda sorumlu olacak, üçüncüsü d e işkence ve kötü muameleye yöne lik yapılan çalışmalardan sorumlu olacak. Kurumun hizmet bir imler i -biraz önce if ade ettim - kurumun teklif i üzerine Bakanlar Kurulu karar ıyla atanacak dedim. Bunlar ı zikrettim, bunlar ı geçelim isterseniz. Sivil toplumla ilişkileri ise kurumun görev alanı yla ilgili konularda görüş alışver işinde bulunmak amacıyla kamu kurum ve kuruluşlar ı, sivil toplum kuruluşlar ı ve diğer ilgililerden oluşan istişare komisyonu oluştur ulacakt ır. İnsan haklar ı sorunlar ını tart ışmak ve insan haklar ı konular ında bilgi ve görüş alışver işinde bulunmak amacıyla merkezde ve iller de kurum taraf ından istişare toplant ılar ı yapılabilecektir. Başvur ular, ayr ım cılık -bunlar ı if ade ettim ama hızla t ekrar ediyorum yasağ ında kişisel başvuru olabiliyor veya resen olabiliyor. Ulusal önleme mekanizmasında yine kişisel başvuru olabiliyor, resen olabiliyor. İnsan haklar ı ihlallerinde ise r esen inceleme söz konusu olabiliyor. Kuruma her kes başvurabilecek, başvurular ücretsiz olacak. Başvuru öncesinde ilgili taraf tan sorunun çözümü veya ihlalin g ider ilmesi de isteniyor. Telaf isi güç ve imkânsız zar arlar karşısında da bu şart aranmadan başvuru yapılabilecek. Bunu nla neyi kastediyoruz, çok kısaca da bunu özetleyeyim: Herhangi bir vatandaşım ız ayr ımcılığa tabi tut ulduğunu düşünürse önce bu ayr ımcılığ ı yapt ığ ını düşündüğü kuruma başvur acak -bu kamu olabilir, özel olabilir - bir ay süre ver ilecek, bu bir aylık süre içerisinde eğer bir ayr ımcılık söz konusu ise ve bu gider ilmem işse bir ay sonra T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 8 kuruma başvur acak, kurum da bunu üç ay içerisinde net icelendi rmek zorunda. Bunun aşamalar ı da şu şekilde olacak: Önce uzlaşma yöntemi denenecek, taraf lar bir araya getirilecek elbette görüşler i alındıktan sonra. Kamu kurumuysa bu ayr ımcılığ ı yapan kamu kurumunun görüşünü soracak, bu görüş ayr ımcılık yapıldığ ını iddia eden ilgili kişiye verilecek ve daha sonra bir araya getirilecek ve bir uzlaşma mekanizması aranacak. Eğer bir uzlaşma söz konusu değilse, eğer gerçekten savcılığ a intikal etmesi gereken herhangi bir husus varsa doğrudan savcılığ a durumu intikal ettirece k veyahut da bir ayr ımcılık söz konusu ise, bir ihlal yapıldığ ına karar ver mişse kurul da, bu konuda ya uyar ıda bulunacak ya para cezası ver ecek. Kamu kurumlar ında bu ayr ımcıl ığ ın yapılması hâlinde bu ceza ilgili kamu kurumuna ver ilecek, kamu kurumu da bunu ilgili şahsa, kim ayr ımcılık yapm ışsa ona rücu edecek. Özel kesimde ise doğrudan o şirketin sahibi kimse bu ceza ona ver ilecek. Ama burada şunu da if ade edeyim: Eğer, diyelim ki aciliyet arz eden bir durum söz konusu ise, diyelim ki bana ayr ımcılık yapıl dı ve gerçekten zaman son derece önem li, bir an evvel sonucunun alınması gerekiyor, ben son derece mağdurum, bu tür durumlarda da doğrudan İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumuna o kişi başvurabilecek yani açıkçası böyle bir açık kapı da bır ak ıyor uz. Gerçek ve ö zel hukuk tüzel kişiler inin ihlali hâlinde uzlaşmaya gidiler ek… Bunlar ın hepsini anlatt ım. Ceza ise 1.000 lir a ila 15 bin lira arası olacak. İhlalin herhangi bir suç teşkil eden bir hususu olması hâlinde de suç duyurusunda bulunulacak. İspat yükümlülüğü ön emli hususlardan bir tanesi. Burada biz ispat yükünün paylaşt ır ılması ilkesini benimsedik. Buna göre, iddia sahibinin, kuvvet li emar elerin ve karine oluşturan olgular ın var lığ ını ortaya koym ası dur umunda ispat yükünün karşı taraf a geçeceği öngörülmüşt ür bu rada. Yani, eğer bir emaresi söz konusuysa, bir em are var ise, elinde herhangi bir karine oluşt uran bir olgu var ise o zam an karşı taraf , ayr ımcılık yapt ığ ını iddia ettiği taraf ayr ımcıl ık yapmadığ ını ispat etmekle yükümlü olacak. Personel r ejimine baktığ ım ızda ise Kurul Başkanı Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığ ının ek göstergesi olan 7000 ek göstergeye sahip olacak, kurul üyeleri genel müdürlerin yine özlük haklar ına sahip olacak, başkan yar dımcılar ı ise genel müdür yardımcılar ının özlük haklar ına sahip olacak. Kurumda geçici görevlendirme söz konusu olabilecek. Yine, 657 sayılı Devlet Memurlar ı Kanunu’na tabi olmaksızın bu alanda gerçekten uzmanlaşm ış, insan haklar ı konusunda deneyim li, bilgili kişiler de doğrudan, herhangi bir sınava t abi tutulmaksızın kurum taraf ından alınabilecek ancak bu personelin sayısı yüzde 10’u geçmeyecek. Mevcut Türkiye İnsan Haklar ı Kurum una ait olar ak ise personel taşınır evrak hak ve alacaklar ının tamam ı Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumuna devrolacak. Başkan ve üyeler inin görevler i sona erer ermez başkan ve ikinci başkan kalan görev sürelerini başkan müşavir i olarak tamamlayabilecek. Benim sunuşum bu kadar. Ben hepinize çok teşekkür ediyorum Sayın Başkan. BAŞKAN – Sayın Elvan’a teşekkür ediyor uz. Komisyon üyeler imiz ve diğer millet vekillerimizden söz isteyenler e şimdi söz ver eceğiz. İlk önce, Sayın Mahmut Tanal. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Öncelikle, tabii, usul esasın kapısıdır diyor uz; eğer doğru kapıdan girersek var acağ ım ız sonuçlar d a doğru olur, eğer yanlış kapıdan girersek çıkacağ ım ız sonuç da yanlış olur. Bu açıdan, Sayın Başkan, bu tasar ıya baktığ ım ız zaman, Komisyonum uz esas komisyon; tali komisyon Anayasa, Sağlık, Aile, Çalışm a ve Sosyal İşler, Avrupa Bir liği Uyum, Plan ve Bütçe . Takdir edersiniz, İç Tüzük hükümleri uyar ınca bu tali komisyonlar dan da rapor gelmiş olması lazım. Rapor T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 9 geldi mi acaba? Bu raporlar geldiyse bize birer tane sur etini verme imkânınız var m ı? BAŞKAN – Bahset tiğiniz komisyonlar görüşmeyecekler ini if ade ett iler, sadece bir komisyonumuz görüşeceğini if ade etti, o da Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu. Bu komisyonun rapor unun da sizlere dağ ıt ılm ış olması lazım, dağ ıt ılmadıysa dağ ıt alım. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki, özür dilerim, o dağ ıt ıldı. O zaman devam ediyorum kaldığ ım yer den. Bu komisyonlar görüşmeyecekler ine ilişkin yazıl ı beyanda bulundular m ı yani yazıl ı olar ak mı size cevap verdiler? “ Biz görüşmeyeceğiz bu konuyu.” o şekilde mi cevap verdiler. BAŞKAN – Malumunuz tasar ı 28/ 01 yani 28 Ocakta TBMM Başkanlığ ı taraf ından tüm tali komisyonlara da iletildi. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Doğru. BAŞKAN – Dolayısıyla, bu zam an zarf ında kendiler i –zaten on gün yükümlülüğü olduğu için - görüşmedikleri için biz de görüşmeyeceklerine dair durumu bu şekilde tespit e tmiş olduk. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Yani, özür diler im, bu sizin iradeniz mi, onlar ın iradesi m i? BAŞKAN – Hayır, olur mu, onlar ın iradesi. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Yazılı belge var m ı görüşmeyeceklerine ilişkin? BAŞKAN – Bak ın, İç Tüzük’ten bahsediyor u z, siz de devamlı İç Tüzük’ten bahsediyorsunuz, İç Tüzük’teki hüküm gereği on gün içer isinde… MAHMUT TANAL (İstanbul) – Peki, o zaman sizden istir ham ım o komisyonlar ın “Biz bunu görüşmeyeceğiz.”e ilişkin o belgelerinin bir er f otokopiler ini sizden istirham ediyorum ben. Çünkü bunlar yazıl ı cevap ver iyor lar. Yani, evet, görüşmemize engel değil, aynen kat ılıyorum, 23’üncü madde öyle ama netice it ibar ıyla, görüşmeyecekler ine ilişkin eğer varsa size müracaat lar ı sizden bunlar ın bir f otokopisini istiyorum. Yoksa da yoktur. BAŞKAN – Yok, hayır. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Elinizde yazılı bir şey yok. BAŞKAN – Yok. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki. Devam ediyorum ben. Şimdi, biz bur ada, tabii, madem bir kanun yapıyoruz, bur ada gerek Meclis İçtüzüğü hükümleri uyar ınca da bu şekilde, konuyla alakalı olan hükümler de öncelikle Anayasa’ya ayk ır ı m ı, değil mi, bunu da bizim kendi bünyem izde görüşmemiz lazım. Sayın Bakana teşekkür ederim sunum lar ını yapt ılar. Tabii, sunum lar ın içer isine biz baktığ ım ız zaman, aynı zamanda da me vzuat ın içer isinde genelin üzerine bakt ığ ım ız zaman 2’nci maddenin, tanımlar maddesinin bir inci f ıkrasının (g) bendinde kamu görevlisinin tanım ı… Şimdi, kamu görevlisinin tanım ı, Sayın Bakanım, mevcut olan tüm mevzuat ım ızı taradığ ım ız zaman, tüm mevzuat ım ı za baktığ ım ız zaman aşağı yukar ı Ceza Kanunu’nda, Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda, 657’de, tüm mevzuatlar da kamu görevlisinin tanım ı yazılı. O mevzuatlar ın tamam ında kamu görevlisinin tanım ı “kamu f aaliyetler inin yürüt ülmesinden…” ibar esiyle devam eder. Burad a kamu f aaliyetlerinin “f aaliyet” ibar esini kaldırm ışsınız, “kamu hizmet i” dem işsiniz. Her hizm et bir f aaliyet olmayabilir. Bu çerçevede f aaliyet daha geniş kapsam lı, kamu hizm eti daha dar kapsam lı, bu açıdan burada bir yanlışlık var. Devam ediyorum, aynı f ıkranın (i) bendinde “makul imkânlar nispetinde” ibar esi var. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 10 BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Tekrar edebilir misiniz? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Bir inci f ıkranın… BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Faaliyeti anladım ben… MAHMUT TANAL (İstanbul) – Orada da “mali imkânlar” nispetinde geçiyor Sayın Bakanım. Mevcut olan Anayasa’m ızın 65’inci maddesinde sosyal devlet açısından “mali imkânlar” ibaresi orada geçiyor, bu “mali imkânlar” nedeniyle hiçbir işlem yapılm ıyor. Yani, yapılmayacak tüm işlemler de bu kavram ın arkasına sığ ınılacak ve gerçekten ihmal edilecek, yapılm ayacak yani bu “mali imkânlar” nispetini bence burada çıkarmak lazım. Devam ediyoruz, bur ada 3’üncü m adde, bakın. Ben de bunlar ın f otokopiler ini dün çektim, olmazsa bunlar ı si zlere de, Sayın Başkanlığa da takdim edeyim ben. Anayasa’m ızın 10’uncu maddesine bakalım, eşitlik ve ayr ımcılık yasağ ıyla ilgili. Avrupa İ nsan Haklar ı Sözleşmesi’nin 14’üncü maddesi, Avr upa Sosyal Şart ı’nın yalnız, Avrupa Sosyal Şart ı’nda şöyle bir düzenl eme var: Orada maddeler numaralandırma usulüyle g itmiyor, harf usulüyle numaralandırmalar yapılıyo r Beşinci Bölüm ü’nün (e ) maddesinde ayr ımcılık yasağ ı var. BAŞKAN – Sayın Vekilim, çok özür dil iyor um, sözünüzü kesmek istemem, parantez açm ış olayım. Siz maddelere geçildiği zaman söz ist emeyeceksiniz herhâlde anladığ ım kadar ıyla, öyle mi? MAHMUT TANAL (İstanbul) – Genel bir if ade olarak, Sayın Bakan sunuşunu genel yapt ı ya, ben de genele karşılık… BAŞKAN – Yani, maddelere geçtiğim iz zaman da aynı imkâna sahi p olacağ ınızı if ade etmek adına söyledim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Burada Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 26’ncı maddesinde yine eşitlik hükmü var. İnsan Haklar ı Evrensel Bildirgesi’nin 2’nci maddesi ndeki eşit lik maddesi var ve bu, Anayasa’m ızın 10; bunlara komple biz baktığ ım ız zaman, mevcut olan bu eşit lik ilkesi ve ayr ımcılık yasağ ı bu uluslar arası sözleşmelere göre daha dar, daha az kapsamlı, Anayasa’m ıza göre de az kapsamlı. Niçin? Mesela, Anayasa’m ızda mezhep ayr ımcılığ ı ve benzeri nedenler geçtiği hâlde burada tahdidi olar ak tek tek sayılm ış. Kanun yaparken bir, sebepleri tahdid i olarak tek tek sayma yöntemi var, bir de siz tek tek saymadan “ve benzer i nedenler, v e benzer i sebepler” derseniz bu tür eşitsizliği doğuran nedenler in, ayr ım cılığ ı yapılan sebepler in çerçevesini de genişletmiş oluruz. Bu açıdan, bu, mevcut Anayasa’dan daha dar, uluslarar ası sözleşmelerden daha dar, Anayasa’ya da ayk ır ı bir hüküm. Nedir burada somutlaşt ır ırsak? Anayasa’da mezhepçilik ayr ım cılığ ı yasaklandığ ı hâlde, A vrupa İnsan Haklar ı Sözleşmesi’nin 14, Evr ensel İnsan Haklar ı Sözleşmesi’nin 2’nci maddesinde yasaklandığ ı hâlde burada yok. Diğer sözleşmelerin bazılar ında “azınlık” ibar esi geçiyor, LGBT ayr ım ı geçiyor, onlar ın hiçbir isi burada geçmiyor ve 3’üncü maddede “siyasi görüş” denilm iş. Şimdi, siyasi düşünce mi geniş kapsamlı, siyasi görüş mü geniş kapsamlı? Siyasi görüş, siyasi düşünceye göre daha dar kapsamlı Sayın Başkanım. Burada, mesela, yine, aynı şekilde, 3’üncü maddenin (4)’üncü f ıkrasında, “konular bak ım ından ayr ımcıl ığ ın tespiti” deniyor. A yr ımcılığ ın tespit inden ziyade, hani, biz nasıl suç işlemede önleyici polis deriz, bur ada, “ayr ımcılığ ın önlenm esi ve tespiti ” denilemez mi? Yani , burada, önlemek için hiçbir çaba sarf etmeyecek miyiz biz? Bu konuda bu eksiklikler var. 4’üncü maddeye geçiyor uz, orada çoklu ayr ımcıl ık; f erdî ve tekli ayr ımcıl ık anlam ında sık ınt ı var, (f ) bendinde “makul düzenleme yapmama” var. Şimdi, “makul” dediğiniz yerde kaçamak bir olay çık ıyor karşım ıza. Burada işin arkasına işte, ekonomik imkânlar el verdiğinde makul sebepler veya makul düzenleme bu idarenin kaçamak yollar ıdır veya işverenin kaçamak yollar ıdır. Burada açık ve net çünkü T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 11 kanun yapıl ırken kanun yapma teknikler inden bir tanesi de açık, net ve belir leyici olmasıdır, gene l if adeler den kaçınmak lazım. 5’inci maddeye geçiyor uz. Yine, aynı şekilde, (2)’nci f ıkrada, “makul düzenlemenin yapıl masını sağlamakla yükümlüdür.” deniyor. Bu, yine, yor uma muhtaç, kavram net değil, kavram ın net kullanılması lazım. Geliyoruz, İnsan Haklar ı Kurumundan bahsettiniz. Y ani gayet rahat, Sayın Sef er Bey’le bir likte, yine onun Başkanlığ ında İnsan Haklar ı Komisyonu olarak geçen dönemde çalışm ışt ık. İnsan Haklar ı Kurumuna bakt ığınız zaman, üyeler in seçim i, nitelikler i ve vasıf lar ıyla ilgili ayr ınt ılı bir düzenleme olduğu hâlde burada hiçbir ayr ınt ılı düzenleme yok. Yani , burada biz insan haklar ı ve eşit likle ilg ili sanki iş bulamayan insanlar veya siyasi iktidar ın bir “gölge insan haklar ı kabinesi” mi deriz, bur aya bir “paralel yarg ı” m ı der iz, par alel bir yarg ı İnsan Haklar ı Kur umunun alt ında m ı kuruluyor, yoksa paralel bir kurum mu kendine kuruyor? Allah r ızası için ya, İnsan Haklar ı Kurumunun oradaki maddeler ini alıp ni ye buraya yapışt ırmadınız? Bu kanunu da çık aran sizdiniz, vasıf lar ını, nitelik lerini, işte, hangi okullardan mezun, meslek yıllar ı vesairesi ayr ınt ılı bir vaziyette y azıldığ ı hâlde burada maalesef … Yani, o alanda uzman sahibi diye siz şif a hi anlamda dediniz ama maalesef burada o olay geçmiyor. Orada dediniz ki “657’ye t abi olmayan k işiler de alınabilir.” Peki, ben size şunu sorar ım: İdamla yarg ılanm ış olan bir kişi… Hiç kaf anızı sallamayın, orada yasaklamam ışsınız, “657’nin dışındaki insa nlar da alınabilir.” diyorsunuz; sabıkası olan, hırsız olan, yolsuzluk yapan, siyasi suçlu olan, siyasi olmayan, canavarca his lerini tatmin amacıyla insan ö ldüren herkes gayet rahat orada … 657 dışında değil mi o? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – “657 dışında” diye bir if ademiz yok, “657’nin genel şart lar ına tabi” dedik ilk maddemizde. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Üst adım, isterseniz, ben burada sizin ekrana yansıtt ıklar ınız eğer buraya net geçmişse onu ben şu an değil, size onu göstereceğim çünkü ben… BAŞKAN – Ö yle yapsak, madde madde çünkü yani, şu anda… MAHMUT TANAL (İst anbul) – Bitiyor, bit iyor zat en. Yani, bu anlamda, o çok riskli bir olay. Kurumla ilgili önce ikili bir ayr ım yapt ınız, sonra üç lü ayr ım; “Bu kuruma başvuruda bir, ayr ım cılıkla ilgili; iki, işkence ve kötü muameleyle ilgili .” dediniz ama sonradan “insan haklar ı ihlali ” dedin iz. Şimdi, şu anda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru açısından büyük sık ınt ılar yaşanıyor. Nedir bu ? Anayasa’m ızın tanıdığ ı haklar Avrupa İnsan Haklar ı Sözleşmesi’ne göre daha dar olduğu için Sayın Bakan, Avrupa İnsan Haklar ı Sözleşmesi’nden doğan hakla r ı vatandaş Anayasa Mahkemesine bir eysel başvur u için kullanam ıyor. Sayın kurum başkanı da burada, onlar da bu konuda deneyim li. Yani , gerçekten biz ülkede insan haklar ını egemen kılmak istiyor sak, özgürlükleri egemen kılmak istiyor sak burada bu tasar ının ilgili bölümler inde bur adaki müracaat kavram ında Avr upa İnsan Haklar ı Sözleşmesi’nde tanınan haklar la veya bur ada bulunmayan haklarda oraya atıf yapılarak veya onayladığ ım ız, kabul ettiğimiz, yürür lükte bulunan uluslarar ası sözleşmeler e at ıf la da bu daha d oğru olur diye düşünüyorum. Burada, buradaki Başkan ve üyeler in seçim i hususu da var. Değerli Bakanım, şimdi, 8’ini Bakanlar Kurulu, 3’ünü Cumhur başkanı seçiyor; bu, yürütm e organının paralel veya bir yan kolu olmasın ? Ben bunu böyle okuyorum, bu bağ ımsız değil, bu taraf sız değil. Gayet rahat yürütme organının, onun emir ve talimatlar ıyla birlikte olacak ve bur ada “iki dönem ” demişsiniz üst üste. Evet, gelin bunu tek dönem yapın, dört yıllığ ına yapmayın. Yani genel seçim lerin tar ihiyle niye eş güdümlü yapıyor uz ki? Bir seçilen bir daha seçilemesin ki hiç olmazsa siyasi iktidara bağ ımlı hâle gelmesin, orada özgür bir vaziyette, taraf sız bir vaziyette karar verme imkânı sağlanabilsin. İdar i ve mali anla mda dediniz ki “Par is İlkeleri”. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 12 Paris İlkeler i’nde bu se çim in bu şekilde Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanıyla… Bu buna ters düşüyor. Mali ve idari özerkliğ i yok, bu şekildeki düzenlemede. Şimdilik söyleyeceklerim bu kadar, sabr ınız için teşekkür ediyor um, sayg ı ve hürmetler imi sunuyor um. BAŞKAN – Teşekkür ediyor um Mahmut Bey’e. Diğer söz isteyen vekillerim izden… Şimdi, ben tekrar söylüyorum, takdir sizin ama maddelere zaten geçeceğiz, orada da çok daha ayr ınt ılı bir biçimde bunlar if ade edilebilir. MAHMUT TANAL (İ stanbul) – Yani, alt komisyona geçilmeyecek mi? Al t komisyon sivil toplum kuruluşlar ından görüş almayacak m ı? BAŞKAN – Şim di, sivil t oplum kuruluşlar ım ız burada, kendiler i zaten o konuyla ilgili biraz sonra görüşecekler. Ayhan Bey, buyurun… TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI GENEL SEKRETERİ METİN BAKKALCI – Özür diliyorum ef endim, andığ ınız için. Y öntem olarak biz bilmediğim iz için, geçen dönem, örneğin dört yıl önceydi, yine bu mekânlarda, yine Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu Yasa Tasar ısı tart ışıl ırken davet edildik ama Komisyon çalışmasında öyle bir pr ogram yapm ışt ınız ki bizler i ne güzel dinlem işt i o günkü heyet. Bugünkü program ınız… BAŞKAN – Bugünkü programda da aynı şekilde sizleri dinleyeceğiz. Şimdi, vekiller imiz görüştükten sonra… TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI GENEL SEKRETERİ METİN BAKKALCI – Maddelerden f alan sonra m ı, nasıl? BAŞKAN – Hayır, hayır; şimdi, sayın vekillerim iz, Komisyon üyeler imiz söz istediler, onlara söz ver eceğiz, akabinde sizlere söz vereceğiz. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Usul hakkında konuşabilir miyim? BAŞKAN – Ama bir sıralama var, Ayha n Bey bir görüşsün, size de bir az sonra… DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Benim söyleyeceğim usul hakkında. BAŞKAN – Belki Ayhan Bey de usul hakkında konuşacak, ben bilmiyorum ki. AYHAN BİLGEN ( Kars) – Benimki esası, yasanın genel mant ığ ıyla ilgili ama isterseniz, hani acil ve usulse öne alın. BAŞKAN – Buyurun. III.- USUL HAKKINDA GÖRÜŞMELER 1.- Komisyonun çalışma esas ve usullerine ilişkin DURMUŞ FİKRİ SAĞLAR ( Mersin) – Hazır burada sivil toplum örgütler i de varken genel anlam da Sayın Başbakan Yardım cım ız b izi bilgilendir diği gibi, onlar da genel görüşler ini aktarır larsa üye ar kadaşlar ım ızın düşünceleri daha gelişkin olur. O nedenle, bizler in konuşmasından önce sivil toplum örgütlerinin bu konuyla ilgili genel görüşler ini dinlemek isteriz. Usulü öyle devam e ttir elim diye. BAŞKAN – Yani, genel bir kanaat varsa benim açımdan bir mahsuru yok. ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Pardon Başkanım, ben de söz alabilir miyim usulle ilgili? BAŞKAN – Şimdi, Ayhan Bey, siz buyurun da ondan sonr a size vereyim. Şimdi, ben Ayhan Bey’ e sormadım ki usulle mi, esasla m ı… ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Hayır, hayır, aynı konuda söyleyecektim. O sebeple… Biraz önce, toplant ım ız başlamadan önce sivil toplum örgütü temsilcisi arkadaşlar ım ızla da konuşarak Sayın Başkanla paylaşm ışt ım . Onlar ın düşün celer ini öncelikli almanın ben yararlı olacağ ı inancındayım. Çünkü, zannederim, biraz sonra Ayhan arkadaşım ız da… Örneğin, bana söz ver ildiğinde ben de esas olarak bu çalışma yapılırken sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin alınmam ış olmasının önemli T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 13 bir eksiklik olduğunu, hem Par is İ lkeler i’yle ama esas olarak da bizim Anayasa’m ızla ve yöntemle bu tasar ının hazır lanması olgusunun çeliştiğini düşünüyorum. Bu yanıyla ben de destekliyorum. Arkadaşlar ım ızın öncelikle düşünceler ini bizimle paylaşmalar ı hepimiz için yol gösterici olur, hem de bir eksiğin tamamlanm ış olması olur. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Ben söz almak isteyen vekillerim ize söz vereceğim. Akabinde, sivil toplum kuruluşlar ının sözleri, söz alan vekillerim izden sonra… Geri çekebilirler başvurular ını. Geri çekmeleri durumunda direkt sivil toplum kuruluşlar ının temsilciler ine söz veririz. Aksi takdirde vekillerim iz konuşur. Akabinde sivil toplum kuruluşlar ı temsilcilerimize söz vereceğiz. Onun akabinde yine söz alabilirsiniz. Evet, Ayhan Bey, buyur un. II.- KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ (Devam) A) Kanun Tasarı ve Teklifleri (Devam) 1.- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarısı (1/596) (Devam) AYHAN BİLGEN (Kars) – Ben yasanın genel mant ığ ıyla ilgili birkaç şey paylaşmak istiyorum. Bir kere, tabii, daha önce de yani sanır ım Sayın Elkatmış dönem inde çok ciddi bir çalışma yapıldı. Hem ombudsman kurumuyla ilgili hem de insan haklar ı kurumuyla ilgili uluslarar ası iki toplant ı düzenlendi ve bu toplant ılarda dünya deneyim leri bizat ihi o kurumlar ın temsilcileri t araf ından paylaşıldı. Yani, kayg ılar, tecrübe ve nerelerde t ıkandı, hangi kur umlar daha başar ılı, etkili, buna dair çok ciddi bir bir ikim vardı. Ama sanır ım, ciddi bir zaman bask ısı var. Dolayısıyla da bu ref orm takviminin aslında bu yasayla ilgili de yeterince tart ışma yapmadan ve tam da varlık sebebi olan konuyu çözm eden yasalaşması durum unda, belki, evet, bir kurum kurmuş olacağız ama daha kurulur kurulmaz meşruiyeti tart ışmalı ve uluslararası arenada da akreditasyon elde etmemiş bir kurum ortaya çık aracağ ız. Bu çok ciddi bir risktir. Yani, dünyada bu konuda çok sayg ın, çok ciddi tecrübesi olan kurullar var ve bu kurullar Türkiye’de kurulan kurumu eğer yapılanma biçim iyle itibar ıyla o nitelikte görmezse, sonr a o kurull ar da emek sarf edecek insanlar ın da belki çok değerli çalışmalar ı heder olacak. Dolayısıyla da bu akreditasyonu elde etmek ve hem toplumsal meşruiyet i hem uluslar arası meşruiyeti yakalamak açısından ben sadece kurulun oluşum biçimiyle ilgili bir iki şeye d eğineceğim, çok da uzatmayacağ ım. Çünkü, ben de sivil toplum örgütler inin bu konuda dinlenmesini önemseyenlerdenim. Yani, bu “ Paris Prensipler i” diye if ade edilenin -ki önemsendiği zaten Sayın Bakan taraf ından da paylaşıldı, if ade edildi - en temel espr isi bence şu: Yani, bir taraf tan kamu gücünü kullanma yetkisine sahip olmak yani kamu adına, kamu otoritesi adına insan haklar ı ihlaller iyle mücadele etme gücüne sahip olmak ama bir taraf tan da insan haklar ı sorunlar ı tam da devlet ile bireyler arasında, toplu m arasında bir gerilim alanı olduğu için de sivil mant ıkla, insan haklar ı mant ığ ıyl a, özgür lükler ekseninde bir inisiyat if alabilmesini sağlamak yani bu dengeyi sağlamak -kamu gücünün sağladığ ı imkânlarla - ama sivil düşünmenin, özgürlükçü, insan haklar ında n yana düşünmenin zor unluluğunu birlikte sağlamak. Şimdi, kurul üyeler inin oluşumuyla ilgili eğer bu temel espr iyi sağlayacak bir mekanizma kurulmazsa yani tipik bir bürokrasi içer isinde bir ayg ıt, bir mekanizma oluşturma pozisyonu doğarsa bunun en büyük riski insan haklar ının devletleştir ilmesi konusudur. Yani, bu çok köklü bir tartışm adır, burada buna vakit yok. Ama yani insan haklar ı alanını bu kadar devlet in hiyerarşisi, bürokrasisi içer isine dâhil ettiğinizde hem ihlaller le m ücadele mümkün olmaz -büt ün deneyimler bunu göster iyor - hem de bir süre sonra -yani bu kurullar ın varlık sebebi boşa düştüğü için bizim de çok sıkça yaşadığ ım ız - yeni kurullar oluşturma, yeni kurumlar T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 14 kurmaya dair arayışa gireceğiz. Çünkü, iht iyaç çözülmemiş olacak, toplumsal talep devam edecek. Yani, sadece şeyi if ade etmek isterim: Bu kurullar ın oluşumunda iki yöntem mümkün. Bence Türkiye’de insan haklar ı alanında mücadele eden sivil kuruluşlar zat en rüştünü ispat etmiştir yani son derece zor dönemlerde tar af sızlık lar ını, bağ ımsızlık lar ını koruyan bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Bu kurullar ın oluşumunda tabii ki barolar ın, meslek örgütleriyle bir likte insan haklar ı alanında çalışan sivil örgütlerin doğrudan doğruya kendi arasından seçmesi ve sadece prosedürel onay yetkisinin, bel ki Bakanlar Kuruluna ya da yani başka mekanizmalara ver ilmesi söz konusu olabilir. İkincisi de böyle bir yolu yani sağlayabildiğimiz kadar, içinde, sayısal anlamda mümkün olduğu kadar temsil et tirmeliyiz. Üçüncüsü de yani dünya örneklerinden bildiğimiz, Pa r lamentoya, dolayısıyla f arklı siyasi görüşler in temsilini sağ layar ak kurulun taraf sızlığını yani bağ ımsızl ığ ını sivil toplumun sağlaması mümkündür. Taraf sızlığ ını da partiler in temsil haklar ının sağlanması sağlar. Dolayısıyla da ben Bakanlar Kurulunun, Cu mhurbaşkanının değil, sivil toplumun ve Par lamentonun kurulun oluşumunda asıl inisiyat if sahibi olması gerektiğini, bunu önemsememiz gerektiğini, bunu küçük bir ayr ınt ı gibi görmeyip bu kurum un meşruiyet i, varlık sebebi ve bundan sonraki perf ormansı açısın dan önemsem emiz gerektiğini düşünüyor um. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Evet, ben teşekkür ediyorum. Ayşe Acar Başaran Hanımef endi söz istedi, kendiler ine söz veriyor um. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Ben, Ayhan Bey’in konuşmasının bir kısm ını kaçırdım am a beni m en çok merak ettiğim, bu yasanın yapım süreci. Çünkü, bugün Genel Kurulda, mevcut, kişisel verilerle ilgili bir yasa da şu anda görüşülüyor ve incelediğim kadarıyla sadece içer isindeki kişisel ver iler çıkarılm ış, yerine insan haklar ı serpiştir ilerek bir kanun oluşt urulma gibi bir yöntem izlenm iş maalesef . Aslında nereden tutacağ ım ızı bilem iyor uz, çünkü baştan kendisi bile şu anda, onlarca ayr ımcı if adeler, ayr ım cı ter imler, ayr ımcı kurumlar… Aslında kurumun kendisi bile ayr ımcı bir kurum olarak bence tan ımlanabilir. Onun için, bugün gerçekten burada “Acaba bu kanun üzer inden ne kadar konuşabiliriz, ne kadar düzeltebilir iz, nereden tutarsak düzelir?”den ziyade, bence bunun burada hiç tart ışılmayıp direkt tekrar yasanın en başından geri dönüp bu yasanın yap ım aşamasında -belki Ayhan Bey de dile getirmişt ir ama - sivil toplum örgütler inden, bu işte gerçekten çalışan insanlardan görüş, düşünce alarak ve eğer bir kurum kurulacaksa amacına uygun bir kurulun kurulması… Çünkü, bir bakıyoruz, evet, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu bir kurul oluşturuyor ama bu kurulun içerisinde temsiliyet adına hiçbir şey yok. Yani, bakıyorsunuz, orada biz 11 erkeğin aslında kurulda var olabileceğini görüyoruz yani buna dair şu anda tek bir düzenleme yok. ALİ İHSAN YAVUZ ( Sakarya ) – Ama kadın da oluyor. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Kadın olabilir ama olmaya da bilir yani ama… ALİ İHSAN YAVUZ (Sakarya ) – Erkek de olabilir, olmayabilir; kadın da olabilir, olmayabilir. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Ama böyle değil yani bu… BAŞKAN – Bir dakika, bir dakika, lütf en… AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Pardon, müdahale etmezseniz… BAŞKAN – Tabii, buyur un. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Yani, bu kurul aslında bire bir kendisi zat en ayr ımcı bir kurul hâline geliyor. Yani, tamamen erkekler den oluşan bir kurulun kadın haklar ı ya da kadına karşı bir ayr ımcılık la ilgili nasıl bir karar verebileceğini düşünüyoruz ya da diğer temsiliyetler i, düşünürsek eğer? T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 15 Bir bak ıyoruz, yine, bu başvuru şart ıyla ilgili -bizim şeyde de arkadaşlar zat en muhalef et şerhi vermi ş- hangi dillerde başvuru yapılabileceğiyle ilgili şu anda kanunda hiçbir düzenleme yok. Yani, dediğim gibi, aslında kanun baştan aşağ ı, kendisi, ayr ımcılığ ın buradaki vücut bulmuş hâli maalesef . Onun için, bence bunun en başına geri dönüp buradan da hiç b öyle düzeltmeye, yam alamaya çalışmayıp… Aslında şu anda sivil toplum örgütler i de burada. Onlar düşünceler ini daha iyi if ade edebilirler. Bu konuda bizden daha tecrübeli ve bu işte daha çok duyar lı olduklar ı için bence dir ekt başa dönüp “Bir kurum kuralım, hemen m arta yetişt irelim.” gibi bir anlayıştan ziyade gerçekten şu anda mevcut, Türkiye’nin içerisinde bulunduğu durumu da göz önünde bulundurarak her gün binlerce ayr ımcılığ a maruz kaldığ ım ız, binlerce insan haklar ı ihlalinin -bak ın, her gün diyorum yani ben art ık ay dem iyorum - olduğu bir ülke içer isinde bence böyle sadece bürokratik bir kurum kurmak yerine işin özüne uygun olar ak… Eğer Türkiye’yi gerçekten düşünüyorsak ve demokrat ik bir ülke, gerçekten ayr ımcılığ ın olmadığı bir ülke hâline getirmek istiy orsak ona uygun kurumlar ın kurulması için bence çaba sarf etmemiz g erekiyor. Onun için, bu kanunun bence –dediğim gibi- görüşülmesinin bile benim açımdan düzeltilebilir bir yanı yoktur. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Ruhi Bey’e söz ver iyorum. Buyurun Ruhi Bey. RUHİ ERSOY (Osmaniye) – Sayın Bakan, Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyesi arkadaşlar ım, sivil toplum örgütlerim izin değerli t emsilciler i ve değerli katılımcılar; hepinizi sayg ıyla selam lıyorum. Öncelikle, Türkiye İnsan Haklar ı Kur umunun böyle bir niye t le vücut buluyor olması olumlu bir gelişmedir. Partim iz taraf ından da olumlu karşılanmaktadır. Birtak ım tecrübeler den sonra ortaya çık an f iilî uygulamalar ın derli toplu bir kurum taraf ından, kurul tar af ından değerlendiriliyor olabilmesini olumlu görüyoruz . Fakat, bununla beraber, kendi parti AR -GE çalışmalar ım ız üzerinde insan haklar ı ve uluslararası hukukun uzmanı, akademik arkadaşlar la yapt ığ ım ız çalışmalar neticesinde birtak ım madde ve bentler deki bize göre eksik ve telaf i edilmesi gereken konularda Kom isyonum uzun dikkatine sunulan hususlar ı r apor hâlinde hazır lam ış bulunuyoruz. Bunu gerek Komisyon Başkanına gerekse Sayın Bakana, Başbakan Yar dımcısına ve kurumun tüzüğünü hazır layan ilgili kuruluşlara takdim etmek istiyoruz. Burada, 3’üncü madde, 4’üncü m adde, 7’inci madde başt a olmak üzere, 9’uncu maddenin (g) ve (ğ) maddeleri, 11’inci maddenin birinci paragraf ının ( b) bendi ve tasar ının 18’inci maddesinin altıncı par agraf ı olmak üzere özet leyebilir im. Bu değerlendirmeler imizde sonuç hükmü olar ak 5 madded e önerilerde bulunuyoruz. Böyle bir kurumun daha kapsam lı ve sürdürülebilir olabilm esi için kendini sürekli yenilemesi ve bir çır pıda yapıl ıp biten m eselelerin, kurumsal anlamdaki hususlar ın yet erli olmayacağ ını ve gelişmelere göre yeniliğe açık olm ası ger ektiği… Resen araşt ırma yetkisi bu kuruma verilmem eli bize göre, sadece başvuru üzer ine incelemelerin yapılması gerekmeli. Kurum yapt ır ım uygulamamalı, sadece bu ihlallere uğrayan kişiler in yetkili idari yargısal mercilere başvuru ve bu başvurular ın takip sürecini bünyesinde bar ındırmalıdır. Kurum, yarg ısal f aaliyetlerden uzak tutulmalı ve özellikle burada bir eş güdümlü yani -“paralel” if adesini kullanm ak isterken insan, kullanırken bile bir tuhaf oluyor - paralel bir yarg ıya gitmemeli bu meseleler. Yani, d evlet kendi içerisinde, kendi kurumuyla, kendisiyle çelişir birtakım paralellikler oluştur mamalı. Mevcut ve olası Anayasa ve uluslar arası hukuk ihlallerinin önüne geçebilmek için daha detaylı ve kapsamlı bir vizyon ortaya koymalı. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 16 Maddeler bendine geçilir se, maddeler le ilgili öner ilerim izi orada detaylı olar ak vermek istiyorum. Yalnız burada, oralara geçmeden önce bir dakikayla tamamlıyorum. 3’üncü maddede geçen, az önce Sayın Tanal’ın da yapm ış olduğu mezhep uyar ısı, Anayasa’nın 10’uncu maddesinde zaten d aha kapsamlı olar ak var dır. “Yasak” if adesini kullanıyor olmasıyla terim olarak, kavram olar ak “kapsamaz” if adesini kullanmak -Anayasa’daki gibi - daha şık gibi gelebilir diye düşünüyoruz. Zira, “ yasak” if adesinin olduğu yerler de, yasaklara karşı olan bir t epki sanki var da böyle bir ayr ımcıl ık yasaklanıyor gibi bir alg ıya sebebiyet verir düşüncesiyle bu konuyu özellikle burada da dikkatlere sunmak istedim. Diğer if adelerde kullanılan kavram lar, terimler ve ilave edilmesi gereken ya da çıkar ılması gereken ko nulardaki gör üşlerimizi rapor olarak burada çok vakit almamak adına Komisyonumuza takdim ediyor, teşekkür ediyorum ef endim. BAŞKAN – Evet. Zeynep Hanım, buyurun. ZEYNEP ALTIOK (İzmir) – Tüm katılımcılar ı sayg ıyla selamlıyorum öncelikle. Ben de sivil toplu m kuruluşlar ını öncelikli dinlemenin f aydasına inananlardan bir isi olarak sözü maddeler aşamasına bırakmak üzere çok kısaca sadece birkaç konuya değinmek ist iyor um. Öncelikle, kurul temsiliyetinde yer alması gereken STK’lar ın görüşler inin bu tasar ı hazır la nırken alınmam ış olmasını yadırgadığ ım ı ve yanlış bulduğumu söylemek isterim. Üç temel hususa dair görüş bildirmek istiyor um: Kurulun bağ ımsız statüsünü tamamen yit irmiş, kendi iradesiyle dahi toplanm a yetkisi olmayan bir kurul olarak karşım ıza geliyor ol ması, yine, özellikle STK’lar la ilgili yapt ığım ız vurgu açısından da anlamlı. Hukuki müeyyidelerden bağımsız olarak cezai yapt ır ım gücü olan bir kurumla karşı karşıyayız. Dolayısıyl a, burada da sıkınt ılar çıkabileceğini düşünüyorum ve ayr ımcılık la ilgili t anım ın –tekrara da düşmek istemiyor um, diğer vekil arkadaşlar ım da değindiler, o yüzden k ısa k ısa söylüyorum - son derece muğlak oluşu, hatta uygulama alanlar ının da son derece muğlak oluşu sık ınt ılara yol açacakt ır. Sözün özü, hukuk dışı koşullara yol açab ilecek yasal görünümlü bir ihlal kurumuyla karşı karşıya olduğumuzu düşünüyor um. Bu nedenle, maddeler de tek tek bu sık ınt ıları giderebilecek düzenlemeler in yapılm ası talebim izle, şimdilik sözü bitireyim isterim. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hanımef endi siz de söz istem iştiniz herhâlde, buyurun. BURCU ÇELİ K ÖZKAN ( Muş) – Aslında birçok arkadaşım ız değindi, f akat tekrarlamakta f ayda görüyoruz. Mutlak suretle, tasar ının ilgili STK’lar ve tüm kurumlar taraf ından ele alınması gerekiyor. Bunun yan ı sıra, kanun tasar ısının hazır lık sürecinde STK’lar ın ya da diğer kurumlar ın görüşler inin alınmaması bir taraf a, İnsan Haklar ı İnceleme Komisyonuyla da ist işare edilmemiş olması hakikaten kayg ı ver ici. Şimdi, amacın ne olduğu çok önem li yani neyi amaçlıyo ruz bu kurumu oluştururken? Hakikaten, Türkiye’de insan haklar ına ve eşit liğe ayk ır ı yaşanan t üm davranışlara, tüm tutumlara karşılık gelecek olan bir kurumumu mu oluşturmaya çalışıyor uz? Yoksa, yine geçen haf talarda Genel Kuruldan hızlı hızlı geçirdiğimiz torba yasalar gibi, hatta şu anda görüşülen diğer tasar ılar gibi, hani, belli bir am acı olmadan, hızlı bir şekilde “Sadece yetiştirelim, adı olsun ama içi tam anlam ıyla doldurulmasa da olur. Daha sonradan eklemeler le, daha sonradan ortaya çıkacak sorunlar ı tekrardan belki yasalaşt ırm a noktasında yeniden oturur, yeniden konuşuruz, yeniden tart ışır ız” ı m ı acaba amaçlıyor uz diye düşünmeden edemiyorum. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 17 Bu anlamda, özellikle bir noktaya değinmek istiyoruz. Tasar ının 10’uncu maddesinde “Başkan ve İkinci Başkan, Bakanlar Kurulu taraf ından görevlendir ilir. ” Yani, bir kurumdan bahsediyoruz ve bu kurumun adı tam anlam ıyla şu: İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumu. Fakat, İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumunun bu kadar bürokratik, bu kadar Bakanlar, Başbakanlar, Cumhurbaşkanlı ğ ının bask ısı alt ında olması kabul edilebilir değil. Tasar ının ruhuna, tasar ının amacına ayk ır ıdır. Bağ ımsız ve özerk olması gerekir. Tam anlam ıyla insanlar ın, vatandaşlar ın, bu ülkede yaşayanlar ın insan haklar ını özgürce konuşabilecekleri platf orm oluştur maya çalışıyorsak şayet, bu, bağ ımsızl ıktan ve denetim kurumlar ından uzak bir şekilde oluşturulan, ortaya çıkar ılan tasar ının burada konuşulması dahi doğru değil. Elbette ki tüm maddeler üzer inde ayr ı ayr ı görüşler imizi bildireceğiz. Fakat, Sayın Bakanım ız da buradayken - eminim ki diğer sevgili üyelerimizin de görüşler i bu noktadadır - en başına dönülmesi, tasar ı oluşturulurken İnsan Haklar ı Komisyonunun görüşünün alınması ve ciddi bir çalışma yapıl ması, bunun yanı sır a, ilgili STK’lar dan; kadın, gençlik, L GBT kurumlar ından yani bu ülkede gerçekten insan haklar ı ihlali noktasında inisiyat if alabilecek, görüş bildirebilecek herkesin bu çalışmaya kat ılması ve bu çalışmadan sonra tasar ının oluştur ulması ve daha sonr a gündeme alınm ası g erektiğini düşünüyor um. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Evet, ben teşekkür ediyorum. Konuya değinirken başta da belirttiğim gibi, Türkiye’nin en büyük, önem li sivil toplum kuruluşlar ını ve onlar ı temsilen ortak kurumlar ı da biz davet ettik, kendileri zaten söz alacaklar. Bunun ötesinde, konuyla ilg ili görüş belirtmek isteyen sendikalar ım ızı da davet ettik. Arkadaşlar ım ızı dinleyelim, ondan sonra… Şimdi, söz alm ak isteyen sivil toplum kuruluşlar ım ız, sendika temsilciler imiz, kamu kurumlar ım ız, yalnız, sizden şöyle bir istir ham ım olacak. B ir arkadaşım ızın if ade ettiği konuyu aynı şekilde yani başka unsurlar ı varsa tekrar etmeden ele alabilirsek çok daha sağlıklı bir yöntem geliştirm iş oluruz. Bu, istir ham ım çünkü sivil toplum kuruluşlar ım ızda söz almak isteyen birkaç temsilcim iz olabilir. Ş u anda bir kişi evet yani… DURMUŞ FİKRİ SAĞLAR ( Mersin) – Sayın Başkan, geçmeden ben hakkım ı kullanabilir miyim çok kısa olarak? BAŞKAN – Buyurun da yani… DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Geçmeden. BAŞKAN – Eyvallah. Siz söylediğiniz için önceden onlar ı dinl eyelim. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Yani, ben söyledim ama kısa olsun dedim. Bak ın hepimize söz verdiniz. Dolayısıyla, ben de bir şey söylemek istiyorum. BAŞKAN – Ama yani vekillerim izin kendi takdiri. Konuşmak ist iyor larsa ben… DURMUŞ FİKRİ SAĞLAR ( Mer sin) – Tamam, ben bir şey demiyorum, hayır, olması gerekeni söylemiştim usul hakkında. Usul, biliyorsunuz, önceliklidir ve onun üzer inde de karar vermek gerekiyordu ama ben de çok kısa bir şey söyleyeyim, düşünceler imi ortaya koyayım. Bu kurulun doğrudan d oğruya bir kamu kurumu olarak, devlet kurumu olarak teşekkül ettiği açıkça görülüyor. İnsan haklar ı ayr ımcılığ ı gibi çok önemli bir konuda görev yapamayacağ ı düşüncesindeyim, şundan dolayı: Çünkü, ayr ım cılık ve hak ihlalleri daha çok devlet taraf ından veya siyasi yönetim ler taraf ından yapılır. Bu, Volt air e’den beri böyledir ve bunun mücadelesi yapılmaktadır. Şimdi de burada üyelerin teşkiline baktığ ınız zaman -yönetiminden- siyasi yönetim lerin ve devlet in yetkililerinden oluşmaktadır, bir incisi bu. Yapısı s on derece t ehlikelidir. Sadece bir devlet kurumu hâline gelmektedir. Hak ihlalleri ve ayr ım cılıkla ilgili konular ın burada çözüleceği çok görülmemektedir. Öyle ki kendi başkanını, başkan yar dımcılar ını bile seçemiyor bu kurul. Doğrudan doğruya Hükûmet müda hale ediyor başkan yar dımcılar ına bile. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 18 Ayr ıca, Türkiye Büyük Millet Meclisinde İ nsan Haklar ını İ nceleme Kom isyonu var dır yani burası. Bu kurulun bu Komisyonla olan ilişkisi de ne şekilde kurulacakt ır, o da burada görülmüyor. O zaman, bir zaman sonra birbi rler iyle çat ışan kurumlar hâline dönüşebilir. Ben k ısaca bunlar ı söylemek istiyorum. Başta da söylediğim gibi, önce bu yasanın, bu çalışmanın, bu tasar ının sivil toplum örgütlerinden de görüş alınarak ortaya konulması ger ektiği düşüncesindeydim. Bugün bur ada almak önemlidir. Ben bir öner ide bulunmak istiyorum. Sivil toplum kuruluşlar ı görüşler ini aktardıktan sonra, eğer uygun görürse kurul üyesi arkadaşlar ım ız belli bir zaman, kurulu erteleyelim, çalışalım üzer inde ve ona göre gelelim. Çünkü, belgeleri bug ün aldım ben şahsen. Bilmiyorum, bütün arkadaşlar öyle mi. Herkes o şekilde. O nedenle… BAŞKAN – Yok canım, öyle değil ama yani şimdi, biz zamanında gönder dik. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Ben bugün aldım. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Birçoğumuz. BAŞKAN – Hayır ama yani arkadaşlar ınızla görüşeceksiniz onu. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Kime gönderdiniz? BAŞKAN – Yani, danışmanlar niye size bugün vermiş? DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Hayır. BAŞKAN – Bilmiyorum. Evet, teşekkür ediyorum, ben bu konuyla ilg ili tart ışmaya girmeyeceğim. DURMUŞ FİKRİ SAĞLAR ( Mersin) – Bizim arkadaşlar ım ızın tamam ı yasa tasar ısını bugün aldık. Bize sadece bir f öy geldi yani bir yapr akta bugünkü toplant ı ve gündemi geldi. Yani, bunu bize değil de siz kendi sekreter yanıza söyleyec eksiniz. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Komisyon olarak biz tasar ıyı tüm vekiller imiz, tüm Komisyon üyelerim ize gönderdik. Ne zaman gönderdik, tarih olarak da biraz sonra size tarihini de ver ir im. Dolayısıyla, orada siz art ık sorgulamak durumundasınız. Be n STK temsilcilerine… DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Lütf en gönderdikler inizi im za karşılığ ında verin olur mu, öyle olduğu zam an? Çünkü, biz almadık, bizim bütün arkadaşlar ım ız, muhalef ettekiler almadıl ar. BAŞKAN – Tamam, arkadaşlar o konuyla ilgili bir ge tir irseniz ben de… Yani, lütf en, müsaade buyurursanız, evet , STK temsilciler ine söz… ZEYNEP ALTIOK (İzmir) – Yalnız, görüş bildiren komisyonun raporu da az önce hepimize dağ ıt ıldı. BAŞKAN – Zaten az önce geldi, sonuçta az önce. FAT MA BENLİ (İstanbul) – Yok , yeni geldi de… BAŞKAN – Bize de az önce geldi yani. ZEYNEP ALTIOK (İzmir) – Am a onu da okumaya iht iyacım ız var, hep birlikte değerlendirmeye ihtiyacım ız olduğundan… DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Sayın Başkan… BAŞKAN – Bak ın, şimdi, Fikri Bey, STK temsil ciler ini dinleyelim dedik. Yani, şimdi, onlar ı dinleyeceksek müsaade edeceksiniz. Buyurun ef endim. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI GENEL SEKRETERİ METİN BAKKALCI – İzninizle, zaten yazılı olar ak sizler e sunacağ ız. Helsinki Yur ttaşlar Der neği, İnsan Haklar ı Der neği, İnsan Haklar ı Gündemi Derneği. İnsan Haklar ı Araşt ırmalar ı Derneği, MAZLUMDER, Türkiye İnsan Haklar ı Vakf ı, Uluslararası Af Örgütü Türkiye şubesi, böyle yedi kurum olarak biz bugün ilk def a değil, 2009’dan itibaren yedi yıldır yazıl ı olarak bu konula r ı çalışıyoruz. Konuştuğumuz konu sadece yedi yılla da sınır lı değil. “Paris İlkeler i” dediğimiz mesele, Bir leşm iş Millet ler in şu dokümanı 1993 yani biz bu k onuyu yirm i üç yıldır çalışıyoruz. Türkiye’de bu konuda insan T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 19 haklar ından sorum lu devlet bakanlığ ı oldu, komisyonlar oldu. Türkiye insan haklar ı kurumlar ına ilişkin -beni yanlış anlamayın - zaten eğer öyle bir durum olmasa yeni kurum ihtiyaçlar ı, girişim ler i olmazdı. Çok özür diliyorum, çok incitici bir cüm le, insan haklar ı kurumlar ı mezar lığ ına dönmüştü r. Çok çeşitli girişim ler oldu. Biz kamudaki kimi arkadaşlar ım ız da olmak üzere, ya, ne kadar toplandık değil mi, sabaht an akşama? Ve berraklıklar oluşt urduk, mutabakatlar oluşturduk. Kurumdaki arkadaşlar ım ız dâhil olmak üzere çok çalışt ık, kitaplar yazdık , rapor lar hazırladık, bir örneğini size ver eceğimiz, def alarca açıklam alar yapt ık. Sadece dört yıl önce, 2012’de bu Meclis çat ısı alt ında, 18 nisanda… Şu anda Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu diye bir şey var zaten; Sayın Başkan burada, Sayın İkinci Başkan bu rada. Bu kanunun çıkmasından önce yine buralarda konuştuk. 2009’da ulusal program açıklandı 2008’le ilg ili. Sayın Cemil Çiçek bunu açıkladı ve bu ulusal program ın gereği “Türkiye’de ulusal bir Türkiye insan haklar ı kurumu kurulması gerekir.” dedi bu Paris Prensipler i çerçevesinde. Sonra dönemin Sayın Başbakan Yardım cısı Beşir Atalay Meclist e 10 Kasımda bir konuşma yapt ı, 2009’da. 10 Ocak 2010’da odasında çeşit li t oplant ılar yapıldı bütün bu kanun tasar ılar ının gözden geçirilmesine ilişkin, def alarca ya, def alarca. Ne olursunuz, bir derin nef es alın. Ne olmuş peki? Bu “ulusal kurum” denen şey, ne oluyor böyle? Bak ın, sizleri buralara topluyor, evr aklar geliyor, gelmiyor bugün. Bize de dün davet iye geldi zaten. Bak ın, hemen yazıl ı belgemizi de hazır ladık, hemen g eldik, gelir iz. Biz yirmi üç yıldır buradayız, yirmi üç yıldır buna çalışıyor uz. Konumuz insan haklar ıysa değil mi kriter, olası ihlalci devlet görevlileri. İnsan haklar ından, böyle bir şeyden bahsediyoruz. Paris Prensipleri de bunun için zat en. Olası ihlalcinin aynı zamanda koruyucu olma meselesindeki problem i aşm ak için bunu çıkar ıyor. Yoksa her kamu birim imizin içer isinde insan haklar ıyla ilgili değerli kurumlar var; İçişleri Bakanlığ ının içinde var, Jandarm anın içinde var, orada var, burada var. Sivi l kurumlar ın ötesinde yeni bir kamunun içinde bir kurum ihtiyacı yok zaten, herkesin zaten bunu yapması gerekir. Ama şu mesele, yıllar dan süzülmüş tart ışmalar ın sonucunda ortaya çıkan mesele, bunlar ın ötesinde… Ya, olası ihlalcinin aynı zam anda koruyucu ol amayacağ ı durumu karşısında bu çelişkiyi aşmak için iyi niyetli çabalar, iyi niyetli… Kimse kimsenin karşısında f alan değil, sadece Türkiye’yle ilgili de değil. Dolayısıyla, herhangi bir yasa yapma tekniğiyle, ulusal pr ogramda “Avrupa Bir liği müktesebat ı böyle diyor.” diye değil. Veya bu kanun tasar ısı kamuoyuna, bildiğiniz gibi, 11 Ocakta Hükûmet Sözcümüz Numan Bey taraf ından açık landı. Cümlesi aynen şuydu, Numan Bey’in açıklaması, sözlü, canlı cümlesi: Yeni kurulacak Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kur u mu için Avrupa Bir liği müktesebat ından ist if ade edildiğini belirten Kurtulmuş, bu kurumun Avrupa Bir liğinin vize muaf iyet i kapsam ında Türkiye’den istediği gelişmelerden bir isi olduğunu dile getirdi. Hepim iz duyduk. Mesele bir vize muaf iyeti meselesi f alan değil. Mesele bir Avrupa Bir liği müktesebat ı meselesi de değil. Bu ülkede doğduk, bu ülkede yaşıyoruz. Bu ülkede insan haklar ıyla ilgili bu olası ihlalcinin aynı zamanda koruyucu olamayacağı gerçeğini aşacak bir çalışma yapmakt ır. Çok taslaklar çıkt ı. Şu a nda bir kanun var. Bak ın, bu kanun 24 maddedir. Bu kanunla ilgili bir likte çalışıyoruz. 17 m art 2015’te toplant ıya davet ettiler. Ortak çalışma yapalım dedik. Kanun tasar ılar ı hazır lam ışt ınız, taslaklar hazır lam ışt ınız. O taslaklarda biz kam udan ve sivilde n ve üniversite ortam ından insanlar la tek rar tekrar çalışıyorduk. Bak ın, bu 24 maddelik kanun pek çok başka kanun şablonlar ıdır aynı zamanda ama bu kanun taslağ ında da ortaya konmuş. İlk o 5 madde; 3, 4, 5, 6’ncı, 7’nci maddede ayr ım cılık la ilgili daha önc eden bir t aslak da vardı, sunuşlar ı f alan yapıldı. Adlar ını anmayayım yani Sayın Başbakan Yardım cısı düzeyinde sunuşlar f alan yapıldı, ayr ı bir taslakt ı o. Oradan bazı bölümler alınm ış -biraz sonr a arkadaşlar ım ız biraz daha detaylı söyleyecekler dir - bunun içine konmuş, 24 T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 20 maddeden kimiler i elenmiş. Ne olur sunuz, şöyle yapmayın ama yani geçen dönemde de öyle oldu: “E, tamam, Hükûmet 8 belirlemesin de 6 belir lesin. Üniversiteler de 2 belir lesin.” f alan gibi ne olursunuz bir yere gitmeyin. Geçen taslakta da Bakanlar Kurulu atardı başkanı. Sak ın şöyle yapmayın: “Ya Bakanlar Kurulu atamasın da şu andaki kanunda olduğu gibi -değil mi sayın başkanı üyeleriniz atadı- üyeler atasın.” f alan gibi böyle pragmatik dille ne olursunuz yapmayınız. Bak ın, yirmi üç yıldır ya pılanlardan bir başkası t arihe geçer böyle yapmakla. Buradaki cümleler den iki sözcük alıp 3 üyeyi o zaman o atasın - şu andaki kanunda biliyor sunuz 1 YÖK at ıyor, 1 Barolar Birliği kendi içinde seçimle geliyor değil mi, 2 tane Cumhurbaşkanım ız at ıyor, 7 tane de Hükûmet atıyor - bunu 1-2 f alan yapmayın. “Başkanı o seçsin, bu seçsin. Bir de şuraya şunu koyalım.” f alan yok. Bu yasa sonuçta… Bak ın bu süre içerisinde Bir leşmiş Milletlerin bütün ilgili organlar ı 2016’daki ayr ımcıl ıkla ilgili çalışma dâhil, 2005 Ocak taki Birleşmiş Millet ler in Evrensel Gözden Geçirme Raporu dâhil, daha önceki bütün insan haklar ı komisyonu rapor lar ı buralarda, daha önceki Avrupa Konseyinin ilgili bütün bir imleri dâhil. İşkence Önleme Alt Komitesi ekimde geldi değil mi? 9 Ekimde açıklama yı yapt ı alt komitedeki Misyon Başkanı. “ Specif ic low” “Yeni bir yasa gerekir dedi.” değil mi? Alt komite dâhil, Avr upa Birliğinin -o iyi buluruz, bulmayız - iler lem e raporlar ı dâhil, özel raportörler dâhil. Ya def alarca dendi ki: Bu mevcut kanun yapısal ve mali bağımsızlığ ı güvence alt ına almadığ ı için bu yönde bir değişiklik gerekir. Biz dedik, dünya dedi, herkes dedi. Yapılacak iş zaten bu, öyle şekli bir şey değil, 3 üye, 5 üye meselesi değil. Bütçesiyle ilgili - MAZLUMDER’den Ömer arkadaşım ız def alar ca m etinlerim ize soktu onun nasıl olacağına ilişkin - yapısal f onksiyonlar ıyla ilgili bu bağ ımsızlığ ı güvenceye alacak. Üyelik kriterleri, dem in onu diyorum, aman bir yanlış anlama olmasın Mahmut Bey, mevcut kanunda üyelik kriterleri diye bir şey yoktur, onun i çin eleştir iyor uz zaten. Mevcut kanunda da üyelik kriterler i yok, yine soyut cümleler. Yani bir yemek yaparken “Şu f onksiyonlar gerekir, şunlar şunlar.” denir. Ben hekimim “Şu f onksiyonlar.” denir f alan. Mevcut kanunda da yoktu, o yüzden zaten “Bu gözden g eçir ilmeli.” denildi. Ben hatta espri yapm ışt ım, “Ya annem bile aday olmak isteyince…” dem işt im. O da olabilir bir isi isterse ama bir kriterler manzumesi gerekiyor. Yok, mevcutta da yok, bunda da yok zat en. Burada herhangi bir şey yok. Lütf en, isim anmakla olmuyor. İçini hakikat en çok boşaltm ış olduk. Zaten yıllar dan beri… Dolayısıyla izninizle ben başlık başlık, madde madde gitmeyeceğim ama ne görev ve yetkiler i ne üye seçimi ne üyelik kriterleri ne mali fonksiyonu dâhil olmak üzere, izninizle, bu yasa ta sar ısında mevcut kanunun bazı cümleleri bile sanki özenle çekilmiş, çık art ılm ış çağr ışım ı yapacak olan çoğulculukla yine soyut, f lu bir cümle vardı, o bile kalkm ış oradan. Bir güvence teşkil etmiyordu o ama hiç değilse “Böyle bir şey f alan.” Deniyordu, “ka dın dâhil olmak üzere bir şey” diyordu. Şimdi onu da dem iyordu zat en. Mevcut kanundan da öyle olabilecek bir şeyler de çıkart ılm ış, elimizde böyle bir şey var. İzninizle hürmetsizlik addedilmesin am a hayattaki insan haklar ına çok hürmetsiz davr anm ış oluruz . Bunda ısrar etmeyin ne olursunuz. Siz ne güzel kurumlar ım ızı gezdiniz, Sayın Başkan teşekkür ediyoruz huzur da da ama orada da konuştuğumuz gibi ya ne olurdu sanki “Böyle bir şeyler düşünüyoruz.” f alan… Yapabilirdik yani dünkü bu yazılı davetinizin yanı s ıra şu taslağ ı bulduk, bir yer ler den bulduk taslağ ınızı, okuduk f alan, dün göndermenin öncesinde de bulmuştuk. Size izninizle arkadaşlar ım ız zaten bölümler i itibar ıyla istediklerini ekleyecekler. Biz böyle bir dosyayı sunacağ ız. Bu küçücük dosyadır, Türkiy e'deki insan haklar ı acı şeyler ini gidermeye yönelik basit küçük bir şeydir, yoksa kitaplar ı klasörleri hepsi var, istediğiniz zaman getirir iz. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Tam 16.50’de devam edeceğiz. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 21 On beş dakika ara veriyor um. Kapanma Saati: 16. 3 4 İKİNCİ OTURUM Açılma Saat i: 16.53 BAŞKAN: Mustaf a YENEROĞLU (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Fat ma BENLİ (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şenal SARIHAN (Ankar a) SÖZCÜ: Leyla ŞAHİ N USTA (Konya) KÂTİP: Ayhan BİLGEN (Kars) -----0----BAŞKAN – Evet, toplant ım ıza devam e diyoruz. Evet, sivil toplum kuruluşlar ım ızdan… Buyurun, ilk önce kendinizi bir takdim edin, ondan sonra… İNSAN HAKLARI DERNEĞİ GENEL BAŞKANI ÖZTÜRK TÜRKDOĞAN – Sayın Başkan, Sayın Kom isyon üyeleri; burada bulunan herkesi İ nsan Haklar ı Der neği adına sayg ıyl a selamlıyorum. Ben Metin Bey’in bırakt ığ ı yerden devam edeceğim, çok f azla tekrara düşmeyeceğim. Birkaç hususun alt ını çizmek istiyorum. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. İNSAN HAKLARI DERNEĞİ GENEL BAŞKANI ÖZTÜRK TÜRKDOĞAN – Kamuda insan haklar ı alanındaki kur umsallaşmayla ilgili tart ışmalar ım ız yeni değil, çok uzun. Bizim bu konudaki ortak görüşümüz şu: Biz bu şekilde üç değişik f onksiyonu bir arada yerine getir ecek bir kurum oluşturmak yerine, ayr ı ayr ı bu kurumlar ın oluştur ulması gerektiğini hep if ade ettik ve yıllarca da bu f ikrimizi savunduk çünkü kamuda - Met in Bey’in de bir az önce dediği gibi - olası ihlalciliğin devlet olduğu düşünüldüğünde bu tecrübenin ayr ı ayr ı kurumlar la oluştur ulması ve neler yapabileceklerinin görülmesi gerekir. Çünkü iyi bir kurum b aştan kurulamazsa, güçlü bir kurum kurulamazsa Hükûmete karşı, devlet organlar ına karşı etkili söz söyleyecek bir tar zda kurulamazsa, ar açsallaşır, kendinden beklenen görevleri yer ine getiremez ve bu özellikle hem ülke içerisinde hem de uluslararası alanda insan haklar ının korunması noktasında zayıf bir noktaya düşebilir. Bu büyük bir handikapt ır. Bu nedenle biz özellikle işkenceye karşı sözleşm enin seçmeli protokolü ekseninde oluşturulması gereken ulusal önleme mekanizmasının mut laka ayr ı olması, ayr ı kurulması gerektiğini if ade ediyoruz. Ayr ımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu zat en en başından beri hep ayr ı olar ak ön görülmüştü ki aslında bu konuda biliyorsunuz uluslarar ası alanda da sözleşmeler ayr ıdır zaten yani işkence sözleşmesi de ayr ıdır, ırkçılık ve ayr ımcılık la mücadeleyle ilgili sözleşmeler de hep ayr ıdır, Bir leşm iş Millet ler in ve Avrupa Konseyinin bu konudaki komiteler i de hep ayr ı ayr ı çalışır. Dolayısıyla, bunu mutlaka göz önüne almak gerekir. Bu nedenden dolayı daha baştan biz bu tar z bir üç f onksiyonun tek bir kurum çatısı alt ında birleştir ilerek f aaliyet yürütmesinin doğru olmadığ ını ve bu nedenle de geri çekilmesi gerektiğini if ade etmek istiyoruz. Sayın Başkan, bir başka nokta şu: Biraz önce if ade ettim. Gerçekten güçlü bir kurum oluşturma k gerekiyor. İnsan Haklar ı Derneğinin Başkanı olarak inanın şu anda ruh hâlim hiç iyi değil yani yaşanan ihlaller nedeniyle sık sık başvur u alıyorum. Gerek kamu idareciler iyle görüşme noktasında hem de yarg ı organlar ına bu ihlalleri taşım a noktasında yoğun bir f aaliyet içer isindeyiz. Bak ın, biz dönem dönem sizin Komisyonunuza başvuru yapıyoruz, Türkiye İnsan Haklar ı Kurumuna başvuru yapıyoruz ama bazı başvur ular ım ız noktasında istediğimiz sonuçlar ı alam ıyor uz, daha et kili olmanızı ist iyoruz. Bu bizim ist eği miz çünkü inanıyoruz ki İnsan Haklar ı İnceleme Komisyonu daha etkili olursa, Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu daha etkili olursa belki sonuç alabiliriz. Örneğin, Türkiye İnsan Haklar ı Kurumuna T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 22 İmralı Adası’na gidişle ilgili bir talebim iz var çünkü şu anda ilgi li sözleşme ve Bakanlar Kurulu karar ına göre Türkiye İnsan Haklar ı Kur ulu bir karar alır sa Türkiye'de hiç kimse onun İmralı Adası’na gitmesine engel olamaz. Sözleşme ve Bakanlar Kurulu karar ı bunu emrediyor ama anladığ ım kadar ıyla kurulumuz bu konudaki f iilî engeli aşabilmiş değil, ben böyle düşünüyorum en azından. O nedenle güçlü bir kuruluş, güçlü bir kurum oluştur mak gerekiyor. Şu anda sokağa çıkma yasağ ının devam ettiği ilçeler bazında komisyonlar ın ve kurullar ın gitmesiyle ilgili yapt ığ ım ız başvurular var ama gidemiyor. Evet, çat ışma bölgesine kimse gidemez, oper asyon bölgesine gidemez. BAŞKAN – Ö ztürk Bey, konuyla ilgili müsaade… İNSAN HAKLARI DERNEĞİ GENEL BAŞKANI ÖZTÜRK TÜRKDOĞAN – Hemen konuya bağlıyorum. Yani, oluşturacağ ım ız kurumun ve oluşturaca ğ ım ız kurulun güçlü olması gerekir, bağ ımsız olması gerekir, etkili olması gerekir, Hükûmetten ve devletten gelebilecek telkinlere karşı dirençli olması gerekir. Bunu if ade etmek istedim. Yazılı görüşler imiz var. Dinlediğiniz için teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Evet, ben teşekkür ediyorum. Sivil toplum kuruluşlar ım ızdan, buyur un Hanımef endi. İNSAN HAKLARI O RTAK PLATFORMU GENEL KOORDİNATÖRÜ FERAY SALMAN – Hepinizi, bu kurulun etraf ında, masanın etraf ında bulunan herkesi sayg ıyla selam lar ım. İnsan Haklar ı Ort ak Platf ormu insan haklar ı örgütler inin kurduğu bir platf ormdur, 2005 yılından beri de çalışır. Temel hedef ler inden bir tanesi -bir az önce Metin Bey’in alt ını çizdiği - insan haklar ı kurumsallaşmasının Türkiye' de sağlıklı bir biçimde oluşmasına, bir sivil toplum beraberliği, kolektif liği içerisinde katkıda bulunabilecek her türlü katkıyı yapmakla ilgilidir. Bu nedenle de zaten 2005 yılından beri insan haklar ı ulusal kurumlar ıyla ilgili olarak ülke deneyimler i başt a olmak üzer e Par is Prensipler i’nin ayr ınt ıl ı rehberleri dâhil olmak üzere ve sivil toplum örgütleriyle, kamu görevlileriyle, kamu idar esiyle, siyasi partiler le, Hükûmetle, o dönemin hükûmetler iyle yani 2005’ten bu yana geldiğim iz hükûmetler iyle sürekli olarak hem bilgimizi hem de bu konudaki becer i ler imizi paylaşmaya çalışır ız açıkçası. Ancak bir de bir şeyin alt ını çizeyim: 2009 yıl ında Sayın Beşir Atalay’ın demokratikleşme paketi içer isinde öngör düğü beş tane öncelikli alanlar dan bir i olan Eşit lik ve Ayr ım cılıkla Mücadele ve Eşitlik Yasa Tasar ısı ’nın ön taslağ ını biz hazır ladık sivil toplum örgütleri olarak yani o taslağ ın mevcudiyet i üzer inden İçişleri Bakanlığ ı kendi taslağ ını oluşt urdu ve bu taslakla sivil t opluma gitti o dönem içer isinde ve sivil toplumun görüşlerini aldıktan sonra ne yazık ki kamu kuruluşlar ıyla yapt ık lar ı çalışmalar da o taslaktan artık eser kalmamaya başlam ışt ı ki bu taslakta hiç or adan eser bile yok. Bir kere bunun alt ını çizelim. O taslaklar dan gelen alınt ılar var, Met in Bey alt ını çizdi, tekrarlamayayım ama birazcık daha ayr ınt ıl ı girme niyetindeyim izin verirseniz. Şimdi belki şuradan da başlamak gerekir, ben sadece ayr ımcılık meselesi bak ım ından konuşm ak istemiyorum. Bur ada tanımlanm ış üç tane temel görev var. Bu üç temel görev kendisine münhasır çalışma gerektiren aland ır. Yani siz aslında “insan haklar ı ve eşitlik” dediğiniz zaman -burada ve bu taslakta ortaya çıkt ığ ı gibi sadece ayr ımcıl ık la mücadele etmek insan haklar ıyla ilgili bir alanı bütünüyle kavramak anlam ına hiç gelmez. Ayr ım cılık, insan haklar ı ihlallerini d oğuran bir kök nedendir. Ayr ımcılığ ın ortadan kaldır ılm ası gerekir ki insan haklar ı gerçekleşebilsin ama belli alanlarda. İnsan haklar ıyla ilgili olan m esele, ayr ımcılığ ı da içerecek bir biçimde çok daha geniş, çok daha f arklı çalışmalar gerektiren bir şey dir. Bu taslağ ın genel çerçevesine bakt ığ ım ız zaman, ağ ır lık lı olarak taa o 2010 yılından ber i ve 2011 yıl ında İçişleri Bakanlığ ında kamu kurumlar ının da T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 23 müdahalesiyle, siyasi iradeler in ve bür okrasinin müdahalesiyle geldiği noktadan gelen birtak ım alınt ı lar var. Ama maalesef , bütünüyle de alınmam ış. Yani dibacesinde ve amaçlar ında sözü edilen ayr ımcıl ık yasağ ı ve eşit muameleyle ilgili temel yasal çerçevenin… Yasal çerçeve burada yok, yar ım bu yasal çerçeve. Nereden doğru yar ım? Bu yasal çerçeve tanımladı ğ ı ayr ımcılık temellerinden başlıyor bir kere. Mesela Irk Ayr ımcılığı Kom itesi 2016 yıl ında -Türkiye bağ ım lı biliyorsunuz. Bilmiyorum, Kom isyon ne kadar gördü - Irk Ayr ımcılığ ı Kom it esine Türkiye'nin yani Hükûmetin verdiği r aporu ama bu rapora karşı tavsiy elerin içerisinde özellikle ayr ımcılıkla mücadele ve eşitlik yasası tasar ısının bir an önce kanunlaşt ır ılmasını tavsiye etti. Niye t avsiye etti? Çünkü Hükûmet 2013 yılın da “ Benim ayr ım cılıkla mücadele ve eşitlik yasa tasar ım var .” dedi Birleşmiş Milletler in Irk Ayr ımcılığı Komitesine. Dolayısıyla, “Irk Ayr ımcılığ ı Sözleşmesi’nde yer alan hükümleri ve yükümlülüklerim i bu yasa tasar ısı vasıt ayla hayata geçirm eyi taahhüt ediyorum.” dedi. Şimdi, o tasar ıyla bunun arasında çok büyük f arklar var. Birtak ım unsur lar alınm ış gibi görünmekle bir likte bir kere bu yasa tasar ısının içerisinde sistematik bir yaklaşım söz konusu değil. Bunu nereden söylüyor uz? Bir kere ayr ımcılık alanlar ı meselesinde temelleri meselesinde şeyi söyledik. Mesela, cinsel kimlik, cinsel yö nelim, kendi başına bir unsurdur, alınm ası gerekir. Ama dönelim Irk Ayr ımcıl ığ ı Komitesine, 2016’nın Ocak ayında görüşünü vermiştir. Yani bu yasa tasar ısı hazır lanma süreci içerisinde sanıyoruz. Biz kat ılmadığ ım ız ve davet edilmediğimiz ve gör üşümüz alınma dığ ı için ne zaman başladığ ını ve nasıl tart ışm alar yürütüldüğünü bilmediğimiz bir t asar ı üzerinden, bir sonuç üzer inden konuşm aya gayret ediyor uz şu anda. Mesela, Irk Ayr ımcılığ ı Komit esi “Türkiye' nin onayladığ ı Her Türlü Irk Ayr ımcılığ ının Ortadan Kaldır ılması Sözleşmesi’nin ilk iki maddesinde yer alan bütün unsur lar ı, bütün temelleri kapsamalıdır.” der. Mesela, soy yok. “Soy ayr ım cılığ ı” diye bir şey var. Bir soya siz tercihli m uamele yapabilirsiniz, bir soyu göz ar dı edebilirsiniz. Am a taahhüdünüz ne? “Hayır, ben bunlar ı yapacağ ım.” taahhüdü. O zaman bu yasaya yansım ası gerekmez miydi? Gerekirdi elbette. Bunu niye yazmak gerekir? Ayr ımcıl ık hukuku eğer hani biz… Ben yaklaşık on senedir ayr ımcılık –hukukçu değilim ama - hukuku ve ayr ımcılık la mücadele çalışması içer isindeyim. Bir öğrenme sürecidir aynı zamanda. Her şeyi bilm ek zor unda değiliz elbette ama öğrenmeye de açık olmak durumundayız. Ayr ımcılık hukuku, eğer kapalı yazarsanız o alanlar ı yani Türkiye' nin alt ına onay att ığ ı her türlü sözleşmenin içer isinde yer alan her hükme tabiyim derseniz ne yarg ı ne başka bir kurum ne başka bir oluşum buna dönüp bakmaz. Buna bakmadığ ını şuradan biliyoruz: Avr upa İ nsan Haklar ı Mahkemesine giden davalar ın büyüklüğünden, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Türkiye’yi Avrupa İnsan Haklar ı Sözleşmesi’ni tam anlam ıyla yerine getirmediği için g elen davalardan oluşturduğu standart ve nitelikli izleme prosedür ler i alt ında izlediği gruplardan biliyoruz. Anayasa’nın 90’ıncı maddesi –dolayısıyla- o anlamda yazıldığ ı için demek ki ne yarg ı taraf ından ne idar e taraf ından ne yürütücüler ve uygulayıcılar tarafından tam anlam ıyl a benimsenm iyor dem ektir. Dolayısıyla, bu önemli bir unsurdur yasayı yaparken hele ayr ımcılıkla ilgili bir yasayı yaparken. Bir şeyin alt ını çizmek isterim. Bu yaklaşım, bu ülkede kadın haklar ı hareketinin tarihi insan haklar ının har eketinin tar ihinden daha eskidir. Kadınlar, diğer gruplar arasına alınabilecek değil esas bir prensipt ir. Toplumsal cinsiyet eşit liği meselesi bir kurumun ister insan haklar ıyla u ğraşsın, ister işkencenin önlenmesiyle ilgili bir meselede uğraşsın ister eşit lik ve ayr ımcılık meselesinde uğraşsın temel eksenidir. Yani onu siz dezavantajlı gruplar adı alt ında tanım layıp ona göre bir muamele düzenlemesi, pozitif ayr ımcılık düzenlemesi yapamazsınız T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 24 eğer bununla mücadele edecek bir kurum kuruyorsanız çünkü bu tür kurumlar değer taşıyıcısıdır aynı zamanda. Bu değeri taşıyabilmelidir ki diğer kurumlar, diğer oluşumlar, diğer yür ütücüler, polit ika oluşturucular bunlardan etkilenebilsin. Şimdi, bak ın, “Sist ematik yok.” dedik. Niye “Sistemat ik yok.” dedik? Pek çok alan sayılm ış, ayr ımcılığ ın pek çok türü de sayılmam ış. Yani bunlar ı niye saymadık lar ının açıklaması gerekir. Yani eğer daha önceki bir yasa metninden buraya bir şeyler aktarılıyorsa niye neyin dışar ıda bırak ıldığ ı, niye onun alınmadığ ının gerekçesinin de madde gerekçelerine yazıl ması gerekir çünkü bir tarihi var bunun. Yani bu kendiliğinden, yeni baştan yazılm ış bir yasa tasar ısı değil. Bir incisi bu. İkincisi, bu tasar ı aslında birta k ım alanlar tanımlıyor, diyor ki: Ayr ım cılığ ın tezahür ettiği alanlarda sektörler i tanım layan bir r ef eransı var. 1’inci maddesinde bütün alanlar ı sayıyor; eğit im, şu bu. Sonra geliyor ist ihdam diyor. İstihdam ı ayr ınt ıl ı bir biçimde tanım lıyor. Neden öbür a lanlar ı… Ki hem bizim taslağ ım ızda var dı hem de daha önceki taslaklarda da k ısmi olarak yer alm ışt ı. “ Neden eğitim de ayr ımcılık nasıl t ezahür eder ve neleri yasaklıdır ve eğitimde ayr ımcılığ ın istisnası nedir?” sorusunun yanıt ını eğer bir başka madde için, bir başka sektör için ver iyorsanız niye bunun için vermiyorsunuz? Dolayısıyla, hedef leri bak ım ından da bu yasa bir ayr ımcılık çerçeve yasası olm aktan son derce uzak görünüyor. Bilmiyorum, ne kadar vakit ver iyorsunuz, kesiyor musunuz sözümüzü ama birazcık daha konuşmayı ar zu eder im. Şimdi, bu tür kurumlarda… Dedik ki insan haklar ı sadece münhasıran ayr ımcılıkla ilgili değildir. Her insan haklar ı ihlali ayr ımcılık da değildir. Bu ülkede 70 milyon insan yaşıyor. Ombudsmana giden başvurulara bakalım, Türkiye İnsan Haklar ı Kur umuna yapılan başvurulara bakalım, sizin inceleme komisyonunuza yapılan başvurulara bakalım yani 70 milyonun yüzde kaçı, bunlar ın ne kadar ı kadın, bunlar ın ne kadar ı engelli, bunlar ne kadar f arklı bir dine mensup, bunlar ın ne kadar ı f ark lı bir polit ik görüşe mensup? Size başvuruyorlar. Başvur ular ınızın oranı gayet düşük eğer nüf usla orant ılarsanız bunu. Ülkemiz insan haklar ı bak ım ından çok mükemmel bir yerde deyip, tabii ki başvurular az olacak derseniz, o başka bir tart ışma elbette. Ama biz biliyor uz ki, pek çok alanda gizli kalm ış, ulaşılamayan pek çok ihlal alanı var ve ihlal alanlar ı zaten sınır lı değildir. Teknoloji gelişt ikçe, şart lar değiştikçe yeni insan haklar ı ihlaller i alanlar ı potansiyel olarak doğmaya zaten mahkûmdur. Dolayıs ıyla, bu tür kurumlar ın kendiler ini gerçekten kamu sivil toplum la yani asıl hak ve özgürlük ler ini savunacağ ınız ve hak ve özgür lüklerin hayata geçmesini sağlayabilecek sivil toplumla olan ilişk isini böyle sağlayamayacağ ım ız çok açık. Size gelme nedenler i s ize güveniyor olmalar ını ger ektirir. Güvenmeler ini sağlayacak yapı bağımsız bir yapıdır. Yani Hükûmetin atadığ ı, başkanını atadığ ı, ikinci başkanını atadığ ı, başkan yardım cılar ını atadığ ı, bölge şubeler inin nereye kurulup kurulmayacağına Bakanlar Kurulunun karar verdiği yani kuruma bile yetki ver ilmeyen, nerede k urulması gerekliliğinin ön analizler ini yapamayacak, bunun için karar veremeyecek, verdiği karar belki Bakanlar Kurulu taraf ından, Başbakan taraf ından, neyse işte, yetkinin atf edildiği bakan taraf ın dan uygun görülmediği zam an yapılmayacak . Böyle bir yapı bağ ımsız bir yapı m ıdır? Böyle bir yapıya kim güvenecek? Yani benim bir ihlal alanım da bana doğru muamele yapılacağ ını, hak ve özgürlükler imin gözet ileceğini güvence alt ına alacak bağımsızl ık unsur la r ının gerçekten buraya getirilmesi lazım. 150 personelle işkenceyi mi önleyeceksiniz? 150 personelle doğrudan ve dolaylı ayr ımcılık gibi bir tanım ı bur aya aldıysanız, görünmeye n ayr ım cılığ ı biz görünür hâle getireceğiz ve bunlarla uğraşıyoruz dediğiniz za man önünüze gelecek olan yükü bu 150’yle m i yapacaksınız? Ki 150’nin yüzde 60’ı ancak uzman. Türkiye’de bir de “ insan haklar ı ve eşitlik uzmanı” diye bir uzmanlık alanı yok. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 25 Eşit lik uzmanlığ ı içerisinde, eşitlik alt ında f arklı uzmanlık lar ı bir araya getir en bir şey var dır. Buna bakan bir gözü yok. Seçme kriterleri yok. Yani kendisi eğer bir değer atf edicisiyse çoğulculuk ilkesinin ne olduğunu bur aya t arif lemek zorunda. Bu tarif in arkasından da bunu hem kurula hem personeline hem de açık bir biçimde istişarede bulunacağı her mekanizmaya aktarmak durumunda. Zaten toplumsal cinsiyet eşit liğ iyle ilgili bir ilke ortada yok. Çoğulculuk laf olarak kullanıldığ ında… Evet, Paris Prensipleri’nde çoğulculuk var. Biz Paris Prensipler i’ni bir “checklist” diye kullanm ıyo r uz. Alt ında sorular ı vardır Par is Prensipler i’nin. Bağ ımsızlığ ı oluşturan alt bir imleri bak ım ından bakt ığınız zaman ne anlama geldiğini görmemiz gerekir. BAŞKAN – Hanımef endi, iki dakikaya toparlarsanız sevinir im. İNSAN HAKLARI O RTAK PLATFORMU GENEL KOORD İNATÖRÜ FERAY SALMAN Dolayısıyla, bu yasa hiçbir biçimde insan hak ve özgürlüklerinin Türkiye’de korunmasını ve geliştir ilmesini sağlayabilecek bir yapıya sahip değildir. İkincisi, bu yasa - ben yanlış anlam ıyorum herhâlde - aslında Türkiye İnsan Haklar ı Kurumunun gelişt irilmesi, iyileşt irilmesi yasası da değildir. Çünkü başkanını görevden alıyorsunuz, müsteşar lığa koyuyorsunuz, ikinci başkanını koyuyorsunuz, sonra başka bir at ama usulü, başka bir seçim usulü kuruyorsunuz, başka bir yapılanma kuruyorsunuz, ek görevler ihdas ediyorsunuz. Dolayısıyla, aslında biz başka bir kurumu konuşuyoruz. O nedenle de, bu yasa tasar ısı sivil t oplumun büt ün f arklı bileşenler iyle görüşülmeden… Bu İnsan Haklar ı Komisyonundan beklentimiz ve insan Haklar ı Komisyonunda yer ala n üyeler in insan haklar ına ve insan haklar ını savunan, insan haklar ı savunucular ına göstereceği sayg ıya olan güvenim iz nedeniyle bu yasa tasar ısını geri çekmesini ve vizeyle f alan alakalandırmamasını çünkü onunla bir alakası yok. Bu Türkiye’yle, bizle sizl e ilgili bir mesele. Dolayısıyla, geri çekilmesini talep ediyoruz. Teşekkürler. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Beyef endi, ism inizi ve kurumunuzu zikrederek… Buyurun Beyef endi. MAZLUMDER GENEL MUHASİBİ Ö MER ATALAR – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Biraz önce Met in Bey de söyledi. Biz uzun zamandır hem kamudaki arkadaşlar la hem akademide bu konularla ilgili çalışma yapanlar la birlikte sivil toplum olarak bu kurumun Paris Prensipler i’ne uygun bir kurum olması için emek sarf ediyoruz, tamamen gönüllü bir şekilde. Tek arzumuz, talebimiz tek cümle olar ak budur: Par is Prensipler i’ne uygun bir Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu ve eşitlik olacaksa o da aynı şekilde çünkü aynı prensiplere tabi. Yine ombudsman da aynı prensiplere tabi. Peki, burada f aklı unsurlar olabilir mi? Yani saatin iler lemesi nedeniyle biraz da güncel dili kullanayım izin ver irseniz. Türk tipi yönler, yaklaşım lar olabilir mi? Tabii ki olabilir. Türkiye'nin insan haklar ıyla ilgili sor unlar ını n f arklılık ar z ettiği hususlarda yeni açılımlar getirilebilir. Fakat bu Paris Prensipler i’nden geriye gidiye gidilerek değil, daha iler iye gidilerek Türkiye'nin belki diğer kurumlara örneklik teşkil edeceği bir kurum kurmasıyla mümkün olabilir. Ama şimdi kendisinden daha geriye gidildiğini iddia ettiğim iz mevcut kurum akreditasyon konusunda ciddi sık ınt ılar yaşadı. Henüz de akredite edildi mi bilm iyorum. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU BAŞKANI HİKMET TÜLEN - Başvuru yapıldı. MAZLUMDER GENEL MUHASİBİ Ö MER ATALAR – Başvur u yapıldı. Fakat gelen heyetler in, gelen gerek Avrup a Konseyinden gerek Birleşmiş Milletlerden gelen yetkililerin açıklamalar ı da ortada. “ Mali bağ ımsızlık” diyor lar, “idari T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 26 bağ ımsızlık” diyor lar. Dolayısıyla, idari bağımsızlık, mali bağ ımsızlık konusunda Türkiye şartlar ına uygun ne gibi ekstra hususlar get irebilirizi tart ışmak için birlikte çalışmaya iht iyacım ız var. Değilse başkanını insan haklar ından sorum lu bakanın atayacağ ı, ikinci başkanını atayacağ ı, genel sekreter mesabesindeki başkan yar dımcılar ını atayacağ ı bir yapının Paris Prensipleri’yle t elif i mümkün değildir. Bunu herkes söylüyor. Bir başka husus büt çe konusu. Bütçe konusu özellikle benim daha önceki kanunla ilgili de ısrarla alt komisyonda tart ışt ığ ım bir husust u. Biraz önce Anayasa Mahkemesinin karar ına bakt ım. Anayasa Mahkemesi enteresan bir kelimelendirmeye gitmiş: “Anayasa’da uluslararası standar tlara uygun bir insan haklar ı kurumu kurulmasını öngören her hangi bir hüküm yer almaması nedeniyle…” reddediyor bu yöndeki şeyi. Başka gerekçeleri de var ama o gerekçelerin içerisinde bütçeye müdaha le edilebileceğini Anayasa Mahkemesi de kabul ediyor. Fakat “Anayasal bir gereklilik değildir uluslarar ası standartlar da olması.” diyor. Fakat bu, bizim taraf ı olduğumuz… Bir leşm iş Millet lerde Par is Prensipleri’ne biz “Evet.” oyu ver dik. Dolayısıyla, kendi kabul ettiğim iz pr ensipler le çelişmemek adına bir et ik hükümlülüğümüz de var aynı zamanda. Peki, bu konudaki öner imiz neydi? Bütçenin belli bir oranı veya bir gelir kaleminin belli bir oranı… Bu konuda bütçenin tekliği ilkesi önümüze kondu f akat biliyoruz ki siyasi partiler e yapılan yar dım konusunda bütçenin tekliği engel olmadı. Burada bir oran konusu konulabiliyorsa bu kurum için de konulabilir. Eğer bu kurum Roboski gibi hassas bir konuda, şu anda Güneydoğu’da süren operasyonlar ın insan haklar ı ihlaller i boyutlar ıyla ilgili hassas konularda ciddi -“inst itution with teet h ” diyor Bat ılılar buna - ısırabilecek kurum olacaksa bu r aporu yayınladığ ı zaman üyelerinin tekrar atanmaması yoluyla, bütçesinin k ısılması yoluyla sık ınt ı yaşamamalı. Yaşar demiyoruz, yan i mevcut Hükûmetin böyle bir niyeti olduğunu iddia etmiyoruz f akat biz bu Hükûmet için, bugünkü Bakan için kurmuyor uz bu yapıyı. Kalıcı bir tasar ı istiyorsak, alt ı ayda bir değiştirmek istemiyorsak, sıkınt ı yaşanınca tekrar tasar ı değişikliğine gitmek iste miyorsak uzun erim li düşünm ek durumundayız. Gerçekten halk ın dertler ine derman olacak insan haklar ı ihlaller inin mağduru, mazlumu, muzdaribi olan insanlar a f ayda sağlayacak bir yapı ist iyorsak bir def a bütçesinin sağlam bir şekilde bağımsızlığ ının garanti edilmesi gerekiyor. Yine kurulun üyeler inin atanmasıyla ilgili. Evet, biz bunlar ı söylediğimiz zam an bürokrat ar kadaşlar itiraz ediyorlar. Diyor lar ki “Belçika’da da böyle, Bakanlar Kur ulu at ıyor, şu ülkede de öyle.” Evet, öyle olabilir. Fakat bizim kend i öznel durumumuz nedir ? AİHM’in şampiyon ülkelerinden birisiyiz ihlal konusunda. İnsan haklar ı konusundaki durumumuz, sicilim iz pek par lak değil. Bu kurullar a geçmişte yapılan, yani sadece bu Hükûmet döneminde değil, Met in Bey söyledi ben bir dönem masan ın kar ış taraf ında da oturdum, İnsan Haklar ı Başkanlığ ında da çalışt ım, geçmiş hükûmetler döneminde de bu tip kurumlar, kurullarla ilgili de çalışt ım- bur alara yapılan atamalarda maalesef , insan haklar ı konusundaki bir ikimden ziyade başka unsurlar devreye gir iyor. Bunu engelleyecek yapılar ne olabilir? Bir def a kanuna neler koyabilir iz? İkincisi, bu konuda evr ensel tecrübe şuraya geldi. Evet, Amerika’dan çıkt ı ama Kıta Avrupası’na da yayıldı. “Hir ing ” dediğimiz bir sistem var. Eğer üst düzey bir pozisyona b ir kişiyi atayacaksak -ki burası bence oldukça önem li bir pozisyondur, kurum başkanı, ikinci başkanı gibi pozisyonlar - Meclis İnsan Haklar ı Komisyonunda bir dinlenmesi gerekiyor. Bir üç ay kadar öncesinden adayın ilan edilip bu adayın basın taraf ından -hep böyle bir az da magazinsel örnek olması açısından- lisede sevg ilisini aldatt ığ ına kadar her türlü güvenilir lik kriterler iyle deşilmesi gerekiyor. Geçmişte insan haklar ıyla ilgili ne demiş, ne yapm ış? Bu konular ın tart ışılması gerekiyor. Ombudsman konusun da biliyor sunuz, yaşadık bu sık ınt ıyı. Atandıktan sonra tart ışıyoruz. Hâlbuki bizim vakte sahip olup atanmadan T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 27 önce sivil toplum ve basın olar ak demokratik denge denet leme çerçevesinde bu süreci denet leyebilmemiz gerekiyor. Aynı şeklide Mecliste bir demokr atik denge denet leme unsuru olarak bu süreci de “hiring”le yani bu mülakatla denet leyebilmeli ve bu mülakat mutlaka basına açık olm alı. Meclis Televizyonundan veya Meclisin İnternet tabanlı televizyonundan yayınlanmalı. Bir başka husus güvenceler hususu. B u heyet ler gitt iği zaman bizim sivil toplumumuz gitti, sokaktaki cenazeler le ilgili -eski genel başkanım ızın da içinde yer aldığ ı- bir heyet valiyle görüştü –basına da yansıdı biliyor sunuz - bu cenazelerin alınması konusunda onay aldı f akat sokağa gittiği z aman çevr ildi. Bu gibi sık ınt ılar ın yaşanmaması için -bir dönem Avrupa İşkenceyi Ö nleme Komit esi üyeliği de yapt ım - bizim elimizde özel bir dokümanım ız vardı. Hem bizim vardı hem de bizimle beraber kurul üyesi olmamakla bir likte üniversit eler den, doktorla rdan görevlendir ilenler in elinde vardı. Üstleri aranamaz, tutulamaz , ayr ıca, her türlü kişiyle görüşebilir, her türlü belgeye erişebilir diye. Yani “any person any document” ilkesini buraya net bir şekilde yer leşt ir memiz gerekiyor. “Yardımcı olabilir.” if adesi yar dımcı olmamakla neticelenecektir. Her tür lü hassas noktada bu konu t ers tepecektir. Bir son noktaya değinip sözlerim i bağlayacağ ım. Malum biliyorsunuz, Tandoğan Meydanı’nın adını değiştir dik. Ankara Valisi Tandoğan “ Sizin için komünizm gerekiyor s a onu da biz getiririz, m illiyetçilik gerekiyorsa -ki meşhur Türkçülük günü yür üyüşü sonrası olmuş bir olaydır - onu da biz getir iriz...” Şu anda yapt ığ ım ız durum -meydanın adını değiştir dik ama - maalesef Sayın Bakanım bu durumdur. Ben Çerkez’im. Çerkezler in Türkiye'deki en büyük f ederasyonunun yönetim kurulu üyesiyim ve şu anda ana dil der s seçme konusunda bir sürü sık ınt ı geliyor hukukçu olduğum için ve hukuktan sorum lu yönet im kurulu üyesi olduğum için. Am a Çerkezler in yani Türkiye'nin en büyük ikinci et nik topluluğunun bu t asar ıyla ilgili herhangi bir şekilde görüşü alınmadı. İ kinci en büyük dini topluluğu Aleviler yok aram ızda. Evet, biz insan haklar ı kurumlar ı olarak hepsinin sorunlar ıyla ilgileniyoruz ama kendi spesif ik kurumları da var. Araplar yok, Romanlar yok, hiçbir grup yok maalesef . İki, ayr ımcılık. “Seninle ilgili ayr ımcıl ığ ı n nasıl gider ileceğini senden iyi ben bilir im.” deme şansım ız olmamalı. Bir az egzajere ettiğim in f arkındayım f akat bu danışma süreci eğer yürütülmezse, bu kurumlar la da görüşülmezse eğer Komisyon bir alt komisyon kur up biraz daha zamana yayıp bütün sivil toplum kuruluşlar ı yani bu tasar ıdan haleldar olacak, etkilenecek bütün sivil t oplum kuruluşlar ıyl a istişareler yapmazsa maalesef yine ek sik bir kanunla günü tamamlam ış o luruz Sayın Başkan. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Hanımef endi buyur un. Teşekkür ederim. TİSK HUKUK MÜŞAVİRİ AV. DERYA KARADEMİR – Sayın Başbakan Yardım cım, Sayın Başkanım, değerli hazırun; herkesi sayg ıyla selamlıyor um. Tasar ıya Meclis t e muttali olan kurumlardan bir i de biziz. O yüzden müsaadenizle önce bir soru sormak ve alacağ ım cevaba göre konuşmam ı devam ettirmek istiyor um. Sorumun temeli “İstihdam ve Ser best Meslek” başlıklı 6’ncı madde. 6’ncı maddenin (5) ’inci fıkrası şöyle bir hü küm içeriyor: “4857 sayılı İş Kanunu kapsam ına girmeyen…” BAŞKAN – Biliyorsunuz, maddeler i ayr ıca görüşeceğiz. TİSK HUKUK MÜŞAVİRİ AV. DERYA KARADEMİ R – Başkanım, bütün konuşmam buraya alacağ ım cevaba bağ lı olacak. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 28 “4957 sayıl ı İş Kanunu kapsam ına girmeyen her türlü iş ve iş görme sözleşmeleri bu madde kapsam ındadır. ” Biz bu if adeyi iki türlü anlayabiliyoruz. Evleviyet le İş Kanunu’na tabi olan işler bu kanuna tabidir ya da mef humumuhalif inden İş Kanunu’na t abi olmayan iş sözleşmeler i sadece bur aya tabidir. Bu konudaki görüşünüzden sonra… BAŞBAKANLIK MÜSTEŞAR YARDI MCI SI DR. ERGİN ERGÜL – Hem İş Kanunu hem İş Kanunu kapsam ında olmayan, hepsi dâhil. Sözleşmeler buraya tabi ayr ımcılık yasağ ına hem de İş Kanunu dışında kalan tümü... TİSK HUKUK MÜŞAVİRİ AV. DERYA KARADEMİ R – Peki, çok teşekkür ediyorum. Ben de Met in Bey’den aldığ ım ilhamla… Kendisi yirmi üç yıldır insan haklar ı çalışıyor. Biz de Türkiye İşveren Sendikalar ı Konf ederasyonu olarak yaklaşık elli beş yıldır ist ihdam çalışıyor uz. Dolayısıyla, tasar ının bu bölümü bizim için çok önemli. Şöyle ki: Tasar ıyı bir kere elbette ki biz de önemli buluyoruz. Ülkemiz açısından son derece önemli düzenlemelerden bir tanesi ama insan haklar ı ve eşit lik kurumunun bir araya getirilm iş olması -her ne kadar Sayın Başbak an Yardım cım son der ece haklı gerekçeler le bunu if ade etti ama - istihdam açısından , özellikle de İş Kanunu açısından bir azdan ar z edeceğim bazı sık ınt ılar ı ve mükerrerlikler i karşım ıza çıkaracak. Bu konuya özellikle dikkat çekmek istiyorum. Bizim İş Kanunu’m uzun özel bir yapısı var 2003 yıl ında çıkar ıldığ ında. 3 tane sosyal taraf ın; işçi, işveren ve Hükûmetin belir lediği akademisyenlerin oluşturduğu bir heyet taraf ından hazır landı İş Kanunu. Ve bu İş Kanunu’nun hazır lanışındaki temel kayg ı iş mevzuat ım ızın AB mevzuat ına, ILO normlar ına ve diğer uluslarar ası sözleşmelere uyumu noktasındaydı ve akademisyenler imiz bu konudaki direktif lerdeki özellikle düzenlemeler i ve taraf ı olduğumuz iş sözleşmeler indeki yükümlülüklerim izi bu metne yansıtt ılar ve biz bunun somut yansımasını İş Kanunu’nun 5’inci m addesinde görüyoruz. Biz Komisyona gelmeden önce yazılı görüşler imizi Komisyon Başkanlığ ına ve üyeler e ar z ett ik, ulaşt ığ ını düşünüyorum görüşlerim izin. Orada da ayr ınt ılı olar ak verdim. Gün ilerledi. Sizleri de yor mak i stemiyorum ama eşit davr anma ilkesi -İş Kanunu’nda düzenlenmiş olan - tümüyle AB direktif lerine uygun, AB’nin eşitlik, işte, istihdamda eşitliği gözeten hükümler i çerçevesinde hazır lanm ışt ır. Bahsettiğim gibi akadem isyenler imiz tar af ından hazırlanm ışt ır, ge rekçesinde bu durum izah edilmiştir. Ayr ımcılık nedenleri kanun tasar ısındakine paralel biçimde düzenlenm iştir ve orada yazılanlarla sınırlı değildir “ ve benzeri hâller” if adesi İş Kanunu’ndaki eşit davranma ve ayr ımcılık ilkesinin, hatta tasar ıdan çok da ha geniş biçimde düzenlendiğini, geniş bir kapsama alanın a sahip olduğunu bize göstermektedir. Öte yandan, geçtiğimiz yıl engellilikle ilgili bir ayr ım yapılamayacağ ına dair yasal düzenleme Engelliler Kanunu’ndakinin üstüne İş Kanunu’na eklendi. Orada da bir ayr ımcılık yasağ ıyla ilgili düzenlemem iz var. Öbür yandan İş Kanunu’muzdaki ayr ımcılık yasaklar ı sadece 5’inci maddemizle sınır lı değil. İş sözleşmeler inin t ipleri açısından da işverenin ayr ımcılık yapamayacağ ına dair özel sınır lama hükümlerimiz var. B unlar ın maddelerine arz ettiğimiz görüşlerde yer verdik zaten. Bir diğer ayr ımcılık yasağ ım ız iş sözleşmesinin sona ermesinde işver enin ayr ım yapmama ilkeler ini düzenliyor. O da İş Kanunu’nun 18’inci maddesinde ve yine tasar ıda yer alan ayr ımcılık hükümler ine benzer şekilde. Bunlar ın hukuki ve cezai sonuçlar ı da İ ş Kanunu’nda ayr ınt ılı biçimde düzenlenmiş durumda. Eşit lik ilkesine uymamanın cezai müeyyidesi dört aylık ücret tutar ında bir tazm inat olar ak öngörülmüş durumda. Eğer bu ayr ım iş sözleşmesinin f es hine bağlanm ışsa f eshin haklı ya da geçersiz f eshi olması durumuna bağlı olar ak ayr ıca tazm inat lar düzenlenmiş durumda. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 29 “Yapt ır ım diğer ülkelerin mevzuat ında yok, biz getirdik.” dedi Sayın Başbakan Yardımcım ama bizim iş mevzuat ım ızda -4857 sayılı İş Kanu nu kapsam ındaki iş sözleşmeler inden bahsederek bunlar ı söylüyorum - İş Kanunu’nun 99’uncu maddesinde ayr ımcılık yasaklar ı yine devletin denetimine verilmiş durum da ve sayın iş müf ettişler imiz t araf ından bu denetim ler yapılıyor. Ayr ımcıl ığa uyulmam ış olması idari par a cezasına bağlanm ış durumda. Türk Ceza Kanunu’nda toplant ıda if ade edilen 122’nci maddeye de vurgu yaparak sadece geçiyor um. Dolayısıyla, bunlardan har eketle tasar ım ızın 25’inci maddesinde de bir idar i para cezası var ve bu 4857 sayıl ı İş Kanun u’na tabi işverenler açısından mükerr er ceza anlam ına gelecek. Sayın heyete bunu arz etmek istiyorum. Ceza hukukunun çok temel ilkelerinden biridir 1 suça 2 cezanın olmaması. Öte yandan bunun devam ında, bunun olmaması adil yargılanma hakkının bir parçasıdır. Dolayısıyla insan haklar ını düzenlediğ imiz bir tasar ıda işverenler cephesinden adil yargılanma hakkının ihlali sonucuna götürebilecek ya da bu riski gündeme getirebilecek bir durum la karşılaşmak noktasındaki endişeler imizi arz etmek isterim öncelikle. Eğer Komisyon görüşmeler inden sonr a bu yapt ır ımlar ve endişelerimiz göz önüne alınm az ve m evcut yapı muhaf aza edilirse ve biraz önce if ade edildiği gibi İş Kanunu’na tabi işler bu kanuna tabi tutulur ve biz mükerrer cezaya tabi tutulmaya devam edilirsek ku rul üyeler i arasında t emsil edilmesi gerektiği hususunu da, bu yöndeki görüşümüzü de ar z etmek istiyor um. Çok temel görüşümüz buydu. Onun dışında, iki hususa dikkat çekerek sözler imi sona erdirmek istiyorum. Bir tanesi, yine kurumun ihlal incelemeleri so nucunda ver eceği kararlar la ilgili bir yarg ı yoluna başvur ma imkânı var m ıdır , yok mudur? Biz tasar ıda bunu görmedik. Kurul karar ı nihai bir karar mıdır? Bir yargı yolu açılm alı m ıdır bu karara? Bunu dikkatlerinize arz et mek istiyoruz. İdari yapt ır ımlar ko nusunda… Yine biraz önce arz etmeye çalışt ığ ım çekinceler çerçevesinde olası mükerrer idari para cezalar ını da göz önünde bulundurarak 15 kata varan bir f ark var idari para cezalar ı ar asında. Ceza hukukunun yine temel ilkelerinden bir isi cezanın belirleneb ilir olması. 15 katlık bir f ark, takdirinize sunuyorum ama, ceza hukukunun t emel ilkeleriyle de çok bağdaşabilir bir f ark gibi görünmüyor. Bunun gözden geçirilmesi hususunu arz etmek istiyor uz. Mükerrer para cezalar ı konusunu özellikle ve evveliyetle alt ın ı çizer ek bir kez daha ar z ediyorum ve nihai olarak da bu idar i para cezalar ına karşı cezaya muhatap olan kişilerin başvuracağ ı izlenecek yolun, it iraz yollar ının da burada vurgulanması gerektiği kanaatiyle görüşler imizi takdir lerinize ar z ediyorum. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum hanımef endi. HAK-İ Ş’i temsilen, buyurun. HAK-İ Ş KONFEDERASYO NU HUKUK MÜŞAVİRİ AV.BURHAN BİLGİN – Öncelikle, Sayın Başkanım, Sayın Başbakan Yardımcım, sayın hazırun; hepinizi sayg ıyla HAK-İŞ Konf ederasyonu adına sel am lar ım. Öncelikle, hazır lanan bu tasar ının birçok mevcut yür ürlükteki kanun maddeler ine topar layıcı bir düzenleme içerdiğini görmekteyiz. Der ya Hanım da bahsett i, gerek Anayasam ız gerek Türk Ceza Kanunumuz gerek İş Kanunumuz, birçok kanunun bir araya get irilmesinden oluştuğunu görüyoruz. Aslında bu düzenleme olumlu bir düzenleme. Özellikle işçiler açısından yaşanan ayr ım cılığ a karşı çok önem li tedbirler alınm ış görünmekte. Özellikle işçilerin başvurması açısından, işçi STK’lar ının başvurması açısından kur um çok önemli bir yetkiye sahip görülüyor. Am a mevcut kanunlarla düşülecek mükerrer uygulamalarda, yargı uygulamalar ında, özellikle Yarg ıtay ve Anayasa Mahkemesi kararlar ı açısından sık ınt ılar yaşanabilir diye düşünüyorum bir hukukçu olarak. Yani düzenleme nin T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 30 bunlar dikkate alınarak yapılm ası gerektiğini düşünüyorum. Bunun har icinde, bir eksik olarak göçmen işçiler konusunda bir ayr ımcıl ığ ın engellenmesine ilişkin bir düzenleme içermediğini görüyorum. Ö zellikle Suriye’yle göçmen işçiler in bu kapsamda ayr ınt ılı olarak düzenlenm esi gerekir. Günümüz çalışma hayat ında Suriyeli işçiler büyük ayr ımcıl ığa tabi t utulmaktadır lar. Bunun har icinde, HAK -İ Ş Konf ederasyonu olar ak düzenlemeyi dest ekliyor uz. Sayg ılar ım ı sunuyor um. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Hükûmet taraf ına söz vermeden önce, Komisyon üyelerim izden söz almak isteyen arkadaşlar ım ız varsa buyursunlar. Yalnız, mümkün mertebe tekrar etmeyelim, topar layıcı olsun. Buyurun, siz ilk önce söz istediniz. ORHAN ATALAY (Ardahan) – Ben öncelikle bu kanunun ha yır lı olmasını temenni ediyorum. insanlığ ın ilk evr esinden bugüne kadar gerçekten verilen mücadeleler in özüne baktığ ım ızda, esas itibar ıyla insanlar ın bir eşitlik mücadelesi ver diğini ve ayr ımcılığa karşı bir mücadele verdiğini rahatlıkla okuyabiliyor uz tarihsel olaylardan. Öte taraf tan, insanlığın en büyük ideali gerçekten, Peygamber Ef endimiz’in buyurduğu gibi, bütün insanlar tarağ ın dişler i gibi eşittir. Ama bu tarağın dişler i gibi eşit liği hayata yansıtmak son derece güç bir şey. Hele hele güçler, iktidar lar ın böyle eşitsiz, ayr ım cılığa dayalı yapılar olarak tecessüm ettiğ i dönem lerde bu hayli bir zor. Bu nedenle, tarihin bu evr esinde öncelikle böyle bir yasayı, tasar ıyı yasalaşt ırmak başlı başına takdire şayan bir adım. İnsan haklar ı konusunda ileri bi r evr e gerçekten toplumumuz açısından baktığ ım ızda. Elbette ki her kanunun mükemmel olması düşünülemez. Çünkü mükemmelleştiği zaman hayat ı durdurmam ız lazım ya da hayat ın sonunu yaşıyor olmam ız lazım. Eksiklikleri, kusurlar ı görmedikleri, duyamadıklar ı, he saba katmadıklar ı şeyler de olabilir. Sevindir ici olan şu: Böyle bir platf ormda, gerekse TEKA’lar ım ızın gerek iktidar ve muhalef etiyle vekillerimizin, toplumu tem sil eden insanlar ım ızın bunu sağduyuyla, adaleti, vicdanı esas alarak, rasyonaliteyi esas alar ak toplumumuzda herkesin adalet ve eşit lik duygusunu tatm in edecek bir yasa hepimizin ar zusudur. Bu g ök kubbenin alt ında, hiç kimsenin bir ötekisi için ne ef endi ne de köle olmadığ ı, gerçekten insanlar ın eşit olduğu, bu eşitliğin hayat ın her karesinde, her alanda yaşadığ ı bir toplum vücuda getirmek, toplumsal bir evre oluşturmak hepimizin büyük arzusu. Ben sadece kayıt lara geçsin diye duygular ım ı ar z etmek istedim. Kanunun tasar ının kanunlaşar ak - hayırlara vesile olmasını temenni ediyor um. Teşekkür ediyor um. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Ruhi Bey’e söz ver eceğim. Ruhi Bey’e söz ver meden önce, Sayın Bakanım, siz “Kime ver ildi?” diye sormuştunuz. 9 Şubat tarihinde Hediye Özbayr am adındaki kişiye ver ilm iş. Siz de herhâlde sordunuz. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Ama şey gelmedi, bir yaprak şeklinde geldi. BAŞKAN – Olur mu? Tasar ı geldi, yani imza karşılığ ında tasar ı geldi. Bak ın, 9’unda, 9 Şubattan bahsediyorum. Son davetle değil. Son davet pazartesi geldi. Biz size daha önce gönderdik, onu demek istiyorum. Siz de de kime ver ilm iş? “Serap” olabilir mi? Yani geldi, mesele o. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Muhtemelen ilgili yazının alt ında “ Eki” bölümü vardır, olması gerekir genel it ibar ıyla dilekçelerde. Bir de bizim anladığ ım ız, ekinde bir şey yok. BAŞKAN – Dediğ im gibi, im za karşılığ ında verildi, im za var yani. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Bu hususta bir belge verildiği doğru olabilir, problem yok f akat okuyabilmemiz için… T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 31 BAŞKAN – Tasar ı imza karşılığ ında sizlere ulaşt ı. Ben teşekkür ediyorum. Soru soruldu, ve rildiğini if ade ettik. Ruhi Bey’e söz ver iyorum. Buyurun Ruhi Bey. RUHİ ERSOY (Osmaniye) – Teşekkür ediyor um. Ben de, sanır ım İnsan Haklar ı, MAZLUMDER ya da hangisi olduğunu tam kaçır dığ ım bir STK t emsilcisi arkadaşım ın if adesine karşı bir hat ır latmayı ya par ak kayıt lara geçilm esini istiyorum. Anayasam ızın 10’uncu maddesi, herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, f elsef i inanç, din, mezhep ve benzeri hususlarda Anayasa ve hukuk önündeki eşit liğ ini vurgular. İnsan Haklar ı Evrensel Beyannamesi’nde aynı hususlar söz konusudur. Ö zellikle de bu kurumun oluşt urulmasındaki yaklaşım da temeline insanı alm ışt ır. Temeline insanın alındığ ı bir yer de, genel anlamda, etnik kimlikler üzerinden ve etnik kimlikler in siyasallaşma süreciyle ilgili talepler veyahut da et nik kimlikler in müstakil sorunlar ı varm ış ya da bunlar sorunmuş da taraf lar dinlenmemiş gibi bir yaklaşım ın vatandaşlık hukukunun… Anayasa’nın 66’ncı maddesindeki yaklaşım ında herkesi vat andaşı olarak görüyoruz. Birisi f alanca et nisiteye, diğeri f alanca mezhebe, diğeri f alanca mem lekete, f alanca parti yahut da STK’ya mensup olduğu için hak sahibi değil, Türkiye Cumhur iyet i vat andaşı olduğu için hak sahibidir. Vatandaşlık hukukunu ref erans alan bir zem in üzer inden hukuki normlar işler. Bu hat ır latmayı y aparak kayıt lar a geçmesini istedim. Teşekkür ediyorum. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Olması gerekenler olmuyor ki. O yüzden insanlar ayr ım cılığa uğruyor yani. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Ruhi Bey. Şenal Hanım, buyur un. ŞENAL SARIHAN ( Ankara) – Değerli arkad aşlar, sevg ili arkadaşlar; aslında sivil toplumdan gelen arkadaşlar ım ızın, bir iki arkadaşım ızın f arklı görüşüne kar şın bir leşen görüşlerini dinledik. Şimdi, elimizdeki Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasar ısı başlığ ını taşıyan bu tasar ıya ilişkin ben dün akşam bir hazır lık yapt ım. Bunu yazılı hâle getirdim, arkadaşlar ıma da ancak bugün verebildim, Cumhuriyet Halk Part isi İnsan Haklar ı Kurulu üyeler ine. Bununla ilgili, ayr ınt ıya girmeden, söylemek istediğim birkaç nokta var. Yoksa her madde üzer inde ayr ı ayr ı çalışmak için emek ver dim. Burada biraz önce sivil toplum adına konuşan arkadaşlar ım ın hemen hemen çoğuyla - Met in yirmi üç yıldır dedi - yir mi üç yıldır bu mücadele içinde olan ve ülkemizde insan haklar ı ihlaller inin korunması konusunda e mek ver en arkadaşlar ınızdan biriyim. Şimdi bir milletvekili sıf at ı taşıyorum. Şu anda yapt ığ ım ız işin, yirmi üç yıllık süreç de dikkate alındığ ında, en verim li sonuç alıcı ve doğru bir iş olması, doğru bir düzenleme için emek vermiş olmam ızın önemli olduğu nu düşünüyorum. Çünkü geçmişte insan haklar ı danışma kurullar ı, insan haklar ı kurullar ı, buralar da ver diğim iz emek ve bunlar ın her hangi bir biçimde mutlaka bazı katkılar ı olmuşt ur ama sonuçta, Türkiye’deki insan haklar ı ihlaller ini ortadan kaldır ıcı ya da en azından azalt ıcı bir sonuç yaratmaya hizmet etmediğinin de bilinci içinde olan bir arkadaşınızım. Şimdi, elimizdeki m etin yönünden baktığım ızda, durum nedir? Genel başlık çok iddialı bir başlık t ır. Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasar ıs ı. Oysa, gerek amaç m addesine baktığ ım ızda gerekse tanım lar a ve izleyen maddelere baktığ ım ızda, özünde, burada, Türkiye’de insan haklar ı sorununun 3 başlık alt ında korunmasının amaçlandığ ını görüyoruz. Yani, biliyorsunuz, her hukuk kuralı, her yasa maddesi bir değeri korur, korunan bir değer vardır ve bu amaçla korunan değeri yaşam ın içinde iler letebilmek amacıyla düzenlenir. Biz ne yapıyor uz? O koskoca “İnsan Haklar ı” başlığ ının alt ına sadece “ayr ım cılık la mücadele”, “işkence” T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 32 ve “kötü muameleye karşı müca dele” konular ını koyuyoruz. Bir de üstte bir kavram ım ız var: “İnsan haklar ının korunması” kavram ı. Bu 3 anlayış da, biraz önce Feray arkadaşım ızın ve diğer arkadaşlar ım ızın if ade ettikleri gibi, tamamen apayr ı alanlarda, ayr ı bir biçimde de korunması gere ken alanlar. Yani, örneğin, İşkencenin Önlenmesine İlişkin Sözleşme apayr ı bir sözleşme. Bu “Sözleşme” başlığ ı alt ında da işkencenin önlenmesine yönelik kurumlar ın da, gerek devlet ve sivil toplum ortaklığ ında olsun gerek sivil olarak düzenlenmiş olsun, ay r ı ayr ı yapılandır ılması gerekir. Oysa, burada, bir ortak yapılandırmaya gidiyoruz ve metnin içinde, işkence ne demektir, hangi hâlde işkencenin önlenmesi konusunda ne gibi eylem ler, etkinlikler yapılır, bu konuda bir tanıma rastlam ıyor uz; aksine, “Tanım la r” bölümünde, hem yasa sistemat iğine çok ayr ı bir biçimde, çok ayk ır ı bir biçim de, gelişigüzel, ayr ı t utma, ayr ım cılık talimat ı, sonra başkan, sonra kurum, f alan, böyle, kavramlar ın birbir iyle ilint isinin de olmadığ ı, yani en azından neleri tanımlıyoruz, ayr ımcılık nedir, işkence nedir, ihlal diye gördüğümüz bu kavramlar ın alt alta yazılması, sonra bu ihlalin gider ilmesi konusundaki kurumsal yapıya ilişkin sıf atlar ın sıralanması gerekirken böyle bir karmaşık tanım lam a sunuyor uz. Ama asıl eksiğimiz, bu konud aki asıl eksiğimiz ayr ımcılık konusunda herhangi bir tanım ın olmaması. O ysa alt başlığ ım ız neydi? Ayr ımcılıkla mücadeleydi. Biz ayr ımcılık kavram ını açık ve net olarak tanım lamadıktan sonra, burada, bu konuda herhangi bir düzenlemeyi geliştirmemiz de mümkü n olmayacakt ır. Ayr ınt ılara girmeyeceğim çünkü bunun zaman alacağ ı inancındayım. Ayr ıca, ihlalin kim taraf ından yapıldığ ını biliyoruz. İnsan haklar ı ihlalleri devlet kaynaklı ihlallerdir. Şimdi biz devlet kaynaklı ihlaller in ortadan kaldır ılması görevini tümüyle devlet in resm î kurumlar ına teslim ediyoruz. Hem de öyle teslim ediyoruz ki, Hükûmet kanalıyla, var olan Hükûmetin ajanlar ı kanalıyla bunu yapt ırmaya çalışıyor uz. Böyle bir şey olamaz. Bu Paris ilkeler inin bize emrettiği şey nedir? Yapının da çoğul cu olm asıdır. Bu çoğulcu yapı içinde de gerçekten insan haklar ı mücadelesi konusunda eğitim li, bu konuya kendini adam ış, bu konuyu ayır ıp seçebilecek, yansız, bağ ımsız, her hangi bir etki alt ında kalmaksızın karar ver ebilecek olan kişilerin orada görevlendi rilmesidir; yani, bazı kriterlerin konulmasıdır. Oysa burada ne görüyoruz? On yıllık devlet memuriyeti. Devlet memuru olmayan acaba insan haklar ı konusunda hiçbir yet işkinliğe, erişkinliğe sahip olmayacak mıdır? Maddelerden birinde bu var. Sayılan özellik olar ak “on yıllık devlet memuriyet i.” 657 sayıl ı Yasa’ya tabiiyet. Şimdi, bu ik i kavram da gerçekten bizim insan haklar ı sorununu esasen insan haklar ını ihlal eden kurumun kendi ajanlar ına teslim ettiğimiz anlam ına gelir ki bu bir meşruiyet kazandırmaz. Bu yapı, gerek içeride ulusal mekanizmalar ım ızd a kendi yapım ız içinde, halk ın arasında, gerekse de uluslarar ası düzlemde yapt ığ ım ız şu düzenlemenin, bu tasar ının ya da çıkaracağ ım ız yasanın, yine iht iyacı karşılamayacağ ı… Ki büyük şanssızlık, bunun bir vize sorununu çözm ek için düzenleniyor olduğu iddiası zaten işin meşruluk temelini başlang ıçtan ortadan kaldırm ış gibi görünmektedir. Bu tablo karşısında, izin ver irseniz tekrar, ayr ınt ıya girmeyeceğim dedim ama birkaç maddenin alt ını çizmek istedim, şunu yapal ım: Daha önce, başlang ıçta da if ade etmeye çalışt ım, burada bir eksiğim iz var. O eksiğimiz nedir ? Bu alanda çalışan insan haklar ı kuruluşlar ından, bu konuyla ilgili kuruluşlar ım ızdan görüş ve öneri almam ış olmakt ır. İkincisi: Bizim kendimizin, İnsan Hakla r ı İnceleme Kom isyonunun önüne bu metnin hazır olarak gelmesidir. Biz ne güne duruyoruz arkadaşlar ? Bu bizim görevimiz değil mi? Bizim de bu konuda Hükûmetçe görüşlerimize başvur ulması, öner imizin alınm ası, sonra tekrar bize dönerek, birleşt irilm iş bütün öneriler üzerinden burada bir sonuca varmam ız gerekmez miydi? Bu eksikliği gidermenin yolu olarak, izin ver irseniz, şöyle bir önermede bulunmak istiyorum: Biz, örneğin, Cumhur iyet Halk Partisi İnsan Haklar ı İnceleme Kurulu üyeleri, kendi aram ızda T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 33 bunun muhasebesini, tartışmasını yapamadık. Size ortak bir görüş sunmak isteriz. Bir süre verelim, bu süre içinde, bir eksikliği gidermek için -bu tümüyle ortadan kaldır ıcı bir yöntem olmayacak - bu süreden sonra her bir imiz görüş ve öner ilerim izi, sivil t oplum örgü tler inin bugün verdiği ya da ver eceği… Belki onlar da alelacele yapt ılar, ayr ınt ılar ı sunamadılar. Bir ara verer ek, bir zaman ayırarak hepimiz öner ilerim izi gerekiyor sa ve uygun görülüyorsa bir alt komisyonda bu arada oluşturarak çalışalım ve yeniden, daha düzgün, daha devam lı, sorunu çözecek, herhangi bir şekilde geçici bir merhem olmayacak, hastalığ ı t amamen tedavi edecek -tabii ki biliyorum, bu kurum kuruldu diye her şey de çözülmüş olmayacak, bunun da bilincindeyim ama - en azından “En iyisini yapt ık.” d iyebileceğimiz bir yapıyı oluşturalım. Şimdi, bak ınız, burada “bir eysel başvuru” gibi bir kavram kullanılıyor. Bu bir bireysel başvuru mu olacak gerçekten? Bu bireysel başvur unun sonucunda nereye gidilecek? Yapt ır ım sadece ist ihdam alanıyla… Ki, öyledir, bak ın bizim Türk Ceza Yasam ızda da böyle bir ayr ımcılık konusunda hiç de insan haklar ı kavram ıyla uyuşmayan, ayr ımcıl ık la uyuşmayan bir yasal düzenleme vardır. Biz bunu yaparken onu da değişt iremeyecek miyiz, yoksa ayr ımcıl ığ ı insanlar ın mal alıp vermedeki eşit liği, insanlar ın işe alınıp çık ar ılmalar ındaki eşitliğiyle sınır lı m ı sayacağ ız? Bütün bu anlayışlar ı, bütün bu maddeleri tek tek, yeniden, hayata uygun bir biçimde gözden geçirme gereksinimim iz olduğu inancındayım. Öner imi sundum. Sayg ıyla bilgileri nize arz ederim. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Nurettin Bey, siz, son olar ak, ondan sonra da şeye… Buyurun. NURETTİN YAŞAR ( Malat ya) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım. Şimdi, arkadaşlar ı izlerken, doğrusu, bir Komisyon üyesi, mill et vekili, belli yaşta bir i olarak değil de meraklı, öğrenmeye çalışan, anlamaya çalışan bir çocuk gözüyle izlemeye çalışt ım; yani, ne konuşuluyor, ne anlat ılıyor, bu ağabeyler, ablalar, amcalar, teyzeler ne diyor lar diye. Mesela, en son, Şenal Hanım ’dan b aşlayayım, eksik söylemeyeyim: “Paris ilkelerinin bize emrettiği” gibi bir deyimle başladı. Bayağ ı, böyle, Millî Savunma Bakanlığ ı Kom isyonunda olsa böyle deyimler duymak hoşumuza gider di de şunu söylemek istiyorum… ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Hukuk ne emred erse. NURETTİN YAŞAR ( Malat ya) – Şenal Hanım ’ın, tabii, niyet i öyle değil. Ama galiba biz burada, çok özgürlükçü, sivil, bağ ımsız, bireyi öne çıkaran, bireyin düşüncesini kutsayan bir liter atürle konuşurken, yazılım ım ız, zihin f ormatlar ım ız, kodlar ım ız bir az böyle, buradan, bilinçalt ım ızdan bu tür kelimeler depreşiyor. Birçoğumuzda var bu. Yani kimseyi suçlamak için söylemiyorum. Hepim izin ortak paydası bu. İşte, “modernizm” denen bir kavram ım ız var. Herkes f arklı f arklı alg ılayabilir. Benim en son öğrendi ğim, hani, küçük bir çocuk gözüyle bakıyorum ya, “def ormasyon” diye özetleyebileceğimiz bir şey. Burada, MAZLUMDER temsilcisi olan arkadaşım ızı son dönemin bir az magazinel deyimiyle, “Türk tipi bir kanun yapabilir miyiz?” diye... Ama galiba, son dönemde, zor unlu olarak, yani doğal sür ecin bir üretim i olar ak “yerli ve millî” diye bir kavram ı kullanm ışız. Bir çeviri kavr am değil, tamamen bizim hissiyat ım ızı, bizim durumumuzu, bizim realitemizi nesnel olarak if ade eden bir kavram. Herhâlde bunu sık sık kullanmak zorunda kalacağ ız. Mesela, bu masanın etraf ında, ekolojik toplum siyaset ine yatk ın olan arkadaşlar ım ız var. “Ekoloji” kavr am ını değişik platf ormlarda sık sık kullanan arkadaşlar ım ız var. “Biyososyoloji” den bahseden arkadaşlar ım ız var, ne bileyim, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 34 “diyalektik natüralizm”den bahseden arkadaşlar ım ız var. Bunlar belli bir çerçevede, uygulaması f ilan da, işte, başlat ılm ış, ne bileyim, laboratuvar çalışmalar ı yapılan değişik kavramlar. Fakat, bakıyorum, kullandığ ım ız kavramlar ın birçoğu, mesela bir grup arkadaşın verdiği eleştir ileri içeren bir şey vardı, orada da ref eranslar ım ız hep başka yer den. Yani bu kadar kompleksimiz olmaması lazım. İnsan haklar ı konusunda bir şeyler üretebilme imkânım ız var, müktesebat ım ız var, geçmişimiz var. Bir insanlık bir ikimidi r. Başka yer den bir şey almayalım dem iyorum, başkalar ından da alalım ama gözüm üzün önünde olan biten şeyler i bile bir Brüksel’den, Londra’dan, Par is’t en, New York’tan, ora çevr iminden sonra anlam ak gibi bir alışkanlığ ım ız var. İlla or aya İngilizceye, Alman caya, Fransızcaya tercüme edeceğiz ya da Flamenkçeye, ondan sonra Türkçeye çevir ip o çevir i versiyonuyla burnumuzun dibinde olup şeyler i anlamak gibi böyle bir ar ızam ız var, bir problemim iz var. Bu dikkatimi çekti. Bütün herkesi dinlerken, yani, bir yerden , ne bileyim, bir müst emleke ülkesi hissiyat ıyla, dışar ıdan bir ileri gelmiş, genel valilikten ajanlar, uzmanlar gelmiş, bizi burada terbiye ediyor lar, bize yön veriyorlar, bizim nasıl yaşayacağ ım ızı, haklar ım ızı, hukukumuzu nasıl koruyacağ ım ızı bize öğretiyorlar gibi. Daha çok da dikkatimi çeken, özellikle cinsiyet ve kadın üzerinden yoğunlaşması bu şeyin. Genelde, işte, o “modernizm” dediğimiz def ormasyon süreci taşıyıcı aparat olarak genelde bu iki kavram ı kullanıyor; cinsiyet ve kadın. Bu aparat lar üzer inden “modernizm” bizim gibi toplum larda yayg ınlaşt ırma imkânı, alanı buluyor. Bu da özellikle söyleyeceğim: Bu kanun eksik olabilir, yet ersiz olabilir, yine bir hanımef endinin söylediği gibi, süreç içerisinde kendi kendini doğrultabilir, ama k anunun benim hoşuma giden iyi bir taraf ı var, kanunda bazı esnekliklerin olması, yani böyle bir kanuna da yak ışan esneklikler in olması, otokratik devlet belir leyicinin, her detayı, her şeyi belirleyen, tasnif eden, emreden o devlet yüzünün görülmemiş olması. Her ne ka dar arkadaşlar ım ız, “İşte, ef endim burada olası ihlalci devlettir, dolayısıyla devletin burada görünüyor olması doğr u değil.” f ilan deseler de biraz devlet tanım ını, hükûmet tanım ını, siyaset tanım ını, sivil t oplum tanım ını ezber ler dışında yeniden alg ılam aya, yeniden anlamaya çalışırsak biraz daha rahat bakabiliriz. Hükûmet dediğimiz, siyasi parti dediğimiz, bize şimdiye kadar daha önceki o vesayetçi paradigmanın da öğrettiği gibi tu kaka bir şey değil. Yani, “halk” dediğim iz, “ulus” dediğimiz, “toplum” de diğimiz, hepimizin kendi ideoloj ik çerçeveleri içer isinde, literatürü içer isinde, aynı kavram ın değişik ver siyonunu kullanar ak ürettiğimiz bir şey var, bunun yansım ası. “ Millî ir ade” diyen var. “ Millî irade” diyenler biraz daha muhaf azakâr, sağcı oluyor, i şte, “ulusal, bilmem ne” diyenler bilmem ne oluyor. Böyle komik bir toplumda yaşıyoruz maalesef . BAŞKAN – Evet Sayın Vekilim, topar larsanız bir zahmet. NURETTİN YAŞAR (Malat ya) – Yani, aynı kelimenin Öz Türkçesi ile Osmanlıcasını f arklı f arklı kullanırke n, f arklı alanlara, f arklı ideolojiler e sahip insanlar hâline geliyoruz. Biz buyuz, realitemiz bu. Dolayısıyl a, hükûmet taraf ından belir leniyor olması bunun toplumdan kopuk, topluma yabancı, topluma düşman bir kurum hâline gelm esi anlam ına gelmiyor. Bunlar ı belirtmek istedim. Yani, çok “nongovernment” bir yapı oluşturmak ist iyorsak o başka bir şeydir. Ama devlet in himayesinde, resm î bir kurum olarak oluşturulacaksa, bunu belirleyen Bakanlar Kurulu ya da Cumhurbaşkanı bu halk ın t oplam alg ısını, duyarlılığ ını yansıtacak bir kurul oluşturacakt ır. Bunu başka yerden, işte, çeviri bir gözle, belki dışar ıdan baktığ ım ız için buradaki yapıyı biz f arklı görüyoruz. Yani, t ekrar, “yerli” ve “millî” gibi… Biraz belki bazı arkadaşlar ım ızı irite edecek bir kavr am ama maale sef böyle, böyle bir sor unumuz var, böyle bir alg ı sorunumuz var. Kavramlar ı yeniden tasnif edersek, yani sivil t oplum örgütler i ne kadar sivil, devlet ne kadar devlet, halkçılık ne kadar halkçı, ne bileyim, bireysellik ne kadar bireysel, özgürlük ne kadar T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 35 özgür lükçü, demokratiklik ne kadar demokrasi tanım ına uygun, bağımsızl ıkçılık ne kadar bağ ımsızlık tanım ına uygun, nedenler i ve sonuçlar ıyla? Yani, söylem ve f iili durumu karşılaşt ır ırsak daha sağlık lı bir vasat oluşabilir diye düşünüyorum. Böyle, genel, saçma sapan, aklım a gelen şeyleri söyledim. Yine bir çocuk gözüyle söyledim. Mazur görün. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI GENEL SEKRETERİ METİN BAKKALCI – Bir cüm le katkım ız olabilir mi? BAŞKAN – Bir cüm le, vir gülsüz. Buyurun. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI GENEL SEKRETERİ METİN BAKKALCI – Konumuz olan işkenceyle ilg ili, büt ün dünyada işkencenin önlenmesine yönelik etkin araşt ırma ve soruşturma Bir leşmiş Millet ler belgesinin adı İstanbul Protokolü’dür çünkü bu to praklarda ne yazık ki bu işkence acılar ının üstünden bizler ür ettik, o zam an Türkçeden bütün dünya diller ine çevr ildi. Bizler dünyanın her taraf ında bunun eğit imini yapıyor uz. Konumuz olduğu için, izninizle, bu topraklardaki dili… BAŞKAN – Teşekkür ediyor um. Son söz olarak Musa Bey’e söz ver iyorum, akabinde Hükûmet temsilcim ize söz vereceğim cevap vermek üzere. TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ GENEL SEKRETER YARDI MCISI AV. MUSA TOPRAK – Teşekkür ederim ef endim. Herkese sayg ılar sunuyorum. Öncelikle şunu belirtme k istiyor um: 1136 sayıl ı Kanun’un 110’uncu maddesinde “bir liğimizin insan haklar ını korumak ve geliştirmekle” ödevli olduğu açıkla belirtilmiş dur umda. Dolayısıyla, yasayla da biz bu ödevi üst lenm iş hâldeyiz ve bu kanunun yasalaşması durumunda lağ vedilecek olan kurumda da birliğim izin bir temsilcisi var şu anda. Yeni durumda. olmadığ ını görüyoruz. Bu sebeple, kurulun, yani kurumun çalışmasını belir leyecek olan karar organı olan kurulun yapısına mut laka bakmak gerektiğini düşünüyor um. Paris Prensipleri açısı ndan, uluslar arası düzeyde uzmanlar ın, bu yeni kurulacak olan kurum Par is pr ensipleri bak ım ından uygundur ve akredite olur demediği durumda böyle bir kurumun kurulması çok açıkçası işlevi bak ım ından bana bir soru işareti olarak geliyor çünkü devlet kurumla r ı arasında, birtakım kurumlar insan haklar ını ihlal eder, başka kurumlar insan haklar ını savunur gibi bir yapı söz konusu değil. Her türlü devlet kurumu zaten insan haklar ını korumak ve gelişt irmekle ödevli, dolayısıyla, Emniyet de insan haklar ını korumak için çalışacak, Millî Eğit im de çalışacak. Bu yapılarda, insan haklar ıyla ilgili de biz başka bir şey kurup bir denge sağlıyoruz gibi bir şey söz konusu olamayacağına göre, eğer Paris Prensipler i açısın dan uluslararası akreditasyonu alabilecek bir k urum oluşturulmayacaksa o zaman, kamu kaynaklar ı açısından bizim bu yapt ığ ım ız iş benim açımdan bir soru işaret i oluyor. Çünkü baktığ ım ızda, kurulun yapısındaki görevlendirme bakım ından objektif kriter göremiyoruz. Yani az önce sayın vekilimin belirttiği üzere, bir on yıl çalışma şeyi var, kamu kurum, kuruluşlar ında, uluslararası kuruluşlarda, sivil toplumda veya özel sektörde on yıl boyunca çalışmak. Yani bu tanım ın zaten yapısı itibar ıyla on yıl boyunca çalışm ış olan herkes… Oradan bir uzm anlık söz konusu olama yacağ ı için ve Par is Prensipleri de açıkça çoğulculuk meselesi konusunda açık bir belir lilik içerdiği için bu çoğulculuğu sağlamanın yolu bizim kanaatim izce, Bir liğim iz, Türk Tabipler i Birliği, alanda çalışan üniversiteler in insan haklar ı merkezler i, bural ar ın önereceği adaylar arasından bir seçim yapılması durumunda çoğulculuk sağlanır. Aksi hâlde, çoğulcu bir yapı oluşamayacağ ı için oluşacak olan yapının da uluslarar ası anlamda akredite olması mümkün olmayacak. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 36 Dolayısıyla da bu yapının sağlanabilm esi açı sından ben takdirler inize 10’uncu maddedeki değerlendirmenin, özellikle, objektif kriterler ve hem Bir liğ imiz hem de alandaki diğer sivil toplum örgütleri, meslek kuruluşlar ı ve üniversiteler in insan haklar ı örgütler iyle birlikte onlar ın önereceği adaylar arasından bir seçim mekanizmasının yar arlı olacağ ını düşünüyorum. Bir de dikkatinize sunmak istediğim şey, İnsan Haklar ı Kurumu Kanunu Tasar ısı görüşülürken o esnada da biz Ankara Barosunun İnsan Haklar ı Merkezi ve Ionna Kuçuradi’nin Başkanlığ ında Malt epe Üniversitesi UNESCO İnsan Haklar ı Kürsüsü bir kanun tasar ısı hazır lam ışt ık , hâlâ güncelliğini koruyor, isterseniz bunu da takdim edebilir im, yeni yapıyla ilg ili, özellikle, bahsettiğimiz şekilde, Paris Prensipler ine uygunluk bakım ından. O dönemde de biz ka nun tasar ısını duymuştuk, bir kanun tasar ısı hazır lanıyor diye, çok büyük çabalarla ve Kuçuradi Hoca da devreye gir erek istediği, aradığ ı hâlde ulaşamam ışt ık. Burada da böyle bir şey olacak şeklinde diye duyduktan sonra, incelemeyle ilgili yet erli vakit ol madan katılmak zorunda kaldık, bu sebeple de kendi adıma, mevcutla ilgili hazır lıksızl ık bak ım ından özür diliyor um. Ancak, uygun bulduğunuz takdirde elimizdeki taslağ ı da sunabiliriz, bunu da belirtmek istiyorum. Sayg ılar ım la. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet temsilcim ize söz ver iyorum. Buyurun ef endim. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Başkan, kurulumuzun çok değerli üyeleri, sivil toplum kuruluşlar ım ızın ve ilgili kamu kuruluşlar ım ızın çok değerli temsilcileri; hepinizi sayg ıyla selamlıy orum. Öncelikli olarak şunu if ade etmek ist iyorum: Aslında konuşmamda kısmen değindim ama biraz daha det aylıca konuyu açmam da yarar olduğunu düşünüyor um. Bir incisi: Bu yasa t asar ısının evveliyat ına bakt ığ ım ızda aslında biraz önce sivil toplum kuruluşumuzu n temsilciler i de if ade ettiler, 2009 yılında, 2010 yılında kapsamlı çalışmalar yapılm ış, bu çalışmalar ın hepsini biz biliyoruz ve bu çalışmalar neticesinde hatta burada, aşağ ı yukar ı 39 civar ında sivil toplum kuruluşumuzun görüşler i alınm ış o dönemde ve b u görüşler in tamam ı elbette değerlendirildi, bunlar ı özellikle if ade etmek istiyorum. Tasar ıya son şeklini ver irken birincisi, biraz önce if ade edilen birçok millet vekilimiz, Kom isyon üyemiz ve sivil toplum kuruluşlar ım ız t araf ından if ade edilen Par is Pre nsiplerinin dikkate alınm ası hususu. Evet, Paris Prensipleri dikkate alınm ışt ır, hatta Paris Prensiplerindeki her bir maddeyle bizim ilgili kanun tasar ım ızdaki maddenin nasıl ve ne şekilde karşılık geldiği konusun baştan aşağı gözden geçir ilm iştir. İki: Avrupa Birliği müktesebat ı dikkate alındı. Avrupa Birliği müktesebat ına baktığ ım ızda özellikle, ayr ımcılık la ilgili tek bir direktif in olmadığ ını görüyoruz, f arklı direktif ler söz konusu. İşte, istihdama yönelik direktif var, diğer alanlar a yönelik direktif ler var, dolayısıyla, f arklı direktif lerin olduğunu görüyor uz. Üçüncüsü: Biz özellikle, ref ormlara yönelik çalışmalar yürüt ürken beş ülkeyi, başta Avr upa Birliği müktesebat ı, ikincisi de bu beş ülkeyi yani alt ı temel alanı esas alıyoruz. Beş ülkedeki uygu lamalar nasıl ve ne şekildedir, bunlar a bak ıyor uz. Hangi ülkeler bunlar? Kıta Avrupası’ndan Fransa, Almanya’yı aldık , İngiltere’yi, Birleşik Krallık ’ı aldık, f arklı bir yaklaşım, model izlemesi yöntemiyle, bu Kıta Avr upası ve Bir leşik Krallık’ın bir karışı m ı olabilecek Hollanda’yı aldık ve Kuzey Avrupa’dan da İsveç’i aldık, bu beş ülkedeki düzenlemeler i baştan aşağ ı inceledik. Şunu çok açıklık la buradan if ade ediyorum değer li arkadaşlar: Bu beş ülkedeki insan haklar ı ve ayr ım cılık la mücadeleye yönelik mevcu t olan t asar ılardan daha güçlü bir tasar ıdır. 150 kişilik ekip, “Bu 150 kişiyle mi bu işler yapılacak?” deniliyor, 7 -8 kişi çalışan kurumlar var, bunu özellikle söyleyeyim. Elbette 50 -60 civar ında çalışan T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 37 Avrupa’da… Nüf us önemli, evet, nüf usu bize yak ın ül kelerde genellikle 40 -50, bilemediniz, maksim um 60 bandında. Bunlar ın personel yapılar ına da bakt ık ama 150 kişilik bir kadr o oluşturuyoruz bur ada. Bu kadroyu oluştururken de müm kün olduğu ölçüde esnek bir yapı olmasını da ar zu ett ik. Aslında tasar ının büt ününe baktığ ınızda biz bu tasar ıyı konuşurken şunu söyledik: Gerçekten yasalar önemli, anayasa önemli, anayasaya, yasaya yazacağ ınız maddeler, hususlar, bunlar ın hepsi önemli ama hepsinden önemlisi - belki Met in Bey, herhâlde siz söylediniz insanın zihniye t i, kaf a yapısı, bu çok önemli. Siz dünyanın en güzel anayasasını yapsanız, dünyanın en güzel kanunlar ını yapsanız da eğer sizin zihniyetiniz, sizin anlayışınız gerçekten insan haklar ını özümsememişse bur adan çok f azla bir netice alamazsınız. O nedenle, bu rada esas önemli olanın insan haklar ının gerçekten özümsenmesi, ayr ım cılığ ın ne kadar iğr enme ver ici bir husus olduğunun herkes taraf ından benimsenmesi ve bu anlayışın tesis edilmesinin son derece önemli olduğunu düşünüyor um ve bu nedenledir ki biz bu tasa r ıyı dikkate alırken şunu söyledik: Mümkün olduğu ölçüde… Hanımef endi if ade etti, Şenal Hanım, “Ayr ımcılıkla ilgili tanım ınız yok.” dedi. Şimdi, biz buna baktık, Avrupa Bir liği Direktif i kendine göre bir tanım yapm ış, tanım da şu açıkçası, orada da işte, ı r k, renk, dil vesaire gibi ayr ımcıl ığ ın tem eller ini if ade eden hususlar ı koymuşlar. Bir leşm iş Millet ler inkine bak ıyorsunuz, biraz daha f arklı bir yapıda, f arklı türde tanım yapanlar var. Biz öyle bir yapı oluşturalım, öyle bir kurum oluşturalım ki bu kurum mümkün olduğu ölçüde esnek bir yapıda olsun, kurulun kendi içer isinde karar alabilecek mekanizmalar ı olsun, rahat bırakalım insanlar ı. Aslında biz alanı genişletiyoruz, daraltmıyoruz orada ve burada biz bu ülkeler e baktığ ım ızda, bak ın, çok sayıda arkadaşı m ızdan eleştir i geldi, hepsine sayg ı gösteriyorum, bu sadece şunu gösteriyor: Sizler in gerçekten insan haklar ına olan ilginiz, bağlıl ığ ınız, bu konunun ne kadar hassas olduğunu if adeler, onun için, çok teşekkür ediyorum. Ama şunu da sizler le paylaşmak zoru ndayım: Bakınız, biz bu beş ülkeyi inceledik; Hollanda, şimdi, dendi ki arkadaşlar ım ız taraf ından, şu ifade edildi: “Ef endim, ayr ımcılık bir ayr ı kurum olsun, ayr ım cılıkla ilgili bir kurumumuz olsun, insan haklar ıyla ilgili bir kurumumuz olsun, işkenceyi ö nlemeye yönelik f arklı bir kurumumuz olsun.” Şimdi, biz bunu çok detaylı tart ışt ık kendi içim izde, olam az m ıydı? Olabilirdi ama öyle bir şey ki bunlar içi içe geçmiş olan hususlar. Yani siz insan haklar ı konusunu ayr ımcılıktan çok f azla ayırt edemezsiniz v e siz iki f arklı, üç f arklı kurum oluştur duğunuz anda kurum kargaşası çıkacak t ır, o diyecektir “Benim yetkim.”, öbürü diyecektir “Benim yetkim.” ve sorun ortada kalacakt ır. Biz bunlar ı tart ışt ık kendi içim izde, yoksa ilave bir k urum niye oluşturmayalım, bi zim için niye bir sak ınca olsun? Bunlar ın hepsini yapabilir iz, yapmam ızda da bir sak ınca yok ama biz özellikle, diğer ülkelerin, bak ın, üç önemli ülke, Birleşik Krallık, Fransa ve Hollanda; bunlar ın t asar ılar ı hazır lanırk en yazılm ış olan gerekçelerine de b aktık arkadaşlar. Bu üç ülke de -iki Kıta Avrupası, bir de Birleşik Krallık - özellikle ayr ımcılıkla, insan haklar ıyla ilgili meselenin, konular ın aynı kurum alt ında olmasının önemine çok f azla sayıda vurgu yapm ışlar ve bunun gerekçelerini anlatm ışlar. Bize bunlar makul geldi ve biz bu çalışmalar ı gördükten sonra -şunu da if ade edeyim - açıkçası kanun tasar ısı çalışmalar ına geçmeden önce biz bu beş ülkedeki yapılar ı, ar t ı, Avrupa Birliği m üktesebat ı, bunlar ın her bir ini teker teker Avrupa Bir liği Bakanlığ ım ız bize ayr ınt ılı olarak beş -alt ı saat süren bir oturum da bize sundu, bunlar ın hepsini teker teker gözden geçir dik. Şimdi, bak ıyor uz, Hollanda, Fransa ve Bir leşik Krallık ’ta ayr ımcılık ve insan haklar ı kurumu beraber ve kurumsallaşmanın da bu ülkelerde daha iyi olduğunu görüyoruz, onu da if ade edeyim. İNSAN HAKLARI O RTAK PLATFORMU GENEL KOORDİNATÖRÜ FERAY SALMAN – Ne açıdan? T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 38 BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şu açıdan: Eğer sizde köklü bir kurumsallaşma olmazsa yani işte, adı, İnsan Haklar ı ve Ayr ım cıl ık Kurumu olur ama siz eğer gerçekten o kurumun hakkını veremiyorsanız istediğiniz kadar çok iyi düzenlemeniz olsun, çok iyi kanunlar ınız, yasalar ınız olsun… Ama biz şunu vermeye çalışt ık: Bu esneklikten bahsetmiştim, biz mümkün olduğu ölçüde rahat bırakalım ve kurum kendi içerisinde etkin bir yapı oluştursun. Bakınız, aşağ ı yukar ı üç dört yıldan beri bir sorun var, nedir sorun? İşte, personelle ilgili sık ınt ılar var. Bunlar aşılmalıydı, şimdiye kadar aşılm alıydı, o bir eksiklik, bizim eksikliğimiz ve bunun da hesabı elbette… Neticede, bir eksiklikse, bir yanlışlıksa bunu da söylemekten hiçbir zaman çekinmeyiz. Ama şunu söylemek istiyorum: Şimdi, böyle bir yapı oluşturduğu zam an siz geniş bir alan sunuyorsunuz kurula. Gelelim kurulun yapısına, şu eleşt iri ldi: “ Kurul üyeler i Hükûmet taraf ından ve Sayın Cum hurbaşkanı taraf ından atanıyor.” dendi. Şimdi, arkadaşlar, bakalım, dünya örneklerine bakalım, insan haklar ı konusunda, ayr ım cılık konusunda gerçekten başar ılı ülkelere bakalım, acaba kurul üyeler i kimler taraf ından atanıyor? Örnek vereyim, şim di, bu beş ülkeyi ele aldık ya, bu beş ülkeden bahsedeyim. Bak ınız, Hollanda: Adalet ve Güvenlik Bakanının t eklif i ve Kraliyetin onayıyla oluyor. Fransa: Ombudsmanı Cumhurbaşkanı at ıyor, Başkanı yani, üyeler i ise ombudsman seçiyor. Bir leşik Krallık, İngilt ere: Devlet Bakanı at ıyor, bizdeki belki Başbakan Yardımcıl ığ ına tekabül eden “state minister” dediğimiz “state minister” at ıyor. Kimi? Kurul üyeler ini, kurul başkanını ve kurul üyeler ini. Şimdi, değerli arkadaşlar, burada önemli olan husus atamanın A veya B şahsı veya kurumu taraf ından atanması değil, -ben Met in Bey’e katılıyorum - o atanan kişilerin gerçekten liyakat sahibi kişiler olması ve kurumu etkin olarak çalışt ırması; mesele bu. İşte, biz bunu sağlamalıyız. Ama burada, ef endim, işte, ayr ımcılıkla ilgili kapsam belirt ilirken şu kondu, bu kondu vesaire gibi birtak ım eleştir iler de geldi, detaya girmek istemiyor um ama her maddede onun cevabını vereceğim, onunla ilgili maddelere şu anda girmek istemiyor um ama, özet olarak benim söylemek istediğim husus şu: Burada gerçekten hem Paris Sözleşmesi hem de AB müktesebat ı ve ilgili diğer sözleşmelere baktığ ım ızda bu sözleşmeleri dikkate alan bir yaklaşım içer isinde olduk. Ha, burada şunu da if ade etmeliyim, özellikle cinse l yönelime yönelik olarak: Burada evet, böyle bir tavsiye karar ı var ancak Avr upa içerisinde de şu anda bununla ilgili ciddi bir tart ışma var. Biz Anayasa ve im zalam ış olduğumuz uluslararası sözleşmeler i dikkate aldığ ım ızda böyle bir ter imin buraya konulma sının uygun olmayacağ ını da düşündük arkadaşlar, ben çok samimi olarak, açık olar ak sizler le de paylaşıyorum. Yani bunu şu açıdan söylüyorum: Biz toplumun bütününü kucaklamak zorundayız ve bu anlayış içerisinde de hareket etmek zorundayız. Am a inanın, çok samim i olar ak ciddi mesai harcadık ve yapıyı öyle oluşturalım ki gerçekten kurum, kurul, oradaki arkadaşlar ım ız rahat hareket etsinler dedik. Dışar ıdan uzm an görebildikler i kişiler i alabilsinler, uzman olar ak görebildikler ini yüzde 10’a kadar alabilsinler dedik. İsterseniz onu yüzde 15’e de çıkarabiliriz ama daha f azla art ırmam ız kurumsallaşmayı zorlaşt ır ır, onu da söyleyeyim. Bu arada şu eleşt ir i geldi: “Ef endim, meslek gruplar ı yazılm ıyor.” Bilerek koymadık meslek gruplar ını, ben mühendis olabilirim, siz de tıp doktorusunuz değil mi ef endim? Met in Bey’in ilgi alanı t ıp, şimdi, Met in Bey insan haklar ı konusunda otorite, ben mühendisim, bir başkası bir başka meslekten, illaki mesleği yazmam ız anlamlı m ı? Hiç de anlam lı değil. Yani şöyle: İşte, “Siyasal bilgi ler f akültesi mezunu olacak, iktisat f akültesi mezunu olacak, hukuk f akültesi mezunu olacak.” Bir insan mühendis olur ama çok iyi hukuki alt yapısı vardır, insan haklar ı konusunda çok iyi bir uzmandır. Biz o nedenle şunu koyduk buraya, dedik ki: İnsan hakla r ı konusunda, ayr ımcılık konusunda, işkence konusunda bilgili, bir ikimli, deneyim sahibi insanlar T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 39 arasından atanacak dedik, bu if adeyi koyduk buraya, tasar ım ızda var ama meslek gruplar ını saymadık. Saymamam ızın t emel nedeni: niye k ısıtlayalım biz? ŞENAL SARIHAN ( Ankara) – Sayın Bakan, meslek gruplar ının sayılması değil sorun ama, meslek kuruluşlar ının kendi içler inden, insan haklar ı alanında… BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Ona da geleceğim ef endim, müsaade ederseniz, ona da geleceğim ef endim. MUSTAFA SEZGİN TANRIKULU (İstanbul) – Sayın Bakan, mesela, niye on yıl koymuşsunuz? Bir genç giremeyecek mesela. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şu var Sezg in Bey, biz burada şunu düşündük, on değil de onu sekize de çekebilir iz, çok mesele değil a ma buradaki kast ım ız şu: Deneyim sahibi olan bir isi olsun dedik çünkü çok önemli kararlar ver ecekler yani ver ilen karar kişiler i etkileyecek . Dolayısıyla, az çok deneyim sahibi olan bir isi olsun diye düşündük. Yani burada ist iyorsanız sekize çekebilir iz, ç ok mesele değil. MUSTAFA SEZGİN TANRIKULU (İstanbul) – Gençler de deneyimli olabilir yani. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Ama tecrübesiz bir inin de yanlış karar alabilme olasıl ığ ı var. MUSTAFA SEZGİN TANRIKULU (İstanbul) – Millet vekili olabili yor, bakan olabiliyor ama kurul üyesi olam ıyor. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Onlar ı tart ışır ız. GAMZE AKKUŞ İLG EZDİ (İstanbul) – Peki, Sayın Bakanım, sadece devlet memurlar ı m ı olabiliyor? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Hayır, ha yır; özel kesimden, sivil toplum kuruluşlar ından, hepsinden olabiliyor, öyle bir k ısıdım ız söz konusu değil. Müsaade ederseniz ben bit irebilir miyim. Yani müsaade ederseniz, ben bit irebilirsem çok memnun olurum. BAŞKAN – Müsaade edelim lütf en. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, burada tabii, kanun maddeler ine çok girmek istemiyorum ama biraz önce kaldığ ım yerden devam etmek istiyorum. İnsan haklar ı alanında gerçekten deneyim sahibi, o alanda çalışm ış, zamanını harcam ış ve devlet memuru olmaya n, devlet memuru prosedürüne girmeden doğrudan Kurul Başkanının, Kurulun alabileceği bir imkân getiriyoruz, başka bir kuruma verilen böyle bir yetki yok, bakın, bu yetkiyi ver iyoruz. Niye ver iyor uz? Çünkü gerçekten bu alanda uzm an olan kişiler in burada ist ihdam edilmesi önemli ve istihdam edilmeli diye düşünüyoruz açıkçası. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Yetkiyi veren de, atayan da aynı kişi olunca o sorun oradan çık ıyor. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Bakın, dünya örnekler ini… AYŞE ACAR BAŞARAN ( Batman) – Verdiğiniz dünya örnekler i… BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Müsaade ederseniz anlatayım, ondan sonra sizi ben dinleyeceğim. BAŞKAN – Arkadaşlar müsaade buyur ur musunuz. BURCU ÇELİ K ÖZKAN ( Muş) – Ama Sayın Bakan, biz toplumsal yapısı ve kültürel f arklılık lar ı çok f arklı olan, Avrupa ülkelerinde çok f arklı olan bir ülkeyiz. Bu sebeple de hani, Avrupa’dan örneklerini ver iyorsunuz ama m utlaka kendi ülkemizin sorunlar ını, kendi ülkemizin f arklılık lar ını ve… BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( M ersin) – İnsan haklar ıyla ilgili her şey evrenseldir. Lütfen, önce bunda anlaşalım. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Mutlaka öyledir, onda bir tart ışma yok. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 40 BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – İnsan haklar ıyla ilgili, demokratikleşmeyle ilgili her şey evr enseldir, ülkeye göre f arklı uygulamaya giremezsiniz. Yani eğer siz her ülk eye göre bir insan haklar ı uygulamasını getirmeye kalkarsanız bu olmaz, evr ensel olan neyse ona biz de sahip çıkmalıyız, diğer ülkeler de sahip çıkmalı. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Söylediğimiz şey evrensellikle ilgili değil. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Yani biz şimdi, İsveç’le aynı dur umda m ıyız? BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Bence bizi çok iyi anlıyorsunuz şu an. BAŞKAN – Lütf en, Hanımef endi… O lur mu canım! Müsaade buyurursanız, onu bur ası takdir etsin yani., öyle şey mi olur! Siz söylediniz, maddeler bağlam ında da o görüşlerinizi if ade edersiniz. Müsaade buyurun, sözler ini bitirsin. Buyurun ef endim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sayın Başkan, Sayın Bakanım ref erans olarak Hollanda’yı verd i, siz de yurt dışında uzun süre avukatlık yapan bir arkadaşım ızsınız, Hollanda’da hiçbir insan hakkı ihlali yok. Bakın, Fransa’dan örnek ver ildi, 28 tane insan hakkı ihlali var, ref eranslar ınız yanlış. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Tanal, müsaade ederseniz, sunuş insicam ım da bozulmasın lütf en. Şimdi, şunu if ade etti Sayın Tanal: “Hollanda örnek değil.” Şimdi, değerli arkadaşlar, elbette her ülkenin f arklı bir tutumu, yaklaşım ı söz konusu olabilir, zat en buna da açık kapı var, onu da s öyleyeyim ama biz beş ülkeyi aldığ ım ız if ade ettik. Sadece bu İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kur umuna yönelik olarak değil, diğer ref ormlar ım ız için de bu ülkeleri baz alıyor uz, bu ülk eler deki uygulamalara bak ıyoruz. Takdir edersiniz ki her bir ülkeyi, AB ülkesi ni teker teker incelemeniz mümkün değil. Neye bakabileceksiniz? Bir, AB müktesebat ına bakacaksınız; iki, bu seçeceğiniz belirli ülkelere, biz de bunu yapt ık, yapt ığ ım ız şey bu. Almanya var, İngiltere var, Fransa var, İsveç var ve Hollanda var. Elbette Holl anda için bunu kullanabilirsiniz ama ben geneli için söylüyorum… MAHMUT TANAL (İstanbul) – İsviçre’yi de alın, aynı şekilde, oradaki insan haklar ı ihlaller ini de alın öyle karşılaşt ır ın kurumlar ı, doğrusu o olur. BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Değerli arkadaşlar, mesele şu: Bak ın, Avrupa Birliği alanında ben de uzun yıllar çalışt ım, AB müktesebat ı konusunda az çok deneyimi olan bir kişiyim, şunu söyleyeyim: Arkadaşlar, burada atamadan çok kullandıklar ı tabir nedir? Avr upa Bir liğinin, Avrupa Bir liği müktesebat ının ve gelişmiş ülkeler in hepsinin ortaklaşa sahip olduğu bir değer var dır, işlevsel bağ ımsızlıkt ır. Yani ne diyorlar ? “Funct ionally independent” diyor lar, değil mi? Yani “işlevsel bağ ımsızlık” diyorlar. Şimdi, hangi ülkeye bakarsanız bak ın, siyasi otor iteler yapıyor atamalar ı, bunlar böyle. Yani burada bunlar ı çok tart ışıyoruz ama önemli olan o kurumdaki işlevsel bağ ımsızlık t ır, o bağ ımsızlığ ın tesis edilmesidir. Bu noktada da evet, bir danışma konseyi oluşturuluyor burada. Elbette İnsan Hak lar ı Kur ulu üyeler imiz, sizler, ilgili kuruluşlar buranın üyesi olacaksınız. İ şte, etkin çalışması gereken, gerçekten o kurumun eksiklikleri olduğunda, yanlış işler yapt ığ ında çık ıp “Şunlar, şunlar yanlış, kurumun şu, şu, şu işler i mutlaka yapması gerekir. ” diye sesini yükseltmesi gereken işte o danışma kuruludur. AYŞE ACAR BAŞARAN ( Batman) – Ner eye yükseltecek Bakanım, ben onu da bilmiyorum, kanunda öyle bir şey yok çünkü. BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mer sin) – Şimdi, müsaade ederseniz diğer konulara, bazı maddeler e yönelik Sayın Tanal’ın ve diğ er arkadaşlar ım ızın eleştiriler i oldu, maddeler bölümünde onlar ın her bir ine teker teker cevap vereceğim ancak şunu da son olarak if ade etm ek istiyorum: Bugün Almanya’da bırak ın bir yapt ır ım uygulamayı, ayr ımcılı k la mücadele, işkence T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 41 konusu, veyahut insan haklar ı konusunda… Ki yok deniyor, oradaki Türk vat andaşlar ım ıza neler yapıldığ ını sizler biliyorsunuz arkadaşlar, yok diyorsunuz da evler yak ıldı oralarda. Ayr ımcılık yapılm ıyor mu oradaki Türklere? İşe alırken “Sen Türk’sün” diye işe alıyor lar m ı? Biz gittiğimiz zaman, o insanlarla konuştuğumuz zam an bu t ür sık ınt ılarla karşı karşıya kalıyoruz, bunlar ı dinliyor uz, oralarda da var bu tür sık ınt ılar. Bakınız, Almanya’da bırak ın yapt ır ım ı, bırakın tavsiye vermeyi insan haklar ı ve ayr ımcılık la ilgili kurum/kurul sadece ve sadece danışmanlık yapıyor, sadece ve sadece danışmanlık yapıyor arkadaşlar, bunu da bilelim, bunu özellikle vurgulamak istiyorum. Yani sizin işte, AB’yi de böyle pembe tablolar la… ZEYNEP ALTIOK (İz mir) – Orada evler yakıldığ ında adalet tecelli ediyor. LEYLA ŞAHİ N USTA (Konya) – Nerede ediyor? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Hang i adalet tecelli ediyor acaba? ZEYNEP ALTIOK (İzmir) – Burada katliamlar olduğu zaman aşım ı da “Hayır lı olsun.” diyor. LEYLA ŞAHİN USTA (Konya) – Almanya’yı nasıl savunuyorsunuz anlam ıyorum. ZEYNEP ALTIOK (İzmir) – Almanya’yı savunmuyorum. BAŞKAN – Sadece 2014 yıl ında… 82 cami yandı, hiçbir isinin f aili şu anda ortada yok. Müsaade edin, sözü bit irelim. BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, detaya girmek istemiyorum ama arkadaşlar, biz ancak -bu konularda gerçekten sam imi olarak, çok samimi olarak söylüyor um - insan haklar ı alanında, ayr ımcıl ık alanında sam imi bir şekilde, tek ses olduğumuz zaman güçlü olur uz, buna inanıyorum ben, gönülden inanıyorum. Ama, efendim, “Şu kanunun şu maddesinde şu yazılmadı.” veya “ Şu kelime eksik.” gibi şeyleri o maddeler gelince görüşümü if ade edeceğim ama inanın, bizim bur adaki yaklaşım ım ız t amam ıyla ensek bir yapı oluşturulm ası ve kuruma mümkün olduğu ölçüde geniş bir yetki verilmesi ki kurum etkin olsun, başar ılı olsun, buradaki temel yaklaşım ım ız bu idi. Ben hepinize çok teşekkür ediyor um ef endim. Diğer sorulara maddeler de cevap vereceğim ef endim. BAŞKAN – Ben Hükûmet tem silcimize teşekkür ediyor um. Tasar ı metninin tümü üzerindeki görüşm eler tamam lanm ışt ır. Tasar ı metninin kendisinin görüşülmesiyle ilgili 19.15’e kadar ara veriyorum, 19.15’te devam edeceğiz. Teşekkür ediyorum, sağ olun. Kapanma Saati: 18. 28 ÜÇÜNCÜ OTURUM Açılma Saat i: 19.23 BAŞKAN: Mustaf a YENEROĞLU (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Fat ma BENLİ (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şenal SARIHAN (Ankar a) SÖZCÜ: Leyla ŞAHİ N USTA (Konya) KÂTİP: Ayhan BİLGEN (Kars) -----0----BAŞKAN – Çok saygıdeğer Başbakan Yardım cım ız, Komisyon üyeler imiz, sivil toplum kuruluşlar ı temsilcilerim iz; Genel Kurul, çalışmalar ına devam ettiği için ve devam ett iği sürece biz de çalışmalar ım ızı sürdüreceğiz. IV.- OTURUM BAŞKANLARININ KONUŞMALARI 1.- İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu tarafından Ankara’ da yaşanan patlamayla ilgili milletimize başsağlığı dilediğinde bulunduğuna ilişkin T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 42 BAŞKAN – Patlamayla ilg ili her şeyden önce milletim izin başı sağ olsun. Şimdiye kadar aldığ ım ız bilgiler i Sayın Başbakan Yar dımcım ız if ade ettiler. Rabbim inşallah bu ver ilen rakamlar ın öt esinde daha büyük sayıda şehit ler imizin olmamasını nasip etsin. Yar alılara acil şif a diliyo ruz. Milletimizin başı sağ olsun tekrar, söylenecek f azla bir söz yok. Biz de inşallah çalışmalar ım ıza devam etmek durumundayız. Her ne kadar birçok vekil arkadaşım ız için bu durumda, belirsiz bir ortamda zor olsa bile çalışmalar ım ıza devam etmek durumunda yız. Tasar ı metninin tümü üzerindeki görüşmeleri malumunuz tamamladık. Bundan sonraki süreçte tasar ı met ninin maddelerine geçilmesi konusunu gündemimize alacağız. MAHMUT TANAL (İst anbul) - Sayın Başkan, söz ist iyorum. BAŞKAN – Buyurun Mahmut Bey, neyle ilgili söyler misiniz? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Bu katliam ı lanetlemek için. BAŞKAN – Buyurun ef endim. V.- AÇIKLAMALAR 1.- İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal tarafından terörün insanlık suçu olduğuna ve terörü lanetlediğine ilişkin açıklaması MAHMUT TANAL (İst anbul) - Teşekkür ederim Sayın Başkan. Değerli millet vekiller i, Değerli Bakanım, değerli sivil toplum kuruluşlar ının üyeleri ve değer li bürokratlar; terör gerçekten insanlık suçudur. Terörü lanetliyor uz ama hep terörü lanetliyoruz, hep insanlık suçu dur diyoruz ve gerçekten det ayına inmek lazım, hangi politikalar bizi buraya getirdi, şu anda yer i değil ama bunu bir... ALİ İHSAN YAVUZ ( Sakarya) – Böyle bir zamanda böyle bir üslup... NURETTİN YAŞAR ( Malat ya) – Yeter art ık, ayıp. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Bak ın, zam anı değil de lütf en bir dinler misiniz. BAŞKAN – Arkadaşlar, Mahmut Bey, müsaade edin. ALİ İHSAN YAVUZ (Sakarya) – Lanet leyeceğiz deyip söze başlayan adam ın tarzına bak ya! BAŞKAN – Tamam, ben teşekkür ediyorum. Konu lanetti siz onu if ade eder ek söz istediniz, ben de buna binaen hani acım ızı paylaşalım diye söz verdim ama mesele maksadı aşt ı, o sebepten dolayı.. . NURETTİN YAŞAR (Malat ya) – Cenazeler üzerinden siyaset yapıyorsunuz ya çok ayıp ya! BAŞKAN - ...müsaade ederseniz biz gündemimize dev am edelim. NURETTİN YAŞAR (Malat ya) – Orada ceset topluyorlar, bunun üzer ine siyaset yapıyor sun, lanet olsun böyle siyasete. II.- KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ (Devam) A) Kanun Tasarı ve Teklifleri (Devam) 1.- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarısı (1/596) (Devam) BAŞKAN – Sayg ıdeğer Komisyon üyelerimiz, gündem imize devam ediyoruz. Tasar ı metninin maddeleri geçilmesini oylar ınıza sunuyorum... ŞENAL SARIHAN ( Ankara) - Ben, Değerli Başkanım hem bir az önce sözlü olar ak önermede bulundum hem de yazılı olarak öneride bulundum. Biraz önceki konuşmalar ım ızda bir alt komisyonun oluşturulması konusunda talebimiz var. Bir alt komisyona gereksinim olduğu anlaşıl ıyor . Buna sadece buradaki çoğunlukla karar vermenin de doğru olmadığ ı inancındayım. Bu bir g ereksinim, herhangi bir şekilde bu çalışmayı ertelet mek gibi bir amacım ız söz konusu değ ildir. BAŞKAN – Tamam, ben oylamaya sunacağım, yani şimdi tekrar... ŞENAL SARIHAN (Ankara) - Belki öner imle ilgili konuşmak isteyen arkadaşlar ım ız olabilir, lehte veya aleyht e. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 43 BAŞKAN – Bak ın öyle bir öneri yok ki şu anda. Öneriyle ilgili sonuçta şöyle bir husus yok, yani öner iniz belli, zaten o konuyla ilgili demin ayr ınt ılı bir biçimde görüştünüz. ŞENAL SARIHAN (Ankara) - Ben böyle bir öneride bulundum. BAŞKAN- Ben sonuç it ibar ıyla en f azla bunu oylamaya sunar ım, gündemimize devam eder iz. Bunu yapabiliriz, yoksa... BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) - Sayın Başkan, ben de bir söz alsam çok kısa. BAŞKAN – Bak ın am a çok kısa diye başlayıp hep bu şekilde devam ediliyor. BURCU ÇELİ K ÖZKAN ( Muş) – Çok kısa, çok kısa, rica edeceğim. BAŞKAN – Bak ın bir dakikayı geçmemek kaydı şart ıyla söz veriyorum, bir dakikayı geçerse keseceğim. Buyurun. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Sözün özü o zaman, öyle geçelim. Aram ızda STK’lar var, görüşlerini bi ldirdiler, onlar a hiç ulaşm ayan bir tasar ı metni var, bizlerin keza, İnsan Haklar ı Komisyonu olarak hiç görmediğimiz, ilk defa karşılaşt ığ ım ız, hani bizim tasar ı bölümünde hiç olmadığ ım ız bir mevzudan bahsediyoruz. Kat i suretle, Sayın Bakan, bunlar ı hakika ten çok samimi ve yürekten söylüyorum, otur up, konuşup, tart ışmalıyız ve bu ülke için en iyisini, en iyi kurumu oturup gerçekten tartışmalı ve bizler ortaya çıkarmalıyız. Bunu ciddiyet le ben sunuyorum ve sizin de ciddiyet le ele alacağ ınızı düşünüyorum. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben teşekkür ederim. Şenal Hanım, oylamaya sunmam ızı istiyor musunuz? ŞENAL SARIHAN (Ankara) - Oylamaya sunmanızı ist iyor um tabii ki. BAŞKAN – Şenal Hanım ’ın alt komisyon kurulmasıyla ilgili önergesi var, oylamaya sunuyorum arka daşlar: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir. Gündemim ize devam ediyoruz. Tasar ı metninin maddeler i geçilmesini oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Tasar ı metninin maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir. Tasar ı metninin maddelerinin görüşülmesine geçiyoruz. Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması görevini yerine getirmek üzere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin esasların düzenlenmesidir. BAŞKAN – Maddeler hepinizin önünde var, bu sebepten dolayı maddeleri tekrar okumayacağ ım. Madde üzerinde söz talebi veya önerge var mıdır ? Önerge varsa yazılı olması gerek iyor. Yazılı olarak bize sunulan 1’inci maddeyle ilgili önerge var m ı? 1’inci maddeyle ilgili önerge yok. 1’inci maddeyle ilgili söz talebi var m ı? ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Bu konuda bir hazır lığ ım ız da yok f akat bir raporumuz var, bu raporu sunayım. BAŞKAN – Neyle ilgili? ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Bütün maddeler le ilgili. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 44 BAŞKAN – Şimdi, bakın, Şenal Hanım bu işin hukuki usulü var, şimdi, 1’inci maddeyle ilgili yazıl ı bir önergeniz... ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Anlıyorum ama bugün böyle bir hazır lık için. .. Yani buna geçileceği konusunda gerçekten bir düzenlemem iz yoktu. BAŞKAN – Yani şim di mevzuat ı dikkate alar ak... ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Peki, buyur un o zaman devam edin. BAŞKAN – Herhangi yazıl ı bir önerge yok. 1’inci maddeyle ilgili söz talebi var m ı ? Söz talebinin de olmadığ ı durumunda maddeyi oylar ınıza sunuyorum: 1’inci maddeyi kabul edenler... Kabul etmeyenler... 1’inci madde kabul edilm iştir. Yine aynı şekilde 2’nci maddeye geçiyoruz. M A DDE 2- (1) Bu K anunun uygul anmasında; a) Ayrı tutma: Kişilerin bu Kanunda sayılan temellerden biri veya birden fazlası nedeniyle, bir eylem veya eylemsizliğin sonucu olarak diğerlerinden ayrı tutulması durumunu, b) Ayrımcılık talimatı: Bir kişinin kendi nam veya hesabına eylem ve işlemlerde bulunmaya yetkili kıldığı kişilere veya bir kamu görevlisinin diğer kişilere verdiği ayrımcılık yapılmasına yönelik talimatı, c) Başkan: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Başkanım, ç) Çoklu ayrımcılık: Ayrımcı uygulamanın birden fazla ayrımcılık temeli ile ilişkili olması durumunu, d) Doğrudan ayrımcılık: Bir gerçek veya tüzel kişinin, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden karşılaştırılabilir durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını bu Kanunda sayılan ayrımcılık temellerine dayanılarak engelleyen veya zorlaştıran her türlü farklı muameleyi, e) Dolaylı ayrımcılık: Bir gerçek veya tüzel kişinin, görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda, bu Kanunda sayılan ayrımcılık temelleriyle bağlantılı olarak, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanma bakımından nesnel olarak haklaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulmasını, f) Engelli: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit şartlarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre şartlarından etkilenen bireyi, g) işyerinde yıldırma: Bu Kanunda sayılan ayrımcılık temellerine dayanılarak kişiyi işinden soğutmak, dışlamak, bıktırmak amacıyla kasıtlı olarak yapılan eylemleri, ğ) Kamu görevlisi: Kamu hizmetlerinin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişiyi, h) Kurul: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulunu, 1) Kurum: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunu, i) Makul düzenleme: Engellilerin hak ve özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanma sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, mali imkanlar nispetinde, ölçülü, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri, j) Taciz: Psikolojik ve cinsel türleri de dahil olmak üzere bu Kanunda sayılan temellerden birisine dayanılarak, insan onurunun çiğnenmesi amacını taşıyan veya böyle bir sonucu doğuran, yıldırıcı, onur kırıcı, aşağılayıcı veya utandırıcı her türlü davranışı, k) Ulusal önleme mekanizması: İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek ihtiyari Protokol hükümleri çerçevesinde kişilerin özgürlüklerinden yoksun yerlere düzenli ziyaretle özgürlüklerinden yoksun: yerlere düzenli ziyaretler yapmak üzere oluşturulan sistemi, 1) Uygulamalı iş deneyimi: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarının eğitimle eş zamanlı ya da eğitim sonrası dönemde iş içerisinde geliştirilmesini, m) Varsayılan temele dayalı ayrımcılık: Bir gerçek veya tüzel kişinin, bu Kanunda da sayılan ayrımcılık temellerinden birisiyle gerçekte ilgisi olmamasına rağmen, bu temellerden birisini taşıdığı sanılarak hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanma bakımından ayrımcı muameleye maruz kalmasını, ifade eder. BAŞKAN – 2’nci maddeyle ilgili söz isteyenler veyahut da önergesi... Yazılı bir önergeniz var m ı? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Önerge yazıyor uz, hazır lıyoruz Başkanım. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 45 BAŞKAN – 2’nci maddeyle ilgili. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Evet. BAŞKAN – Bu arada 2’nci maddeyle ilgili söz talebi var m ı? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Var. BAŞKAN – Buyurun o zaman. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Yani bir yandan bunu yazıyor um bir yandan da konuşmak zamandan tasarruf etmek için.. . BAŞKAN – Yani öner ge, yazılı olar ak ver ildiği takdirde ben önergeyi... MAHMUT TANAL (İstanbul) – Yani bir önerge hazır lamak için bir saat bir süre verseniz... BAŞKAN – Verdik ya zaten bir saat ara verdik. Ben söyledim, maddeler e geçeceğimi belirttim demin. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Üstadım onu belirttiniz de bak ın, medeni, uygar ihtiyaç denilen bir olay var, bu anlamda o saatte onu değerlendirdik. Yani şimdi, biz bunu oyalama vesaire taraf tarı değiliz, yani bu açıdan bir saat lik bir süre ver elim, kim önerg es ini hazır layacaksa önerge hazırlasın. Ama yok bir süre verm iyoruz bu şekliyle... Bak ın bir yandan konuşmuş olacağ ım bir yandan önerge... Yani bu ne kadar adilane veya ne kadar yasa yapma tekniğine uygun olur, onu ben sizin takdir inize bırakıyor um. BAŞKAN – Ef endim, bakın, sizin dediğiniz şu şekilde geçerli olabilirdi: Eğer bizde hiçbir önerge olmasaydı o zaman dediğinizi makul karşılayabilirdim. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Ne demek bizde hiç önerge olmasaydı? BAŞKAN – Burada birçok önerge var, dolayısıyla.. . MAHMUT TANAL (İstanbul) – Orada birçok önerge, siyasi iktidar... Yani sizin daha önceden bu konu hakkında bilginiz olduğu için... BAŞKAN – Hayır, hayır. Bak ın, ayın 9’unda bizim elimize geçti. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki, özür diliyorum. BAŞKAN - Ben aynı gün tüm Komisyon üyeler ine –arkadaşlara talimat ver dim- dağ ıtt ık. Dolayısıyla öyle bir şey. .. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sayın Başkan, onu tart ışm aya açm ıyor um. Bak ın şunu söylemeye çalışıyorum: Siz yani kendi çalışma yönteminizde kaf anıza göre bir şey çizmiş durumdasınız, yani ne kadar sürede bitirmeniz açısından, o açıdan hazır lam ış olabilirsiniz. Bizim beklentimiz şuydu: Bugüne kadar hakikaten İnsan Haklar ı Kom isyonunun bu kadar ayr ınt ıl ı bir yasanın alt komisyona gönderileceği ve alt komisyonda bun un pişip öyle tekrar yine Kom isyona gelip Genel Kurula gideceği... Yani biz bunun bu şekilde alt komisyona gönder ilmeden acilen bu şekilde hemen geçirileceğini tahmin etmemişt ik ama bu açıdan... Yani biz resmen gaf il avlandık burada. Yani açık ça şunu söyle yeyim ben: Ama yok burada eğer bu tempoyla devam edilecekse o zaman benim sizden istir ham ım, biz bur ada ayr ımcılıkla ve eşitlikle ilgili İnsan Haklar ı Komisyonunda çalışıyoruz, burada bir saatlik veya bir buçuk saatlik, bir saat lik bir süre ver ip kim in ne önergesi varsa, bunu sizden istiyoruz. Ama yok bizim bir saatlik süreye iht iyacım ız yok diyorsanız da bunu da ben sizin vicdanınıza havale ediyorum Sayın Başkan. Yani sayın ız çok diye bunun bu şekilde geçmesi adil bir husus değil Sayın Bakanım. Yıllarca si z de Plan Ve Bütçede Komisyon Başkanlığ ı yapt ınız. Yani bilemiyorum... NURETTİN YAŞAR ( Malat ya) – 9 Şubatt a size gönderilm iş bu kanun metni. Bir haf talık sür e yok muydu Sayın Başkanım? BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Acele et menin bir anlam ı yok. BAŞKAN – Mahmut Bey, teşekkür ediyor um. Buyurun. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) - Sayın Başkanım, Sayın Bakanım ız da uygun görürse esnasında, bugün, şimdi arkadaşım ın ver diği bilgiye göre ölü sayısı, yani kaybettiğim iz insan sayısı 11’e çık m ış. Bu çok acı bir olay, hepi mizin mor ali T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 46 bozuk durumda. Eğer siz de uygun görürseniz “Bu geç kalınıyor .” denilmiyor sa bugün ara verelim , yar ından sonra devam edelim, en azından akşamleyin önergemizi hazır layacağ ım ız... Önem li bir konu, haklar ı or taya koyuyoruz, insan haklar ıyla ilgil i Türkiye Büyük Millet Meclisi bir karar ver ecek, bunu oldubittiye getirmenin hiçbir anlam ı yok. Siz de uygun görürseniz yar ın devam etmek üzere ara ver elim. Biraz sonra çünkü sinir ler gergin burada çok f arklı, hiç hoşlanmayacağ ım ız sözlerle karşı karşıya kalabilir iz düşüncesindeyim. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Tabii, yani o herkesin edebiyle ilgili bir şey. Yani şimdi böyle bir yaklaşım olur mu, şimdi bu tehdit vari bir şey oluyor. DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Tehdit var i değil. BAŞKAN – Olur mu yani siz şimdi diyorsunuz ki: Konuşmazsak sonuçta millet böyle yapar. Ben teşekkür ediyor um. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Sayın Başkanım, bir tek cümle... BAŞKAN – Şenal Hanım, Hükûmet temsilcisine söz vereceğim . ŞENAL SARIHAN ( Ankara) – Belki kendiler i de benim sözlerime destek ver ecekler dir. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Şimdi, Sayın Başkanım, tabii bu konuda, şu anda biz, t abii, Hükûmet olarak... Neticede karar ı verecek olan sizlersiniz ancak biraz önce ben sorduğumda yani nas ıl bir yol, yönt em olacak böyle bir hadise sonrası? Meclis Başkan Vekilim iz Sayın Akif Hamzaçebi Bey “Devam edeceğiz.” şeklinde Genel Kur ulda bir karar alm ışlar. “Evet, böyle bir hadise yaşandı ama Meclis çalışmasına devam edeceğiz.” şeklinde bir bilgi ald ım. Tabii, bu takdir tamam ıyla Kom isyonun, benim burada zaten herhangi bir tasarruf ta bulunma yetkim söz konusu değil. ŞENAL SARIHAN ( Ankara) – Değerli başkanım, bir tek cümle söylemek istiyorum izin verirseniz, lütf en açarsanız. BAŞKAN – Buyurun. İnşallah bir tek cümlede kalır. ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Değerli arkadaşlar, şimdi, gerçekten vahim bir durum var ve ben Ankara Vekiliyim oraya gitmek istiyorum ama buradaki çalışmaya da katılmak zorunluluğum var. Bir günle, iki günle kaybedeceğimiz bir şey yok . Meclis devam ediyor çünkü orada üzerinde konuşulmuş, alt komisyonlardan geçmiş, her konuda katılımcılığ ı sağlanm ış olan yasa tasar ılar ı görüşülüyor. Bu acelecilik nedir? Biz burada dahi eşit liği sağlayam ıyorsak, katılımcılığ ı sağlayam ıyorsak... Gerçekten de Sayın Bakanın iradesi değil, buradaki arkadaşlar ım ızın ortak iradesi ve Başkanın ir adesi önemlidir. Yar ın akşama, yar ına erteleyelim, kaybolacak ne var dır ? Kaybedeceğimiz bir şey yoktur. BAŞKAN – Evet, teşekkür ediyor um. ŞENAL SARIHAN (Ankara) - Hiç olmazsa hepimiz görüşlerimizi sunmuş olur uz yoksa tarihe böyle geçecek, buradaki muhalef ete hiçbir şekilde söz hakkı ver ilmemiş olan bir görüşme, insan haklar ının - insan haklar ı ihlalinin - ihlal edildiği bir düzenleme yapılm ış olur. BAŞKAN – Hanımef endi sö zünüzü lütf en topar lar m ısınız. ŞENAL SARIHAN (Ankara) - Bunu tekrar bilgilerinize sunuyor um. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Evet, teşekkür ediyor um. Buyurun Sayın Ö zkan. 3 kişiye daha söz verelim, ondan sonra devam edelim. BURCU ÇELİK ÖZKAN ( Muş) – Teşek kür ederim. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 47 Arkadaşlar, lütf en herkes siyasi görüşünü, herkes f arklı düşüncelerini bir kenara bıraksın, ben rica ediyor um ve istirham ediyorum. Bugün yanı başım ızd a bak ın hâlen sesler geliyor, ambulans sesler i - orada hayat ını kaybeden insanlar var. Şu anda sosyal medyaya bakt ığ ım ız zam an TBMM’nin çalışıyor görülmesi hakikat en tepkiye de yol açıyo r. Anlıyor um Genel Kurul devam ettiği sürece bizim de devam etmemiz noktasında bir görüşe sahip Başkan ama bu konuda da siz yetkilisiniz. Bizler in muhalef et olarak değil, burada olan ve hakikaten insani değerlere, hepim iz gibi, sizler gibi, bizler gibi, değer lere sahip olan arkadaşlar olarak söylüyorum. Yar ın dilediğiniz bir saatte, sabah saat ler i olabilir ara verilmesi noktasında ben karar alınmasını r ica ediyorum. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. CANDAN YÜCEER ( Tekirdağ) – Şu an bir patlama daha olmuş. BAŞKAN - Nurett in Bey, buyurun. NURETTİN YAŞAR (Malat ya) – Sayın başkanım, biraz önce Sayın Ham zaçebi o kararı ver irken ben Genel Kuruldaydım. CHP Grup Başkan Vekili Özgür Özel’in talebiydi o, “Ara verelim bu nedenle.” diye. Sayın Ham zaçebi öyle uygun gördü ve Genel Kurul f aaliyetler ine devam ediyor. İkincisi: Hepimizin özel işler i var. Ben mesela yar ın sabah Almanya’ya gideceğim, orada önceden belir lenm iş bir program ım var, başka arkadaşlar ın başka programlar ı var. Dolayısıyla şu anda bu nedenle, bu işi aksatmam ızın ortak paydaya hizm et eden bir şey olduğunu sanm ıyorum. Başladığ ım ız şeyi devam ettirelim, Genel Kur ul da devam ediyor. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Buyuru n. ALİ İHSAN YAVUZ (Sakarya) – Sayın başkanım, değerli arkadaşlar; gerçekten önemli bir olay söz konusu Ankara’da, bir menf ur saldır ıyla karşı karşıyayız ama Türkiye’de bu terörist olaylar her gün oluyor. Tam da terörizmin istediği bu, yani hayat dursun, Meclis çalışmasın, Kom isyon çalışmasın, inf ial oluşsun, tam terör izmin ar zu ettiği bir şey bu. Savaş şartlar ında bile çalışm ış bir Meclisin böyle bir hadise karşısında ar a vermesi için bir neden yok. Dolayısıyla arzu edilen istikamette böyle bir mail göste rmemiz için bence bir neden yok çünkü tam da bu isteniyor. Bu sebeple mutlaka devam etmemizin f aydalı olacağı kanaatindeyim. “ Muhalef ete söz verilmiyor, konuşturulmuyor.” şeklindeki düşünceye da katılmak mümkün değil. Tam dört buçuk saat olmuş biz buradayı z, dört saat, dört buçuk saattir iktidar partisi mensubu olan millet vekiller inin konuşmasına bakarsak son derece azdır, daha çok muhalef et konuştu ve STK’dan gelen temsilci arkadaşlar konuştu. Dolayısıyla “Muhalef et burada konuşturulmuyor.” şeklindeki bir düşünceye de kat ılmam ız mümkün değil. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Arkadaşlar, belirttiğim gibi, Meclis Genel Kurulum uz çalışmalar ına devam ettiği sürece bizim de çalışmalar ım ıza devam etmemiz doğru olanıdır. Bu sebepten dolayı da çalışmalar ım ızı sürdürüyoruz. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Sayın Başkan, çok kısa bir bilgi vereceğim sadece. BAŞKAN – Buyurun ef endim. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Biraz önce if ade edildi “2’nci bir patlama oldu.” şeklinde, b u 2’nci bir patlama değil bu sadece şüpheli paketler in emniyet mensuplar ı taraf ından patlat ılmasından ibaret, onu belirtm ek istiyorum. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Tek cümle ef endim... T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 48 BAŞKAN – İnşallah. Buyurun ef endim, tek cüml e. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sadece ve sadece bir saatlik süreyi şu önergeler in yazılm ası için istiyoruz. Meclis Genel Kurulunu şey yapm ayın. Sadece ve sadece ama... BAŞKAN – Tamam, 2’nci maddeyle ilgili. .. MAHMUT TANAL (İ stanbul) – Biz şu anda onu verdik , şimdi diğerlerine devam ediyor uz, bu sef er sizi bekletmek istemiyoruz, bir saat lik süre arkadaşım ya. BAŞKAN – Yani şunun sözünü alabilir miyim: Ben gerçekten yar ım saat lik ara vereceğim bu konularla ilgili. ALİ İHSAN YAVUZ ( Sakarya) – Daha yeni verdik ama. BAŞKAN – Müsaade buyurun, lütf en. Ancak yar ım saat ar a verdikten sonra m adde çalışmalar ım ız devam edecek, usulle ilgili bir tart ışmayı t ekrar açmayacağ ız. Buna “Evet.” diyorsanız ben ar a ver eceğim. MAHMUT TANAL (İstanbul) - Üstat bizim amacım ız üzüm ü yemek bağcıyı dövmek değil. BAŞKAN – Soruyor um ef endim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Bak ın, bu şekilde, ist erseniz ben buradan ayr ılmayayım, bana uzman arkadaşlar ı verin, bur ada arkadaşlar ım da yanımda... Yani yar ım saatte yetiştir ebileceksek yar ım saatte -ben işi zor a çekmiyorum - ama yet er ki yazabilecek f ırsat ı bize tanıyın. BAŞKAN – Tamam, ben de teşekkür ediyorum. JÜLİDE SARIEROĞLU (Ankara) – Başkanım, yalnız, tasar ıdan bahsediliyor ama kanun tasar ısı gönder ildi. Yani arkadaşlar ım ız göndermedi. Bu ya nlış. Kayıtlara da bu şekilde, sanki böyle AK PARTİ hiç kimseye bir şey göndermem iş, Komisyon... BAŞKAN – Tamam, yani madem böyle bir şey var, bunu da dikkate alalım. Şenal Hanım, yani usulle ilgili bir daha tekrar tartışma.. . Mahmut Bey, Komisyondaki tüm CHP üyeleri arkadaşlar adına söylediğiniz kabul edebilir miyim ? MAHMUT TANAL (İstanbul) – Üstadım Başkanım ız, Vekilimiz orada yanınızda. Ben bir millet vekili olarak çok insani ve hukuki ve par lamenter olarak üstüme düşen sorumluluk için sizden söz ist iyo rum. Yani bur adan da ayr ılmayacağ ım ama bu önergeleri hazır lamak için sür e ist iyor um. Çok insani bir şey ve hukuki bir şey ama vermiyorsanız o takdir de sizin, ben ne söyleyebilir im? BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. O zaman önergeler in hazırlanması için se kizi çeyrek geçe burada 2’nci maddedeki sizin ver diğiniz önergeyle birlikte devam edeceğiz inşallah. Teşekkür ediyorum. Kapanma Saati: 19. 46 DÖRDÜNCÜ OTURUM Açılma Saat i: 20.20 BAŞKAN: Mustaf a YENEROĞLU (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Fat ma BENLİ (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şenal SARIHAN (Ankar a) SÖZCÜ: Leyla ŞAHİ N USTA (Konya) KÂTİP: Ayhan BİLGEN (Kars) -----0----BAŞKAN – Görüşmelerimize devam ediyoruz. 2’nci maddede kalm ışt ık. 2’nci madde üzerinde 2 adet değişiklik önergesi vardır, önergeler ini oku tuyorum: değişiklik T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 49 İnsan Haklar ı Komisyonu Başkanlığ ına Madde 2’nin (ğ) bendinde geçen “hizmetlerin” kelimesinin “f aaliyet lerin” olar ak değiştir ilmesini, (f ) bendinde geçen “mali imkânlar nispetinde” k ısm ının çıkar ılmasını öneriyorum. Gereğini ar z eder im. Gamze Akkuş İlgezdi Mahmut Tanal İstanbul İstanbul BAŞKAN – Başta önerge sahibi olmak üzer e önerge hakkında söz isteyenler var sa söz vereceğim . Buyurun Mahmut Bey. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Değerli arkadaşlar, bizim buradaki am acım ız “kamu hizmetleri” if adesi geçiyor, “kamu hizmetler i” if adesi “f aaliyet” kavram ından daha dar kapsamlı olduğu için, oradaki “kamu hizmet i” ibaresinin çık ar ılar ak “kamu f aaliyet i” olarak değiştir ilmesini yani daha geniş, daha kapsayıcı olmasını diliyo r uz. Ve (f ) bendindeki mali imkânlarda biz bu “mali imkânlar” kavram ını koyduğumuz zaman, gerçekten bu düzenlemeler i veya idar enin yapmak istem ediği düzenlemelerin… Bunun arkasına sığ ınılarak bir mazeret uydurulabilir ve bu mazeret lere sığ ınılmaması açısın dan da “mali imkânlar nispeti” ibaresinin çıkar ılm asını talep ediyoruz. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Başkan, birincisi bu “kamu hizmeti” if adesi Anayasa’m ızın 39’uncu maddesinde, 70’inci maddesinde, 71’inci m addesinde yer alıyor yani Anayasa’m ızda da “kamu hizmet i” kavram ı var. Dolayısıyla, önergeye katılm ıyoruz ef endim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Sayın Başkan, ben, tabii, ikili tart ışma anlam ında söylemek istem iyorum, özür diliyorum. Sayın Bakanım, dedi ki: “Anayasa’m ızda bu ibar eler var.” Doğru. “Kamu hizmet i” ibaresi var ama kamu görevlisinin tanım ı Anayasa’da yok Sayın Bakanım. Kamu gör evlisinin tanım ı, gerek Türk Ceza Kanunu’ndaki “Tanımlar” maddesinde gerek Ceza Muhakem esi Kanunu’ndaki “Tanımlar” maddesinde gerek 657’de… “Kam u görevlisi” ibaresi hep “kamu f aaliyeti” diye geçer. Yani, burada bu kavram ı değiştirmek, inanın, bunun sizin istediğiniz yani muradına ermek istediğiniz yasanın amacına da ters değ il. Yani, bunu genişletme açısından biz bunu talep ett ik, başka hiç bir şey yok. Yani, bunun mahzur u yok, bunu “f aaliyet” olar ak değiştirmenin mahzuru yok Sayın Bakanım. Teşekkür ederim, sağ olun, Başkanım. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, ef endim, biz düşüncemizi if ade ettik, önergeye kat ılm ıyor uz Sayın Tanal. BAŞKAN – Çok özür diliyorum, tekrar eder misiniz. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılm ıyor uz Sayın Başkanım. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Ka bul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir. 2’nci maddeyle ilgili diğer bir önerge var, onu okutuyorum: İnsan Haklar ı İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas num aralı Türkiye İnsan Haklar ı Eşitlik Kurumu Kanunu Tasar ısı’nın 2’nci maddesinin (a) f ıkrasından sonra gelmek üzere ayr ımcılık tanım ının aşağ ıdaki biçimde eklenmesini istiyoruz. Ayr ımcılık: “Siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel veya kamusal yaşam ın herhangi bir alanda, insan haklar ı ve temel özgürlüklerin eşit ölçüde t anınmasını, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 50 kullanılmasını veya bunlardan yar arlanılm asını kaldır ma, zayıf latma veya güçleşt irme amacına sahip olan veya bu sonuçlar ı doğuran cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, etnik, sosyal veya ulusal köken, cinsel yönelim, felsef i ve siyasi görüş, sosyal statü, doğum, medeni hâl, sağlık durumu, mülkiyet, engellilik, yaş ve benzer i temellere dayanarak herhangi bir ayırma, dışlama, k ısıt lama veya ayr ıcalık tanımayı” Gereğini sayg ıyla dilerim. Şenal Sar ıhan Gamze Akkuş İlgezdi Ankara İstanbul BAŞKAN – Evet, önerge sahibinden k ısaca bir açık lama alalım . Buyurun ef endim. ŞENAL SARIHAN ( Ankara) – Değerli arkadaşlar, biraz önce de tart ışm ışt ık aslında bu konuyu, daha doğrusu t art ışmadık, Sayın Bakan bir açık lama yapt ılar. Bu konuda henüz kamuoyunun çok bu konuyu hazmetm eyi… Ö zellikle cinsel yönelimle ilgili düzenlemede bir hazım sorunu olduğunu söylediler. Fakat böyle bir gerçeklik var, aynı zamanda uluslararası sözleşmeler var, imzam ız bulunan sözleşmeler var ve tavsiye kararlar ı var . Şimdi, bir ya ndan bu tavsiye kararlar ına genel anlamda uyar ken, bir yandan sözleşmeler in alt ına imza atarken böylesi bir olguyu kabul etmem ek ve onu yok saym ak, yok sayarak çözmeye çalışmak problemi daha da geniş bir şekilde devam et tirmek anlam ına gelir ve bildiğiniz gibi kamuoyunda da aslında çok da benimsenmeyen bir durum değildir. Her konuda, sanıyorum, Bakanlığ ın davetlerine de bu gruplar katılmaktadır lar ve kendi haklar ına ilişkin talepler ini if ade etmektedirler. Bu nedenle, daha genişletiler ek durumun değerlendir ilmesi konusunda öneriyoruz. BAŞKAN – Evet, ben teşekkür ediyorum Şenal Hanım’a. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? MAHMUT TANAL (İ stanbul) – Özür diler im Sayın Başkan, ben de söz istemiştim ama. BAŞKAN – Şimdi önergeyi veren arkadaşlara sadece söz ver iyor uz. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Ö zür dilerim ama tüzük öyle demiyor ki. BAŞKAN – Hayır, tersini de söylemiyor. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Nasıl? BAŞKAN – Tüzük tersini de söylemiyor. MAHMUT TANAL (İstanbul) – İnsan Haklar ı Komisyonundayız Sayın Başkan yani bunu ilk olarak yapm ıyoruz üst adım yani böyle bir k ısıt lama… BAŞKAN – Buyurun, iki dakika söz ver iyorum ef endim. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim Sayın Başkan. Yani, şimdi, arkadaşlar, burada mevcut olan tasar ıdaki eşitlik ilkesi ve ayr ımcılık yasağ ını n 3’üncü maddesi… Bizim mevcut olan Anayasa’m ızın 10’uncu maddesindeki eşit lik maddesinde mezhep ayr ım ı var, burada getirilen düzenlemede mezhep yok. Yani, yar ın, öbür gün mezhepsel ayr ım lar nedeniyle insanlar ın işler ine son verilirse, işe alınmazsa denile cek ki: “Kardeşim, yasada zaten böyle bir yasaklama yok ki.” Anayasa, şu andaki Anayasa bu yasa olmadan bu ayr ım ı daha iyi yasaklıyor, bu eşitliği daha iyi getir iyor. Bu “mezhep” kavr am ının buraya girmesi lazım, girmesinde gerçekten büyük bir ihtiyaç var. İkincisi: Aynı şekilde cinsel yönelim, aynı şekilde bunun dayanaklar ı nerede var ? İnsan Haklar ı Evrensel Bildirgesi’nin 2’nci maddesi, biz bunu imzalam ış m ıyız, onaylam ış m ıyız? Onaylam ışız. Kişisel ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 26’ncı maddesinde, Avrupa Sosyal Şart ı’nın beşinci bölümünün ( e) bendinde ve İnsan Haklar ı Avrupa Sözleşmesi’nin 14’üncü maddesinde… Yani, Anayasa’m ızın 90’ncı maddesi uyar ınca da bizim imzaladığ ım ız hususlar ı, bunları almamam ız, inanın, Anayasa’nın 90’ncı maddesi uyar ınca Anayasa ’ya ayk ır ılık teşkil ediyor. Değerli Başkanım, değerli üyeler, Değerli Bakan; yani bu konuda o “mezhep” kavram ını T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 51 niçin çıkar ıyor uz yani bu toplum bunu da m ı hazmedemiyor? Bu toplum nereye gidiyor? Biz bir yandan çağdaş değerleri yakalamaya çalışıyor uz, bi r yandan da gittikçe bu eşit lik, bu ayr ımcılık maddesinin alanını daralt ıyoruz. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben, teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılm ıyor uz Sayın Başkan. Uluslararası sözleşmeler e de bakt ığ ım ızda, “din ve inanç” kavram ı vardır, her iki kelime vardır. Dolayısıyla, mezhebi din ve inanç kavram ı, bu iki kavram kapsamaktadır. BAŞKAN – Evet, Hükûmetin kat ılmadığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge ka bul edilmemiştir. 2’nci maddeyle ilgili diğer bir önerge var; okutuyorum. İnsan Haklar ı İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasar ısı’nın 2’nci maddesinde yer alan tanım a “topluluklar” ibaresinin eklenmesini, cins el taciz kavram ının ise ayr ı bir başlık alt ında açıklanmasını ar z ve teklif ederiz. Ayşe Acar Başaran Burcu Çelik Özkan Ayhan Bilgen BatmanMuş Kars BAŞKAN – Önerge sahibi olarak Ayhan Bilgen, buyurun. AYHAN BİLGEN (Kars) – Metinde zaten uzun biçim de aktarımı var ama yani topluluklara yönelik ayrımcılık la bireysel ayrımcılığ ı başka kategorilerde artık insan hakları savunucuları ele alıyo rlar. Dolayısıyla yani “topluluklar” ifadesinin eklenmesini önemsiyoruz. Diğeri bambaşka bir kategori, onun da ayrıca ele alınmasını doğru buluyoruz. BAŞKAN- Diğeri… AYHAN BİLGEN (Kars) – Yani bu cinsel taciz kavramının ayrı bir başlık altında ele alınması. BAŞKAN – Tamam, teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Evet, Hükûmetin k atılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Tasarı metninin 2’nci maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Maddeyi oylarınıza sunuyorum : Kabul edenler… Kabul etmeyenler… ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Pardon, 2’nci maddedeki ayrımcılıkla ilgili önerge… BAŞKAN – Evet, 2’nci madde kabul edilmiştir. 3’üncü maddeye geçiyoruz ve 3’üncü maddeyle ilgili dört değişiklik önergesi var. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Yanlış yapıyorsunuz, 3’üncü maddeyi oylamaya sundunuz Başkanım. BAŞKAN – 3’üncü maddeyi oylamadık. MAHMUT TANAL (İstanbul) - Ben de konuştum, Sayın Bakan da konuştu. BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – 3’üncü madde oylanmadı. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Oylandı… Sayın Başkan, bir hata oldu. BAŞKAN – Ne gibi bir hata oldu? T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 52 MAHMUT TANAL (İstanbul) – Tümü üzerinde ben konuştum, Sayın Bakan konuştu. Mezhep olayı, söyledik ya, hatta Bakan da onda açık lama yaptı, oylamaya da sundunuz ve ger iden 2’ye döndünüz. 2 oylandı ve şimdi tekrar… BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Şimdi, Sayın Tanal, burada bize gelen önergelerin tamamı 2’nci maddeyle ilgili yani sizin vermiş olduğunuz önerge de 2’nci maddeye yönelik bir önergeydi. BAŞKAN – Burada “2’nci madde” yazıyor. BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Dolayısıyla 3’üncü maddenin önergesi… Yani üç önerge vardı 2’nci maddeye yönelik; 3 önerge de konuşuldu. Dolayısıyla bir tanesi Sayın Tanal, Sayın İlgezdi’nin bu faaliyetlerle ilgili önergesi, diğeri Şenal Hanım’ın, sayın vekilimizin ayrımcılık tanımına yönelik bir önergesi, bir diğeri ise Sayın Ayhan Bilgen Bey’in ve arkadaşlarının önergesi 2’nci maddeyle ilgili. BAŞKAN – Evet, teşekkür ediyorum. 3’üncü maddeye geçiyoruz. İKİNCİ BÖLÜM Ayrımcılıkla Mücadele E şi t l i k i l k esi ve ayr ı mcı l ı k yasağı M ADDE 3- (1) Herkes, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşittir. (2) Bu Kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaşa dayalı ayrımcılık yasaktır. (3) Ayrımcılık yasağının ihlali halinde, konuya ilişkin görev ve yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ihlali sona erdirmek, sonuçlarım gidermek, tekrarlanmasını önlemek, adli ve idari yoldan takibini sağlamak üzere gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. (4) Ayrımcılık yasağı bakımından sorumluluk altında olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri, yetki alanları içerisinde bulunan konular bakımından ayrımcılığın tespiti, ortadan kaldırılması ve eşitliğin sağlanması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. BAŞKAN - 3’üncü maddeyle ilgili dört değişiklik önergesi var; önergelerin sıralamasına göre okutuyorum. İnsan Hakları İnceleme Komisyonu B aşkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasarısı’nın 3’üncü maddesine “cinsiyet kimliği, cinsel yönelim ve ulusal köken” ifadelerinin eklenmesini arz ve teklif ederiz. Ayşe Acar Başaran Burcu Çelik Özkan Ayhan Bilgen BatmanMuş Kars BAŞKAN – Önerge üzerinde Sayın Ayşe Acar Başaran, buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Gerekçesinde de açık landığ ı üzere… Yani şu anda biz önerge değişiklikleri sunuyoruz ama sanki bir etkisi yokmuş gibi. Özellikle bu önergelerin dikkate alınmasını is tiyorum ben ve zaten Bakan Bey’in önünde var çok açıklamaya gerek yok herhâlde. BAŞKAN – Evet, Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. 2’nci önergeyi okutuyorum. İnsan Hakları Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanun Tasarısı'nın "eşitlik ilkesi ve ayrımcılı k yasağı" T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 53 esaslarını düzenleyen 3'üncü maddesi 2'nci fıkrasının aşağ ıdaki şekilde düzenlenmesini arz ve teklif ederiz. "(2) Bu kanun kapsamında cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim, ırk, renk, dil, din, inanç, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, serve t, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaşa dayalı ayrımcılık yasaktır." Durmuş Fikri Sağlar Mahmut Tanal Gamze Akkuş İlgezdi Mersin İstanbul İstanbul BAŞKAN – Evet, önergeyle ilgili söz alacak mısınız Fikri Bey? DURMUŞ FİKRİ SAĞLAR (Mersin) – Hayır efendim ama lütfen gerekçesini okutur musunuz? Yani önergelerin gerekçeleri okunsun, yarım kalmasın. BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum: Gerekçe: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 31 Mart 2010'da cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı ayrımcı lık la mücadelede alınacak önlemlere ilişkin üye devletlere yönelik CM/Rec (2010)5 no.lu tavsiye kararında; "Üye devletler, ayrımcılığı yasaklayan ya da önleyen ulusal mevzuatlarının, aynı zamanda, cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temeli dâhil çoklu ned enlere dayalı ayrımcılığa karşı koruma sağlaması amacıyla önlemler almak üzere teşvik edilmektedirler." denilmektedir. Bu tavsiye kararının yanı sıra imzamız olan uluslararası sözleşmelere istinaden devletlerin cinsel kimliği ve cinsel yönelimlerine bakıl maksızın tüm bireylerin insan haklarının desteklenmesi ve saygı gösterilmesini güvence altına alma görevi bulunmaktadır. Ayrıca, İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eşitlik ilkesi gereği cinsel kimlikleri ve cinsel yönelimleri farklı olan bireylerin ayrımcılık y asağ ından yararlanma hakları olduğu açıktır. Bu nedenlerle tasarının eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağını düzenleyen 3'üncü maddesi 2'nci fıkrasında yasaklanan ayrımcılık türlerine “cinsel yönelim ve cinsel kimlik” ibarelerinin eklenmesi yerinde olacaktı r. BAŞKAN – Evet, teşekkür ediyorum. Mahmut Bey, önergeye bir kavram ekleyecekmiş, o kavramlarla birlikte gerekçesini değil de kanun önergesinin kendisini okuruz, ondan sonra oylamaya geçeceğiz. Önergenin ikinci fıkrasını tekrar okutuyorum: "(2) Bu kanun kapsamında cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim, ırk, renk, dil, din, mezhep, inanç, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağ lık durumu, engellilik ve yaşa dayalı ayrımcılık yasaktır." BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Diğer önergeye geçiyoruz. İnsan Hakları Komisyonu Başkanlığ ına Madde 3’ün ikinci fıkrasının “Bu kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, mezhep, inanç, felsefi ve siyasi düşünce, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik, cinsel yönelim, yaşa dayalı ve benzeri nedenlerle ayrımcılık yasaktır.” şeklinde değiştirilmesini arz ederim. Şenal Sarıhan Mahmut Tanal Durmuş Fikri Sağlar Ankara İstanbul Mersin T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 54 Gamze Akkuş İlgezdi İstanbul BAŞKAN – Buyurun Sayın Sarıhan. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Sayın Başkan, gerekçemizi ifade etmiştik aynı nitelikti; farklı maddelerde de geçtiği için… MAHMUT TANAL (İstanbul) – Söz alabilir miyim Sayın Başkan? BAŞKAN – Bir dakika… Sayın Tanal, buyurun. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Değerli milletvekili arkadaşlarım, Değerli Bakanım; yani bu “ve benzeri” ibaresi eğer biz “ve benzeri” ibaresini koymazsak… Mevcut olan düzenlemede “ve benzeri” yok. Yani orada sayılı sınırlarla ilgili, burada sayılan hususların dışında eğer bir eşitsizlik olursa, bir ayrımcılık olursa kurul müdahale edemeyecek, şikâyet etme hakkı doğmayacak. Yani eşitlik ve ayrımcılık sebeplerini tek tek saymışsınız burada “ve benzeri”yi koymazsak alanı hakikaten daraltmış olacağız. Burada “ve benzeri” ibaresi olmasında yarar var. Biz burada insan hakların ı iyileştirme ve genişletme için -bu kurulun da amacı bu- ama “ve benzeri” ibaresini kaldırıyoruz ki hakikaten sizden istirham ediyorum, bu geriye bir gidiş oluyor. Böyle geriye gidişi yapmaktansa yapmasak daha yararlı olur diye düşünüyorum. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. 3’üncü maddeyle ilgili son bir önerge var; okutuyorum. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanlığına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasarısı’nın 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "yaşa" ibaresinin "yaş temellerine" şeklinde; üçüncü fıkrasının ise aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. Orhan Miroğlu Vedat Bilgin Nurettin Yaşar Mardin Ankara Malatya "(3) Ayrımcılık yasağ ının ihlali hâlinde, konuya ilişkin görev ve yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ihlalin sona erdirilmesi, sonuçlarının giderilmesi, tekrarlanmasının önlenmesi, adli ve idari yoldan takibinin sağlanması amacıyla gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür." BAŞKAN – Önergeyle ilgili söz alacak mısınız? ORHAN MİROĞLU (Mardin) – Gerek yok. BAŞKAN – Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katıldığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Kabul edilmiştir. Tasarı metninin 3’üncü maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Değişiklikle birlikte maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Madde kabul edilmiştir. 4’üncü maddeye geçiyoruz. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 55 A y r ı mcı l ı k t ür l er i M A D D E 4 - ( 1) B u K anun k apsamı na gi r en ay r ı mcı l ı k t ür l er i şunl ar dı r : a) A y r ı t ut ma. b) A y r ı mcı l ı k t al i mat ı v er me v e bu t al i mat l ar ı uy gul ama. c) Çok l u ay r ı mcı l ı k . ç) D oğr udan ay r ı mcı l ı k . d) D ol ay l ı ay r ı mcı l ı k . e) İ şy er i nde y ı l dı r ma. f ) M ak ul düzenl eme y apmama. g) T aci z. ğ) V ar say ı l an t emel e day al ı ay r ı mcı l ı k . ( 2) Eşi t muamel e i l k el i ne uy ul ması v ey a ay r ı mcı l ı ğı n önl enmesi amacı y l a i dar i y a da adl i sür eçl er i başl at an y ahut bu sür eçl er e k at ı l an k i şi l er i l e bunl ar ı n t emsi l ci l er i ni n, bu nedenl e mar uz k al dı k l ar ı ol umsuz muamel el er de ay r ı mcı l ı k t eşk i l eder . BAŞKAN - 4’üncü maddeyle ilgili bir değişiklik önergemiz mevcuttur; okutuyorum: İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasarısı’nın 4’üncü maddesine yer alan ayrımcılık türlerin e “mağdurlaşma ve bağlantı ayrımcılığ ı”nın eklenmesini arz ve teklif ederiz. Ayşe Acar Başaran Burcu Çelik Özkan Ayhan Bilgen BatmanMuş Kars BAŞKAN – Evet, önerge sahipleri şu anda burada yok herhâlde. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARD IMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Sayın Başkan, ikinci f ıkrada bu mağdurlaşma zaten açık bir şekilde yazılmış durumda; katılmıyoruz. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Tasarı metninin 4’üncü maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Maddeyi oylarınıza sunuyorum: 4’üncü maddeyi kabul edenler… Kabul etmeyenler… Madde kabul edilmiştir. 5’inci maddeye geçiyoruz. Ayrımcılık yasağının kapsamı M ADDE 5- (1) Eğitim ve öğretim, yargı, kolluk, sağlık, ulaşım, iletişim, sosyal güvenlik, sosyal hizmetler, sosyal yardım, spor, konaklama, kültür, turizm ve benzeri hizmetleri sunan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri, yürüttükleri faaliyetler bakımından bu hizmetlerden yararlanmakta olan veya yararlanmak üzere başvurmuş olan ya da bu hizmetler hakkında bilgi almak isteyen kişi aleyhine ayrımcılık yapamaz. Bu hüküm kamuya açık hizmetlerin sunulduğu alanlar ve binalara erişimi de kapsar. (2) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerin planlanması, sunulması ve denetlenmesinden sorumlu olan kişi ve kurumlar, farklı engelli grupların ihtiyaçlarını …. ve makul düzenlemelerin yapılmasını sağlamakla yükümlüdür. (3) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri ve bunlar tarafından yetkilendirilenler, taşınır ve taşınmazları kamuya açık bir şekilde sunarken bu mallan edinmek veya kiralamak isteyenler ile bunlar hakkında bilgi almak isteyenler aleyhine, bunların kiralanması, kira akdinin şartlarının belirlenmesi, kira akdinin yenilenmesi veya sona erdirilmesi, satışı ve devri süreçlerinin hiçbirinde ayrımcılık yapamaz. (4) Dernek, vakıf, sendika, siyasi parti ve meslek örgütlerine, ilgili mevzuatlarında veya tüzüklerinde belirtilen istisnalar dışında üye olma, organlarına seçilme, üyelik imkânlarından yararlanma, üyeliğin T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 56 sonlandırılması ve bunların faaliyetlerine katılma ve yararlanma bakımından, hiç kimse aleyhine ayrımcılık yapılamaz. BAŞKAN okutuyorum: - 5’inci maddeyle ilgili iki değişiklik önergemiz var; İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasarısı’nın 5’inci maddesine “Seçme ve seçilme hakkı dâhil ol mak üzere kamusal yaşama katılım bak ımından hiç kimse aleyhine ayrımcılık yapılamaz.” cümlesinin eklenmesini arz ve teklif ederiz. Ayşe Acar Başaran Burcu Çelik Özkan Ayhan Bilgen BatmanMuş Kars BAŞKAN – Evet, önerge sahipleri burada yok. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Diğer önergeye geçiyoruz. İnsan Haklar ı İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Tasarı’nın ayrımcılık yasağ ının kapsamını düzenleyen 5’inci maddesinin birinci f ıkrasının son paragrafında yer alan “kişi aleyhine ayrımcılık yapıla maz” ibaresinin “kişi ve kişi grupları aleyhine ayrımcılık yapılamaz.” biçiminde düzenlenmesini arz ve teklif ederiz. Şenal Sarıhan Gamze Akkuş İlgezdi Ankara İstanbul BAŞKAN – Şenal Hanım, önergeyle ilgili söz alacak mısınız? ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Arkadaşlar, ihlaller, insan hakları ihlalleri kimi zaman da belli gruplara, belli topluluklara yönelik olabilir. Bu sebeple burada böyle bir maddenin sadece kişiyle sınırlı bırakılmış olması kişi topluluklarına yapılan ihlaller konusundaki insan hakları korumasını kaldıracaktır. Bu nedenle bö yle bir ekleme yapılması konusunda önerimiz bulunuyor. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye katılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Katılmıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Tasarı metninin 5’inci maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. 5’inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 5’inci madde kabul edilmiştir. 6’ncı maddeye geçiyoruz. İ stihdam ve serbest meslek M ADDE 6- (1) İşveren veya işveren tarafından yetkilendirilmiş kişi; işverenin çalışanı veya bu amaçla başvuran kişi, uygulamalı iş deneyimi edinmek üzere bir işyerinde bulunan veya bu amaçla başvuran kişi ve herhangi bir sıfatla çalışmak ya da uygulamalı iş deneyimi edinmek üzere işyeri veya iş ile ilgili olarak bilgi edinmek isteyen kişi aleyhine, bilgilenme, başvuru, seçim kriterleri, işe alım şartlan ile çalışma ve çalışmanın sona ermesi süreçleri dahil olmak üzere, işle ilgili süreçlerin hiçbirinde ayrımcılık yapamaz. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 57 (2) Birinci fıkra iş ilanı, işyeri, çalışma şartlan, mesleki rehberlik, mesleki eğitim ve yeniden eğitimin tüm düzeylerine ve türlerine erişim, meslekte yükselme ve mesleki hiyerarşinin tüm düzeylerine erişim, hizmet içi eğitim, sosyal menfaatler ve benzeri hususları da kapsar. (3) İşveren veya işveren tarafından yetkilendirilmiş kişi, istihdam başvurusunu gebelik, annelik ve çocuk bakımı gerekçeleriyle reddedemez. (4) Serbest mesleğe kabul, ruhsat, kayıt, disiplin ve benzeri hususlar bakımından ayrımcılık yapılamaz. (5) 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına girmeyen her türlü iş ve iş görme sözleşmeleri bu madde kapsamındadır. (6) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam bu madde hükümlerine tabidir. BAŞKAN - 6’ncı maddeyle ilgili elimizde bir önerge var; okutuyorum: İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasar ısı’nın 6’ncı maddesine “cinsel kimliğe ve cinsel yönelime” ibar eleriyle, kamu kuruluşlar ında çalışan tüm personelin belirtilmesi açısından “kamu görevlisi, işçi, geçici işçi ve benzer i tüm statülerde çalışanlar ve kısm i süreli çalışanlar ar asında yapıl an ayr ımcılığ ın önlenm esi için 6’ncı maddeye işveren tam süreli çalışan karşısında kısm i süreli çalışana f arklı muamele yapamaz if adelerinin eklenmesini ar z ve teklif eder iz. Ayşe Acar Başaran Burcu Çelik Özkan Ayhan Bilgen Batman Muş Kars BAŞKAN – Siz söz mü alacaksınız, gerekçeyi m i okuyalım? Buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Yani bugünkü koşullarda baktığ ım ız, şu andaki koşullar da baktığ ım ız zaman yani bu kanunun hazır landığ ı gibi bizim hiçbir şekilde görüşümüz, öner ilerim iz dikkate alınmadan geçirilecek gibi görünüyor ve alelacele, yar ım saat iç erisinde bizim zaten bu kanun üzerindeki düşünceler imizi, madde madde hepsini önerge hâline getirmemiz de zaten söz konusu değil. Onun için yani bu hazırlanm ış, hiçbir şekilde insan haklar ı temeliyle de yaklaşılm ayan, sadece belli kayg ılar çerçevesinde… De diğim gibi, bugün, Meclist e görüşülen kanunun sadece kes -kopyala- yapışt ır başka bir versiyonu. Ama dediğim gibi insan haklar ı temelinde hiçbir şekilde yaklaşılm ayan, bunun kayg ısını taşımayan ve Türkiye’yi de iler i bir seviyeye götürmeyeceği kanaatindeyiz biz ve burada maalesef ki verdiğim iz hiçbir önergenin de kabul görmüyor oluşu, hatta doğru düzgün dinlenmiyor oluşu nedeniyle biz bütün önergeler imizi geri çekiyoruz. Bu saatten sonra bu kanun üzerinde her hangi bir etkimizin olacağ ını da düşünmüyor uz biz burada ya da düzeltilmesi açısından. Gördüğümüz gibi zat en sivil toplum örgütler i de kendilerini bu işin içerisinde göremedikler i için maalesef ve bu kanundan en f azla etkilenecek olan kesimler den bir i de onlardır, bu işin asıl sahibi onlar bile şu anda bu r ayı terk etmiş olduklar ı da göz önünde tutulduğ unda biz de bütün önergeler imizi çekiyor uz. Bundan sonra bu çalışmanın içerisinde de yer almayacağ ız. BAŞKAN – Evet, hanımef endi, ben teşekkür ediyorum. Tabii, sonuçta bir nevi bana yönelik bir suçlama olduğu için şunu if ade edeyim: Son birkaç dakikada sizinle ilgili üç öner ge okundu, siz burada değildiniz, dolayısıyla dinlemeyen bizler değiliz sizlersiniz, bunu özellikle if ade etmek istiyor um. Onun dışında da teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? m BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılm ıyor uz Sayın Başkan. Ancak şunu if ade etmek istiyorum: Özellikle insan haklar ı konusunda, ayr ımcılık konusunda ve işkenceyi önleme konusunda bu tasar ı içerisinde yer alan hususlar ın tamam ı hem Par is Sözleş mesi hem Avrupa Birliği müktesebat ı hem de üye ülkeler in tasar ılar ında yer alan hususlar dikkate alınar ak hazır lanm ışt ır. Evet, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 58 burada cinsel yönelime yönelik bir husus yok ancak biliyorsunuz bu da insan haklar ı, özellikle Avr upa Konseyinin evet bu yönde b ir tavsiye kararı var f akat insan haklar ıyla ilgili şu anda bizim sahip olduğumuz ayr ımcılık la ilgili maddesine baktığ ım ızda -14’üncü maddedir - bu konuda, cinsel yönelim konusunda 14’üncü maddede ayr ımcılık içerisinde bu da yer alm ıyor. Dolayısıyla, tabii ki, böyle bir takdir hakkını da biz kullandık, bunu da açıklık la if ade etmek istiyorum. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Sayın Başkan… BAŞKAN – Buyurun. Ama bak ın sizin söyledikler inize ayk ır ı oluyor, “Dinlenmiyoruz, şu olmuyor bu o lmuyor.” diyorsunuz. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Kısa. BAŞKAN – Buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Ama az önce siz başka bir ithamda bulundunuz. Biz bir görüşme yapt ığ ım ız için dışar ıdaydık, önergelerimizi… BAŞKAN – Ama başkalar ını dinlemiyor diye itha m ederseniz, burada herkes oturuyor, konsantre bir biçimde sizi dinliyor. AYŞE ACAR BAŞARAN ( Batman) - Sayın Başkan, yani ben niye üstünüze alındınız bilmiyorum, aslında sizi de kastetmemiştim, onu da söyleyeyim. BAŞKAN – Buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN ( Batman ) - Ama o hissiyattaysanız diyeceğim bir şey de yok. BAŞKAN – Buyurun, buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Bizim söylediğimiz esasında şu anda sadece cinsel yönelimle ilgili olar ak değil yani bu kanunun bir bütünen hazırlanışı, şu anda mevcut durumu… BAŞKAN – Ama bak ın, biz onu geçtik, şu anda… AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Evet, devam edebilir miyim? BAŞKAN - Hayır bakın… AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Pardon, bunu söyleyip zaten keseceğiz yani… BAŞKAN – Müsaade buyurur musunuz, biz maddeler i konuşuyoruz. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) – Tamam, biz zaten şu anda bütün maddeler üzerindeki görüşümüzü söyleyeceğiz, bir daha zaten söz almayacağ ız. Bit irebilir miyim? BAŞKAN – Usulle ilgili değil madde üzerinde lütf en, buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Bit irebilir miyim? BAŞKAN – Madde üzerinde buyurun. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Bizim söylediğimiz, bütün maddeler için söylüyorum ben. Şu anda bütün maddeler, evet 5 tane ülke sayıl ıyor, evet Par is Sözleşmesi söyleniyor ama bunlar şu anda Türkiye’nin mevcut durum un daki sorunlar ı çözebilecek ya da Türkiye’nin mevcut durumuna uygun düzenlemeler değil. Bunlar ı yaşadık, biliyoruz. burada zaten asıl bu işi yapanlar, bu işin içer isinde yer alanlar, bu işle sürekli haşır neşir insanlar geldiler dediler ki: “Mevcut düzenleme bizim gereksinim ler imizi karşılam ıyor.” Ve biz şu talepte bulunduk: “Bir ara verelim, en azından birkaç gün biz de bunun karşısında bazı hazır lık lar yapalım.” Biz yar ım saatte burada mucizeler yaratamayız. Ya, düşünceler imiz yar ım saatte kalkıp buraya ya zıp sonr a if ade etme gibi bir şeyim iz… Bizi böyle bu durum a düşürmenize de ger ek yoktu. Bizim tek söylediğimiz bu. Ama bir bütünen zat en kanun sık ınt ılı, bir bütünen düzenlenmesi ve değişt irilmesi gerekiyor. Ama bunlar ı tek tek belirtmemiz için de yar ım sa atlik süre çok az. Yani biz niye bu kadar aceleci davranıyor uz, neyi yet iştirmeye çalışıyor uz, yani birkaç günle biz neyi kaybedeceğiz, bunun karşısında neyi kazanacağ ız, bence bunu da düşünm emiz gerekiyor. Dediğim gibi, biz, bu kanunla ilgili daha f azla k onuşmayacağ ız, zat en T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 59 çözülecek, değiştir ilecek bir durum da olmadığ ını görüyoruz açık ve net olarak, onun için biz bu saat ten sonra bu çalışmada yer almayı da düşünmüyoruz. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Teşekkür ediyor um. Hanım ef endi çoğul olarak kullandı, kan un maddesiyle ilgili… AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Tutanaklara geçmesi açısından… BAŞKAN – Hanımef endi, bak ın şu anda kanunlar ı görüşüyoruz. AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Maddeye ilişkin konuşmayacağ ım ben. BAŞKAN – O zaman bekleyin lütf en, sonunda tümüyle ilgili konuşursunuz. Ben teşekkür ediyor um. Hükûmetin önergeye katılmadığ ını dem in tespit etmişt ik. Hükûmetin kat ılmadığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Tasar ı metninin 6’ncı maddesi üzer indeki gö rüşmeler tamamlanm ışt ır. 6’ncı maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 6’ncı madde kabul edilmişt ir. 7’nci maddeye geçiyoruz. Ayrımcılık iddiasının ileri sürülemeyeceği haller ve istisnalar M ADDE 7- (1) Bu Kanun kapsamında ayrımcılık iddiasının ileri sürülemeyeceği haller ve istisnalar şunlardır: a) İstihdam ve serbest meslek alanlarında, zorunlu mesleki gerekliliklerin varlığı halinde amaca uygun ve orantılı olan farklı muamele. b) Sadece belli bir cinsiyetin istihdamını zorunlu kılan durumlar. c) İşe kabul ve istihdam sürecinde, hizmetin zorunlulukları nedeniyle yaş sınırlarının belirlenmesi ve uygulanması, gereklilik ve amaçla orantılı olması şartıyla yaşa dayalı farklı muamele. ç) Çocuk veya özel bir yerde tutulması gereken kişilere yönelik özel tedbirler ve koruma önlemleri. d) Bir dine ait kurumda, din hizmeti veya o dine ilişkin eğitim ve öğretim vermek üzere sadece o dine mensup kişilerin istihdamı. e) Dernek, vakıf, sendika, siyasi parti ve meslek örgütlerinin, ilgili mevzuatlarında veya tüzüklerinde yer alan amaç, ilke ve değerler temelinde üye olacak kişilerde belli şart ve nitelik aramaları. f) Eşitsizlikleri ortadan kaldırmaya yönelik, gerekli, amaca uygun ve orantılı farklı muamele. g) Vatandaş olmayanların ülkeye giriş ve ikametlerine ilişkin şartlarından ve hukuki statülerinden kaynaklanan farklı muamele. BAŞKAN - 7’nci maddeyle ilgili bir önerge var, okutuyorum: İnsan Haklar ı Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas numaralı Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurumu Kanunu Tasar ısı’ nın 7. Maddesinin 1. Fıkrasının “a” bendinin tasar ı metninden çıkar ılm asını ar z ve teklif ederiz. Şenal Sar ıhan Gamze Akkuş İlgezdi Mahmut Tanal Ankara İstanbul İstanbul Durmuş Fikri Sağlar Mersin BAŞKAN – Önergeyle ilgili söz ist iyor musunuz? Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılm ıyor uz Sayın Başkan. Hükûmetin kat ılmadığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilmemiştir. Tasar ı metninin 7’nci maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır. 7’nci maddeyi oylar ınıza sunuyorum: 7’nci maddeyi kabul edenler… Kabul etmeyenler… 7’nci madde kabul edilmişt ir . 8’inci maddeye geçiyorum. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 60 Kuruluş, Teşkilat Yapısı ve Görevler Türkiye İ nsan Hakları ve Eşitlik Kurumu M ADDE 8- (1) Bu Kanunla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere, idari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz, Başbakanlıkla ilişkili Türkiye İnsan Haklan ve Eşitlik Kurumu kurulmuştur. (2) Kurum, Kurul ve Başkanlıktan oluşur. BAŞKAN - 8’inci maddeyle ilgili önerge yok. Tasar ı metninin 8’inci maddesini oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 8’inci madde kabul edilmişt ir. 9’uncu maddeye geçiyoruz. K ur umun gör evler i M ADDE 9- (1) Kurumun görevleri şunlardır: a) İnsan haklarının korunmasına, geliştirilmesine, ayrımcılığın önlenmesine ve ihlallerin giderilmesine yönelik çalışmalar yapmak. b) İnsan haklan ve ayrımcılıkla mücadele konularında kitle iletişim araçlarını da kullanarak bilgilendirme ve eğitim yoluyla kamuoyunda duyarlılığı geliştirmek. c) Millî eğitim müfredatında bulunan insan hakları ve ayrımcılık yasağıyla ilgili bölümlerin hazırlanmasına katkıda bulunmak. ç) İnsan haklarının korunması, ayrımcılığın ortadan kaldırılması ve toplumdaki eşitlik anlayışıma geliştirilmesine yönelik olarak üniversiteler ile ortaklaşa faaliyetlerde bulunmak, Yükseköğretim Kurulunun koordinesinde üniversitelerin insan haklan ve eşitlik ile ilgili bölümlerinin kurulmasına ve insan haklan ve eşitlik öğretimine dair müfredatın belirlenmesine katkıda bulunmak. d) Kamu kurum ve kuruluşlarının meslek öncesi ve meslek içi insan haklan ve eşitlik eğitimi programların esaslarının belirlenmesine ve bu programların yürütülmesine katkıda bulunmak. e) Görev alanıyla ilgili mevzuat çalışmalarını izlemek, değerlendirmek, bunlara ilişkin görüş ve önerilerini ilgili mercilere bildirmek. f) İnsan haklan ihlallerini resen incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek. g) Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarım takip etmek. ğ) Ayrımcılık yasağı ihlalleri nedeniyle mağdur olduğu iddiasıyla Kuruma başvuranlara mağduriyetlerinin giderilmesi için kullanabilecekleri idari ve hukuki süreçler konusunda yol göstermek ve başvurularım takip etmelerini sağlamak amacıyla yardımcı olmak. h) İşkence ve kötü muamele ile mücadele etmek ve bu konuda çalışmalar yapmak. ı) İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokol hükümleri çerçevesinde ulusal önleme mekanizması olarak görev yapmak. i) Özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alman kişilerin ulusal önleme mekanizması kapsamındaki başvurularını incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarım takip etmek. j) Özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerlere haberli veya habersiz düzenli ziyaretler gerçekleştirmek, bu ziyaretlere ilişkin raporlan ilgili kurum ve kuruluşlara iletmek, Kurulca gerekli görülmesi durumunda kamuoyuna açıklamak, ceza infaz kurumlan ve tutukevleri izleme kurulları, il ve ilçe insan hakları kurulları ile diğer kişi, kurum ve kuruluşların bu gibi yerlere gerçekleştirdikleri ziyaretlere ilişkin raporları incelemek ve değerlendirmek. k) Cumhurbaşkanlığına, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına ve Başbakanlığa sunulmak üzere, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, işkence ve kötü muameleyle mücadele ve ayrımcılıkla mücadele alanlarında yıllık raporlar hazırlamak. 1) Kamuoyunu bilgilendirmek, düzenli yıllık raporlar dışında, gerek görüldüğünde görev alanına ilişkin özel raporlar yayımlamak. m) İnsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele alanındaki uluslararası gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek, alanındaki uluslararası kuruluşlarla ilgili mevzuat dahilinde işbirliği yapmak. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 61 n) İnsan haklarının korunması ve ayrımcılıkla mücadele kapsamında faaliyet yürüten kamu kurum ve kuruluştan, sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları ve üniversitelerle işbirliği yapmak. o) Diğer kurumların ayrımcılığın önlenmesine yönelik faaliyetlerine destek vermek. ö) Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası insan hakları sözleşmelerinin uygulanmasını izlemek, bu sözleşmeler uyarınca kurulan inceleme, izleme ve denetleme mekanizmalarına Devletin sunmakla yükümlü olduğu raporların hazırlanması sürecinde, ilgili sivil toplum kuruluşlarından da yararlanmak suretiyle görüş bildirmek, bu raporların sunulacağı uluslararası toplantılara temsilci göndererek katılmak. p) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak. (2) Kamu kurum ve kuruluşları ile görevliler, birinci fıkranın (j) bendi kapsamındaki ziyaretler sebebiyle gerekli yardım ve kolaylığı göstermek zorundadır. BAŞKAN - 9’uncu maddeyle ilgili bir önerge vardır, önergeyi okutuyor um: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas numaralı Kanun Tasar ısının 9. Maddesinin 1. Fıkrasının ç) bend inde yer alan “koordinesinde” ibaresinin “eşgü dümünde” şeklinde değiştir ilmesini ve aynı maddeye aşağ ıdaki f ıkranın eklenmesini ar z ve teklif ederiz. “(3) Kurum görev ve yetkiler ine ilişkin olar ak Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklar ını İnceleme Kom isyonunu ve Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyon unu yılda en az bir def a bilgilendir ir.” Aydın Ünal Jülide Sar ıeroğlu Nurettin Yaşar Ankara Ankara Malat ya Hulusi Şentürk Ali İhsan Yavuz Şenal Sar ıhan İstanbul Sakarya Ankara BAŞKAN – Önergeyle ilgili gerekçeyi okutuyorum: Gerekçe: Kurumun Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonunu bilgilendirme yükümlülüğünün kurumun görev alanının cinsiyete dayalı ayr ımcılık ve insan haklar ı ihlallerini de kapsaması nedeniyle Kadın Erkek Fırsat Eşit liği Komisyonunu da kapsayacak şekilde genişletilmesi bilgilendirm e yükümlülüğüne ilişkin tasar ının 22’nci maddesinde yer alan f ıkranın konu bütünlüğünü tem inen ku rumun görevleriyle ilgili 9’uncu maddeye taşınması ve maddenin redaksiyona tabi tutulması am açlanmaktadır. BAŞKAN – Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılıyoruz Sayın Başkan . BAŞKAN – Hükûm etin kat ıldığ ı öner geyi oy lar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilm iştir. Tasar ı metninin 9’uncu maddesi üzerinde görüşmeler tamamlanm ışt ır. Değişiklikle bir likte maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 9’uncu madde kabul edilm iş tir. 10’uncu maddeye geçiyor uz. Kurul M ADDE 10- (1) Kurul, Kurumun karar organıdır. Kurul, bu Kanunla ve diğer mevzuatla verilen görev ve yetkilerini kendi sorumluluğu altında, bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır. Görev alanına giren konularla ilgili olarak hiçbir organ, makam, merci veya kişi, Kurula emir ve talimat veremez, tavsiye ve telkinde bulunamaz. (2) Kurul, biri Başkan, biri İkinci Başkan olmak üzere onbir üyeden oluşur. Kurulun sekiz üyesi Bakanlar Kurulu, üç üyesi Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. (3) Kurula üye olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır: a) Kurumun görev alanındaki konularda bilgi ve deneyim sahibi olmak. b) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen nitelikleri taşımak. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 62 c) Herhangi bir siyasi partinin yönetim ve denetim organlarında görevli veya yetkili bulunmamak. ç) En az dört yıllık lisans düzeyinde yükseköğrenim görmüş olmak. d) Kamu kurum ve kuruluşlarında, uluslararası kuruluşlarda, sivil toplum kuruluşlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında ya da özel sektörde toplamda en az on yıl çalışmış olmak, (4) Üye seçimlerinde, Kurumun görev alanına giren konularda bilgi ve deneyimi bulunanların çoğulcu bir şekilde temsiline özen gösterilir. (5) Üyelerin görev süresi dört yıldır. Arka arkaya iki dönem görev yapan üyeler bir dönem geçmeden tekrar seçilemez. Üyeliklerde görev süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalma olması halinde, bir ay içinde aynı usulle yeni üye seçilir. Bu şekilde seçilen üye, yerine seçildiği üyenin kalan süresini tamamlar ve bunlardan iki yıl veya daha az süreyle görev yapanların bu görevleri seçilme dönemi olarak değerlendirilmez. (6) Başkan ve İkinci Başkan, Bakanlar Kurulunca Kurul üyeleri arasından görevlendirilir. (7) Başkan, İkinci Başkan ve üyelerin süreleri dolmadan herhangi bir nedenle görevlerine son verilemez. Ancak üyenin; a) Seçilmesi için gerekli şartlan taşımaması ya da sonradan kaybetmesi, b) Kurul kararlarını süresi içinde imzalamaması, x c) Kurul tarafından kabul edilebilir mazereti olmaksızın bir takvim yılı içinde toplam beş Kurul toplantısına katılmaması, ç) Ağır hastalık veya engellilik nedeniyle iş göremeyeceğinin sağlık kurulu raporuyla belgelenmesi, d) Görevi ile ilgili olarak işlediği suçlardan dolayı hakkında verilen mahkûmiyet kararının kesinleşmesi, e) Geçici iş göremezlik halinin üç aydan fazla sürmesi, f) 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen suçlardan mahkûm edilip de cezasının infazına fiilen başlanması, hallerinin Kurul tarafından tespit edilmesi üzerine Başbakan veya görevlendireceği bakanın onayıyla üyeliğine son verilir. (8) Üyelerin Kurulda görev yaptıkları sürece önceki görevleri ile olan ilişikleri kesilir. Üyeler, özel bir kanuna dayanmadıkça, Kuruldaki görevlerinin dışında resmi veya özel hiçbir görev alamaz, dernek, vakıf, kooperatif ve benzeri yerlerde yöneticilik ve denetçilik yapamaz, ticaretle uğraşamaz, serbest meslek faaliyetinde bulunamaz, hakemlik ve bilirkişilik yapamaz. Ancak üyeler, asli görevlerini aksatmayacak şekilde bilimsel amaçlı yayın yapabilir, ders ve konferans verebilir ve bunlardan doğacak telif haklan ile ders ve konferans ücretlerini alabilir. (9) Kamu görevlisi iken üyeliğe seçilenler, memuriyete giriş şartlarını kaybetmemeleri kaydıyla, görev sürelerinin sona ermesi veya görevden ayrılma isteğinde bulunmaları ve otuz gün içinde önceki kurum veya kuruluşlarına başvurmaları durumunda atamaya yetkili makam tarafından bir ay içinde mükteseplerine uygun bir kadroya atanır. Atama gerçekleşinceye kadar, bunların almakta oldukları her türlü ödemelerin Kurum taralından yapılmasına devam olunur. Bunların Kurumda geçirdiği süreler, Özlük ve diğer hakları açısından Önceki kurum veya kuruluşlarında geçirilmiş sayılır. Bir kamu kurumunda çalışmayanlardan üyeliğe seçilip yukarıda belirtilen şekilde görevi sona erenlere herhangi bir görev veya işe başlayıncaya kadar, almakta oldukları her türlü ödemeler Kurum tarafından ödenmeye devam edilir ve bu şekilde üyeliği sona erenlere Kurum tarafından yapılacak ödeme üç ayı geçemez, (10) Başkan ve üyeler, 19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununa tabidir. (11) Seçilen üyeler ilk toplantının başında aşağıdaki şekilde yemin ederler: "Görevimi tam bir tarafsızlık, dürüstlük, hakkaniyet ve adalet anlayışı içinde yerine getireceğime, namusum ve şerefim üzerine yemin ederim." (12) 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca Başkan ve üyeler için soruşturma yapılması Başbakan veya görevlendireceği bakanın iznine tabidir. Soruşturma izni verilmesi veya verilmemesine ilişkin kararlara karşı itirazlar Danıştay tarafından karara bağlanır. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 63 (13) Başkan ve üyeler ile Kurum personeli, görevlerini yerine getirmeleri sırasında edindikleri, kamuya, ilgililere ve üçüncü kişilere ait gizlilik taşıyan bilgileri, kişisel verileri, Kurumla ilgili gizlilik taşıyan bilgileri, ticari sulan ve bunlara ait belgeleri, bu konuda kanunen yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamaz, kendilerinin veya üçüncü kişilerin yararına kullanamaz. Bu yükümlülük görevden ayrılmalarından sonra da devam eder. BAŞKAN - 10’uncu maddeyle ilgili bir önerge vardır, okutuyor um: İnsan Haklar ı Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas numaralı Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurumu Kanunu Tasar ısının kurul esaslar ını düzenleyen 10. Maddesi 2. Fıkr asının aşağ ıdaki şekilde düzenlenmesini ar z ve teklif ederiz. “(2) Kurul 1’i başkan, 1’i ikinci başkan olmak üzer e 11 üyeden oluşur. Kurulun 3 üyesi Bakanlar Kurulu, 1 üyesi Cumhurbaşkanı tar af ından seçilir. 2 üye üniversitelerin hukuk ve siyasal bilgiler f akülteler inde insan haklar ı alanında temayüz etmiş öğretim üyeler i arasından Yüksek Öğre tim Kurulu taraf ından seçilir. 2 üye en az on yıl avukatlık yapm ış ve insan haklar ı alanında temayüz et miş avukatlar arasından baro başkanlar ı taraf ından seçilir. Kurum taraf ından adaylar ın bildirildiği tarihten itibaren on gün içinde Türkiye Barolar Bir li ği Başkanlığı taraf ından belirlenen yer ve zamanda baro başkanlar ı taraf ından seçim yapılır. Her bir baro başkanının bir oy kullanabileceği bu seçimde en f azla oy alan aday üye seçilmiş olur. Durmuş Fikri Sağlar Mahmut Tanal Ş enal Sar ıhan Mersin İstanbul Ankara Gamze Akkuş İlgezdi İstanbul BAŞKAN – Önergeyle ilgili… DURMUŞ Fİ KRİ SAĞLAR ( Mersin) – Gerekçe okunsun. BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum: Gerekçe: Tasar ının 10’uncu m addesinde insan haklar ı ve eşit lik kurumunun karar organı olarak oluşturulan kurulun bağ ım sız davranabilmesi açısından söz konusu kurul üyeler inin belirlenmesinde yalnızca yürütme erkinin etkin olmasının doğuracağ ı sak ıncalar ın ortadan kaldır ılması ve sivi l inisiyat if in kurul içinde etkisinin art ır ılm ası gerekmektedir. Nit ekim İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumunun Paris Prensipler iyle tam uyumlu olabilmesi açısından yapısal özerkliğin sağlanması asgari koşullardan birini oluşturmaktadır. BAŞKAN – Buyurun Mahmut Bey, herhâlde sayıda bir hat a m ı var, öyle söylüyor lar da, bilmiyor um, belki düzeltir siniz. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Orada bir eksiklik varsa düzeltir iz sayın Başkan. Teşekkür ederim Sayın Başkan. BAŞKAN – Önerge olduğu için oylamaya sunacağ ım yani… MAHMUT TANAL (İst anbul) – İşte, yar ım saat olunca. BAŞKAN – Buyurun ef endim. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Değerli arkadaşlar, insan haklar ının gelişt irilmesi ve korunması için kurulan ulusal kuruluşlar ın ve statüsüne ilişkin ilkelere biz tabii “Paris Prensiple r i” diyoruz. Burada elimde. Ona baktığ ım zam an diyor ki: Bu kurullar ın oluşturma biçimler i ve bağ ım sızlık ile çoğulculuk güvenceler i…” Yani burada bir sıralama yapm ış. “ Ulusal kuruluşlar ın oluşturulması ve üyelerin seçimle veya başka bir yoldan belir lenmes i insan haklar ının gelişt irilmesi ve korunmasıyla ilgili sivil t oplum güçler inin çoğulcu bir biçimde tem sil edilmesini sağlayacak gerekli bütün güvencelerin var olduğunu gösteren bir usulle yapılmadır.” “Bu özellikle 1’inci sır ada insan haklar ı ve ırk ayr ı mcılığ ına karşı mücadeleyle ilgili sivil toplum kuruluşlar ı, sendikalar ve örneğin hukukçu, hekim, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 64 gazeteci ve bilim insanlar ını bir araya getiren sosyal, mesleki kuruluşlar.” diyor, ilk sırada bunun göz önüne alınması lazım diyor. 2’nci sır ada din ve f els ef i düşünce akım lar ının, 3’üncü sırada üniversit elerin ve nit elikli uzm anlar ın, 4’üncü sır ada parlamento geliyor ki, biz, mevcut olan bu tasar ıda ilk sıraya par lament o ve yür ütmeyi alm ışız ki mevcut olan bu Par is ilkelerine de ayk ır ıl ık teşkil ediyor. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Sayın Başkan, önergeye katılm ıyoruz. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Kabul edilmemiştir. 10’uncu maddeyle ilgili başka yok mu? Geri alınm ış. Tasar ı metninin 10’uncu maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır. 10’uncu maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 10’uncu madde kabul edilmişt ir. 11’inci maddeye geçiyor uz. Kurulun görev ve yetkileri MADDE 11- (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: a) Kurumla ve Kurumun görev alanıyla ilgili düzenlemeler yapılmasına yönelik kararlar almak. b) Ayrımcılık yasağı ihlallerine ilişkin başvurular ile insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlallerine ilişkin resen yapılan incelemeleri karara bağlamak, bu başvuru ve incelemelere ilişkin gerekli hallerde uzlaşma sürecini sonuçlandırmak, ayrımcılık yasağı ihlallerine ilişkin bu Kanunda öngörülen idari yaptırımlara karar vermek. c) İnsan hakları ve ayrımcılık yasağı ihlallerine ilişkin yargı kararlarının uygulanmasına ilişkin sorunları izlemek ve değerlendirmek. ç) Özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin ulusal önleme mekanizması kapsamındaki başvurularını ve bu kapsamda resen yürütülen incelemeleri karara bağlamak. d) Görev alanıyla ilgili olarak yargı organlarına, kamu kurum ve kuruluşlarına ve ilgili kişilere talepleri halinde görüş bildirmek. e) Gerek gördüğünde Kurumun kendi alanında çalışan uluslararası kuruluşlara üye olmasına ve bu kuruluşlarla işbirliği yapmasına karar vermek. f) Kurum tarafından insan haklarının korunması, ayrımcılıkla mücadele ve ulusal önleme mekanizması görevleri kapsamında yapılan inceleme ve araştırmaları, hazırlanan raporları ve benzeri çalışmaları karara bağlamak, g) Kurumun stratejik planını karara bağlamak, amaç ve hedeflerini, hizmet kalite standartlarını ve performans ölçütlerini belirlemek. ğ) Kurumun stratejik planı ile amaç ve hedeflerine uygun olarak hazırlanan bütçe teklifini görüşmek ve karara bağlamak. h) Kurumun faaliyet raporlarım karara bağlamak. ı) Taşınmaz alımı, satımı ve kiralanması konularındaki önerileri görüşüp karara bağlamak. i )K anunl arl a veri l en di ğer görevl eri yapmak. BAŞKAN - 11’inci maddeyle ilgili önerge yok. Tasar ı metninin 11’inci maddesiyle ilgili görüşmeler tamamlanm ışt ır. 11’inci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 11’inci madde kabul edilmiştir. 12’nci maddeye geçiyor uz. Kurulun çalışma esasları MADDE 12- (1) Kurul, Başkanın çağrısı üzerine toplanır. Toplantıları Başkan yönetir. Başkanın dışında en az beş üyenin birlikte talep etmesi halinde, Kurul, Başkan tarafından beş gün içinde toplanmak üzere derhal toplantıya çağrılır. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 65 (2) Toplantı gündemi Başkan tarafından hazırlanarak, toplantıdan en az üç gün önce Kurul üyelerine bildirilir. Gündeme yeni madde eklenebilmesi için toplantıda üyelerden birinin öneride bulunması ve önerilen maddenin Kurul tarafından kabul edilmesi gerekir. (3) Kurul, en az yedi üye ile toplanır ve en az altı üyenin aynı yöndeki oyuyla karar alır. Kararlarda çekimser oy kullanılamaz. (4) Kurul, kendi üyeleri arasından, her bir çalışma alanı için üçer üyeli komisyonlar oluşturabilir. (5) Kurul, başvurulan görüşmek ve sonuçlandırmak üzere Başkan hariç beş üyeli daireler oluşturabilir. Başkan, dairelerin doğal üyesidir. (6) Kurul kararlan tutanakla tespit edilir ve karar tutanağı toplantı esnasında veya en geç toplantıyı izleyen beş işgünü içinde toplantıya katılan tüm üyeler tarafından imzalanarak tekemmül ettirilir. Toplantı tarihinden itibaren en geç onbeş işgünü içinde gerekçeler ve varsa karşı oy gerekçeleri yazılır. Gerektiğinde, Kurul tarafından bu süre uzatılabilir. (7) Başkan ve üyeler, kendileri, aralarındaki evlilik bağı kalkmış olsa bile eşleri, evlatlıkları ve üçüncü derece dahil üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci derece dahil ikinci dereceye kadar kayın hısımlarıyla ilgili veya kişisel menfaat ilişkisi içinde oldukları konularda toplantı ve oylamaya katılamaz. Bu durum karar metninde ayrıca belirtilin * (8) Aksi kararlaştırılmadıkça Kurul toplantılarındaki müzakereler gizlidir. (9) İhtiyaç duyulması halinde görüşlerinden yararlanılmak üzere ilgililer Kurul toplantısına davet edilebilir. Ancak, Kurul kararlan toplantıya dışarıdan katılanların yanında alınamaz. (10) Kurul kararlan, tekemmül etmesinden itibaren en geç beş işgünü içinde ilgililere gönderilir. Kurul kararlarında, ilgili kişilerin bu kararlara karşı hangi hukuki yollara başvurabilecekleri süreleri ile birlikte belirtilir. (11) Kurul, gerekli gördüğü durumlarda kararlarım, kişisel verilerin gizliliği ilkesine bağlı kalmak kaydıyla uygun vasıtalarla kamuoyuna duyurabilir. (12) Kurul üyeleri ile Kurum personelinin uyacakları mesleki ve etik ilkeler, bu maddede belirtilen komisyonların ve dairelerin oluşumu, çalışma esasları ile Kurulun çalışma usul ve esasları ve diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir. BAŞKAN - 12’nci maddeyle ilgili bir öner ge vardır, okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurumu Kanunu Tasar ısının 12. Maddesinin 1. Fıkrasının aşağ ıdaki şekilde değiştir ilmesin i ar z ve teklif ederiz. Şenal Sar ıhan Mahmut Tanal Durmuş Fikri Sağlar Ankara İstanbul Mersin “(1) Kurul, Başkanın çağrısı olmaksız ın haf talık toplanır.” Gerekçe: İnsan haklar ı ihlalleriyle her türlü ayr ımcılığ ı incelemekle yükümlü olan kurulun başkanın çağrısı üzer ine toplanması hayat ın olağan akışına karşı olduğu gibi, kanun tasar ısının ruhuna da ayk ır ıdır. BAŞKAN – Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Başkan, burada 5 üyenin talep etmesi hâlinde de kurul t oplanabiliyor, 11 üyeden 5 üyenin talep etmesi hâlinde kurul toplanabiliyor, d olayısıyla kat ılm ıyoruz. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı ö ner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilmem iştir. 12’nci maddeyle ilgili görüşmeler tamamlanm ışt ır. 12’nci madd eyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 12’nci madde kabul edilmiştir. 13’üncü maddeye geçiyor uz: Başkan T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 66 M ADDE 13- (1) Başkan, Kurumun en üst amiri olup, Kurum hizmetlerini mevzuata, Kurumun amaç ve politikalarına, stratejik planına, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarına uygun olarak düzenler, yürütür ve hizmet birimleri arasında koordinasyonu sağlar. Başkan, Kurumun genel yönetim ve temsilinden sorumludur. (2) Başkanın görev ve yetkileri şunlardır: a) Kurul toplantılarının gündemini, gün ve saatini belirlemek ve toplantıları yönetmek. b) Kurul kararlarının tebliğini ve Kurulca gerekli görülenlerin kamuoyuna duyurulmasını sağlamak. c) Hizmet birimi koordinatörlerini görevlendirmek ve diğer Kurum personelini atamak. ç) Hizmet birimlerinden gelen önerilere son şeklini vererek Kurula sunmak. d) Kurumun stratejik planını, performans ölçütlerini hazırlamak, amaç ve hedeflerini, hizmet kalite standartlarını, insan kaynakları ve çalışma politikalarını oluşturmak. e) Belirlenen stratejilere, yıllık amaç ve hedeflere uygun olarak Kurumun yıllık bütçesi ile mali tablolarını hazırlamak. f) Yıllık faaliyet raporları hazırlamak, yıllık amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine göre faaliyetlerin değerlendirmesini yapmak ve bunları Kurula sunmak. g) Kurul ve hizmet birimlerinin uyumlu, verimli, disiplinli ve düzenli bir biçimde çalışması amacıyla koordinasyonu sağlamak. ğ) Kurumun yönetim ve işleyişine ilişkin diğer görevleri yerine getirmek. (3) Başkanın yokluğunda İkinci Başkan, Başkana vekâlet eder. BAŞKAN – 13’üncü maddeyle ilgili bir değişiklik önergesi var, okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas numaralı Kanun Tasarısı’nın 13’üncü maddesinin birinci f ıkrasında ve ikinci f ıkrasının (g) bendinde yer alan "koordinasyonu" ibareler inin "eşgüdümü" şeklinde değişt irilmesini ar z ve teklif eder iz. Leyla Şahin Usta İsmail Aydın Orhan Atalay Konya Bursa Ardahan Gerekçe: Tasar ıda kavram birliği sağlamak adına maddenin redaksiyona tabi tutulması amaçlanmaktadır. BAŞKAN – Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûm etin kat ıldığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilm iştir. Tasar ı metninin 13’üncü maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır. 13’üncü maddeyi değişiklikle birlikte oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 13’üncü madde kabul edilmişt ir. 14’üncü maddeye geçiyor uz: Başkanlık M ADDE 14- (1) Başkanlık, Başkan Yardımcıları, hizmet birimleri ve çalışma gruplarından oluşur. Hizmet birimlerinin sayısı onu geçemez. Başkanlık, Kurul kararlarını uygulamakla ve diğer konularda Başkana ve Kurula yardımcı olmakla görevlidir. (2) Kurul Başkam, Kurumun da başkanıdır. (3) Hizmet birimleri, Başkan tarafından belirlenen koordinatörlerin eşgüdümünde faaliyet gösterir. (4) Kurum, görev alanına giren konularla ilgili olarak çalışmalarda bulunmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve konuyla ilgili uzmanların katılımı ile altı ay süreli geçici komisyonlar oluşturabilir. Başkan, bu süreyi üç aya kadar uzatabilir. Gerekli görülmesi halinde Kurul, altı aylık süreyi iki katına kadar uzatabilir. Ayda ikiyi geçmemek kaydıyla komisyonların toplantılarına ilişkin giderler Kurum bütçesinden karşılanır. (5) Hizmet birimleri ile bu birimlerin çalışma usul ve esasları, bu Kanunda belirtilen faaliyet alanı, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 67 görev ve yetkilerine uygun olarak Kurumun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir. BAŞKAN – 14’üncü maddeyle ilgili önerge yoktur. 14’üncü maddeyi olduğu şekliyle oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 14’üncü madde kabul edilmişt ir. 15’inci maddeye geçiyor uz. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Personel Rejimi Personele ve özlük haklarına ilişkin hükümler M ADDE 15- (1) Kurum personeli, bu Kanunla düzenlenen hususlar dışında 657 sayılı Kanuna tabidir. Hizmet birimi koordinatörü olarak görevlendirilenlerde bakanlık daire başkanı kadrolarına atanmak için aranan şartlar aranır ve bunlara kadrolarına bağlı olarak mali haklar kapsamında yapılan aylık net ödeme tutarının, bakanlık daire başkanına kadrosuna bağlı olarak yapılması öngörülen aylık net ödeme tutarından az olması halinde aradaki fark, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın ödenir. (2) Kurul Başkanına 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelin 3 üncü sırasında, Kurul üyelerine anılan cetvelin 4 üncü sırasında yer alan göstergeler üzerinden anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 10 uncu maddesinde öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde ödeme yapılır. Söz konusu ödemelerden vergi ve diğer yasal kesintilere tabi olmayanlar bu fıkraya göre yapılacak ödemelerde de vergi ve diğer yasal kesintilere tabi tutulmaz. Başkan ve üyeler, 657 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuat uyarınca Devlet memurlarının yararlanmış olduğu sosyal hak ve yardımlardan da aynı usul ve esaslar çerçevesinde yararlanır. (3) Başkan ve üyeler ile Kurum personeli 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükümlerine tabidir. Başkan ve üyeler ile Başkan Yardımcıları emeklilik hakları bakımından sırasıyla Devlet Personel Başkanı, Başbakanlık genel müdürleri ve Başbakanlık genel müdür yardımcıları ile denk kabul edilir. Bunlardan bu görevleri sırasında 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamına girenlerin bu görevlerde geçen süreleri makam tazminatı ile temsil tazminatı ödenmesi gereken süre olarak değerlendirilir. 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı iken üyeliğe seçilenlerden bu görevleri sona erenler veya bu görevlerinden ayrılma isteğinde bulunanların bu görevlerde geçen hizmet süreleri kazanılmış hak aylık, derece ve kademelerinin tespitinde dikkate alınır. Kamu kurum ve kuruluşlarında 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı iken üyeliğe seçilenlerin, önceki kurum ve kuruluşları ile ilişiklerinin kesilmesi kendilerine kıdem tazminatı veya iş sonu tazminatı ödenmesini gerektirmez. Bu durumda olanların kıdem tazminatı veya iş sonu tazminatı ödenmesi gereken hizmet süreleri, üyelikte geçen hizmet süreleri ile birleştirilir ve emeklilik ikramiyesi ödenecek süre olarak değerlendirilir. (4) Başbakan veya görevlendireceği bakan tarafından, Kuruma ilişkin görevlerinde Başkana yardımcı olmak üzere, Kurumun görev alanları dikkate alınarak üç Başkan Yardımcısı atanır. Başkan Yardımcısı olarak atanacaklarda; a) En az dört yıllık lisans düzeyinde yükseköğrenim görmüş olma, b) Kamu hizmetinde en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip olma, c) 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen nitelikleri taşıma, şartları aranır. Başkan Yardımcılarının görev süresi dörtS4dır. Görevi sona eren Başkan Yardımcıları yeniden atanabilir. (5) Başkan, sınırlarını yazılı ve açık olarak belirlemek şartıyla Kurula ilişkin olmayan görev ve yetkilerinin bir bölümünü Başkan Yardımcılarına veya hizmet birimi koordinatörlerine devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur. (6) Kurumda, 657 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın, sözleşmeli personel istihdam edilebilir. Sözleşmeli olarak istihdam edilecek personel, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Bu personelin atama usul ve esasları Kurumca belirlenir. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 68 Bunlara ödenecek ücretin net tutarı, birinci dereceli İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanına ödenen aylık ortalama net tutan aşmamak üzere Başkan tarafından tespit edilir. Bu fıkra uyarınca çalıştırılacakların sayısı İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı toplam kadro sayısının yüzde onunu geçemez. Bu fıkraya göre istihdam edilecek sözleşmeli personelin, yurtiçindeki ve yurtdışındaki üniversitelerin en az dört yıllık eğitim veren Kurumca belirlenecek bölümlerinden mezun olması ve en az yarısının Kurumca belirlenecek yabancı diller için Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavından en az (C) düzeyinde puan alması veya buna denk kabul edilen ve uluslararası geçerliliği bulunan bir belgeye sahip olması gerekir. Kurumca belirlenecek yabancı dillerin konuşulduğu ülkelerde dört yıllık eğitim veren kurumlardan mezun olan kişilerden yabancı dil belgesi istenmez. Bu fıkrada belirtilen yabancı dil bilgisine ilişkin şartlar yabancı uyruklular için aranmaz. (7) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde, sosyal güvenlik kurumlarında, mahalli idarelerde, mahalli idarelere bağlı idarelerde, mahalli idare birliklerinde, döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarda, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlarda, iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseselerde görevli memurlar ile diğer kamu görevlileri kurumların, hakimler ve savcılar ise kendilerinin muvafakati ile aylık, ödenek, her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali ve sosyal hak ve yardımları kurumlarınca ödenmek kaydıyla geçici olarak Kurumda görevlendirilebilir. Kurumun bu konudaki talepleri, ilgili kurum ve kuruluşlarca öncelikle sonuçlandırılır. Bu şekilde görevlendirilen personel, kurumlarından aylıklı izinli sayılır. Bu personelin izinli oldukları sürece memuriyetleri ile ilgileri ve özlük hakları devam ettiği gibi, bu süreler yükselme ve emekliliklerinde de hesaba katılır ve yükselmeleri başkaca bir işleme gerek duyulmadan süresinde yapılır. Hakim ve savcılar dahil bu madde kapsamında görevlendirilenlerin Kurumda geçirdikleri süreler, kendi kurumlarında geçirilmiş sayılır. Görevlendirme süresi iki yılı geçemez. Ancak ihtiyaç halinde bu süre bir yıllık dönemler halinde uzatılabilir. BAŞKAN – 15’inci m addeyle ilgili bir önerge mevcuttur, okutuyor um: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas num aralı Kanun Tasar ısı’nın 15’inci maddesinin ikinci f ıkrasında yer alan " yararlanm ış olduğu" ibaresinin " yarar landığ ı" şeklinde; alt ıncı f ıkrasında yer alan "yüzde onunu" ibaresinin "yüzde onbeşini" şeklinde değiştir ilmesini ar z ve teklif ederiz. Fatma Ben li Orhan Miroğlu Ali İhsan Yavuz İstanbul Mardin Sakarya Gerekçe: Kurumda istihdam edilecek sözleşmeli personel sayısına ilişkin olarak toplam İnsan Haklar ı ve Eşitlik Uzman ve Uzman Yardımcısı kadro sayısının yüzde onu şeklinde belir lenmiş olan sınır lama nın, Kurumun ihtiyaçlar ı karşısında daha f azla sayıda sözleşmeli personel ist ihdam edebilmesini teminen " yüzde onbeş" olar ak değiştirilmesi ve madde metninde r edaksiyon yapılması öngörülmektedir . BAŞKAN – Önergeyle ilgili söz al mak ist iyor musunuz Fatma Ha nım? FAT MA BENLİ (İstanbul) – Gerekçede if ade edildiği üzere zat en , kurumun sözleşmeli personel ihtiyacı bulunduğu için bu sayının art ır ılması kurumun daha işlevsel çalışması açısından f aydalı olacaktır. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hükûmet önergeye kat ılı yor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûm etin kat ıldığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Kabul edilmiştir. Tasar ı metninin 15’inci maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır . Değişiklikle bir likte maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 15’inci madde kabul edilm iştir. 16’ncı maddeye geçiyor uz. İ nsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve Uzman Yardımcıları M ADDE 16- (1) Kurumda, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı istihdam edilebilir. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. BAŞKAN – 16’ncı maddeyle ilgili değişiklik önergesi yok. Maddeyi oylar ınıza sunuyorum: 16’ncı maddeyi kabul etmeyenler… 16’ncı madde kabul edilm iştir. 17’nci maddeye geçiyor u z. BEŞİ NCİ BÖLÜM Başvurular ve İ nceleme Usulleri Sayfa: 69 edenler… Kabul Başvurular M ADDE 17- (1) Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek ve tüzel kişi Kuruma başvurabilir. Kuruma başvuru, illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da yapılabilir. Başvuru hakkının etkin bir şekilde kullanılmasına hiçbir surette engel olunamaz. Başvurulardan herhangi bir ücret alınmaz. (2) İlgililer, Kuruma başvurmadan önce bu Kanuna aykırı olduğunu iddia ettikleri uygulamanın düzeltilmesini ilgili taraftan talep eder. Bu taleplerin reddedilmesi veya otuz gün içerisinde cevap verilmemesi halinde Kuruma başvuru yapılabilir. Ancak Kurum, telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan hallerde, bu şartı aramadan başvurulan kabul edebilir. (3) Dava açma süresi içinde Kuruma yapılan başvurular işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. (4) Yasama ve yargı yetkilerinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararlan ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler başvurunun konusu olamaz. (5) İnsan hakları ve ayrımcılık yasağı ihlallerine ilişkin resen yapılan incelemeler için ihlal mağdurunun şahsen belirlenebilir olduğu durumlarda kendisinin veya kanuni temsilcisinin açık rızasının alınması şarttır. (6) Kuruma yapılacak başvurularda, vesayet ya da koruma altında olanlar ve çocuklar ile talepleri üzerine mağdur ya da mağdurların kimlik bilgileri gizli tutulur. (7) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (i) bendi kapsamında yapılan başvurular hakkında da bu madde hükümleri uygulanır. (8) İşleme konulmayacak başvurular ve gerekçeli kabul edilmezlik kararlan ile başvuruya ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. BAŞKAN – 17’nci maddeyle ilgili de bir değişiklik önergesi yoktur. MAHMAT TANAL (İst anbul) – Bir söz ver ebilir misiniz Sayın Başkanım ? BAŞKAN – Buyurun. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Şimdi, 17’nci madde başvurularla ilg ili. Peki, başvuru süresi koymamak mı lazım? Hiçbir süre yok burada. Yani on yıl sonra, yirmi yıl sonra, ot uz yıl sonra, elli yıl sonra… Ben mi k açır dım bilemiyorum? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Başvuru süresinden kastınız nedir? MAHMUT TANAL (İstanbul) – Diyelim ki ben bir ayr ımcılığa maruz kaldım, benim insan haklar ım ihlal edildi veya ben bahsettiğin iz k ötü muameleye mar uz kaldım. Yani bunu size söylüyoruz, yani biraz zaman ver in arkadaşlar yani hakikaten Kom isyonumuza yak ışır vaziyette bir şey yapalım ya. Al işte, bana bir süre gösterin Allah rızası için. Oylayıp geçiyoruz makineden. Takdir sizin, ne söyleyelim. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Evet, şimdi, tabii Sayın Tanal, bununla ilgili süreç şu: Normalde , herhangi bir vat andaşım ız ayr ımcılığa maruz kaldığ ını iddia ediyorsa başvuruyu yapıyor. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Kaç gün içerisinde Değerli Bakanım, yani ben beş sene sonra gelsem olur mu, on sene sonra? Ç ünkü sür e koymam ışsınız. Yani ben sayg ı duyuyorum size tabii ki. Size bu bilgiyi veren hukukçular yanlış bilgi ver iyor. Yani hak düşürücü sür e diye bir zam an vardır. Sayın Başkanım hukukçu. BAŞKAN – Çok hukukçu var burada. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Ama maalesef par a etmiyor bizim hukukçuluğumuz. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 70 BAŞKAN – Estağf urullah. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Doğruyu da söylüyoruz olm uyor, uyar ıyoruz da olmuyor, yapıcı da… BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şöyle Sayın Tanal: Şimdi arkadaşlar la, hem Kurum Başkanım ız hem de M üsteşar Yardımcısıyla görüştüm. Yani o görüşmeler de arkadaşlar ın yönetmelikle bunu ortaya koyalım şeklinde bir düşüncesi oldu. MAHMUT TANAL (İstanbul) - Arkadaşlar size yanlış bilgi ver iyorlar Sayın Bakanım. İkisi de kusura bakmasın, Anayasa’m ızın hükümleri ne diyor? Hak kısıtlaması ancak kanunla olur. Yönetmelikle olur mu Sayın Başkan? BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Bununla ilgili Sayın Tanal, bir öner iniz var mı? MAHMUT TANAL (İstanbul ) – Önerim iz, makul bir şey koym ak lazım. Y ani izin verm iyorsunuz ki bize. Yar ım saat istedik, işte yar ım saatte de eksik, yar ım yam alak bunlar. Sizden istir ham ediyorum yani hakikaten… LEYLA ŞAHİN USTA (Konya) – Yasa tasar ısı günler dir elinizdeydi, baksaydınız! MAHMUT TANAL (İstanbul) – Baksaydım ben ve ben teşekkür ederim size. Bana uyar ım için teşekkür etmeniz gerekirken “baksaydı nız” diyorsunuz. Buyur, oy ver in, tamam. BAŞKAN – Mahmut Bey, ben size bir söz vermişt im onu kullanma hakkı size ait. Siz bana söyledini z de ben reddetmedim ki. MAHMUT TANAL ( İstanbul) – Üstadım, teşekkür ederim. Ben derdimi, meram ım ı anlatt ım , takdir kurulun. Ne söyleyeyim yani. BAŞKAN – Evet, bir önerge yok, söz aldını z. Söz olarak değerlendir iyorum. Dolayısıyla tasar ı m etnin i… MAHMUT TANAL (İstanbul) – Özür dilerim, süre verirseniz önerge ver ecektim ama ne olur oradan bir on dakika daha süre ver in. Mesela işveren temsilciler i burada, iş yerinden bir ini çıkarır lar; on sene, yirmi sene sürekli baskı alt ında kalacaklar. BAŞKAN - Biz sizinle demin görüş medik mi? Ben size demedim mi “Siz benden yar ım saat daha süre isterseniz ben bize bu süreyi ver eceğim. ” MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki, verir misiniz tekrar istersem? BAŞKAN – Hayır, ben size söyledim zaten, siz kendiniz… MAHMUT TANAL (İstanbul) – Peki, o zaman sizden bir yar ım saat daha süre istiyorum. BAŞKAN – Arkadaşlar, saat 21.35’e kadar ara veriyorum ve 21.35’ten sonra devam edeceğiz. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim. Kapanma Saati: 21. 08 BEŞİ NCİ OTURUM Açılma Saat i: 21.38 BAŞKAN: Mustaf a YENEROĞLU (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Fat ma BENLİ (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şenal SARIHAN (Ankar a) SÖZCÜ: Leyla ŞAHİ N USTA (Konya) KÂTİP: Ayhan BİLGEN (Kars) -----0----BAŞKAN – Görüşmelere devam ediyoruz. 17’nci maddedeyiz h erhâlde değil m i? 17’nci maddeyle ilgili elim izde bir önerge yok. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 71 17’nci maddeyle ilgili siz söz alm ışt ınız, eklemek istediğiniz bir husus var m ıydı? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Yok. BAŞKAN – Tasarı met ninin 17’nci maddesi üzerinde görüşmeler tamamlanm ışt ır. 17’nci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 17’nci madde kabul edilmiştir. 18’inci maddeye geçiyor uz. İ hlal İ ncelemeleri M ADDE 18- (1) Kurum, başvuruları ve resen yaptığı incelemeleri başvuru ve resen inceleme kararı tarihinden itibaren en geç üç ay içinde sonuçlandırır. Bu süre, Başkan tarafından bir defaya mahsus olmak üzere en fazla üç ay uzatılabilir. (2) Kurum, ihlal iddiasına muhatap olan taraftan yazılı görüşünün sunulmasım ister. Yazılı görüş, istemin tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma ulaştırılır. Yazılı görüş, başvuran kişiye tebliğ edilerek görüşünü tebliğden itibaren en geç onbeş gün içinde Kuruma sunması istenir. Talep halinde Başkan bu süreleri bir defaya mahsus olmak üzere onbeş gün uzatabilir. Taraflara talepleri halinde Kurul önünde ayrı ayrı sözlü açıklama yapma hakkı tanınabilir. (3) Başkan, incelemenin özelliğine göre, görüşlerin alınmasından sonra, resen veya talep üzerine tarafları uzlaşmaya davet edebilir. Uzlaşma, insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlali olduğu iddia olunan uygulamaya son verilmesi veya mağdur açısından bu sonucu sağlayacak çözümleri içerebileceği gibi, mağdura belli bir tazminatın ödenmesi biçiminde de olabilir. Uzlaşma en geç bir ay içinde sonuçlandırılır. Uzlaşma müzakereleri sırasında yapılan tespitler, alınan beyanlar veya açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz. (4) Uzlaşma yoluyla sonuçlandırılamayan başvurular ve incelemeler hakkında ilgili rapora ilişkin müzekkere yirmi gün içinde Kurula sunulur. Bunun üzerine Kurul, insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlali yapılıp yapılmadığma ilişkin nihai kararını verir. (5) Kurul, konusu suç teşkil eden insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlallerini tespit ettiği takdirde, bunlarla ilgili suç duyurusunda bulunur. (6) Kurul tarafından sonuçlandırılan başvurulara ilişkin davalarda, yargı yerleri, Kurulun kararını bilirkişi raporu olarak değerlendirebilir. BAŞKAN – 18’inci m addeyle ilgili iki öner gemiz var. Sırasıyla önergeleri okutuyor um. İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan kanun tasar ısının 18’inci maddesinin (4) ’üncü f ıkrasında yer alan “nihai” if adesinin met inden çıkar ılmasını ar z ederim. Mahmut Tanal İstanbul BAŞKAN – Eklemek istediğiniz bir şey var m ı Mahmut Bey? MAHMUT TANAL (İstanbul) – Yok, bur ada sadece yani sonra belki Genel Kurulda da düzeltilebilir ama Sayın Başkanım. Bu “karar ını verir.” tamam. Bu kar ar tabii, kesin mi, sonradan idar i başvuru yoluna m ı başvurulacak, yoksa diğer yar gı yer ler ine mi? Tabii benim kendi yorumum, bu bir idar i işlem olduğu için ancak Anayasa’m ızın hükümleri uyar ınca herhâlde idare mahkemesine davanın açılm ası lazım. Burada tabii, “başvurular ücret sizdir” deniliyor am a yani ilk başvurular ücretsiz, ondan sonr aki işleml erin ücret li olması, bilirkişi ücr eti vesaire… Böyle bir ibar e de eklemekte yarar var. Tabii siz şu anda sözlü olarak, iyi niyetli olar ak “hayır” diyorsunuz ama iler ide yarg ı aşamasında bizim bur adaki bu tart ışmalardan bihaber olacaklar ı için bence “ücret siz” ibaresi sonra m ı olur, Genel Kurulda m ı olur bilemiyorum. Onu da Kur ulun takdir ine bırak ıyorum. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Şimdi, ben müsaadenizle onu Genel Kurulda… MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 72 BAŞKAN – Çünkü şunu yazıl ı olarak aldık, yoksa kar ışt ır ır ız tekrar. Ayr ıca onu ele almam ız ger ekiyorsa ayr ıca öner ge olarak alalım. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Peki, teşekkür ederim. BAŞKAN – Okunan önergeye Hükûmet kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin kat ıldığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilm iştir. 18 maddeyle ilgili bir önerge daha var, okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan İnsan Haklar ı ve Eşitli k Kurumu Kanunu Tasar ısı’nın 18’inci maddesinin 6’ncı f ıkrasının tümüyle çıkar ılm ası öner ilmektedir. Şenal Sar ıhan Ankara BAŞKAN – Şenal Hanım, söz ist iyor musunuz? ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Evet, ist iyor um. BAŞKAN – Buyurun. ŞENAL SARIHAN ( Ankara ) – Özellikle, Hükûmet taraf ından lütf en özenle dinlemesini r ica ediyorum. Şimdi, 18’inci maddenin 6’ncı f ıkrasında deniliyor ki: “Kurul taraf ından sonuçlandır ılan başvurulara ilişkin davalarda, yarg ı yerleri, Kurulun karar ını bilirkişi raporu olarak değe rlendirebilir.” O ysa aynı maddenin, 18’e 3’te “Uzlaşma müzakereler i sırasında yapılan tespitler, alınan beyanlar ve açıklam alar, herhangi bir soruşt urma ve kovuşturmada ya da davada delil olar ak kullanılamaz.” Uzlaşma anındaki belgeler zat en bütün soruştur maya ilişkin belgelerdir. Şimdi, 3’üncü maddede “delil olarak kullanılamaz.” derken, 6’ncı maddede “bunlar ın bilirkişi raporu olarak değerlendirebilir.” denilmesi hem hukuki bir pr oblem taşıyor hem de yar gı yer ler ine herhangi bir tavsiyede bulunma hakkın a sahip değiliz. O sebeple, 6’ncı f ıkranın bütünüyle çıkar ılm asını öneriyorum. İyi if ade edebildim mi bilm iyorum ama… Yani, biliyorsunuz, Anayasa hükmüdür, yarg ı yerlerine herhangi bir tavsiyede bulunulamaz. Böyle bir tasar ı üzerinden de bunu yapamayız. A yr ıca çelişkili bir dur um var. bunlar ın gizliliği esast ır, kişisel ver i sayılacakt ır ve korunması gerecektir bu tür sorunlar ın, insan haklar ı ihlaller iyle ilgili soruşturma ve kovuşturmalar ın. Bunun değerlendirilmesini diliyorum. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, şöyle if ade edeyim: Bir incisi, bu uzlaşma aşamasında, zaten bir uzlaşma sağlanıyor sa veya sağlanm ıyorsa, tüm tespit edilen, yazılan notlar, vesaire alınan kararlar tamam ıyla gizli tutulacak; bu esas. Diyelim ki uzlaşma sağlanamadı, uzlaşma sağlanamam ası hâlinde konu Kurula gelecek, Kurul bunu müzakere edecek; yani, bu uzlaşma boyutundan f arklı bir süreç. Kurula gelecek, Kurul bununla ilg ili müzakeresini yapacak. Elbette teknik düzeyde çalışıl acak ve bir rapor hazır lanacak ve Kurula sunulacak. Bu raporun, bilirkişi raporu olarak kabul edilebilmesi, edilmesi aslında insan haklar ı ve eşit lik kurumuna güç veren yani insan haklar ı ve eşitlik kurumunu daha da etkin hâle getiren bir yapı. O nedenle biz bunu savunuyoruz. Yani, herhangi bir şe kilde bu Kurumun, İnsan Haklar ı Kurumunun raporu, istenildiği takdirde, hâkimin tabii ki takdirinde. Diyelim ki mahkemeye int ikal etti konu. Eğer mahkeme bilirkişi raporunu, bu rapor u almak isterse Kurum bu rapor u verebilecek, isterse de bilirkişi raporu o larak bunu kullanabilecek. ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Ef endim, tam da ben böyle söylüyorum. Yarg ı yer ler i isterse yani burada bizim bunu bir madde olarak koym uş olmam ız yar gı yer ler inin görevler ine bir tecavüz -af f edersiniz- sayıl ıyor. O sebeple zaten böyle bir süreç varsa, yarg ıca da bildirilmişse, yargıç onu isteyecektir delil toplama hakkı çerçevesinde. Ama bizim burada böyle bir düzenleme yapm am ız, yarg ı yerine bir T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 73 talimat vermemiz nit eliği taşıyacakt ır. Biraz önce söylediğim gibi, hem diyoruz ki gizlidir bu belgeler hem de ver iyor uz. Ama mahkeme zaten ist erse ona karşı gizlilik olmaz, o zaman ver mek zorunda kalınır. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, burada tabii, zor unlu bir dur um söz konuşu değil. Ama “yarg ı yerleri” if adesi çıkabilir am a madde, bilirkişi “yarg ı yerleri” if adesi çıkabilir. Başvur ulara ilişk in davalar da Kurulun kararını bilirkişi raporu olarak değerlendirebilir. Tamamıyla tercih mahkemeye ait; ister değerlendir ir, ister değerlendirmez ama bununla ilgili de takdir ederseniz bir süreç yaşanıyor. Yani, insan haklar ı kurumunun gerçekten biz etkinleşmesini istiyorsak, daha da güç sahibi olmasını istiyorsak, böyle bir yetkinin ver ilmesinin doğru olduğunu biz düşünüyoruz. Özellikle biz kurumu daha da güçlü kılmak açısından bunu ko yduk. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Ef endim, zaten mahkeme isterse, talep ederse bunu göndermekle yükümlüyüz. Yani, böyle bir şeyi “Biz göndermiyor uz.” diyemeyiz, biz gizlilik koyamayız. Bu bir kanıt niteliği taşır. BAŞKAN – Evet, İçişler i Bakanlığ ım ızın bir görüşü var herhâlde. Buyurun. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI MÜLKİYE TEFTİŞ KURULU BAŞKAN YARDI MCISI MİTHAT DUMANLI – Sayın Başkanım, saygılar sunuyor um. Ef endim, bu tamamen iht iyar i bir dur um. Yani, bütün şeyi ist emeyecek yani bir ayr ımcılık yasağının ihlali olup o lmadığ ına dair karar, neticede bir uzman kurumun görüşü olduğu için yarg ı yeri bunu isteyebilir, kabul edebilir, kabul etmeyebilir de. Çünk ü karşı taraf ın ret, bilirkişi rapor unu ve bilirkişiyi ret müessesi var zaten yarg ı sistemimizde; o nedenle pek bir şeyi olmaz. Sonra bazı ülkeler de de bu tercih edilen bir neden gibi bilirkişi raporu olarak kabul edilmesi konusu. Ar z ediyorum. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN (Mersin) – Kat ılm ıyoruz Sayın Başkan önergeye. BAŞKAN – Buyurun. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim. Şimdi, kurul taraf ından sonuçlandır ılan başvurulara ilişkin davalar da, isterseniz yani Şenal Hanım ’ın kaf asındaki o soru işaretinin de gitmesi açısından, orada suç unsuru t espit etti, zaten kamu görevlisi sıf at ıyl a Ceza Kanunu 27 8’de ihbar yükümlülüğü var, ihbar zorunluluğ u var. O ihbar zorunluluğunda bu raporunu zat en gönderecek. Yani, bunu pek f azla buraya almak biraz şey açısından da sakınca olabilir, yalnız ona da bakmak lazım. Mesela, biz 24’üncü Dönem uzlaşma ve tahkimle ilgili yasa g eçtiği zaman oradaki tart ışmalarda şunu yaşam ışt ık: “Oradaki raporlar eğer uzlaşılamazsa mahkemece nazara alınamaz, delil olarak değerlendir ilemez.” şeklinde if adeler var dı. Çünkü, mesela diyelim ki, idareyle bu hak ihlali açısından bir müzakere oldu, tazm inat hususunda veyahut da o uzlaşma dönem inde. Peki, orada kişinin rahatlıkla hiçbir bask ı, ileride karşılaşabileceği hususlar ın aleyhine delil teşkil etmemesi açısından olayı rahatlıkla anlatması lazım. Yani, kanunlar ın birlikteliği açısından, yeknesakl ığ ı açısından orada da böyle bir düzenleme var. Yani, tahkimde bu delil t eşkil etmez diyeceğiz, burada da geleceğiz bunu… Takdir sizin. Yani, böyle bir tart ışma var yalnız. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, Sayın Tanal, şöyle, tabii bu k onular, özellikle insan haklar ı konusu, ayr ımcılık konusu, işkence konusu gerçekten zaman açısından önem arz eden konular. Yani, sürecin işte alt ı ay, bir sene vesair e uzaması bu alanda bireyin hakkının bir anlamda gasbedilmesi anlam ına da geliyor yani sür enin uzat ıl ması. Böyle bir, eğer, madde konulur sa gerçekten aciliyet arz eden bir durum da varsa mahkeme çok daha hızlı kar ar ver ebilir diye düşünüyor um çünkü neticede İnsan Haklar ı Kurumunun ilgili uzm anlar ının saha çalışması dâhil t üm çalışmalar ını bitir m iş, hele hele üç ay gibi T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 74 bir süreçte bu rapor hazırlanm ış. Hazır lanan r aporu mahkeme ister kullanır, ist er kullanmaz. Öyle bir durum söz konusu… ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Ef endim, çok aff edersiniz. Ben bu davanın avukatı olar ak buna itiraz eder im. Buradan gelmiş olan raporun bilirkişi raporu sayılarak bunun üzerinden karar ver ilmesine bir avukat olar ak itiraz ederim. Anlatabiliyor muyum ? Yani söylediğiniz hızı sağlayıcı bir sonuç yar atmayacakt ır ama ben düşüncem i söyledim. Kar ar sizler e aittir. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Tek cümle… BAŞKAN - Buyurun. MAHMUT TANAL (İ stanbul) – Şimdi, burada “davalarda” ibaresi geçiyor. Değerli arkadaşım ız yarg ıç olduğu için… Suç unsur u savcılık aşamasında ne olacak? Hiç nazar a alınmayacak. Bak, yine bir hata. Dava açılmadan, iddianame kabul edilmeden, kovuşturma aşamasına geçmeden nazara almayacak. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN (Mersin) - Bir dava şeyi söz konusu ise ama burada. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Tabii. Bir husus daha… BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Fatma Hanım da söz istemişt i. Buyurun. FAT MA BENLİ (İstanbul) - Teşekkür ederim Başkanım. Aslında bu madde kurumun etkinliği ve gücü açısından çok önemli olduğu için ben söz alma ihtiyacı hissett im. Kurum kararlar ının bağlayıcı olması, ör neğin suç unsuru olan dosyalarda suç duyurusunda bulunması ya da verdiği kararlar ın mahkemeler nezdinde bilirkişi rapor u gibi değerlendirilebilecek olması o kurum un etkinliğini art ır ır. Burada sanır ım kaf a karışık lığ ına sebebiyet veren şey, bir önceki f ık radaki uzlaşmayla ilgili maddelerin f arklı… Oradaki uzlaşma hükümlerini ara buluculuk gibi düşünmem iz gerekiyor. Taraf lar ın, iki taraf ın da anlaşması hâlinde, biliyorsunuz, ara buluculukta da gizlilik esast ır ve tar af lar anlaşmazlarsa ara buluculukta yapıl an bütün konuşmalar, verilen deliller, if adeler, yazılar m ahkemede delil olarak sunulmaz ki insanlar müracaat etsinler ve olabildiğince sonuca var abilmek için kendilerinden ödün versinler. Şimdi, ilk aşamada uzlaşmanın gerçekleşmesi hâlinde kişiler burada kullandık lar ının aleyhine delil olmayacağını kabul edecekler. O yüzden, örneğin, bir işçi kendisine ayr ım cılık yapıldığ ı if adesiyle işverene müracaat ettiğinde işver en ver ebileceğinin en f azlasını verecek. Yani bu bizim ayr ımcılık vakalar ında elim izi kuvvet lendiren bir if ade. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Ama zaten dava konusu olmayacak mı? FAT MA BENLİ (İstanbul) - Yok, yok. Uzlaşma… ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Uzlaşma varsa dava konusu yok. FAT MA BENLİ (İstanbul) - Şimdi, bu yasa gereği, müracaatlarda dava açm a süresi duruyor. Dolayısıyla ist iyorsa kişi dava açmadan bizim kuruma müracaat etmek suretiyle sor unu çözebiliyor. Uzlaşma olursa hiçbir sık ınt ı yok, uzlaşma olmazsa, kurum karar ver irse o dosyada kurumun verdiği kararın mahkeme nezdinde kabul edilmesi ku rumun etkinliğini art ır ır. Zaten kamu denetçiliği için de böyle bir husus var. Kamu denetçiler i de istenirse eder. Daha doğrusu mahkemeye takdir yetkisi ver iyor sunuz. Sonuçta, Türkiye insan haklar ı ve eşit lik kurumu özel bir kurum, kamu denetçiliği gibi i nsan haklar ı konusunda çat ı anlam ında özel bir kurum. Kaldı ki son T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 75 yasalarda zaten mahkemelerde uzman görüşünün alınabileceğine dair if adeler var. Mahkeme bilirkişi r aporu gibi kabul edebilir, hâkimin takdir indedir çünkü biz ona telkin ve talimatta bulunam ayız ama ar zu ediyorsa mahkeme başka bir bilirkişiye göndermek suretiyle nihai karar ını verir. Bu hükmün yer alması ayr ımcılık için müracaat eden kişiler in elini kuvvet lendirecektir ve kurumun yetkinliğini art ıracaktır. O yüzden, ben, kalması gerektiği kanaatim i sunuyor um. Teşekkür ederim. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Teşekkür eder im. Şöyle bir şey if ade edeceğim Sayın Başkan: Mahmut Bey’in, Sayın Tanal’ın if ade ettiği “ilişkin davalarda” konusuna biz müsaade ederseniz çalışalım, Genel Kurul aşamasında da bunu konuşalım ef endim. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Hulusi Bey, buyurun. HULUSİ ŞENTÜRK (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli arkadaşlar; ben gerçekten tartışmayı t am anlayabilmiş değilim çünkü biz eğer “Bilirkişi raporu olar ak kabul edi lemez.” desek bu müdahaledir, “kabul edilir” desek bu da müdahaledir. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Tamamen kaldır ılsın m ı diyorsunuz? HULUSİ ŞENTÜRK ( İstanbul) – Bak ın “edilebilir” demenin hiçbir müdahaleyle de ya da tavsiyeyle de alakası yoktur. Bir şey daha: Savcının, sor uşturma savcısının buna ulaşmak için zaten bunu talep etme hakkı var. Bilirkişi raporu olarak kabul edildiğinde mahkemede bilirkişi raporunu reddetme hakkı zaten hukukumuzda düzenlenm işt ir, bu hak zaten var. Burada yer alması niçin önemli? Değerli arkadaşlar ım, kanunlar ın en önemli vazif elerinden bir tanesi de bir kültürü, bir anlayışı t opluma yerleştirmedir. Burada yer alması yasaya hiçbir şekilde müdahil olmadığ ı gibi tam tersi bir anlayışın kuvve bulması, f iile geçmesi hâlidir. Dolayısıyla ben tart ışmanın açıkçası ger eksiz bir tart ışma olduğunu düşünüyorum. Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum, sağ olun. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Katılm ıyor uz Sayın Başkanım. BAŞKAN – Hükûmetin katılmadığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilmem iştir. Tasar ı metninin 18’inci maddesi üzerindeki görüşm eler böylece tamamlanm ışt ır. Maddeyi oylar ınıza sunuyor um… BAŞBAKAN YARDIMCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kabul edilen önerge doğrultusunda… Sayın Tanal’ın önerg esini kabul ettik. BAŞKAN – Evet, önceki bir önerge kabul edilmişti. Değişiklikle bir likte 18’inci maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 18’inci madde değişiklikle birlikte kabul edilmişt ir. 19’uncu maddeye geçiyor uz. İnceleme yetkisi MADDE 19- (1) Bu Kanunla ve diğer mevzuat la Kuruma verilen inceleme, araşt ırma, ziyaret ve rapor hazırlama görevleri ile diğer görevler, İnsan Haklar ı ve Eşit lik Uzmanlar ı, İnsan Haklar ı ve E şitlik Uzman Yardımcılar ı ve Başkan taraf ından görevlendir ilen diğer kurum personeli tar af ından yer ine getirilir. (2) Bir inci f ıkrada sayılanlar, Başkanın yet kilendirmesi halinde, tüm kamu kurum ve kuruluşlar ı ile diğer gerçek ve tüzel kişilerden ilgili b ilgi ve belgeleri T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 76 istemeye, incelemeye ve bunlar ın örnekler ini almaya, ilgililerden yazıl ı ve sözlü bilgi almaya, özgürlüğünden mahrum bır akılan ya da koruma alt ına alınan kişiler in bulunduklar ı yerleri ziyaret etmeye, buralarda inceleme yapmaya ve gerekli tutanaklar ı düzenlemeye, kötü muameleye maruz kaldığ ı iddia edilen kişi ya da kişilerle görüşmeye yetkilidir. Kamu kurum ve kuruluşlar ı ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, Kurumun ziyar etler ini kolaylaşt ırmak ve taleplerini gecikmeksizin yer ine getirmek zorundadırlar. (3) Kurumun görev ve yetki alanına giren konularda yer inde inceleme ve araşt ırma yapmak üzere, Başkanın belir leyeceği Kurum personelinin başkanlığ ında, ilgili kurum ve kuruluşlar ın temsilcilerinin ve diğer kişilerin kat ılım ıyla heyet oluşturu labilir. Heyette görev alacak kamu kurum ve kuruluşlar ı temsilciler i kendi kurum ve kuruluşlar ınca, diğer kişiler ise Başkan taraf ından belir lenir. Heyetler taraf ından yapılan inceleme ve araşt ırmalar ın sonuçlar ı Kurum taraf ından bir rapor haline getirilir . Heyet ler in gider ler i Kur um bütçesinden karşılanır. (4) Kurumun inceleme ve araşt ırma konusuyla ilgili olar ak gerekçesini belirterek istediği bilgi ve belgelerin, bu talebin tebliğ edildiği tarihten itibaren ot uz gün içinde verilmesi zor unludur. BAŞKAN – 19’uncu maddeyle ilgili bir önerge yoktur. 19’uncu maddeyi oylar ınıza sunmak ist iyorum. 19’uncu maddeyi kabul edenler… Kabul etmeyenler… 19’uncu madde kabul edilmiştir. 20’nci maddeye geçiyor uz. Bilirkişi görevlendir ilmesi ve tanık dinlenmesi MADDE 20- (1) Kur umca inceleme ve araşt ırma yapılan ve iler i derecede teknik ve mali uzm anlık bilgisi gerektiren konularla ilgili olar ak, Başkan ya da Kurul taraf ından, ücret i Kurum bütçesinden ödenmek üzer e bilirkişi görevlendir ilebilir. Bilirkişi olarak görev ya pacaklar ın nit elikleri ve çalışma esaslar ı yönetmelikle düzenlenir. (2) 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayıl ı Harcırah Kanunu hükümleri sakdı kalmak üzere, Kurum dışından görevlendir ilmek ve ayda beşi geçmemek kaydıyla her inceleme ve araşt ır ma konusu için uhd esinde kamu görevi bulunan her bilirkişiye (1.000), uhdesinde kamu görevi bulunmayan her bilirkişiye (2.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çar pım ı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere bilirkişi ücret i ödenir. Bu ödemeler , damga vergisi har iç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulm az. (3) İnceleme ve araşt ır ma konusuyla ilgili olar ak gerek görülmesi hâlinde Kurul ve inceleme ve araşt ırma yapmaya yetkili Kurum personeli, t anık veya ilgili kişileri dinleyebilir. BAŞKAN – 20’nci maddeyle i lgili bir öner gemiz yoktur. 20’nci maddeyle ilgili söz almak istiyorsunuz herhâlde. Buyurun. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim Sayın Başkan. Şimdi, burada, bilirkişi ücreti kamu bütçesinden ödenir, doğru ancak bu bir daha, karar sonucunda rücu edilecek mi, edilmeyecek mi? Edilmeyecekse açık ve net yazalım. Genel hukukta eğer bu… Çünkü 5018 sayılı Yasa’da -Sayın Bakanım ın tam uzmanlık alanına giriyor - 70’nci madde “Kamunun zarar ına kim sebebiyet verm işse ona rücu edilir.” diyor yani burada bu çal ışacak mı, çalışmayacak m ı? Şimdi, tabii, açık lık yok yani bu, kamunun üzerinde mi kalacak yoksa buna sebebiyet verenlere rücu edilecek mi bu masraf lar? Teşekkür ederim. BAŞKAN – Ef endim, o konuyla ilgili bir şey söylemek ister misiniz? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Şimdi, Kamu Denetçiliği Kurumundaki düzenlemeyi aynen bu şekilde aldık buraya biz. Kamu Denetçiliği T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 77 Kurumundaki uygulama bu şekilde. Şu ana kadar da herhangi bir sık ınt ıyla karşı karşıya kalmadık açıkçası. Ona bir bakalım isters eniz, teknik olar ak onu bir… BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Tasar ı metninin 20’nci maddesi üzer inde görüşmeler tamamlanm ışt ır. Maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Madde kabul edilmişt ir. 21’inci maddeye geçiyor uz. İspat yükü MADDE 21- (1) Münhasıran ayr ımcılık yasağ ının ihlali iddiasıyla Kuruma yapılan başvurularda, başvuranın iddiasının gerçekliğine ilişkin kuvvet li emarelerin ve karine oluşt uran olgular ın var lığ ını ortaya koyması halinde, karşı taraf ın ayr ımcılık yasağ ını v e eşit muamele ilkesini ihlal etmediğini ispat etmesi gerekir. BAŞKAN – 21’nci maddeyle ilgili herhangi bir önerge yoktur. 21’inci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 21’inci madde kabul edilmiştir. 22’nci maddeye geçiyor um. İstişare komisyonu ve istişare toplant ılar ı MADDE 22- (1) Ayr ımcılık yasağ ıyla ilgili konularda sorunlar ı ve çözüm öner ilerini tart ışmak ve bu konular da bilgi ve görüş alışver işinde bulunm ak amacıyla, kamu kurum ve kuruluşlar ı, sivil t oplum kuruluşlar ı, sen dikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, yükseköğretim kurumlar ı, basın ve yayın kuruluşlar ı, araşt ırmacılar ve ilgili diğer kişi, kurum ve kuruluşlar ın katılım ıyla istişare komisyonu oluşturulur. (2) Kurum, insan haklar ı sorunlar ını tart ışmak ve insan hakla r ı konular ında bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak amacıyla, kamu kurum ve kuruluşlar ı, sivil toplum kuruluşlar ı, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, yükseköğretim kurumlar ı, basın ve yayın kuruluşlar ı, araşt ırmacılar ve ilgili diğer kişi, kurum ve kuruluşlar ın kat ılım ıyla merkezde ve iller de ist işare toplant ılar ı gerçekleştir ir. (3) Kurum, görev ve yetkilerine ilişkin olar ak Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonunu yılda en az bir def a bilgilendir ir. (4) Bu maddenin uygula nmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belir lenir. BAŞKAN – 22’nci maddeyle ilgili bir öner ge vardır, okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan (1/596) esas numaralı Kanun Tasar ısı’nın 22’nci maddesinin üçüncü fıkrasının madde met ninden çık ar ılmasını arz ve teklif ederiz. Leyla Şahin Usta İsmail Aydın Orhan Atalay Konya Bursa Ardahan Gerekçe: Söz konusu f ıkranın değiştir ilerek tasar ının 9’ uncu maddesine taşınması nedeniyle madde metninden çıkar ılm ası öngö rülmektedir. BAŞKAN – Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Kat ılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hükûmetin kat ıldığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilm iştir. Tasar ı metni nin 22’nci maddesi üzer inde görüşmeler tamamlanm ışt ır. 22’nci maddeyi değişikle birlikte oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Madde kabul edilm iştir. 23’üncü maddeye geçiyor uz. ALTI NCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 78 Kurumun gelirleri M ADDE 23- (1) Kurumun gelirleri şunlardır: a) Genel bütçeden yapılacak hazine yardımları. b) Kuruma ait taşınır ve taşınmazlardan elde edilen gelirler. c) Alman bağış ve yardımlar. ç) Gelirlerinin değerlendirilmesinden elde edilen gelirler. d) Diğer gelirler. BAŞKAN - 23’üncü maddeyle ilgili elim izde bir önerge var, okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurumu Kanun Tasar ısı’nın 23’üncü maddesinin c f ıkrasında yer alan “alınan bağ ışlar ve yar dım lar” cümles inin çıkar ılarak ç maddesinin c, d maddesinin ç olarak değişt irilmesini öneriyorum. Şenal Sar ıhan Ankara BAŞKAN - Ekleyeceğiniz bir şey var m ı? ŞENAL SARI HAN (Ankara) – Evet, gerekçe olarak, değerli arkadaşlar, bir devlet kurumunun herhangi bir biçim de dışar ıdan bağ ış almasının, yardım almasının yar dım ve bağ ışlar ın oranına göre bir bağ ımlılık yaratacağı, taraf lılık yaratacağı düşüncesindeyim. O nedenle, buradaki bağış ve yar dım lar... Ki çok yakın bir geçmişte benzer olaylar yaşandı, bunun önüne geçme k için devlet kendi olanaklar ıyla, kendi sağlayacağ ı yan gelir lerle burayı destekleyebilir diye düşünüyorum. Bu yanıyla, bağ ış ve yar dım lar la ilgili m addenin çıkar ılm asını öner iyorum. BAŞKAN - Evet. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Kat ılıyoruz Sayın Başkan. ŞENAL SARIHAN (Ankara) – Çok şükür, yani, bir tane öner im iz kabul edildi. BAŞKAN - Bir tane olur mu? İki tane oldu. Üç dört tane de Genel Kurulda olacak. Evet, Hükûmetin katıldığ ı önergeyi oylar ınıza sunuyorum: K abul edenler… Kabul etmeyenler… Önerge kabul edilm iştir. Tasar ı metninin 23’üncü maddesi üzer inde görüşmeler tamamlanm ışt ır. Değişiklikle birlikte 23’üncü m addeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 23’üncü madde değişiklikle bir likte ka bul edilmişt ir. 24’üncü maddeye geçiyor uz. İ statistik M ADDE 24- (1) Kurul, ayrımcılıkla mücadele amacıyla hangi alanlarda resmi nitelikte istatistik toplanmasına ihtiyaç olduğuna Türkiye İstatistik Kurumu ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte karar verir. Ayrımcılık belirtilerinin tüm boyutlarım ortaya koyabilmek için gerekli olan istatistiksel bilgilerin, verilere sürekli ve eksiksiz şekilde erişilmesini sağlayacak bir sistem içinde toplanmasından Resmi İstatistik Programı kapsamında Türkiye İstatistik Kurumu sorumludur. BAŞKAN - 24’üncü maddeyle ilgili bir önerge yoktur. Söz isteyen de yok. Dolayısıyla, 24’üncü maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 24’üncü madde kabul edilmiştir. 25’inci maddeye geçiyor uz. İ dari yaptırımlar M ADDE 25- (1) Ayrımcılık yasağının ihlali halinde, bu ihlalin etki ve sonuçlarının ağırlığı, failin ekonomik durumu ve çoklu ayrımcılığın ağırlaştırıcı etkisi dikkate alınarak ihlalden sorumlu olan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri hakkında bin Türk Lirasından onbeşbin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. (2) Birinci fıkrada belirtilen idari para cezasının kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hakkında uygulanması halinde, ödenen idari para cezası, cezaya esas ayrımcı T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 79 uygulamaya kusuruyla sebebiyet veren kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapanlara rücu edilir. (3) 19 uncu maddede öngörülen yükümlülüklere uyarıya rağmen haklı bir neden olmaksızın belirtilen sürede uymayan birinci fıkra kapsamındaki kişi ve kuruluşlar hakkında beşyüz Türk Lirasından ikibin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu fıkrada düzenlenen idari para cezaları hakkında da ikinci fıkra hükmü uygulanır. (4) Kurul verdiği idari para cezasını bir defaya mahsus olmak üzere uyan cezasına dönüştürebilir. Hakkında uyan cezası verilen kişi veya kurumun ayrımcı fiilinin tekrarı halinde alacağı ceza yüzde elli oranında artırılır. Bu artış ceza üst sınırını aşamaz. (5) Bu Kanuna göre verilen idari para cezalan tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. (6) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde idari yaptırımlara ilişkin olarak 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır. BAŞKAN - 25’inci maddeyle ilgili de elim izde herhangi bir önerge yok. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Sayın Başkan… BAŞKAN - Buyurun Mahmut Bey, 25’inci maddeyle ilgili söz istediniz. MAHMUT T ANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim. Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; bur ada, idari para cezası bin liradan 15 bin Türk lirasına kadar. Bu makas çok açık. Yani, bakarsınız, a şahsı hakkında 2 bin lira ver ir, b şahsı hakkında 15 bin verir. Yani, keyf îliğe a çık olan bir makastır. Bu makası, ceza hukukunda, mümkün olduğunca f azla açmam ak lazım. Bu makası… Tamam, yargıçlara bu konuda bir yetki ver iliyor, yani, taraf lar ın sosyoekonomik durumuna, gelir durumuna, bunu ben anlar ım ama, yani, bu şekildeki, 15 bin li ra… Diyelim ki bir f abrikadaki 50 tane işçi için eğer 15 bin liradan yaparsanız bat ır ırsınız işletmeyi, vesair eyi. Evet, insan haklar ına izin vermeyeceğiz. İnsan haklar ı ihlalinin iktisadi gerekçesi olamaz, ona aynen kat ılır ım ama ceza adaleti, idar i par a cezasının da şey olması gerekir, daha adil, daha ölçülü, daha orant ılı, diğer yasalar ım ızla birlikte olması lazım. Yani, mesela diğer yasalarda belediyeler e, mülki idare amir liklerine idari para cezalar ı ver ilen hükümler var ama makas bu kadar açık değil. Teşekkür ederim. Sayg ılar sunar ım. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Şöyle, Sayın Tanal: Bunu aslında biz de kendimiz tasar ı üzer inde çalışırken, açıkçası benim de söylemiş olduğum hususlardan bir iydi ancak arkadaşlar ım ızın bana aktardığ ı hususlar dan bir incisi: Örneğin bir bakkal düşünün, yani, ekonomik imkânlar ı son der ece k ısıt lı. Diğer taraf tan da ekonomik durumu iyi olan bir işletme düşünün. Bir f arklılık söz konusu olabileceğini, bunu da aslında kanunun ilk f ıkrasında if ade ett ikler ini söylediler. Açıkçası ben de tatmin oldum. Şöyle, okuyayım isterseniz: “ Ayr ımcılık yasağ ının ihlali hâlinde, bu ihlalin etki ve sonuçlar ının ağ ırlığ ı, f ailin ekonomik durumu ve çoklu ayr ımcılığ ın ağ ırlaşt ır ıcı etkisi dikkate alınarak…” gibi bir if ade var. Dolayısıyla, bu if ade bu hususu, sorunu çözer diye düşündük açıkçası. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Özür diler im, yani, karşılıklı tar t ışma için değil de… BAŞKAN - Buyurun. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Bu sorun, dediğiniz çok muğlak kavramlar. Yani, bu şekildeki muğlak k avramlar ı 6136 sayıl ı, işte, bu, silahla ilgili… Sizin üstünüzde ruhsatsız bir tabanca yakalanırsa Konya’da, oradaki yarg ıç cezaevine atmaz ama Diyarbakır ’da alır sa cezaevine atar. Yani, dem ek istediğim: Buraya mümkün olduğunca biraz daha net olabilirsek, somut olabilirsek… Kavr amlar çok soyut geliyor. Teşekkür ederim. BAŞKAN - Evet, ben teşekkür ediyorum. Ef endim, konuyla ilgili bir şey eklemek ist iyor musunuz? T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 80 BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) - Hayır am a Genel Kur ula kadar bir daha değerlendirel im. Açıkçası, Mahmut Bey’le bir daha tart ışır ız. Eğer makul bir şey oluştur ulabilirse neden olm asın. BAŞKAN - Fatma Hanım da k ısaca bir şey eklem ek istiyor her hâlde. FAT MA BENLİ (İstanbul) - Çok minik bir şey söyleyeceğim: Aslında burada takdir marj ının f a zla olması insan haklar ı kurumunun yetkisini art ır ıyor çünkü ayr ımcılık çok f arklı alanlarda karşım ıza çıkacakt ır. Çok basit olaylarda da ayr ımcılığa uğradığ ı iddiasıyla gelen insanlar olacakt ır, çok ağır hak ihlaline uğrayan insanlar açısından da gelecekt ir . Dolayısıyla, aradaki makasın dar olduğu konularda, bu zaman insan haklar ı kurumuna yeter ince yetki vermem iş oluruz. Bu noktada, öner inin ben çok doğru olduğu kanaatinde değilim. Ceza hukukunda bahsett iğiniz hususlar tamamen f arklı, ayr ımcılık alanlar ı çok f arklı. Engelliler le ilgili bile, biliyorsunuz, 5 f arklı engelli tiplemesi var. Yasanın kapsam ının geniş olmasından kaynaklanıyor diyor um, teşekkür ediyorum. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Ö zür diliyor um… BAŞKAN - Bir cümle, ondan sonra kapatalım. MAHMUT T ANAL (İst anbul) – Tek bir cümle. Yani, eğer amacım ız insan haklar ını egemen veya etkin k ılmaksa, gelin, Türk Ceza Kanunu 122’deki ayr ımcılığ ın cezasını yükseltelim, o düşük. FAT MA BENLİ (İstanbul) - Onu da yapalım. MAHMUT TANAL (İ stanbul) – Yani, burada as ıl amaç gerçekten bununla mücadeleyse 122’de gayet rahat paralel, bağlant ılı olar ak cezayı yükseltelim, daha rahat edelim, işin doğrusu bu. Yani, bur ada, para cezasını ödeyemedi, ne olacak? Malı mülkü olmayacak, icraya koyacaksınız, tahsil edemeyeceksiniz. Eğer am acı caydırmaksa, bununla mücadeleyse bu Ceza Kanunu’nun cezasını art ırmakta yarar var. Teşekkür ederim. BAŞKAN - Teşekkür ediyorum. Buyurun. Ondan sonra kapatacağ ım. NURETTİN YAŞAR (Malatya) - Ef endim, sonuçta Ceza Kanunu’yla mukayesede bir uyg uns uzluk var gibi geliyor bana. Ceza Kanunu daha spesif ik, maddi deliller le desteklenmiş konular ı içerdiği için o makasın daralt ılm ası mant ık en doğru bir mant ık ama burada esnek, çok maddi, somut kriterleri olmayan, biraz takdire dayalı bir alandan bahsediyor uz. Burada da, biraz önce eleştir diğim izin tam tersi, kurulun yetki alanını genişletiyoruz, takdir hakkını, inisiyat if ini büyütüyor uz. Bunun da böyle olması gerekir. Eğer bir insan hakkı ihlali değerlendirmesiyse burada m arj ın, marj makasının, ceza m akasın ın açık olması çok daha uygun, çok daha -Fatma Hanım’ın dediğini dest ekler mahiyette söylüyorum - kurulun daha özgür, daha rahat, daha da inisiyat if kullanılar ak hareket etmesine bir alan sağlar. Olumlu bir şey, yani, önergeye kat ılm ıyor um. BAŞKAN - Teşek kür ediyorum. Önerge yoktu zaten. Dolayısıyla, tasar ı metninin 25’inci maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır. 25’inci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 25’inci madde kabul edilmiştir. 26’ncı maddeye geçiyor uz. İ nsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğiticileri M ADDE 26- (1) İnsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğitimi, Kurum personeli tarafından veya insan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğiticileri vasıtasıyla verilir. Eğiticilerin nitelikleri, çalışma usul ve esasları ile eğiticilere verilecek ücret Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak yönetmelikle düzenlenir. BAŞKAN - 26’ncı maddeyle ilgili bir öner ge yok. 26’ncı maddeyle ilgili söz isteyen de yok. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 81 Dolayısıyla, 26’ncı madde üzer indeki görüşmeler i de tamamlam ış k abul ediyoruz. 26’ncı maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 26’ncı madde kabul edilmiştir. 27’nci maddeye geçiyor uz. Yönetmelik M ADDE 27- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler Kurum tarafından yürürlüğe konulur. BAŞKAN - 27’nci maddeyle ilgili de bir önerge yok. 27’nci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 27’nci madde de kabul edilmişt ir. 28’inci maddeye geçiyor uz. Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümler M ADDE 28- (1) 21/6/2012 tarihli ve 6332 sayılı Türkiye İnsan Haklan Kurumu Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer mevzuatta mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumuna yapılmış olan atıflar Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna yapılmış sayılır. (2) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun; a) 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde yer alan "İnsan Hakları Uzman Yardımcıları" ibaresi "İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcıları" şeklinde ve "İnsan Haklan Uzmanlığına" ibaresi "İnsan Haklan ve Eşitlik Uzmanlığına" şeklinde değiştirilmiştir. b) 152 nci maddesinin "II-Tazminatlar" kısmının "A) Özel Hizmet Tazminatı" bölümünün (ğ) bendinde yer alan "İnsan Haklan Uzmanları" ibaresi "İnsan Haklan ve Eşitlik Uzmanları" şeklinde değiştirilmiştir. c) Eki (I) sayılı Ek Gösterge Cetvelinin "I-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı" bölümünün (g) bendinde yer alan "İnsan Haklan Uzmanları" ibaresi "İnsan Haklan ve Eşitlik Uzmanları" şeklinde değiştirilmiştir. (3) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (II) sayılı Cetvelin "B) Özel Bütçeli Diğer İdareler" bölümünde yer alan "45) Türkiye İnsan Hakları Kurumu" ibaresi "45) Türkiye İnsan Haklan ve Eşitlik Kurumu" şeklinde değiştirilmiştir. (4) Türkiye İnsan Haklan Kurumuna ait kadrolar iptal edilerek 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili cetvellerinden çıkarılmış ve ekli (1) saylı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvele Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu bölümü olarak eklenmiştir. (5) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Türkiye İnsan Hakları Kurumu" ibaresi "Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu" şeklinde değiştirilmiştir. BAŞKAN - 28’inci maddeyle ilgili bir önerge yok. Söz isteyen var m ı? MAHMUT TANAL (İst anbul) – Ben. BAŞKAN - Evet, buyurun. MAHMUT TANAL (İst anbul) – Teşekkür ederim Sayın Başkan. Şimdi, burada 28’inci maddenin beşinci f ıkrasında 3 75 sayılı Kanun Hükmünde Kararnam e’nin ek 10’uncu maddesinde değişiklik var. Takdir edersiniz, Anayasa’m ızın 91’inci maddesi der ki: Kanun hükmünde kararnameler, öncelikle ve ivedilikle Genel Kurula getirilir. Şimdi, bu bahsedilen kanun hükmünde kararname hâlen Meclis Genel Kuruluna gelmedi, biz burada değiştir iyoruz. Aslında tek başına bu dahi Anayasa’nın bu hükmüne ayk ır ıl ık teşkil ediyor. Yani, bari, hiç olmazsa kanunun bütünlüğü açısından, siz bunu Genel Kurula indir irken 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyi de Genel Kurula indir in arkadaşlar. Yıl 1989, yıl 2016, kaç yıl geçmiş? Tam yirmi yedi yıl geçmiş, bu kanun hâlen Anayasa’m ızın 91’inci maddesi uyar ınca Genel Kurula inmedi. Biz şimdi bunu değiştiriyoruz. Takdirler inize sunuyorum. Teşekkür ederim. ORHAN ATALAY (Ar dahan) – Değişt irmek, kaldırmak demek. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 82 MAHMUT TANAL (İst anbul) – Aynı şey, önce bir Genel Kurula indirin. BAŞKAN – Sayın Başbakan Yardımcım ız, konuyla ilgili bir şey ekleyecek misiniz? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Hayır. BAŞKAN – Teşekkür ediyorum. Dolayısıyla, tasar ı metninin 28’inci maddesi üzer indeki görüşmeler tamamlanm ışt ır. 28’inci maddeyi oylar ınıza sunuyor um: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 28’inci madde kabul edilmiştir. Geçici madde 1’e geçiyor uz. Hak ve yetkiler ile personelin devri GEÇİ Cİ M ADDE 1- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde Kurul üyeleri seçilir ve Başkanlık teşkilatı oluşturulur. (2) Bu Kanun ile kurulan Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu teşkilatlanıncaya kadar Kuruma verilen görev ve hizmetler mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunun mevcut personeli eliyle yürütülmeye devam edilir. (3) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumuna ait her türlü taşınır, taşıt, araç, gereç ve malzeme, nakit ve benzeri değerler, her türlü borç ve alacaklar, yazılı ve elektronik ortamdaki her türlü kayıtlar ve diğer dokümanlar ile kadro ve pozisyonlarda bulunan personel, hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna devredilmiş sayılır. (4) Mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumu tarafından yapılmış olan sözleşmelere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu halef olur. Mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunun leh ve aleyhine açılmış davalar ile icra takiplerinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu kendiliğinden taraf sıfatım kazanır. (5) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunda görev yapmakta olan Kurul Başkanı, İkinci Başkan ve üyelerin üyelikleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte sona erer. Kurul Başkanı ve İkinci Başkan atandıkları mevzuata göre kalan görev sürelerinin sonuna kadar görev yapmak üzere ekli (2) sayılı liste ile ihdas edilen Kurum Başkanlık Müşaviri kadrolarına hiçbir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılır ve Başkan tarafından belirlenen istişari görevleri yürütür. Bu fıkra ile ihdas edilen Kurum Başkanlık Müşaviri kadroları, herhangi bir sebeple boşalması ve herhalde anılan kadrolara atanmış sayılan Başkan ve İkinci Başkanın atandıkları mevzuata göre kalan görev sürelerinin sona ermesi halinde hiçbir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır. Bu fıkraya göre Kurum Başkanlık Müşaviri kadrolarına atanmış sayılanlara, fiilen görev yapma şartına bağlı ödemeler hariç mali ve sosyal haklar kapsamında bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılmakta olan ödemelere, kalan görev süreleri sonuna kadar devam edilir. Bunlar görev sürelerinin sonunda talepleri halinde, Kurumda veya önceki kurumlarında öğrenim durumları, hizmet yılı ve kazanılmış hak aylık derecelerine uygun bir kadroya en geç bir ay içinde atanır. (6) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte İnsan Hakları Uzmanı ve İnsan Hakları Uzman Yardımcısı kadrolarında bulunanlar, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ile İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı kadrolarına başka bir işleme gerek kalmaksızın halen bulundukları kadro dereceleriyle atanmış sayılır ve bunlardan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 12 nci maddesi hükmünden yararlananların bu Hakları söz konusu kadrolarda bulundukları sürece devam eder. Bu fıkraya göre atananların İnsan Hakları Uzmanı kadrosunda geçirdiği süreler İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı kadrosunda, İnsan Hakları Uzman Yardımcısı kadrosunda geçirdiği süreler ise İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı kadrosunda geçmiş sayılır. (7) Mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumu kadrolarında bulunan memurlardan yukarıdaki fıkralarda belirtilenler dışında kalanlar, Kurum için ihdas edilen aynı unvanlı kadrolara halen bulundukları kadro dereceleriyle başka bir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılır. (8)Bu madde uyarınca atanan veya atanmış sayılan personelin yeni kadrolarına atandıkları veya atanmış sayıldıktan tarih itibarıyla eski kadrolarına ilişkin en son ayda aldıkları sözleşme ücreti, aylık, ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutan), her türlü zam ve tazminatları, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin toplam net tutarının (Bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır.); yeni atandıkları kadrolara ilişkin olarak yapılan sözleşme ücreti, aylık, T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 83 ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutan), her türlü zam ve tazminattan, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve (benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması halinde aradaki fark tutan, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayıca tazminat olarak ödenir. Atandıkları veya atanmış sayıldıkları kadro unvanlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, kendi istekleriyle başka kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir. (9) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunda geçen hizmetler, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunda geçmiş sayılır. (10) Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun 2016 mali yılı harcamaları, 2016 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa istinaden Maliye Bakanlığınca yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunun 2016 yılı bütçesinde yer alan ödeneklerinden karşılanır. (11) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler Kurulun ilk toplantı tarihinden itibaren altı ay içerisinde yürürlüğe konulur. Ayrımcılık yasağı ihlal iddialarına ilişkin başvurular 17 nci maddenin sekizinci fıkrasında öngörülen yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren alınır. BAŞKAN – Geçici madde 1’le ilgili bir önerge var. Okutuyorum: İnsan Haklar ını İnceleme Komisyonu Başkanlığ ına Görüşülmekte olan 1/596 esas numaralı Kanun Tasa r ısı’nın geçici 1’inci maddesinin beşinci f ıkrasının ilk cüm lesinin aşağ ıdaki şekilde değiştir ilmesini, maddeye onuncu f ıkradan sonra gelmek üzere aşağ ıdaki f ıkralar ın eklenmesini ve mevcut on birinci f ıkranın buna göre teselsül ettir ilmesini ar z ve teklif ederiz. Fat ma Benl i A l i İ hsan Y avuz Orhan M i roğl u İ stanbul Sakar ya M ardi n "Bu maddenin yür ürlüğe girdiği tarihte mülga Türkiye İnsan Haklar ı Kurumunda görev yapmakta olan Kurul Başkanı ve İkinci Başkanın görevleri Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşit lik Kurum u Başkanı göreve başladığ ında, üyeler in üyelikleri ise bu maddenin yürür lüğe girdiği tarihte sona erer. "(11) Başbakanlık taraf ından yeni bir düzenleme yapıl ıncaya kadar il ve ilçe insan haklar ı kurullar ı f aaliyetine devam eder. (12) En az dört yıllık lisa ns eğitim i veren yükseköğretim kurumlar ını bit irerek mesleğe özel yar ışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeter lik sınavı sonunda insan haklar ı alanında f aaliyet gösteren kurumlar ın merkez teşkilat ı kadr olar ına atanm ı ş olanlar talepler i halinde kurumlar ının, hâkimler ve savcılar ise kendilerinin muvaf akati ile, Kurumun görev alanına giren konularda doktora yapm ış olanlar devlet memurlar ı ile öğretim elemanlar ı ise başvurmalar ı halinde bu Kanunun yür ürlüğe girdiği tarih ten it ibaren bir yıl içinde Başkanlık taraf ından belir lenecek usul ve esaslar dahilinde İnsan Haklar ı ve Eşitlik Uzmanı olar ak atanabilir ler. Bu f ıkra hükümler ine göre atanacak olanlar ın sayısı, Kurum un kadro cetveller indeki İnsan Haklar ı ve Eşit lik Uzmanı ve İ nsan Haklar ı ve Eşitlik Uzman Yardım cısı kadro sayısının yüzde onunu geçemez." Gerekçe: Beşinci f ıkrada yapılan değişiklikle, kurul üyeler i atanıncaya kadar geçiş sürecinin yönetim inde bir belirsizlik ihtim alinin gider ilmesi, eklenen on bir inci f ıkra ile il ve ilçe insan haklar ı kurullar ına ilişkin kanuni dayanak anlam ında hukuki bir belirsizlik oluşmaması, on ikinci f ıkra ile kurumun insan haklar ı ve eşit lik alanında personel donanım ının daha da güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. BAŞKAN – Önergeyle ilgili söz almak ist eyen? Buyurun Fatma Hanım. FAT MA BENLİ (İstanbul) – Teşekkür ederim Başkanım. Aslında bizim öner diğimiz bu husus diğer, daha doğrusu normal kamu kurumlar ında var olmayan bir değişiklik önerisi olduğu için iki cümleyle açık lam ak T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 84 istiyorum. B iliyorsunuz, kamuda istikrar esast ır. Dolayısıyla, bir kamu kurumunu kapatt ığ ınız zaman yenisi gelene kadar bakanlar ya da Bakanlar Kurulu yenisi için atama yapabilirler, geçici görevlendirme yapabilirler. Ama Türkiye İnsan Haklar ı Kurumu özerk bir kurum. Dolayısıyla, geçici görevlendirme söz konusu olamayacağı için ek bir madde teşekkül ederek zaten hâlihazırda mevcut olan başkan ve başkan yar dımcısının yeni atamalar yapılana kadar görevlendir ilmesini talep ediyor uz. Önergeyi bu nedenle dikkatinize sunuyor uz. Ek olarak, iler i sürdüğüm o şeyle alakalı olarak, ek f ıkrayla… Yine, Türkiye insan haklar ı ve eşitlik kurumunun biraz daha f arklı yapısından kaynaklanıyor. Bu çok özel bir alan, çok güzel çalışmalar yapmasını beklediğim iz bir alan. Ayr ımcılık çok geniş olduğu için, özellikle insan haklar ı konusunda uzman olan, bu konuda doktora yapan ya da bu konuda çalışm alar yapan kuruluşlardan da ayr ıca memur alma iht iyacı mevcut. Dolayısıyla, eğer önergenin kabulü yönünde oy kullanırsanız bu Türkiye insan haklar ı ve eşitlik kurumunun çalışanlar ının daha kaliteli olmasıyla sonuçlanacak. Teşekkür ediyorum. BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum. Hulusi Bey, siz de önergeyle ilgili her hâlde söz istediniz. Buyurun. HULUSİ ŞENTÜRK (İstanbul) – Sayın Başkanım, önergedeki 11 ve 12’ nci f ıkralar çok uygun f akat 1’inciyle ilgili… Yani, kurul üyeler inin kurul üyelikler i bu yasa yürürlüğe girdiği gün it ibar ıyla bitecek. Aslında kurul lağvoluyor, yeni bir kurul kuruluyor, insan haklar ı ve eşitlik kurumu kuruluyor. Öyleyse, yeni atama yapılıncaya kadar m evcut Başkan hangi kurulun başkanı olar ak kalıyor? FAT MA BENLİ (İstanbul) – Ben açıklama yapabilir miyim Başkanım? BAŞKAN – Buyurun. FAT MA BENLİ (İstanbul) – Zaten hâlihazırda bir kurum var ve orada çalışmakta olan uzman yar dımcılar ı var, de vam eden başvurular var. Dolayısıyla, yeni kurul üyeler i atanana kadar mevcut olan işlemlerin devam edebilmesi için orada başkan ve başkan yardımcısına ihtiyacım ız var. Aksi durumda, orada çalışan uzm an yardımcılar ının başında herhangi bir yetkili olmayaca k. Normal bir kam u kurumu olsaydı yetkilendirme gerekirdi ama… HULUSİ ŞENTÜRK ( İstanbul) – Ama yani bunun kamu hukuku mant ığ ıyla çok örtüşmediğini düşünüyorum. FAT MA BENLİ (İstanbul) – Zaten Türkiye İnsan Haklar ı ve Eşitlik Kurumu Kamu Denetçiliği gibi tam amen özerk bir kurum. Dolayısıyla, özel bir yasa hükmüne iht iyaç duyuyor. BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Şimdi, şöyle, müsaade ederseniz ben bu konuyla ilgili bir açık lama yapayım. Aslında yani Başbakan veya ilgili bakan bir görevlendirme yapa bilir yani bu mümkün. Ama zaten tasar ı kanunlaşt ık tan sonra insan haklar ı ve eşitlik kurumu oluşturulmuş oluyor. Ama eğer diyelim ki kurum yar ın kanunlaşt ı ve eğer hemen bir atama yapılmazsa… Çünkü, bir akreditasyon süreci var, diğ er işlemler var. Diyelim ki bir haf ta gecikti, on gün gecikti. Bu sür e içer isinde yani evet, başbakan veya ilgili bakan görevlendir ebilir ama bu insan haklar ı kurumu özellikle uluslar arası alanda da önem arz ettiği için mevcut başkan ve ikinci başkanın bu yeni atama yapıl ıncaya kadar insan haklar ı ve eşit lik kurumuna başkan ve ikinci başkan olarak devam etmesi öngörülüyor, geçici olarak. BAŞKAN – Evet, teşekkür ediyor um. Hükûmet önergeye kat ılıyor mu? BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Kat ılıyoruz Sayın Başkan. BAŞKAN – Hük ûm etin kat ıldığ ı öner geyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etm eyenler… Önerge kabul edilm iştir. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 85 Tasar ı metninin geçici 1’inci maddesi üzerindeki görüşmeler t amamlanışt ır. Değişiklikle bir likte maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Kabul edilmiştir. 29’uncu maddeye geçiyor uz. Yürürlük M ADDE 29- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN – 29’uncu maddeyle ilgili bir önerge elim izde yok. 29’uncu maddeyle ilgili söz almak isteyenler ? Yok. Dolayısıyla, tasar ı met ninin 29’uncu maddesi üzerindeki görüşmeler de tamamlanm ışt ır. 29’uncu maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 29’uncu madde kabul edilmişt ir. 30’uncu maddeye geçiyor uz. Yürütme M ADDE 30 - (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. BAŞKAN - 30’uncu maddeyle ilgili söz almak isteyen var m ı? Önerge de elimizde yok. Tasar ı metninin 30’uncu maddesiyle ilgili de görüşmeler tamamlanm ışt ır. 30’uncu maddeyi oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… 30’uncu madde de ka bul edilm işt ir. Bu şekliyle, tüm maddeler ayr ı ayr ı görüşülüp oylanm ışt ır. Tasar ının tümünü oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Dolayısıyla, tasar ının tümü kabul edilmiştir. MAHMUT TANAL (İstanbul) – Muhalef et şerhimizi ne zaman ver ir iz Sayın Başkan? BAŞKAN – Muhalef et şerhinizi… O konuyla ilgili açık lama yapacağ ım ef endim. ALİ İHSAN YAVUZ ( Sakarya) – Özel sözcü… BAŞKAN – Müsaadenizle onu açık layacağım ef endim. Açıklamadan önce, lütf en, Kom isyon üyeler imizden hiçbir arkadaşım ız ayr ılmasın kararlar la ilgili im za atmadan, yoksa arkadaşlar ım ız zor luk çekiyorlar. O sebept en dolayı sonuna kadar lütf en bekleyelim. Tasar ı metninin tüm üyle bir likte kanunlar ın hazır lanmasında uygulanan usul ve esaslar doğrult usunda kanun yapım tekniğine uygunluğun, kavram ve dil bir liğinin sağlanması amacıyla Komisyon Başkanlığ ım ıza redaksiyon yetkisi ver ilmesini oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Kabul edilmiştir. İç Tüzük’ün 45’inci maddesine göre Komisyon Raporu’nun özel sözcüsü olar ak… BAŞBAKAN YARDI MCISI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Ef endim, Sayın Başkan, bir hususu if ade edeceğim. Eğer bir redaksiyon yetkisi alabilirseniz özellikle bu başkan ve ikinci başkanın atanm asına yönelik… BAŞKAN – Aldık şu anda. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – …bir cümle düşüklüğü olduğunu söylüyorlar . Onu if ade etmek istedim. BAŞKAN – Redaksiyon yetkisi aldık. İç Tüzük’ün 45’inci maddesine göre Komisyon raporunun özel sözcüsü olarak Sakarya Millet vekili Ali İhsan Yavuz’un seçilmesini oylar ınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. Hayırlı olsun. T BM M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı Komisyon : İnsan Hakları Tarih :17/02/2016 Saat : Kayıt: İnsan H. Stenograf : Uzman : ………………. Sayfa: 86 Gündemim izde görüşülecek başka konu olmadığ ından toplant ıyı kapatmadan önce Komisyonumuzca kabul edilen metne ilişkin karşı oy yazılar ının 19 Şubat yani cuma günü saat 17. 00’ye kadar Başkanlı ğ ım ıza ulaşt ır ılmasını rica ediyor um. Yine, toplant ım ızı kapatmadan önce, ak tüel haberlere, bilgilere göre şu an itibar ıyla 28 şehidim iz ve 61 yaralı vatandaşım ız var. Şehitler imize Allah’t an rahm et diliyoruz. Tüm milletimizin başı sağ olsun. Yaralılar ım ız ı da acil şif alar diliyoruz. Rabb’im inşallah en kısa zamanda tüm yaralılar ım ızı sağlıklar ına kavuşturur ve sevenler iyle buluştur ur. Yoğun gündem li bir toplant ı gerçekleştir dik. Hepinize katkılar ınızdan dolayı, Sayın Hükûmetim ize, Hükûmet temsilcimize, k amu kurumlar ım ıza, sivil toplum kuruluşlar ım ıza, sendikalar ım ıza, bur ada bulunan basın mensuplar ım ıza, Komisyon üyelerim ize ve Komisyon üyelerim izin dışında da kat ılan tüm millet vekillerim ize katkılar ından dolayı teşekkür ediyorum. Bunun ötesinde, Sayın B aşbakan Yardım cım ız, bir sözünüz varsa buyurun. BAŞBAKAN YARDI MCI SI LÜTFİ ELVAN ( Mersin) – Sayın Başkan, kurulumuzun çok değerli üyeleri; bugün görüşmüş olduğumuz kanun tasar ısının gerçekten son derece önem ar z eden bir tasar ı olduğunu düşünüyorum. İnsan haklar ı konusu, ayr ımcılık la m ücadele konusu, işkence ve kötü muameleyle mücadele konusu gerçekten her bir bireyin öncelikli olarak ele alması gereken konular ın başında geliyor. Bu açıdan ben umuyor ve diliyorum ki bu oluşturulan kurum gerçekten etkin bir şekilde, işlevsel bağımsızlığ ına sahip bir şekilde çalışmalar ını yürütür, hem Avrupa hem ulusumuz, ülkemiz nezdinde hem de uluslararası düzeyde gerçekten sayg ın, herkes taraf ından kabul edilen bir kuruma dönüşür diyorum ve hepinize çok teşekkür ediyor um ef endim. BAŞKAN – Biz de teşekkür ediyoruz katılımlardan dolayı tüm arkadaşlar ım ıza. Hayırlı akşamlar diliyor um, sağ olun. Kapanma Saati: 22. 23
