doğu cephesġ - WordPress.com

DOĞU CEPHESĠ
 Ermeniler, 19. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı
Devleti’ne bağlılıklarını sürdürmüşlerdir.
 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya,
Osmanlılara bağlı Ortodoksların haklarını
koruma yetkisi kazanınca, Ermeniler üzerinde
de etkili olmaya başlamıştır.
 Daha sonra, Tanzimat (1839) ve Islahat (1856)
Fermanları ile diğer azınlıklar gibi geniş yasal
haklar elde etmişlerdir.




Rusya, 3 Mart 1918’de Brest – Litowsk
Antlaşması ile Kafkaslardan çekildi.
Rusya bu antlaşmayla Kars, Ardahan ve
Batum’u Osmanlı’ya geri verdi.
(1917 Bolşevik İhtilali’yle Çarlık rejimi yıkılmış,
yerine Sovyet Rusya kurulmuştu.)
Osmanlı Devleti’nin güçsüzlüğünden ve
Mondros’un getirdiği karışıklıktan yararlanan
Ermeniler Doğu illerini işgale başladılar.
(Ermeniler Kars’ı, Gürcüler Artvin, Ardahan ve
Batum’u işgal etmiştir.).
 TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır.
 TBMM’nin ilk askeri ve uluslararası alandaki
ilk siyasi başarısıdır.
 TBMM’yi ve Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk devlet
Ermenistan olmuştur.
 Sevr’i geçersiz sayan ilk uluslararası siyasi
belgedir.
 Ermeni sorunu çözüme kavuşturulmuştur.
 “Ermeni Sorunu” ilk kez 1878 Berlin
Antlaşması’yla resmi belgelerde yer
almıştır.
 Ġngiltere, Doğu Anadolu’da bağımsız bir
Ermenistan kurarak Rusya’nın Akdeniz’e
ulaşmasını engelleme politikasını izlerken;
Rusya kendine bağlı bir Ermenistan
kurdurarak, bu devlet üzerinden Akdeniz’e
ulaşmayı amaçlamıştır.



Sevr Antlaşması sonrasında işgal ve
katliamlarını iyice arttıran Ermeniler,
Erzurum’a kadar ilerlediler.
TBMM, Haziran 1920’de Osmanlı Devleti’nden
kalma 15. Kolordunun başına Kazım
Karabekir Paşa’yı Doğu Cephesi Komutanı
olarak atadı. Böylece ilk askeri cephe açıldı
ve Ermenilere savaş ilan edildi.
Doğu Cephesi birlikleri Sarıkamış ve Kars
çevresini kurtararak Gümrü’ye kadar
ilerlediler. Zor durumda kalan Ermeniler
ateşkes istediler. Ateşkesin ardından
Ermenilerle Gümrü Antlaşması (3 Aralık
1920) imzalandı.
SONUÇLARI
 TBMM bu antlaşmada “Türkiye” adını
kullanmıştır.
 Doğu Cephesi ilk çözüme kavuşan cephe
olup bölgedeki birlikler Batı ve Güney
cephelerine kaydırılarak bu cephelerin
güçlenmesi sağlanmıştır.
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni
 Dünya Savaşı yıllarında Ermeniler, Doğu
Anadolu’da Ruslarla birlikte hareket
ederek katliamlar yaptılar.
 Osmanlı Devleti bu katliamları engellemek
amacıyla 1915’te “Tehcir Kanunu”nu
çıkararak, Ermenileri Suriye’ye göç ettirmiştir.
(Zorunlu Göç)
 Ermeniler, bu olayı günümüze kadar politik
malzeme olarak kullanmışlardır.
GENERAL HARBORD RAPORU
 Bu dönemde Doğu Anadolu’da
incelemelerde bulunan General Harbord
hazırladığı raporda; Ermenilerin Doğu
Anadolu’da soykırıma uğramadığını ve
nüfusça çoğunlukta olmadıklarını ortaya
koymuştur.
 Böylece Ermenilerin propagandalarının
gerçek dışı olduğu tarafsız incelemelerle
kanıtlanmış oldu.
 Doğu sınırlarımızla ilgili olarak I. İnönü
Savaşı’ndan sonra Sovyet Rusya ile 16
Mart 1921’de Moskova Antlaşması
imzalanmış ve Batum Gürcistan’a
bırakılmıştır.
 Doğu sınırımızı kesin olarak belirleyen
son antlaşma ise 13 Ekim 1921’de
Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan’la
imzaladığımız Kars Antlaşması’dır. Bu
antlaşmada Moskova Antlaşması’ndaki
hükümler aynen kabul edilmiştir.