0-bnf-iç yaz›lar - TurkMedikal . NET

BNF/T‹K
TÜRK‹YE ‹LAÇ KILAVUZU
1999 FORMÜLER‹
‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ ‹fiVERENLER
SEND‹KASI’n›n
Türk Hekimlerine ve Eczac›lar›na
Arma¤an›d›r
Sunufl
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas› 1964 y›l›nda, endüstrinin toplumsal,
ekonomik ve teknolojik geliflmeler karfl›s›nda görevlerini en iyi flekilde yürütülebilmesi ve ihtiyaçlar›n›n en iyi flekilde karfl›lanmas› için kurulmufl ve bu
özelliklerini bugüne kadar muhafaza edebilme baflar›s›n› göstermifltir.
Birçok araflt›rma, bugün insano¤luna her zamankinden daha iyi hizmet veren ve daha kaliteli bir yaflam sa¤layan t›p biliminin geliflmesinde, ilaç endüstrisinin yads›namaz bir yeri oldu¤unu göstermektedir. ‹laç endüstrisinin temelini oluflturan üç ana ö¤e, araflt›rma, etik kurallar ve toplumsal sorumluluktur.
‹lac›n hastaya maksimum yarar sa¤lamas› hekime yeterli, do¤ru ve güncel bilgi aktar›lmas›na ba¤l›d›r. ‹laç endüstrisi daha iyi, daha etkin ve güvenli ilaçlar bulmak, yaflama yaflam katmak için her y›l milyarlarca dolarl›k bir mebla¤›, araflt›rma ve gelifltirme için sarf etmektedir.
Günümüzde ilaç endüstrisinin tümü özel sektör eliyle yönetilmektedir. ‹laç
endüstrisinde, ürünün tasar›m›ndan hasta taraf›ndan kullan›m›na, hatta çok
daha sonras›na kadar uzanan tüm süreç, bilim adamlar› ve devlet otoriteleri taraf›ndan denetlenmekte ve takip edilmektedir. Endüstrimiz, fiyat› devlet taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› olarak kontrol edilen tek mamul olan ilac›n üretim aflamas›ndan hastaya sunulmas›na kadar olan her evrede Bat› standartlar›na sahip olup övünülecek bir düzeydedir.
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›, ülkemiz aç›s›ndan rasyonel ilaç kullan›m›n›n büyük önem tafl›d›¤› görüflündedir. Rasyonel ilaç kullan›m›n›n ise,
do¤ru, yeterli, güncel bilgilerin hekimin eline yans›z ve bilimsel olarak verilmesi ile sa¤lanabilece¤i inanc›ndad›r. Bu inançlar do¤rultusunda, ‹ngiltere’de
yay›mlanan British National Formulary’nin (BNF), Türkiye ‹laç K›lavuzu/1999 Formüleri ad›yla uyarlanarak, tüm hekim ve eczac›lar›m›za, ilaçla ilgili bütün kurum ve kurulufllara ulaflt›r›lmas›n›n desteklenmesini kararlaflt›rm›flt›r. ‹ngiltere’de sayg›n bilim adamlar›ndan oluflan ortak formüler komitesi taraf›ndan haz›rlanan bu baflvuru kitab›, ülkemiz bilim adamlar›n›n Prof.
Dr. O¤uz Kayaalp baflkanl›¤›nda oluflturduklar› bilimsel kurul taraf›ndan Türkiye’ye uyarlanm›flt›r.
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›’n›n Türk hekimlerine ve eczac›lar›na
bir arma¤an› olan bu eser, Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n, Türk Tabipleri Birli¤i’nin ve
Türk Eczac›lar› Birli¤i’nin görüfl ve önerileri do¤rultusunda, Turgut Yay›nc›l›k taraf›ndan BNF’in yay›n hakk› al›narak haz›rlanm›flt›r.
Her y›l yenileyerek hekimlerimize ve eczac›lar›m›za sunmay› planlad›¤›m›z bu eserin yararl› olmas›n› diliyoruz.
Bu önemli eserin tamamlanmas›nda ve Türk t›bb›na kazand›r›lmas›nda
eme¤i geçen herkese teflekkür ederiz.
ISBN 975-7958-22-0
Sayg›lar›m›zla,
‹E‹S Yönetim Kurulu
Sunufl
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas› 1964 y›l›nda, endüstrinin toplumsal,
ekonomik ve teknolojik geliflmeler karfl›s›nda görevlerini en iyi flekilde yürütülebilmesi ve ihtiyaçlar›n›n en iyi flekilde karfl›lanmas› için kurulmufl ve bu
özelliklerini bugüne kadar muhafaza edebilme baflar›s›n› göstermifltir.
Birçok araflt›rma, bugün insano¤luna her zamankinden daha iyi hizmet veren ve daha kaliteli bir yaflam sa¤layan t›p biliminin geliflmesinde, ilaç endüstrisinin yads›namaz bir yeri oldu¤unu göstermektedir. ‹laç endüstrisinin temelini oluflturan üç ana ö¤e, araflt›rma, etik kurallar ve toplumsal sorumluluktur.
‹lac›n hastaya maksimum yarar sa¤lamas› hekime yeterli, do¤ru ve güncel bilgi aktar›lmas›na ba¤l›d›r. ‹laç endüstrisi daha iyi, daha etkin ve güvenli ilaçlar bulmak, yaflama yaflam katmak için her y›l milyarlarca dolarl›k bir mebla¤›, araflt›rma ve gelifltirme için sarf etmektedir.
Günümüzde ilaç endüstrisinin tümü özel sektör eliyle yönetilmektedir. ‹laç
endüstrisinde, ürünün tasar›m›ndan hasta taraf›ndan kullan›m›na, hatta çok
daha sonras›na kadar uzanan tüm süreç, bilim adamlar› ve devlet otoriteleri taraf›ndan denetlenmekte ve takip edilmektedir. Endüstrimiz, fiyat› devlet taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› olarak kontrol edilen tek mamul olan ilac›n üretim aflamas›ndan hastaya sunulmas›na kadar olan her evrede Bat› standartlar›na sahip olup övünülecek bir düzeydedir.
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›, ülkemiz aç›s›ndan rasyonel ilaç kullan›m›n›n büyük önem tafl›d›¤› görüflündedir. Rasyonel ilaç kullan›m›n›n ise,
do¤ru, yeterli, güncel bilgilerin hekimin eline yans›z ve bilimsel olarak verilmesi ile sa¤lanabilece¤i inanc›ndad›r. Bu inançlar do¤rultusunda, ‹ngiltere’de
yay›mlanan British National Formulary’nin (BNF), Türkiye ‹laç K›lavuzu/1999 Formüleri ad›yla uyarlanarak, tüm hekim ve eczac›lar›m›za, ilaçla ilgili bütün kurum ve kurulufllara ulaflt›r›lmas›n›n desteklenmesini kararlaflt›rm›flt›r. ‹ngiltere’de sayg›n bilim adamlar›ndan oluflan ortak formüler komitesi taraf›ndan haz›rlanan bu baflvuru kitab›, ülkemiz bilim adamlar›n›n Prof.
Dr. O¤uz Kayaalp baflkanl›¤›nda oluflturduklar› bilimsel kurul taraf›ndan Türkiye’ye uyarlanm›flt›r.
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›’n›n Türk hekimlerine ve eczac›lar›na
bir arma¤an› olan bu eser, Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n, Türk Tabipleri Birli¤i’nin ve
Türk Eczac›lar› Birli¤i’nin görüfl ve önerileri do¤rultusunda, Turgut Yay›nc›l›k taraf›ndan BNF’in yay›n hakk› al›narak haz›rlanm›flt›r.
Her y›l yenileyerek hekimlerimize ve eczac›lar›m›za sunmay› planlad›¤›m›z bu eserin yararl› olmas›n› diliyoruz.
Bu önemli eserin tamamlanmas›nda ve Türk t›bb›na kazand›r›lmas›nda
eme¤i geçen herkese teflekkür ederiz.
ISBN 975-7958-22-0
Sayg›lar›m›zla,
‹E‹S Yönetim Kurulu
BNF: British National Formulary
(‹ngiltere Ulusal Formüleri)
Ortak Formüler Komitesi
1997-98
Baflkan
Sir Charles George, BSc, MD, FRCP, FFPM
Baflkan Yard›mc›s›
Nicholas L. Wood, BPharm, FRPharmS
Komite Üyeleri
Alison Blenkinsopp, PhD,
Frank P. Marsh, MA, MB,
BPharm, MRPharmS
BChir, FRCP
Peter Clappison, MB, ChB, MRCGP, Jane Richards, OBE, MB BS,
Joy B. Edelman, MB BS, FRCP
MRCS, LRCP, FRCGP,
MRCS, D(Obst)RCOG
D(Obst)RCOG, DCH
Ann Lewis, OBE, Hon DSc, LLB,
James Smith, BPharm, PhD,
FRPharmS, MCPP, MHSM,
FRPharmS, MCPP, MIInfSc
Barrister
Patrick C. Waller, MD, FRCP (Ed),
FFPM, MPH
Ortak Sekreterler
José L. García de Ancos LMS- MSc(Econ)
James E. F. Reynolds, PhD, FRPharmS, MIInfSc
BNF/T‹K
TÜRK‹YE ‹LAÇ KILAVUZU
•
1999 FORMÜLER‹
Editör
Prof. Dr. S. O¤uz Kayaalp
Bilimsel Dan›flma Kurulu
Prof. Dr. ‹lbeyi A¤abeyo¤lu
Prof. Dr. Alaaddin Akçasu
Prof. Dr. ‹. Hakk› Ayhan
Uzm. Dr. Erdal Eskio¤lu
Prof. Dr. Dinçer F›rat
Prof. Dr. Atilla H›ncal
Prof. Dr. Enver ‹zgü
Prof. Dr. ‹lker Kanz›k
Prof. Dr. Ferhan Özmen
Prof. Dr. ‹skender Sayek
Prof. Dr. Tahsin Teziç
Genel Sekreter
Susan M. Thomas, BSc(Econ), MA
Yay›n Kurulu
Genel Yay›n Yönetmeni
Dinesh K. Mehta, BPharm, MSc, MRPharmS
Genel Yay›n Yönetmeni Yard›mc›s›
John Martin, BPharm, PhD, MRPharmS
Editörler
Lee Furniss, BSc, DipClinPharm, MSc, MRPhamS
Ann M. Hargreaves, MRPharmS
Bryony Jordan, BSc, DipPharmPract, MRPharmS
Craig A. Patterson, BPharm, DipHospPharm, MRPharmS
Rachel S. M. Ryan, BPharm, MRPharmS
Sunayana A. Shah, BPharm, DipCommPharm, MRPharmS
Louise J. Whitley, BSc, MSc, MRPharmS
Genel Yönetmen
Ayfle Karabece
Yay›n Koordinatörü
Dr. Korhan Çukurçeflme
Teknik Yönetim
Mustafa Sezer
Çeviri
Dr. fiirin Artan
Sayfa Düzeni
Yasemin Bakkal
Katk›da Bulunanlar
Dr. Yavuz Dizdar, Sumru A¤›ryürüyen, Halim Spatar,
Esen Çetecio¤lu, Pervin Altuntafl, Hülya Do¤an
Editör Yard›mc›lar›
Abimbola Sogbetun, BPharm, MSc
Louise M. E. Wykes, BSc
© 1998 British Medical Association – Royal Pharmaceutical Society of Great Britain
1999 Turgut Yay›nc›l›k ve Ticaret A.fi.
Bu kitab›n ya da ‹ngiltere’de yay›mlanan orijinalinin ad› ve/veya herhangi bir bölümü yay›mc›n›n izni olmadan 5846 say›l› yasa uyar›nca kullan›lamaz. Sözlü ya da yaz›l› olarak veya daha baflka bir yöntemle ço¤alt›lamaz ve yay›mlanamaz.
Film Ç›k›fl: Alpin Grafik (0212) 274 69 70
Bask› ve Cilt: Golden Medya (0212) 629 00 24-25
Turgut Yay›nc›l›k ve Ticaret A. fi.
Bomonti F›r›n Sok. No. 61/2 80260 fiiflli, ‹stanbul
Tel: (0.212) 233 02 23/296 34 28-30 Faks: (0.212) 233 65 45
E-posta: [email protected] Web sitesi: http:\\ www.turyay.com.tr
BNF: British National Formulary
(‹ngiltere Ulusal Formüleri)
Ortak Formüler Komitesi
1997-98
Baflkan
Sir Charles George, BSc, MD, FRCP, FFPM
Baflkan Yard›mc›s›
Nicholas L. Wood, BPharm, FRPharmS
Komite Üyeleri
Alison Blenkinsopp, PhD,
Frank P. Marsh, MA, MB,
BPharm, MRPharmS
BChir, FRCP
Peter Clappison, MB, ChB, MRCGP, Jane Richards, OBE, MB BS,
Joy B. Edelman, MB BS, FRCP
MRCS, LRCP, FRCGP,
MRCS, D(Obst)RCOG
D(Obst)RCOG, DCH
Ann Lewis, OBE, Hon DSc, LLB,
James Smith, BPharm, PhD,
FRPharmS, MCPP, MHSM,
FRPharmS, MCPP, MIInfSc
Barrister
Patrick C. Waller, MD, FRCP (Ed),
FFPM, MPH
Ortak Sekreterler
José L. García de Ancos LMS- MSc(Econ)
James E. F. Reynolds, PhD, FRPharmS, MIInfSc
BNF/T‹K
TÜRK‹YE ‹LAÇ KILAVUZU
•
1999 FORMÜLER‹
Editör
Prof. Dr. S. O¤uz Kayaalp
Bilimsel Dan›flma Kurulu
Prof. Dr. ‹lbeyi A¤abeyo¤lu
Prof. Dr. Alaaddin Akçasu
Prof. Dr. ‹. Hakk› Ayhan
Uzm. Dr. Erdal Eskio¤lu
Prof. Dr. Dinçer F›rat
Prof. Dr. Atilla H›ncal
Prof. Dr. Enver ‹zgü
Prof. Dr. ‹lker Kanz›k
Prof. Dr. Ferhan Özmen
Prof. Dr. ‹skender Sayek
Prof. Dr. Tahsin Teziç
Genel Sekreter
Susan M. Thomas, BSc(Econ), MA
Yay›n Kurulu
Genel Yay›n Yönetmeni
Dinesh K. Mehta, BPharm, MSc, MRPharmS
Genel Yay›n Yönetmeni Yard›mc›s›
John Martin, BPharm, PhD, MRPharmS
Editörler
Lee Furniss, BSc, DipClinPharm, MSc, MRPhamS
Ann M. Hargreaves, MRPharmS
Bryony Jordan, BSc, DipPharmPract, MRPharmS
Craig A. Patterson, BPharm, DipHospPharm, MRPharmS
Rachel S. M. Ryan, BPharm, MRPharmS
Sunayana A. Shah, BPharm, DipCommPharm, MRPharmS
Louise J. Whitley, BSc, MSc, MRPharmS
Genel Yönetmen
Ayfle Karabece
Yay›n Koordinatörü
Dr. Korhan Çukurçeflme
Teknik Yönetim
Mustafa Sezer
Çeviri
Dr. fiirin Artan
Sayfa Düzeni
Yasemin Bakkal
Katk›da Bulunanlar
Dr. Yavuz Dizdar, Sumru A¤›ryürüyen, Halim Spatar,
Esen Çetecio¤lu, Pervin Altuntafl, Hülya Do¤an
Editör Yard›mc›lar›
Abimbola Sogbetun, BPharm, MSc
Louise M. E. Wykes, BSc
© 1998 British Medical Association – Royal Pharmaceutical Society of Great Britain
1999 Turgut Yay›nc›l›k ve Ticaret A.fi.
Bu kitab›n ya da ‹ngiltere’de yay›mlanan orijinalinin ad› ve/veya herhangi bir bölümü yay›mc›n›n izni olmadan 5846 say›l› yasa uyar›nca kullan›lamaz. Sözlü ya da yaz›l› olarak veya daha baflka bir yöntemle ço¤alt›lamaz ve yay›mlanamaz.
Film Ç›k›fl: Alpin Grafik (0212) 274 69 70
Bask› ve Cilt: Golden Medya (0212) 629 00 24-25
Turgut Yay›nc›l›k ve Ticaret A. fi.
Bomonti F›r›n Sok. No. 61/2 80260 fiiflli, ‹stanbul
Tel: (0.212) 233 02 23/296 34 28-30 Faks: (0.212) 233 65 45
E-posta: [email protected] Web sitesi: http:\\ www.turyay.com.tr
‹çindekiler
‹çindekiler
Önsöz
Editörün Önsözü
Bilgilerin Düzenlenmesi
REÇETELEME KURALLARI
Genel Kurallar
Reçeteleme
Kontrol Alt›ndaki ‹laçlar ve ‹laç Kötüye Kullan›m›
‹laçlara Karfl› ‹stenmeyen Reaksiyonlar
Çocuklarda Reçeteleme
Palyatif Bak›mda Reçeteleme
Yafll›larda Reçeteleme
‹laçlar ve Spor
Sayfa
›x
x›
x›v
1
1
3
6
9
10
11
15
17
ZEH‹RLENMEDE AC‹L TEDAV‹
18
‹LAÇLAR VE PREPARATLARA ‹L‹fiK‹N SINIFLANDIRILMIfi B‹LG‹LER
1: Gastrointestinal Sistem
27
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
Antasidler ve di¤er dispepsi ilaçlar›
Antispazmodikler ve barsak motilitesini de¤ifltiren di¤er ilaçlar
Ülser ilaçlar›
Antidiyareik ilaçlar
Kronik ishal tedavisi
Laksatifler
Hemoroid preparatlar›
Stoma bak›m›
Barsak salg›lar›n› etkileyen ilaçlar
2: Kardiyovasküler Sistem
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
Pozitif inotrop ilaçlar
Diüretikler
Antiaritmik ilaçlar
Beta adrenerjik reseptör blokerleri
Renin-anjiyotensin sistemini etkileyen ilaçlar ve di¤er baz› antihipertansif ilaçlar
Nitratlar, kalsiyum kanal blokerleri, potasyum kanal aktivatörleri
ve di¤er vazodilatörler
Sempatomimetikler
Antikoagülanlar ve protamin
Antitrombositer ilaçlar
Miyokard enfarktüsü ve fibrinoliz
Antifibrinolitik ve hemostatik ilaçlar ve replasman için kullan›lan
hemostatik kan ürünleri
Lipid düflürücü ilaçlar
Lokal sklerozanlar
3: Solunum Sistemi
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
Bronkodilatörler
Kortikosteroidler
Kromoglikat ve benzeri tedavi
Antihistaminikler, duyars›zlaflt›rma ve alerjik acil durumlar
Solunum uyar›c›lar› ve pulmoner sürfaktanlar
Oksijen
Mukolitikler
27
30
33
39
41
44
49
50
51
54
54
55
61
65
71
83
92
95
101
102
104
106
111
112
112
122
124
125
133
134
135
3.8 Aromatik inhalasyonlar
3.9 Öksürük preparatlar›
3.10 Sistemik nazal dekonjestanlar
4: Merkez Sinir Sistemi
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
Hipnotikler ve anksiyolitikler
Psikozlar ve benzeri bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
Antidepresan ilaçlar
Merkezi sinir sistemi uyar›c›lar›
‹fltah kesiciler
Bulant› ve vertigoda kullan›lan ilaçlar
Analjezikler
Antiepileptikler
Parkinsonizm ve benzeri bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
Madde ba¤›ml›l›¤›nda kullan›lan ilaçlar
Demansta kullan›lan ilaçlar
5: Enfeksiyonlar
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Antibakteriyel ilaçlar
Antifungal ilaçlar
Antiviral ilaçlar
Antiprotozoal ilaçlar
Anthelmintikler
6: Endokrin Sistem
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
Diyabette kullan›lan ilaçlar
Tiroid ve antitiroid ilaçlar
Kortikosteroidler
Cinsiyet hormonlar›
Hipotalamus ve hipofiz hormonlar› ve antiöstrojenler
Kemik metabolizmas›n› etkileyen ilaçlar
Di¤er endokrin ilaçlar
7: Obstetrik ve Jinekolojik Hastal›klar ve Üriner Sistem Hastal›klar›
7.1
7.2
7.3
7.4
Obstetrikte kullan›lan ilaçlar
Vajina ve vulvayla ilgili durumlar›n tedavisi
Kontraseptifler
Genitoüriner bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
8: Habis Hastal›klar ve Ba¤›fl›kl›¤›n Bask›lanmas›
8.1
8.2
8.3
Sitotoksik ilaçlar
Ba¤›fl›kl›k yan›t›n› etkileyen ilaçlar
Habis hastal›klarda kullan›lan cinsiyet hormonlar› ve hormon antagonistleri
9: Beslenme ve Kan
9.1
9.2
9.3
9.4
9.5
9.6
9.7
9.8
Anemiler ve di¤er kan hastal›klar›ndan baz›lar›
S›v›lar ve elektrolitler
‹ntravenöz beslenme
Oral beslenme
Mineraller
Vitaminler
Ac›l›lar ve tonikler
Metabolik bozukluklar
10: Kas, ‹skelet ve Eklem Hastal›klar›
10.1 Romatizmal hastal›klar ve gut tedavisinde kullan›lan ilaçlar
10.2 Nöromüsküler bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
10.3 Yumuflak doku enflamasyonunun giderilmesinde kullan›lan ilaçlar
11: Göz
11.1 ‹laçlar›n göze uygulanmas›
v››
135
136
142
143
143
149
161
171
172
173
179
192
202
209
212
213
213
258
262
269
280
284
284
294
296
301
310
315
318
324
324
329
331
337
345
345
357
362
369
369
378
385
387
388
391
400
400
403
403
419
423
426
426
‹çindekiler
‹çindekiler
Önsöz
Editörün Önsözü
Bilgilerin Düzenlenmesi
REÇETELEME KURALLARI
Genel Kurallar
Reçeteleme
Kontrol Alt›ndaki ‹laçlar ve ‹laç Kötüye Kullan›m›
‹laçlara Karfl› ‹stenmeyen Reaksiyonlar
Çocuklarda Reçeteleme
Palyatif Bak›mda Reçeteleme
Yafll›larda Reçeteleme
‹laçlar ve Spor
Sayfa
›x
x›
x›v
1
1
3
6
9
10
11
15
17
ZEH‹RLENMEDE AC‹L TEDAV‹
18
‹LAÇLAR VE PREPARATLARA ‹L‹fiK‹N SINIFLANDIRILMIfi B‹LG‹LER
1: Gastrointestinal Sistem
27
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
Antasidler ve di¤er dispepsi ilaçlar›
Antispazmodikler ve barsak motilitesini de¤ifltiren di¤er ilaçlar
Ülser ilaçlar›
Antidiyareik ilaçlar
Kronik ishal tedavisi
Laksatifler
Hemoroid preparatlar›
Stoma bak›m›
Barsak salg›lar›n› etkileyen ilaçlar
2: Kardiyovasküler Sistem
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
Pozitif inotrop ilaçlar
Diüretikler
Antiaritmik ilaçlar
Beta adrenerjik reseptör blokerleri
Renin-anjiyotensin sistemini etkileyen ilaçlar ve di¤er baz› antihipertansif ilaçlar
Nitratlar, kalsiyum kanal blokerleri, potasyum kanal aktivatörleri
ve di¤er vazodilatörler
Sempatomimetikler
Antikoagülanlar ve protamin
Antitrombositer ilaçlar
Miyokard enfarktüsü ve fibrinoliz
Antifibrinolitik ve hemostatik ilaçlar ve replasman için kullan›lan
hemostatik kan ürünleri
Lipid düflürücü ilaçlar
Lokal sklerozanlar
3: Solunum Sistemi
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
Bronkodilatörler
Kortikosteroidler
Kromoglikat ve benzeri tedavi
Antihistaminikler, duyars›zlaflt›rma ve alerjik acil durumlar
Solunum uyar›c›lar› ve pulmoner sürfaktanlar
Oksijen
Mukolitikler
27
30
33
39
41
44
49
50
51
54
54
55
61
65
71
83
92
95
101
102
104
106
111
112
112
122
124
125
133
134
135
3.8 Aromatik inhalasyonlar
3.9 Öksürük preparatlar›
3.10 Sistemik nazal dekonjestanlar
4: Merkez Sinir Sistemi
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
Hipnotikler ve anksiyolitikler
Psikozlar ve benzeri bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
Antidepresan ilaçlar
Merkezi sinir sistemi uyar›c›lar›
‹fltah kesiciler
Bulant› ve vertigoda kullan›lan ilaçlar
Analjezikler
Antiepileptikler
Parkinsonizm ve benzeri bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
Madde ba¤›ml›l›¤›nda kullan›lan ilaçlar
Demansta kullan›lan ilaçlar
5: Enfeksiyonlar
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Antibakteriyel ilaçlar
Antifungal ilaçlar
Antiviral ilaçlar
Antiprotozoal ilaçlar
Anthelmintikler
6: Endokrin Sistem
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
Diyabette kullan›lan ilaçlar
Tiroid ve antitiroid ilaçlar
Kortikosteroidler
Cinsiyet hormonlar›
Hipotalamus ve hipofiz hormonlar› ve antiöstrojenler
Kemik metabolizmas›n› etkileyen ilaçlar
Di¤er endokrin ilaçlar
7: Obstetrik ve Jinekolojik Hastal›klar ve Üriner Sistem Hastal›klar›
7.1
7.2
7.3
7.4
Obstetrikte kullan›lan ilaçlar
Vajina ve vulvayla ilgili durumlar›n tedavisi
Kontraseptifler
Genitoüriner bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
8: Habis Hastal›klar ve Ba¤›fl›kl›¤›n Bask›lanmas›
8.1
8.2
8.3
Sitotoksik ilaçlar
Ba¤›fl›kl›k yan›t›n› etkileyen ilaçlar
Habis hastal›klarda kullan›lan cinsiyet hormonlar› ve hormon antagonistleri
9: Beslenme ve Kan
9.1
9.2
9.3
9.4
9.5
9.6
9.7
9.8
Anemiler ve di¤er kan hastal›klar›ndan baz›lar›
S›v›lar ve elektrolitler
‹ntravenöz beslenme
Oral beslenme
Mineraller
Vitaminler
Ac›l›lar ve tonikler
Metabolik bozukluklar
10: Kas, ‹skelet ve Eklem Hastal›klar›
10.1 Romatizmal hastal›klar ve gut tedavisinde kullan›lan ilaçlar
10.2 Nöromüsküler bozukluklarda kullan›lan ilaçlar
10.3 Yumuflak doku enflamasyonunun giderilmesinde kullan›lan ilaçlar
11: Göz
11.1 ‹laçlar›n göze uygulanmas›
v››
135
136
142
143
143
149
161
171
172
173
179
192
202
209
212
213
213
258
262
269
280
284
284
294
296
301
310
315
318
324
324
329
331
337
345
345
357
362
369
369
378
385
387
388
391
400
400
403
403
419
423
426
426
v›››
›x
‹çindekiler
11.2
11.3
11.4
11.5
11.6
11.7
11.8
11.9
Mikrop bulaflmas›n›n kontrol alt›na al›nmas›
Antienfektif göz preparatlar›
Kortikosteroidler ve di¤er antienflamatuar preparatlar
Midriyatikler ve sikloplejikler
Glokom tedavisi
Lokal anestezikler
Di¤er oftalmik preparatlar
Kontakt lensler
12: Kulak, Burun ve Orofarinks
12.1 Kula¤› etkileyen ilaçlar
12.2 Burunu etkileyen ilaçlar
12.3 Orofarinksi etkileyen ilaçlar
13: Deri
441
441
444
448
454
13.1 Tafl›y›c›lar
13.2 Yumuflat›c› ve engel oluflturan preparatlar
13.3 Topikal lokal anestezikler ve antiprüritikler
13.4 Topikal kortikosteroidler
13.5 Egzema ve psöriyaziste kullan›lan preparatlar
13.6 Akne ve rozase
13.7 Si¤il ve nas›r preparatlar›
13.8 Güneflten koruyucular ve kapat›c› preparatlar
13.9 fiampuanlar ve di¤er saçl› deri preparatlar›ndan baz›lar›
13.10 Antienfektif deri preparatlar›
13.11 Dezenfektanlar ve temizleyiciler
13.12 Terlemeyi önleyiciler
13.13 Yara bak›m ürünleri ve elastik çoraplar
13.14 Topikal dolafl›m preparatlar›
13.15 Nedbeleflmeyi kolaylaflt›r›c›lar
14: ‹mmünolojik Ürünler ve Afl›lar
14.1
14.2
14.3
14.4
14.5
14.6
426
427
429
432
432
436
437
439
Aktif ba¤›fl›kl›k
Pasif ba¤›fl›kl›k
Saklama ve kullan›m
Afl›lar ve antiserumlar
‹mmün globülinler
Uluslararas› yolculuk
15: Anestezi
15.1 Genel anestezi
15.2 Lokal anestezi
454
455
456
456
461
466
469
470
472
473
482
485
485
485
485
487
487
489
489
489
501
504
506
506
520
EKLER VE D‹Z‹NLER
Ek 1: Etkileflimler
Ek 2: Karaci¤er Hastal›klar›nda ‹laç Kullan›m›
Ek 3: Böbrek Bozukluklar›nda ‹laç Kullan›m›
Ek 4: Gebelikte ‹laç Kullan›m›
Ek 5: Emzirmede ‹laç Kullan›m›
Ek 6: ‹ntravenöz Eklentiler
Ek 7: Yara Bak›m Ürünleri ve Elastik Çoraplar
Ek 8: Uyarma ve Ayd›nlatma Etiketleri
524
565
572
582
595
605
618
621
Üretici Firmalar Dizini
624
Dizin I: Preparatlar d›fl›ndaki genel dizin
628
Dizin II: Preparatlar (müstahzarlar)
655
‹E‹S T›bbi ‹laç Tan›t›m ‹lkeleri
668
Önsöz
BNF, ‹ngiliz Hekimler Birli¤i ile ‹ngiltere Kraliyet Eczac›lar Birli¤i’nin ortak yay›n›d›r. Her iki meslek kuruluflu ve Sa¤l›k Bakanl›¤›ndan temsilcilerden oluflan Ortak
Formüler Komitesi’nin yetkisi alt›nda bas›lm›flt›r. Hem cep kitab› olarak hem de elektronik yay›n olarak mevcuttur.
Ortak Formüler Komitesi, özel konularda bilgi sa¤layan ya da önerilerde bulunan kifli
ve kurulufllara yard›mlar›ndan ötürü teflekkür eder. Bu bask›ya katk›da bulunan bafll›ca kifliler J. M. Aitken, K. G. M. M. Alberti, S. P. Allison, D. G. Arkell, M. J. P. Arthur,
L. Beeley, R. H. Behrens, R. J. Buckley, I. Burgess, A. J. Camm, C. M. Castleden, D. W.
Chadwick, D. A. Chamberlain, M. C. Colquhoun, B. T. Colvin, W. J. Cunliffe, W. A. M.
Cutting, S. Dewar, C. Diamond, R. Dinwiddie, A. J. Duxbury, G. H. Elder, T. W. Evans,
R. O. Feneck, R. G. Finch, B. G. Gazzard, A. M. Geddes, A. H. Ghodse, P. W. Golightly,
E. C. Gordon-Smith, M. W. Greaves, I. A. Greer, J. Guillebaud, C. H. Hawkes, D. F. Hawkins, C. J. Hinds, R. M. Jones, J. R. Kirwan, P. G. Kopelman, M. J. S. Langman, P. Lawler, T. H. Lee, P. N. Leigh, L. Luzzatto, G. M. Mead, D. E. Neal, J. M. Neuberger, A. J.
Nunn, D. J. Oliver, L. P. Ormerod, M. R. Partridge, P. A. Poole-Wilson, L. E. Ramsay, F.
Reynolds, A. Richens, P. A. Routledge, R. S. Sawers, P. Sleight, M. C. Sheppard, S. D.
Shorvon, I. Stockley, A. Tattersfield, R. N. Thin, S. Thomas, G. R. Thompson, D. G. Waller, D. A. Warrell, P. J. Watkins, G. B. Wyatt’t›r. Komite özellikle ‹ngiliz Dermatologlar
Derne¤i Tedavi K›lavuzu ve ‹çdenetleme Çal›flma Kurulu’ndan C. E. M. Griffiths (Baflkan), S. M. Burge, C. B. Bunker, N. H. Cox, C. A. Holden, M. R. Judge, H. C. Williams,
M. Benham’a (Sekreter) çok de¤erli tart›flmalar› ve önerilerinden ötürü teflekkür eder.
Komite ayr›ca Martindale veri bankas› ve dosyalar›na ulafl›labilmesini sa¤lad›klar›
için K. Parfitt ve personeline ve elektronik BNF’nin gelifltirilmesindeki yard›mlar›ndan ötürü E. I. Connor’a teflekkür eder. A. B. Prasad bu bask›n›n haz›rlanmas›nda de¤erli öneri ve rehberlik sa¤lam›flt›r. BNF’deki verilerin kontrolünde M. Davis ve S. M.
Townsend-Smith’in yard›mlar› olmufltur; Komite ayr›ca J. Goodway’e yönetsel yard›mlar›ndan ötürü teflekkür eder. Quartet Software Ltd’dan P. D. Johnson ve B. Thomas elektronik BNF’nin haz›rlanmas›nda destek vermeyi sürdürmüfltür. Komite ayr›ca ilaç endüstrisinde bilgi sa¤layan ve ayr›nt›lara iliflkin yorumlarda bulunan kiflilere
ve özel konularda Komite üyeleriyle editörlere bilgi veren kiflilere teflekkür eder. Son
olarak, Komite yorum ve önerilerini gönderen bütün doktorlar, eczac›lar, hemflireler
ve di¤er kiflilere teflekkür etmek ister.
BNF h›zl› bir referans sa¤lamay› amaçlar ve her zaman ilaç yazmak ve ilaç vermek
için gerekli bütün bilgiyi kapsayamaz. Üreticinin ürün bilgisine baflvurulmal› ve bilgi
gerektikçe bir konuda özelleflmifl yay›nlarla desteklenmelidir. BNF’deki monograflar
üreticinin prospektüslerini ya da Ürün Özellikleri Özetleri’ni yans›tmaktad›r; bu bilgiler sahipli ilaçlar›n ço¤u için elde edilebilmektedir. Obstetrik hastal›klar, habis hastal›klar ve anestezi gibi alanlarda, tedaviyi yürüten kiflinin uzman olaca¤› ve uzmanl›k
yay›nlar›na baflvuraca¤› düflünüldü¤ünden, daha s›n›rl› ayr›nt› verilmektedir. Yerel
ilaç hizmetleri kurulufllar›ndan ek bilgi sa¤lanabilir.
v›››
›x
‹çindekiler
11.2
11.3
11.4
11.5
11.6
11.7
11.8
11.9
Mikrop bulaflmas›n›n kontrol alt›na al›nmas›
Antienfektif göz preparatlar›
Kortikosteroidler ve di¤er antienflamatuar preparatlar
Midriyatikler ve sikloplejikler
Glokom tedavisi
Lokal anestezikler
Di¤er oftalmik preparatlar
Kontakt lensler
12: Kulak, Burun ve Orofarinks
12.1 Kula¤› etkileyen ilaçlar
12.2 Burunu etkileyen ilaçlar
12.3 Orofarinksi etkileyen ilaçlar
13: Deri
441
441
444
448
454
13.1 Tafl›y›c›lar
13.2 Yumuflat›c› ve engel oluflturan preparatlar
13.3 Topikal lokal anestezikler ve antiprüritikler
13.4 Topikal kortikosteroidler
13.5 Egzema ve psöriyaziste kullan›lan preparatlar
13.6 Akne ve rozase
13.7 Si¤il ve nas›r preparatlar›
13.8 Güneflten koruyucular ve kapat›c› preparatlar
13.9 fiampuanlar ve di¤er saçl› deri preparatlar›ndan baz›lar›
13.10 Antienfektif deri preparatlar›
13.11 Dezenfektanlar ve temizleyiciler
13.12 Terlemeyi önleyiciler
13.13 Yara bak›m ürünleri ve elastik çoraplar
13.14 Topikal dolafl›m preparatlar›
13.15 Nedbeleflmeyi kolaylaflt›r›c›lar
14: ‹mmünolojik Ürünler ve Afl›lar
14.1
14.2
14.3
14.4
14.5
14.6
426
427
429
432
432
436
437
439
Aktif ba¤›fl›kl›k
Pasif ba¤›fl›kl›k
Saklama ve kullan›m
Afl›lar ve antiserumlar
‹mmün globülinler
Uluslararas› yolculuk
15: Anestezi
15.1 Genel anestezi
15.2 Lokal anestezi
454
455
456
456
461
466
469
470
472
473
482
485
485
485
485
487
487
489
489
489
501
504
506
506
520
EKLER VE D‹Z‹NLER
Ek 1: Etkileflimler
Ek 2: Karaci¤er Hastal›klar›nda ‹laç Kullan›m›
Ek 3: Böbrek Bozukluklar›nda ‹laç Kullan›m›
Ek 4: Gebelikte ‹laç Kullan›m›
Ek 5: Emzirmede ‹laç Kullan›m›
Ek 6: ‹ntravenöz Eklentiler
Ek 7: Yara Bak›m Ürünleri ve Elastik Çoraplar
Ek 8: Uyarma ve Ayd›nlatma Etiketleri
524
565
572
582
595
605
618
621
Üretici Firmalar Dizini
624
Dizin I: Preparatlar d›fl›ndaki genel dizin
628
Dizin II: Preparatlar (müstahzarlar)
655
‹E‹S T›bbi ‹laç Tan›t›m ‹lkeleri
668
Önsöz
BNF, ‹ngiliz Hekimler Birli¤i ile ‹ngiltere Kraliyet Eczac›lar Birli¤i’nin ortak yay›n›d›r. Her iki meslek kuruluflu ve Sa¤l›k Bakanl›¤›ndan temsilcilerden oluflan Ortak
Formüler Komitesi’nin yetkisi alt›nda bas›lm›flt›r. Hem cep kitab› olarak hem de elektronik yay›n olarak mevcuttur.
Ortak Formüler Komitesi, özel konularda bilgi sa¤layan ya da önerilerde bulunan kifli
ve kurulufllara yard›mlar›ndan ötürü teflekkür eder. Bu bask›ya katk›da bulunan bafll›ca kifliler J. M. Aitken, K. G. M. M. Alberti, S. P. Allison, D. G. Arkell, M. J. P. Arthur,
L. Beeley, R. H. Behrens, R. J. Buckley, I. Burgess, A. J. Camm, C. M. Castleden, D. W.
Chadwick, D. A. Chamberlain, M. C. Colquhoun, B. T. Colvin, W. J. Cunliffe, W. A. M.
Cutting, S. Dewar, C. Diamond, R. Dinwiddie, A. J. Duxbury, G. H. Elder, T. W. Evans,
R. O. Feneck, R. G. Finch, B. G. Gazzard, A. M. Geddes, A. H. Ghodse, P. W. Golightly,
E. C. Gordon-Smith, M. W. Greaves, I. A. Greer, J. Guillebaud, C. H. Hawkes, D. F. Hawkins, C. J. Hinds, R. M. Jones, J. R. Kirwan, P. G. Kopelman, M. J. S. Langman, P. Lawler, T. H. Lee, P. N. Leigh, L. Luzzatto, G. M. Mead, D. E. Neal, J. M. Neuberger, A. J.
Nunn, D. J. Oliver, L. P. Ormerod, M. R. Partridge, P. A. Poole-Wilson, L. E. Ramsay, F.
Reynolds, A. Richens, P. A. Routledge, R. S. Sawers, P. Sleight, M. C. Sheppard, S. D.
Shorvon, I. Stockley, A. Tattersfield, R. N. Thin, S. Thomas, G. R. Thompson, D. G. Waller, D. A. Warrell, P. J. Watkins, G. B. Wyatt’t›r. Komite özellikle ‹ngiliz Dermatologlar
Derne¤i Tedavi K›lavuzu ve ‹çdenetleme Çal›flma Kurulu’ndan C. E. M. Griffiths (Baflkan), S. M. Burge, C. B. Bunker, N. H. Cox, C. A. Holden, M. R. Judge, H. C. Williams,
M. Benham’a (Sekreter) çok de¤erli tart›flmalar› ve önerilerinden ötürü teflekkür eder.
Komite ayr›ca Martindale veri bankas› ve dosyalar›na ulafl›labilmesini sa¤lad›klar›
için K. Parfitt ve personeline ve elektronik BNF’nin gelifltirilmesindeki yard›mlar›ndan ötürü E. I. Connor’a teflekkür eder. A. B. Prasad bu bask›n›n haz›rlanmas›nda de¤erli öneri ve rehberlik sa¤lam›flt›r. BNF’deki verilerin kontrolünde M. Davis ve S. M.
Townsend-Smith’in yard›mlar› olmufltur; Komite ayr›ca J. Goodway’e yönetsel yard›mlar›ndan ötürü teflekkür eder. Quartet Software Ltd’dan P. D. Johnson ve B. Thomas elektronik BNF’nin haz›rlanmas›nda destek vermeyi sürdürmüfltür. Komite ayr›ca ilaç endüstrisinde bilgi sa¤layan ve ayr›nt›lara iliflkin yorumlarda bulunan kiflilere
ve özel konularda Komite üyeleriyle editörlere bilgi veren kiflilere teflekkür eder. Son
olarak, Komite yorum ve önerilerini gönderen bütün doktorlar, eczac›lar, hemflireler
ve di¤er kiflilere teflekkür etmek ister.
BNF h›zl› bir referans sa¤lamay› amaçlar ve her zaman ilaç yazmak ve ilaç vermek
için gerekli bütün bilgiyi kapsayamaz. Üreticinin ürün bilgisine baflvurulmal› ve bilgi
gerektikçe bir konuda özelleflmifl yay›nlarla desteklenmelidir. BNF’deki monograflar
üreticinin prospektüslerini ya da Ürün Özellikleri Özetleri’ni yans›tmaktad›r; bu bilgiler sahipli ilaçlar›n ço¤u için elde edilebilmektedir. Obstetrik hastal›klar, habis hastal›klar ve anestezi gibi alanlarda, tedaviyi yürüten kiflinin uzman olaca¤› ve uzmanl›k
yay›nlar›na baflvuraca¤› düflünüldü¤ünden, daha s›n›rl› ayr›nt› verilmektedir. Yerel
ilaç hizmetleri kurulufllar›ndan ek bilgi sa¤lanabilir.
x›
Editörün Önsözü
Türkiye'de hekim, eczac›, difl hekimi ve di¤er sa¤l›k mesle¤i mensuplar›na halen t›pta
kullan›lmakta olan ilaçlar› ve onlar› içeren t›bbi farmasötik ürünleri (preparatlar›) tan›tmaya yönelik temel bilgiler sa¤lamay› ve ayr›ca ilaç reçeteleme ba¤lam›nda k›sa, özlü ve
yol gösterici t›bbi bilgiler sunmay› amaçlayan Türkiye ‹laç K›lavuzu/1999 Formüleri, ‹ngiliz Ulusal Formüleri’nin (British National Formulary, No.36, September 1998) Türkiye'ye uyarlanmas› suretiyle haz›rlanm›flt›r. Preparatlarla ilgili k›lavuz bölümü d›fl›nda kalan k›sm›, baz› k›s›mlar d›fl›nda ad› geçen yay›n›n çevirisidir.
Bu formüler asl›nda bir farmakoloji kitab› de¤ildir. Ayr›ca pazarlanm›fl preparatlar› toplamas›na karfl›n, yal›n bir preparat listesi de de¤ildir. Belirtilen iki kitap türü ülkemizde
eskiden beri vard›r. Türkiye’de eksik olan, Bat› ülkelerinin baz›lar›nda y›lda bir ya da iki
kez revize edilerek yay›mlanmakta olan ulusal formüler tipi bir kitapt›r. Hekimlerin ve
eczac›lar›n ilaçla ilgili ifllev ve sorumluluklar›n› günlük çal›flmalar› s›ras›nda yerine getirirlerken en fazla gereksinim duyduklar› kaynak bu tür bir kitapt›r. Bu formüler, öngördü¤ü amaç, yaklafl›m, ilaçlar› sadece preparat olarak de¤il, ayn› zamanda t›ptaki anlam ve
önemlerini yans›tan farmakolojik etkenler olarak toplu ele almas› ve sunum flekli aç›s›ndan sadece bir preparat k›lavuzu olman›n ötesine geçmifltir.
Hekimler ilaç reçetelerken ve ilaçlar aras›nda seçim yaparken, eczac›lar ilaç konusunda
reçete sahibini veya yak›n›n› bilgilendirirken, onlar›n sorular›n› yan›tlarken ya da ilaçlar› karfl›laflt›r›rken kendilerine gerekli bilgileri, teoriye kaçmayan, tümüyle prati¤e yönelik
flekilde bu formülerde kolayca bulacaklard›r. Kitab›n getirdi¤i yenilik ve neye yarad›¤› bu
nokta hat›rda tutularak de¤erlendirilmelidir.
Formüler, hekimler ve eczac›lar için düzenlenecek, ilaçlar›n klinik uygulamas›na yönelik sürekli e¤itim kurslar›nda, t›p ve eczac›l›k fakültelerinin benzeri e¤itim etkinliklerinde ders materyali olarak da kullan›labilir. Bu yönüyle de, uygulay›c›lar›n ilaç konusundaki bilinçlilik düzeyinin artmas› aç›s›ndan yarar sa¤layabilir. Bu bilinçlilik ve onun ça¤dafl
kavram, yaklafl›m ve prati¤e yönelik bilgilere dayanmas›, rasyonel ilaç kullan›m›n›n vazgeçilmez bir kofluludur.
BNF'te geçen ve bu formülere aktar›lan uyar›lar ve tavsiyelerin ço¤u ‹ngiltere'deki ‹laç
Güvenlik Kurulu veya t›p alan›ndaki uzmanl›k kurulufllar› taraf›ndan yap›lm›flt›r. Bunlar›n
hekimlik uygulamas›nda ülke s›n›rlar›n› aflan evrensel nitelikleri nedeniyle, kaynaklar› hakk›nda burada toplu bir aç›klama yap›lmas› ve Türkçe metnin ak›fl›n› bozmamak için orada
anonim olarak sunulmalar› uygun görülmüfltür. ‹ngiltere'de kullan›lmayan, fakat Türkiye'de kullan›lan çok say›da ilac›n monograf› ürün bilgilerinden ve genel kaynaklardan yararlan›larak editörce haz›rlanm›flt›r. Reçeteleme ile Kontrollü ‹laçlar ve ‹laç Kötüye Kullan›m› bölümleri yeniden yaz›lm›fl, ayr›ca metnin çeflitli yerlerinde Türkiye'deki uygulama,
yaklafl›m ve koflullara göre eklemeler, de¤ifltirmeler ya da ç›karmalar yap›lm›flt›r.
Formülerin, yukar›da belirtilen flekilde, çeviri metinle birlikte telif metin içeren hibrid
olma niteli¤i, baz› okuyucular taraf›ndan yad›rganabilir. Ancak, günümüzde ayn› ilaç ve
tedavi kültürünü, teknolojisini ve moleküllerini paylaflan ülkelerin bu konudaki temel bilgilenme kaynaklar›n› da kendi koflullar›na uyarlayarak paylaflmalar›, ça¤›m›z›n ola¤an bir
yaklafl›m›d›r. Benzer bir yaklafl›mla, Avrupa Birli¤i’nin ileride ortak bir formüler haz›rlamas› beklenir. Nitekim, ortak bir Avrupa Farmakopesi, 1964 Strazburg Sözleflmesi ile
uzun y›llar önce gerçeklefltirilmifl ve Türkiye 1993 y›l›nda bu sözleflmeye resmen kat›lm›fl olup, Avrupa Farmakopesi’nin çevirisini esas alan yeni Türk Farmakopesi Sa¤l›k Bakanl›¤›’m›zca haz›rlanmaktad›r. BNF’in, Avrupa’n›n en kapsaml› formülerlerinden biri
olarak, ilerideki ortak bir formülerin önemli bir temel tafl›n› oluflturaca¤›na inan›yorum.
Orijinalinde yaz›l› olan ve ‹ngiltere'deki yasal düzenlemeler ve meslek kurulufllar›n›n
x››
x›››
Editörün önsözü
benimsedi¤i ilkeler do¤rultusunda geçerli olan belirli baz› tavsiye ve uygulamalar, halen
Türkiye'de üzerinde durulmasa da ve sözü edilmese de, ilerideki geliflmelere ›fl›k tutmas›
ve sa¤l›k mesle¤i mensuplar›n›n ça¤dafl hekimlik ve eczac›l›k uygulamalar› hakk›nda bilgi edinmesi için çeviride yerinde b›rak›lm›flt›r. Di¤er baz› tavsiye ve uygulamalar ise,
Türkiye'deki koflullara hiç uymayaca¤› ve b›rak›lmas›nda bir yarar düflünülmedi¤i için
çeviriden ç›kar›lm›flt›r.
Elinizdeki formüler, bireysel ilaçlarla ilgili, her yerinde iç içe geçmifl iki farkl› ö¤enin bir
kombinasyonudur. Bunlardan birincisi ilaç s›n›flar›n›n ve içerdikleri her bir ilac›n uygulamal› farmakolojisi ile ilgili öz ve k›sa bilgi veren bölümdür. Di¤er ö¤e, pazarlanm›fl her bir
preparat ba¤lam›nda onu reçetelemek için gereken minimum bilgi olan jenerik ad›, ticari
ad›, üretici firma, farmasötik formu, varsa bir farmasötik formun farkl› birim dozlu çeflitlerini, form içindeki ilaç ya da ilaçlar›n miktar›n› ve ambalaj içindeki form say›s›n› gösteren
preparat k›lavuzu bölümüdür. Ayn› ilac› ya da ilaçlar› içeren preparatlar›n hastaya uygulanmas›nda bilinmesi gereken temel bilgiler olan endikasyonlar, dikkatli olunmas› gereken durumlar, kontrendikasyonlar, yan etkiler ve uygulama yoluna göre optimal dozlar ise preparat baz›nda de¤il, genellikle içerdi¤i ilaç baz›nda ilaç monograf› içinde verilmifltir.
Endikasyonlar, preparat›n prospektüsünde yaz›l› olana tam uymayabilir. Ancak bu konudaki bilginin objektif ve güvenilir oldu¤u kuflkusuzdur. Çünkü esas olarak ‹ngiliz Hekimler Birli¤i gibi köklü ve mesleki oldu¤u kadar bilimsel a¤›rl›¤› da kuflku götürmez olan bir
t›p kuruluflu taraf›ndan saptanm›flt›r. Ancak dünyada yerel t›p ekolleri, hatta ayn› ülkede
klinikler aras›nda endikasyon ve ilaç kullan›m› ile di¤er yaklafl›mlar aç›s›ndan her zaman
uzlaflma yoktur. Asl›nda Türkiye’de böyle bir uzlaflmay› sa¤lamak için bir çaba da bulunmamaktad›r. Bu eksikli¤in de k›sa zamanda giderilmesi gerekir. Endikasyonlar bak›m›ndan
prospektüsle uyumsuzlu¤un Türkiye’ye özgü iki nedeninden biri, özellikle eskiden beri pazarlanmakta olan preparatlar›n prospektüsünde paramedikal, bazen belirsiz ya da t›bbi bir
antite olmayan durumlar›n haz›rlayan›n t›bbi bilgi eksikli¤i nedeniyle endikasyon olarak
metne sokulmas›d›r. Di¤er bir neden belirli bir endikasyonun hastal›k veya sendromun ad›
fleklinde belirtilmesi yan›nda, onun belirtilerinin de endikasyon olarak yaz›lmas›d›r. Dozlar
ba¤lam›nda da benzer bir farkl›l›k, büyük olmasa bile olabilir; bunun temel nedeni monografta belirtilen doz ve doz aral›¤›n›n genellikle ortalama ya da optimal nitelikte olmas›d›r.
Yan etkiler, ilac› kullan›rken dikkatli olunmas› gereken durumlar (uyar›lar) ve kontrendikasyonlar ilaçlar için ayr› ayr› veya ilaç grubunun örnek ilac›na gönderme yap›larak, gruba özel olarak gösterilmifltir. Bu üç ba¤lamda, genellikle, göreceli olarak s›k görülen durumlara ya da seyrek görülen, fakat ciddi olan durumlara a¤›rl›k verilmifltir. Yer k›s›tl›l›¤›ndan do¤an bu yaklafl›m nedeniyle, kapsaml› bir yan etki, kontrendikasyon veya uyar›
listesi için, güncel normlara uygun genifllikte yaz›lm›fl preparat prospektüsüne ya da üretici firman›n k›sa ürün bilgisine bak›lmas› gerekebilir.
Bu formüler her y›l revize edilerek yay›mlanacakt›r; orijinali ‹ngiltere'de y›lda iki kez
yay›mlanmaktad›r. Sonraki bask›lar›nda preparatlar›n fiyatlar›n›n da, bunlar›n Türkiye'de
nisbeten s›k de¤iflmesine karfl›n, hiç olmazsa bir karfl›laflt›rma taban› oluflturmas› için konulmas› öngörülmektedir.
Sa¤l›k Bakanl›¤› ‹laç ve Eczac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün de¤erli elemanlar› ile Bilim Kurulu üyeleri, Türk Tabipler Birli¤i ve Türk Eczac›lar Birli¤i verdikleri manevi destek ve yol
gösterici, de¤erli tavsiyeleri ile yard›mda bulunmufllard›r. Kendilerine ve de¤erli uyar›lar›
ile yol gösteren Bilim Kurulumuz Üyesi arkadafllar›ma teflekkürlerimi sunar›m. Ayr›ca, baz› konularda bilgilerine baflvurdu¤um Prof. Dr. Güler Kanra, Ayhan Göçmen ve Sevinç
Oral arkadafllar›ma teflekkür ederim.
Prof. Dr. S. O¤uz Kayaalp
Editör
Türkçe Metin Yaz›lmas›nda Baflvurulan Kaynaklar
Kitaplar
Bundesverband der Pharmaceutischen Industrie e.V.: Rote Liste 1995, Editio Cantor,
Aulendorf, 1995.
Centre Belge d’Information Pharmacotherapeutique: Repertoire Commenté des
Medicaments 1998, 12. Bask›, L. Vanmelle S.A., Gent, 1998.
Hebel, S.K. ve di¤. (Ed.): Drug Facts and Comparisons 1997, Facts and Comparisons
Publ., St. Louis, MO., 1997.
Kayaalp, S.O.: Rasyonel Tedavi Yönünden TIBB‹ FARMAKOLOJ‹, Cilt 1 ve 2, 8.
Bask›, Hacettepe-Tafl Kitabevi, Ankara, 1998.
Reynolds, J.E.F. ve di¤. (Ed.): Martindale The Extra Pharmacopoeia, 33. Bask›, Royal
Pharmaceutical Society, London, 1996.
Speight, T.M. ve N.H.G. Holford (Ed.): Avery’s Drug Treatment, 4. Bask›, Adis
International, Auckland, 1997.
Dergiler (çeflitli say›lar›)
American Journal of Cardiology
British Medical Journal
Clinical Pharmacology and Therapy
Drugs
Lancet
Journal of American Medical Association
New England Journal of Medicine
x››
x›››
Editörün önsözü
benimsedi¤i ilkeler do¤rultusunda geçerli olan belirli baz› tavsiye ve uygulamalar, halen
Türkiye'de üzerinde durulmasa da ve sözü edilmese de, ilerideki geliflmelere ›fl›k tutmas›
ve sa¤l›k mesle¤i mensuplar›n›n ça¤dafl hekimlik ve eczac›l›k uygulamalar› hakk›nda bilgi edinmesi için çeviride yerinde b›rak›lm›flt›r. Di¤er baz› tavsiye ve uygulamalar ise,
Türkiye'deki koflullara hiç uymayaca¤› ve b›rak›lmas›nda bir yarar düflünülmedi¤i için
çeviriden ç›kar›lm›flt›r.
Elinizdeki formüler, bireysel ilaçlarla ilgili, her yerinde iç içe geçmifl iki farkl› ö¤enin bir
kombinasyonudur. Bunlardan birincisi ilaç s›n›flar›n›n ve içerdikleri her bir ilac›n uygulamal› farmakolojisi ile ilgili öz ve k›sa bilgi veren bölümdür. Di¤er ö¤e, pazarlanm›fl her bir
preparat ba¤lam›nda onu reçetelemek için gereken minimum bilgi olan jenerik ad›, ticari
ad›, üretici firma, farmasötik formu, varsa bir farmasötik formun farkl› birim dozlu çeflitlerini, form içindeki ilaç ya da ilaçlar›n miktar›n› ve ambalaj içindeki form say›s›n› gösteren
preparat k›lavuzu bölümüdür. Ayn› ilac› ya da ilaçlar› içeren preparatlar›n hastaya uygulanmas›nda bilinmesi gereken temel bilgiler olan endikasyonlar, dikkatli olunmas› gereken durumlar, kontrendikasyonlar, yan etkiler ve uygulama yoluna göre optimal dozlar ise preparat baz›nda de¤il, genellikle içerdi¤i ilaç baz›nda ilaç monograf› içinde verilmifltir.
Endikasyonlar, preparat›n prospektüsünde yaz›l› olana tam uymayabilir. Ancak bu konudaki bilginin objektif ve güvenilir oldu¤u kuflkusuzdur. Çünkü esas olarak ‹ngiliz Hekimler Birli¤i gibi köklü ve mesleki oldu¤u kadar bilimsel a¤›rl›¤› da kuflku götürmez olan bir
t›p kuruluflu taraf›ndan saptanm›flt›r. Ancak dünyada yerel t›p ekolleri, hatta ayn› ülkede
klinikler aras›nda endikasyon ve ilaç kullan›m› ile di¤er yaklafl›mlar aç›s›ndan her zaman
uzlaflma yoktur. Asl›nda Türkiye’de böyle bir uzlaflmay› sa¤lamak için bir çaba da bulunmamaktad›r. Bu eksikli¤in de k›sa zamanda giderilmesi gerekir. Endikasyonlar bak›m›ndan
prospektüsle uyumsuzlu¤un Türkiye’ye özgü iki nedeninden biri, özellikle eskiden beri pazarlanmakta olan preparatlar›n prospektüsünde paramedikal, bazen belirsiz ya da t›bbi bir
antite olmayan durumlar›n haz›rlayan›n t›bbi bilgi eksikli¤i nedeniyle endikasyon olarak
metne sokulmas›d›r. Di¤er bir neden belirli bir endikasyonun hastal›k veya sendromun ad›
fleklinde belirtilmesi yan›nda, onun belirtilerinin de endikasyon olarak yaz›lmas›d›r. Dozlar
ba¤lam›nda da benzer bir farkl›l›k, büyük olmasa bile olabilir; bunun temel nedeni monografta belirtilen doz ve doz aral›¤›n›n genellikle ortalama ya da optimal nitelikte olmas›d›r.
Yan etkiler, ilac› kullan›rken dikkatli olunmas› gereken durumlar (uyar›lar) ve kontrendikasyonlar ilaçlar için ayr› ayr› veya ilaç grubunun örnek ilac›na gönderme yap›larak, gruba özel olarak gösterilmifltir. Bu üç ba¤lamda, genellikle, göreceli olarak s›k görülen durumlara ya da seyrek görülen, fakat ciddi olan durumlara a¤›rl›k verilmifltir. Yer k›s›tl›l›¤›ndan do¤an bu yaklafl›m nedeniyle, kapsaml› bir yan etki, kontrendikasyon veya uyar›
listesi için, güncel normlara uygun genifllikte yaz›lm›fl preparat prospektüsüne ya da üretici firman›n k›sa ürün bilgisine bak›lmas› gerekebilir.
Bu formüler her y›l revize edilerek yay›mlanacakt›r; orijinali ‹ngiltere'de y›lda iki kez
yay›mlanmaktad›r. Sonraki bask›lar›nda preparatlar›n fiyatlar›n›n da, bunlar›n Türkiye'de
nisbeten s›k de¤iflmesine karfl›n, hiç olmazsa bir karfl›laflt›rma taban› oluflturmas› için konulmas› öngörülmektedir.
Sa¤l›k Bakanl›¤› ‹laç ve Eczac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün de¤erli elemanlar› ile Bilim Kurulu üyeleri, Türk Tabipler Birli¤i ve Türk Eczac›lar Birli¤i verdikleri manevi destek ve yol
gösterici, de¤erli tavsiyeleri ile yard›mda bulunmufllard›r. Kendilerine ve de¤erli uyar›lar›
ile yol gösteren Bilim Kurulumuz Üyesi arkadafllar›ma teflekkürlerimi sunar›m. Ayr›ca, baz› konularda bilgilerine baflvurdu¤um Prof. Dr. Güler Kanra, Ayhan Göçmen ve Sevinç
Oral arkadafllar›ma teflekkür ederim.
Prof. Dr. S. O¤uz Kayaalp
Editör
Türkçe Metin Yaz›lmas›nda Baflvurulan Kaynaklar
Kitaplar
Bundesverband der Pharmaceutischen Industrie e.V.: Rote Liste 1995, Editio Cantor,
Aulendorf, 1995.
Centre Belge d’Information Pharmacotherapeutique: Repertoire Commenté des
Medicaments 1998, 12. Bask›, L. Vanmelle S.A., Gent, 1998.
Hebel, S.K. ve di¤. (Ed.): Drug Facts and Comparisons 1997, Facts and Comparisons
Publ., St. Louis, MO., 1997.
Kayaalp, S.O.: Rasyonel Tedavi Yönünden TIBB‹ FARMAKOLOJ‹, Cilt 1 ve 2, 8.
Bask›, Hacettepe-Tafl Kitabevi, Ankara, 1998.
Reynolds, J.E.F. ve di¤. (Ed.): Martindale The Extra Pharmacopoeia, 33. Bask›, Royal
Pharmaceutical Society, London, 1996.
Speight, T.M. ve N.H.G. Holford (Ed.): Avery’s Drug Treatment, 4. Bask›, Adis
International, Auckland, 1997.
Dergiler (çeflitli say›lar›)
American Journal of Cardiology
British Medical Journal
Clinical Pharmacology and Therapy
Drugs
Lancet
Journal of American Medical Association
New England Journal of Medicine