مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية

advertisement
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011
GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
VICTORY OF JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY IN
12 JUNE 2011 TURKEY’S GENERAL ELECTIONS
Ortadoğu
Stratejik
AraştırmalarMERKEZİ
Merkezi
ORTADOĞU
STRATEJİK
ARAŞTIRMALAR
Center
Mıddle
Eastern
StrategıcSTUDIES
Studıes
CENTER
FORfor
MIDDLE
EASTERN
STRATEGIC
‫مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية‬
ORSAM
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ΔΜϟΎΜϟ΍ΓήϤϠϟΔϣΎόϟ΍ΕΎΑΎΨΘϧϻ΍ϲϓϲϛήΘϟ΍ΔϴϤϨΘϟ΍ϭΔϟ΍Ϊόϟ΍ΏΰΣίϮϓ
˻˹˺˺ϥ΍ήϳΰΣ˺˻
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN
2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
˿˽ήϳήϘΘϟ΍Ϣϗέ
˻˹˺˺βτδϏ΍
VICTORY OF JUSTICE
AND DEVELOPMENT
PARTY IN 12 JUNE 2011
TURKEY’S GENERAL ELECTIONS
ΔΜϟΎΜϟ΍ΓήϤϠϟΔϣΎόϟ΍ΕΎΑΎΨΘϧϻ΍ϲϓϲϛήΘϟ΍ΔϴϤϨΘϟ΍ϭΔϟ΍Ϊόϟ΍ΏΰΣίϮϓ
˻˹˺˺ϥ΍ήϳΰΣ˺˻
˺
˿˽ήϳήϘΘϟ΍Ϣϗέ
˻˹˺˺βτδϏ΍
ISBN: 978-605-5330-09-5
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫التوجيه االستراتيجي للمعلومات‪ ،‬انتاج الفكر الحر‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫نبذة تاريخية‬
‫ازدادت الحاجة الى اجراء المزيد من الدراسات حول الشرق االوسط منذ اوائل التسعينيات من القرن‬
‫الماضي‪ ،‬بهدف تلبية احتياجات الرأي العام واوساط السياسة الخارجية‪ .‬وتحقيقا لهذا الهدف تأسس في‬
‫شهر مارس من عام ‪ ٢٠٠٢‬معهد يتولى القيام بهذه الدراسات باسم “ معهد العراق للدراسات واالبحاث”‪.‬‬
‫وتم توسيع نطاق فعاليات المعهد وتبديل اسمه الى “معهد كلوبال للدراسات االستراتيجية” في ‪ ٩١‬مارس‬
‫‪ . ٤٠٠٢‬واجتاز هذا المعهد مرحلة تطوير وتجديد شاملين تضمن تركيزه على شؤون الشرق االوسط‪،‬‬
‫وبذلك تغير اسمه اعتباراً من شهر تشرين الثاني ‪ /‬نوفمبر من عام ‪ ٨٠٠٢‬الى مركز الشرق االوسط‬
‫لالبحاث االستراتيجية “اورسام”‪.‬‬
‫نظرة الى منطقة الشرق االوسط‬
‫اليخفى على احد ان منطقة الشرق االوسط تعاني من مشاكل عديدة ومتشابكة‪ .‬غير انه الينبغي ربط‬
‫هذه المشاكل بشعوب المنطقة او اضفاء هذه الصبغة على تلك الشعوب‪ .‬ان الشرق االوسط تملك بالقوة التي‬
‫تستمدها من شعوبها وبتوظيف ديناميكيات هذه الشعوب‪ ،‬طاقات وامكانيات هائلة تؤهالنه الرساء حملة‬
‫تنموية سليمة‪ .‬ان احترام ارادة شعوب المنطقة في التعايش السلمي فيما بينها واحترام سيادة الدول والحقوق‬
‫والحريات االساسية لالفراد‪ ،‬شرط اساسي وأولي لتأمين السالم واالستقرار الدائم سواء في المنطقة او على‬
‫المستوى الدولي‪ .‬ان تفهم المشاكل الموجودة في الشرق االوسط‪ ،‬والعمل على ايجاد حلول عادلة وواقعية‬
‫لها‪ ،‬ستشجع المبادرات السلمية فيها‪ ،‬وفي هذا النطاق‪ ،‬فان على تركيا ان تستمر في مساهماتها من اجل‬
‫ترسيخ جذور االستقرار والرفاه االقليمي في المناطق المجاورة لها‪.‬‬
‫ان توفير الجو المالئم للحوار بين مختلف االطراف دون الدخول في محاور استقطابية‪ ،‬وتقييم الدعم‬
‫الدولي عن طريق سياساتها الهادفة الى احالل التوافق‪ ،‬تعتبر عوامل في صالح دول وشعوب المنطقة‪.‬‬
‫فعاليات مركز اورسام بصفته مؤسسة دراسات وابحاث‬
‫في اطار االهتمام بالشرق االوسط‪ ،‬وبهدف التعريف بالقضايا السياسية العالمية بشكل سليم‪ ،‬ومن اجل‬
‫إتاحة الفرص التخاذ مواقف مناسبة‪ ،‬يقوم مركز اورسام بتقديم معلومات تساعد على انارة الطريق امام‬
‫الرأي العام والمراجع واالجهرة المختصة باتخاذ القرار‪.‬كما يقوم باستنباط االفكار التي تحتوي اقتراحات‬
‫بديلة لمواقف متنوعة‪ .‬ويقوم المركز الى جانب ذلك بتشجيع االعمال المتميزة للباحثين والمفكرين من‬
‫مختلف االوساط‪ .‬ويحوز مركز اورسام على امكانيات واسعة تتيح له استعراض التطورات والتوجهات‬
‫التي تشهدها المنطقة لتكون في متناول المسؤولين وذلك عن طريق متابعة ابحاث ودراسات دقيقة في‬
‫موقعه االلكتروني‪ .‬ويقوم المركز بدعم التطورات في الشرق االوسط على الصعيد العالمي بالمجلتين اللتين‬
‫نصف السنوية » دراسات الشرق االوسط « الشهرية و » تحليالت الشرق االوسط « يصدرهما المركز وهما‬
‫‪ ،‬وبتحليالته وتقاريره والكتب التي يصدرها‪ .‬كما انه يقوم بتسهيل فعاليات استقبال واستضافة رجال االعمال‬
‫وممثلي منظمات المجتمع المدني في تركيا‪ ،‬ويعمل على تأمين مشاركة الرأي العام التركي والعالمي في‬
‫المعلومات واالفكار‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫الفهرست‬
‫ تقديم‪4...........................................................................................................‬‬‫ موجز البحث ‪5................................................................................................‬‬‫ المقدمة‪6........................................................................................................‬‬‫ حرب الوعود ‪6...............................................................................................‬‬‫ الشعب الجمهوري ‪7.........................................................................................‬‬‫ البيت االبيض ال يتوقع ‪7....................................................................................‬‬‫ صناديق االقتراع ‪8..........................................................................................‬‬‫ االحزاب السياسية المشاركة ‪8.............................................................................‬‬‫ خارطة الطريق للمرحلة الجديدة ‪9.........................................................................‬‬‫ اصغر نائب في البرلمان ‪9..................................................................................‬‬‫ حزب العدالة يحصد االصوات ‪10.........................................................................‬‬‫ تفاصيل جانبية‪10.............................................................................................‬‬‫ المؤهالت العلمية للنواب ‪10................................................................................‬‬‫ اسباب نجاح حزب العدالة‪11...............................................................................‬‬‫ تحديات ما بعد االنتخابات ‪11...............................................................................‬‬‫‪ -‬المصادر‪12....................................................................................................‬‬
‫‪3‬‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫تـقـديـم‬
‫نقدم للقارئ الكريم الجزء الثاني من الدراسة التي أجراها الباحث العراقي عبد االله مصطفى توتونجي‬
‫حول موضوع االنتخابات النيابية التي جرت في الثاني عشر من شهر حزيران‪ /‬يونيو لهذا العام‪ .‬ويوضح‬
‫الباحث في هذه الدراسة النتائج التي تمخضت عنها تلك االنتخابات وما سينجم عن فوز حزب العدالة‬
‫والتنمية فيها باالغلبية الساحقة من تطورات في الوضع السياسي واالقتصادي واالجتماعي‪ ،‬وعلى رأسها‬
‫اعداد دستور جديد للبالد وتسوية المشاكل السياسية وغيرها من القضايا العالقة الحيوية للشعب التركي‪.‬‬
‫وكان الباحث قد تطرق في الجزء األول من بحثه الذي نشرناه في موقع (أورسام) االلكتروني‪ ،‬الى‬
‫تجربة حزب العدالة والتنمية‪ ،‬والقى الضوء على شخصية رئيس ومؤسس الحزب وعلى المؤشرات التي‬
‫تنبئ بنتائج االنتخابات النيابية‪.‬‬
‫ونأمل ان يكون القسم الثاني من هذا البحث ذا فائدة للقراء والباحثين في الشؤون التركية‪ ،‬مقدمين في‬
‫الوقت نفسه الشكر للباحث على مشاركته القيمة هذه‪.‬‬
‫‬
‫حسن كانبوالت‬
‫رئيس مركز الشرق األوسط‬
‫للدراسات االستراتيجية (أورسام)‬
‫‪4‬‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة‬
‫للمرة الثالثة‬
‫‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫عبداالله مصطفى توتونجي‬
‫خبير في الشؤون التركية‬
‫(*)‬
‫موجز البحث‬
‫يفيد الباحث ان االنتخابات النيابية التي اجريت بتاريخ ‪ 12‬حزيران‪ /‬يونيو ‪ 2011‬في‬
‫تركيا كانت اهم انتخابات في تاريخ الشعب التركي‪ ،‬مشيرا الى وقوف بعض الجهات االجنبية‬
‫ضد فوز حزب العدالة والتنمية ‪ ،‬ويورد ردود رئيس الحزب على هذه المحاوالت‪ .‬ويشير‬
‫الباحث الى ما جاء في الوعود االنتخابية لهذا الحزب والتي كان أهمها اصدار دستور جديد‬
‫للبالد يعتمد على خدمة المواطن وحقوقه وال يكون لمصلحة الدولة على حساب المواطن‪،‬‬
‫اضافة الى وعد الحزب بتسوية المشاكل السياسية وفي مقدمتها قضية االكراد‪ ،‬وخفض معدل‬
‫البطالة الى ما دون ‪ ،% 25‬ورفع حجم االقتصاد من ‪ 73‬مليار دوالر الى ترليوني دوالر‬
‫لتصبح تركيا اقوى عشر اقتصادات في العالم وليصل معدل دخل الفرد الى‪ 25‬ألف دوالر‪.‬‬
‫ويشير الباحث الى الوعود االنتخابية لالحزاب االخرى وعلى رأسها الحزب المعارض‬
‫الرئيسي حزب الشعب الجمهوري‪ .‬كما يتطرق الى توقعات البيت االبيض التي تتلخص بفوز‬
‫حزب العدالة والتنمية ولكن دون الوصول الى اغلبية ‪ 367‬مقعدا في البرلمان والتي ّ‬
‫تمكنه‬
‫من اصدار دستور بمفرده‪ .‬ويعطي الباحث معلومات عن االحزاب السياسية المشاركة في‬
‫االنتخابات والنتائج التي حصل عليها كل حزب منها‪ ،‬مشيرا الى خارطة الطريق للمرحلة‬
‫الجديدة التي اوضحها رئيس الحزب رجب طيب اردوغان فور االعالن عن فوز حزبه‪،‬‬
‫والى ان اردوغان سيسعى الى تشكيل حكومة جديدة تتولى تنفيذ االعباء المهمة التي يخطط‬
‫الحزب لتنفيذها‪ .‬ويعطي الباحث بعد ذلك تفاصيل جانبية عن نتائج االنتخابات ويلقي الضوء‬
‫على المؤهالت العلمية لنواب الدورة البرلمانية الجديدة‪.‬‬
‫وينهي الباحث دراسته بتوضيح اسباب نجاح حزب العدالة والتنمية في الحكم وبيان‬
‫التحديات الي تنتظر الحكومة الجديدة في المرحلة القادمة‪ ،‬واالشارة الى توسع الدور االقليمي‬
‫الذي ستلعبه تركيا‪ ،‬والى ان انقرة ستبقى منحازة لخيارات شعوب المنطقة‪ ،‬وانها ستدعم‬
‫مسيرتها نحو بناء انظمة ديمقراطية وتعددية‪ .‬ويختم الباحث موضوعه بالقول بان التحدي‬
‫االقتصادي سيبقى هو التحدي االكبر امام حكومة اردوغان التي عليها ان تحقق وعودها‬
‫للناخب التركي قبل االنتخابات‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫المقدمة‪:‬‬
‫ذكرنا في مقدمة دراستنا السابقة (االنتخابات‬
‫وتجربة حزب العدالة والتنمية التركي)»‪ ،»2‬بأن هذه‬
‫االنتخابات ستكون من أهم االنتخابات في تأريخ‬
‫تركيا الحديثة إذا تمكن حزب العدالة والتنمية بقيادة‬
‫رجب طيب أردوغان من الفوز‪ ،‬وأكدنا بأنه في‬
‫حالة عدم حدوث أمر طاريء في تركيا سيتم فوز‬
‫العدالة حتماً حسب الدالئل الموجودة في الساحة‬
‫السياسية التركية‪.‬‬
‫من خالل متابعتنا للشؤون التركية الحظنا‬
‫وقوف بعض الجهات األجنبية ضد فوز حزب‬
‫العدالة والتنمية وبشكل علني منها صحيفة (ذي‬
‫أكونوميست) البريطانية التي دعت الناخبين األتراك‬
‫الى اإلدالء بأصواتهم لصالح الحزب المعارض األم‬
‫(حزب الشعب الجمهوري) بشكل صريح في وقت‬
‫وبررت ذلك‬
‫لم يبق إلجراء االنتخابات إال (‪ )8‬أيام‪ّ ،‬‬
‫بأن أفضل طريق لغلبة الديمقراطية في تركيا هو‬
‫االبتعاد عن إدالء األصوات لصالح حزب العدالة‬
‫والتنمية الحاكم في البالد منذ ‪.2002‬‬
‫وقد إنزعج أردوغان من تصرف صحيفة (ذي‬
‫أكونوميست) وقال في احدى جوالته االنتخابية‬
‫مخاطباً الصحيفة‪« :‬ايتها الصحيفة ! إنك تجهلين‬
‫لك إن حزب‬
‫األمور السياسية في هذا البلد ! ‪ ..‬من قال ِ‬
‫الشعب الجمهوري ضمان للديمقراطية في تركيا !‬
‫لو كان لديك شذرات من المعرفة لكنت تعلمين جيدا‬
‫أن الديمقراطية وحزب الشعب الجمهوري شيئان‬
‫منفصالن عن بعضهما ومن االستحالة بمكان أن‬
‫يجتمعا على صعيد واحد»‪.‬‬
‫وأكد أردوغان أن كتابة مقال تحليلي حول االنتخابات‬
‫لحزب شيء آخر؛‬
‫العامة في تركيا شيء والدعاية‬
‫ٍ‬
‫وأضاف‪ »:‬لو دعت الصحيفة إلى التصويت لصالح‬
‫حزب العدالة والتنمية لرفضنا ذلك أيضا بال‬
‫تردد»‪.‬‬
‫ً‬
‫ومن خالل متابعتنا أيضا الستطالع الرأي الذي‬
‫أجرته مؤسسة (كونسينسوس) ونشر في صحيفة‬
‫(‪ )TÜRK HABER‬بتأريخ ‪ 2011/6/1‬أن‬
‫حزب العدالة والتنمية الحاكم في تركيا مؤهل للفوز‬
‫للمرة الثالثة على التوالي في االنتخابات التي تجري‬
‫في ‪ 12‬حزيران ‪ 2011‬حيث بلغت نسبة التأييد‬
‫التي حصل عليها ‪ 48.6‬في المئة‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫ان حزب العدالة والتنمية هو حزب محافظ اجتماعياً‬
‫يدعو لسياسات االقتصاد الحر وتعتمد قوته بدرجة‬
‫كبيرة على دفعه االقتصاد الى آفاق جديدة مع‬
‫المحافظة على استقرار سياسي ونمو قوي على‬
‫مدى نحو تسع سنوات قضاها في السلطة‪.‬‬
‫تولى الحزب السلطة عام ‪ 2002‬وينسب اليه‬
‫الفضل في كسر دائرة مفرغة من االزمات السياسية‬
‫والمالية التي اعترضت طريق التنمية في تركيا في‬
‫الماضي‪.‬‬
‫حرب الوعود بين حزبي العدالة والشعب في‬
‫الحمالت االنتخابية‪:‬‬
‫حزب العدالة والتنمية‪:‬‬
‫من خالل جوالته االنتخابية تعهد رئيس الوزراء‬
‫التركي (زعيم حزب العدالة والتنمية) رجب طيب‬
‫اردوغان ببرنامج حزبه االنتخابي بمناسبة حلول‬
‫الذكرى المئوية لتأسيس الجمهورية التركية بالوعود‬
‫الجديدة والمختلفة والغريبة التي اثارت انتقادات‬
‫واعجاب بنفس الوقت جراء غرابتها وصعوبة‬
‫تحقيقها واهم هذه الوعود‪:‬‬
‫المشروع المجنون‪ :‬الذي يتضمن تقسيم اسطنبول‬
‫الى مدينيتن احداهما اسيوية واالخرى اوروبية‬
‫وتحويلها مركزاً تجارياً عالمياً بعد نقل البنك‬
‫المركزي اليها وهو ما اعتبرته المعارضة محاولة‬
‫العادة اسطنبول الى العاصمة التركية الجديدة لهدف‬
‫استعادة ايام السلطنة العثمانية‪.‬‬
‫دستور جديد‪ :‬وعد باعداد دستور جديد على ان يكون‬
‫قصيرا وواضحا يعتمد على خدمة المواطن وحقوقه‬
‫وليس لمصلحة الدولة على حساب المواطن‪.‬‬
‫تسوية المشاكل السياسية‪ :‬وعد اردوغان شعبه‬
‫في الحملة االنتخابية بتسوية كل المشاكل السياسة‬
‫التركية قبل عام ‪ 2023‬وفي مقدمتها قضية االكراد‬
‫والعلويين وخفض معدل البطالة الى ما دون ‪% 5‬‬
‫اضافة الى رفع حجم االقتصاد من ‪ 75‬مليار دوالر‬
‫الى تريليوني دوالر لتصبح تركيا بين اقوى عشر‬
‫اقتصادات في العالم بحيث يصل معدل دخل الفرد‬
‫الى ‪ 25‬الف دوالر‪.‬‬
‫وقدمت االحزاب السياسية وعودا عديدة للمواطن‬
‫من اجل كسب صوته بانتخابات ‪ 12‬يوينو‪ /‬حزيران‬
‫‪ 2011‬اضافة الى تقديم وعود بالسياسة الخارجية‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫حيث يؤكد حزب العدالة بحملته االنتخابية بالشأن‬
‫الخارجي على االستمرار بتولي دور اقليمي والعديد‬
‫من ادوار الوساطة لهدف تسوية المشاكل التي‬
‫تواجهها المنطقة باالضافة الى وضع استراتيجية‬
‫جديدة لنيل عضوية االتحاد االوروبي التامة‬
‫واالستمرار على االصالحات السياسية والقضائية‬
‫اضافة الى ايالء االهمية لنموذج الشراكة المشتركة‬
‫مع امريكا وبذل المزيد من الجهود والمساعي لتطوير‬
‫العالقات االقتصادية والتجارية من اجل خدمة كال‬
‫البلدين واالستمرار على جهود تسوية القضية‬
‫القبرصية للتوصل الى حل عادل دائم بالجزيرة‬
‫المتنازع عليها وتطوير العالقات الخارجية مع كافة‬
‫دول منطقة الشرق االوسط ضمن اطار التغيرات‬
‫السياسية الجارية في تلك المنطقة ‪.‬‬
‫وحسب بعض المحللين االتراك‪ ،‬فأن الملفت لإلنظار‬
‫هو عدم التطرق في السياسة الخارجية المعدة من‬
‫قبل حزب العدالة الى الخالفات االسرائيلية –‬
‫الفلسطينية والى العالقات المتوترة مع اسرائيل‬
‫وازمة البرنامج النووي االيراني‪ ،‬وانما اولى البيت االبيض ال يتوقع حصول أردوغان‬
‫البرنامج اهميته لتطوير العالقات مع دول البلقان على ‪ 367‬مقعد‪:‬‬
‫والقوقاز واسيا وافريقيا وامريكا الالتينية‪.‬‬
‫اشار احد كبار مسؤولي البيت االبيض الذي طلب‬
‫عدم ذكر اسمه في حديثه الخاص لصحيفة جمهوريت‬
‫حزب الشعب الجمهوري‪:‬‬
‫التركية في ‪ 2011/5/28‬بانه ال يمكن ان يحقق‬
‫انتقدت االحزاب المعارضة البرنامج االنتخابي حزب العدالة هدفه المرسوم باالنتخابات البرلمانية‬
‫للحزب الحاكم‪ ،‬اذ اعتبر زعيم حزب الشعب القادمة المزمع اجراؤها بتاريخ ‪ 12‬يونيو‪ /‬حزيران‪،‬‬
‫الجمهوري وعود اردوغان بأنها تعكس طموح واضاف المسؤول االمريكي‪ :‬ان توقعاتنا باتجاه‬
‫حزب العدالة الى اعادة تركيا الى ايام العهد العثماني عدم امكانية حصول حزب العدالة على ‪ 367‬مقعد‬
‫وتنفيع رجال االعمال المقربين منه بالمشاريع برلماني ولكن بدون اي شك سيفوز بالمرتبة االولى‬
‫االعمارية اضافة الى عدم ايالء االهمية للمواطن باالنتخابات وللمرة الثالثة على التوالي اذ نتوقع‬
‫ورفاهه‪.‬‬
‫ان يحصل حزب العدالة على االقل على نسبة ‪38‬‬
‫أكد زعيم حزب الشعب الجمهوري (كمال قليجدار ‪ %‬التي حصل عليها باالنتخابات المحلية الماضية‬
‫اوغلو) في وعوده التي قدمها للشعب ضمن اطار عام ‪ 2009‬وان سبب ذلك يعود الى أن الحزب لم‬
‫حملته االنتخابية على تخفيض سعر الوقود للمزارع يعد يرسم صورة المظلوم بين صفوف شعبه‪ ،‬واكد‬
‫التركي الى ‪ 1.5‬ليرة أي دوالر واحد بدال من المسؤول االمريكي بأنهم يتوقعون حصول حزب‬
‫السعر الحالي ‪ 3.6‬ليرة اضافة الى منح راتب الشعب الجمهوري على نسبة تتراوح بين ‪30 – 25‬‬
‫شهري قدره ‪ 600‬ليرة لكل عائلة فقيرة مع تقديم ‪ %‬باالنتخابات وقد تزداد هذه النسبة بااليام القادمة‬
‫مساعدات التغذية الشهرية الطفال العوائل الفقيرة مع اقتراب موعد االنتخابات مشيرا الى تغير نظرة‬
‫ومنح وجبات الطعام للطلبة الجامعيين دون مقابل‪ .‬ومفهوم حزب الشعب الجمهوري مع تولي كمال‬
‫وفي سياق متصل أكد برنامج السياسة الخارجية كلجدار اوغلو زعامة الحزب وانه قد يحقق نجاحا‬
‫المعد من قبل حزب الشعب الجمهوري‪ ،‬كوعود كبيرا في االشهر القادمة بالعديد من المجاالت حيث‬
‫سياسية للناخب التركي‪ ،‬على ضرورة العمل من‬
‫اجل تأسيس عالم مبني على الثقة والعدل واحالل‬
‫السالم في المنطقة والعالم جميعا مع مراعاة المساواة‬
‫واحترام القوانين الدولية والتضامن مع االحزاب‬
‫االشتراكية في العالم بوضع حقوق االنسان والحرية‬
‫بعين االعتبار وايالء االهمية لعضوية تركيا التامة‬
‫بطريقها لالتحاد االوروبي والدفاع عن المصالح‬
‫المشتركة مع امريكا ضمن اطار تطوير العالقات‬
‫في كافة المجاالت مع بذل الجهود من اجل اجتياز‬
‫كافة العقبات بطريق عضوية تركيا واهمها بصدد‬
‫القضية القبرصية وخاصة المدرجة بالبرتوكول‬
‫االضافي «مطالبة فتح الموانئ» والتأكيد على‬
‫وجود دولتي اسرائيل وفلسطين في المنطقة والعمل‬
‫على سياسة فعالة مؤثرة في منطقة الشرق االوسط‪.‬‬
‫واكدت سياسة الحزب على ضرورة التوصل لحل‬
‫الخالفات بين تركيا واسرائيل وتولي دور مؤثر‬
‫بملف البرنامج النووي‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫لقي وفد الحزب الذي زار واشنطن مؤخرا اعجابا األحزاب السياسية المشاركة في االنتخابات‬
‫كبيرا من كبار مسؤولي المؤسسات االمريكية‪ ،‬البرلمانية‪:‬‬
‫واضاف المسؤول االمريكي انه ال يمكن ان يواجه‬
‫حزب الحركة القومية مشكلة اجتياز الحاجز النسبي‬
‫‪ % 10‬المفروضة على االحزاب السياسية اثناء‬
‫خوضها االنتخابات البرلمانية‪.‬‬
‫صناديق االقتراع‪:‬‬
‫توجه صباح يوم (‪ )12‬حزيران‪ /‬يونيو ‪2011‬‬
‫(‪ )50.089.930‬مليون ناخب بعموم المدن‬
‫والبلدات والقرى التركية الى صناديق االقتراع‬
‫في اطار االنتخابات البرلمانية العامة التي شهدت‬
‫تنافسا كبيراً‪ ،‬وقد توقعت جميع استطالعات الرأي‬
‫ان يخرج حزب العدالة فائزاً في االنتخابات للمرة‬
‫الثالثة على التوالي وتشكيل حكومة بحزب منفرد‪.‬‬
‫أشارت المعلومات الواردة من المجلس االعلى‬
‫لالنتخابات التركية بأن اعداد الناخبين االتراك في‬
‫الخارج يصل مجموعهم الى (‪ )2.568.977‬مليون‬
‫ناخب وأعداد المشرفين على صناديق االقتراع‬
‫(‪ )1.394.449‬مليون التي يصل عددها الى‬
‫(‪ )199.207‬الف صندوق واضافت المعلومات بأن‬
‫ً‬
‫اضافة الى‬
‫اعداد المرشحين (‪ )7.492‬الف مرشح‬
‫(‪ )203‬مرشح مستقل وانه سيشترك في االنتخابات‬
‫(‪ )15‬حزب سياسي‪.‬‬
‫أغلقت صناديق االقتراع مساء يوم األحد ‪12‬‬
‫حزيران‪ ،‬وبعد فترة قليلة من نفس اليوم تم االعالن‬
‫عن نتائج االنتخابات وحصول حزب العدالة‬
‫والتنمية بنسبة ‪ %49,91‬أي بحدود ‪ 326‬نائب‪،‬‬
‫أي أن حزب أردوغان قد فاز ولكن ليس بالشكل‬
‫الذي كان من المفترض له أن يحقق ‪ 367‬نائبا في‬
‫البرلمان ليستطيع تغيير الدستور بمفرده‪.‬‬
‫وفي أول كلمة رسمية له في التعقيب على نتائج‬
‫انتخابات المجلس التشريعي اعلن رئيس الوزراء‬
‫التركي رجب طيب أردوغان النصر لتركيا وقدم‬
‫التهنئة لتركيا بانتصار حزب العدالة والتنمية في‬
‫انتخابات المجلس التشريعي التركي مبينا أن فوز‬
‫حزبه باألغلبية يعود بالخير على تركيا بجميع‬
‫طوائفها وأعراقها‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫شارك في انتخابات ‪ 12‬حزيران (‪ )15‬حزب سياسي‬
‫ً‬
‫إضافة الى «حزب السالم والديمقراطية» التي‬
‫تركي‬
‫أوعز الى أعضائه المشاركة تحت عنوان مستقلين‬
‫لتفادي عدم الحصول على نسبة ‪ %10‬من مجموع‬
‫المصوتين وهذه األحزاب هي‪:‬‬
‫حزب العدالة والتنمية‪)AKP(ِ :‬‬
‫‪ -2‬حزب الشعب الجمهوري‪)CHP( :‬‬
‫‪ -3‬حزب الحركة القومية ‪)MHP( :‬‬
‫‪ -4‬المستقلون (‪ )BGM‬أغلبهم أعضاء حزب‬
‫السالم والديمقراطية‪)BDP( :‬‬
‫‪ -5‬حزب السعادة ٍ(‪)SP‬‬
‫‪ -6‬حزب صوت الشعب (‪)HASP‬‬
‫‪ -7‬حزب الوحدة الكبرى (‪)BBP‬‬
‫‪ -8‬الحزب اليمقراطي (‪)DP‬‬
‫‪ -9‬حزب الشعب والمساواة (‪)MEP‬‬
‫‪ -10‬حزب اليسار الديمقراطي (‪)DSP‬‬
‫‪ -11‬حزب الطريق الديمقراطي (‪)DYP‬‬
‫‪ -12‬الحزب الشيوعي التركي (‪)TKP‬‬
‫‪ -13‬حزب الشعب (‪)MP‬‬
‫‪ -14‬حزب المحافظين القوميين (‪)MMP‬‬
‫‪ -15‬حزب العمل (الجهد) (‪)EMEP‬‬
‫‪ -16‬حزب الديمقراطي الليبرالي (‪)LDP‬‬
‫لم تتمكن جميع هذه األحزاب من الوصول الى نسبة‬
‫‪ %10‬اإل حزب العدالة والتنمية والشعب الجمهوري‬
‫والحركة القومية إضافة الى حزب السالم الكردي‬
‫وذلك على شكل نواب مستقلين يقومون بتشكيل‬
‫كتلة باسم حزبهم داخل البرلمان ويمكن إدراج هذه‬
‫األحزاب الفائزة كاآلتي‪:‬‬
‫حزب العدالة والتنمية‪)AKP(ِ :‬‬
‫‪ -2‬حزب الشعب الجمهوري‪)CHP( :‬‬
‫‪ -3‬حزب الحركة القومية ‪)MHP( :‬‬
‫‪ -4‬المستقلون (‪)BGM‬‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫األحزاب السياسية الفائزة في االنتخابات البرلمانية كافة االحزاب السياسية ومنظمات المجتمع المدني‪.‬‬
‫العامة لسنة ‪2011‬‬
‫واكدت المعلومات بحال عدم توصل اردوغان‬
‫القناع االطراف سيضطر للتوجهه لالستفتاء الشعبي‬
‫وسيجري اردوغان أيضا جملة زيارات شكر سواء‬
‫الحزب‬
‫عدد المصوتين االنسبة المئوية عدد أعضاء على الصعيد المحلي او الخارجي التي ستشمل‬
‫البرلمان‬
‫السياسي‬
‫زيارة « قبرص‪ ،‬اذربيجان‪ ،‬امريكا والصين»‪.‬‬
‫ويؤكد المحللون السياسيون ان الناخب التركي اختار‬
‫حزب العدالة‬
‫‪21,399,947‬‬
‫حكومة العدالة وللمرة الثالثة على التوالي بحزب‬
‫‪326‬‬
‫‪%49,91‬‬
‫والتنمية‬
‫منفرد ولكن بنفس الوقت اكد الناخبون االتراك على‬
‫حزب الشعب‬
‫‪11,109,336‬‬
‫‪135‬‬
‫‪%25,91‬‬
‫ضرورة فتح حوار استشاري مع االحزاب السياسية‬
‫الجمهوري‬
‫االخرى لصياغة دستور جديد يشمل كافة االطراف‬
‫حزب الحركة‬
‫‪5,573,691‬‬
‫‪53‬‬
‫‪%13‬‬
‫القومية‬
‫وتسائل المحللون هل سيتوجه رئيس الوزراء للبحث‬
‫عن ارضية مشتركة مع االحزاب السياسية لصياغة‬
‫المستقلون‬
‫‪2,849,566‬‬
‫‪36‬‬
‫‪6,65‬‬
‫(حزب السالم)‬
‫الدستور؟ الرد على هذا السؤال في االشهر القادمة‬
‫سيرسم صورة ومستقبل السياسة التركية‪ ،‬اذ يتوقع‬
‫الجدول التالي يوضح سير نسب االنتخابات العامة المحللون السياسيون ان حزب العدالة سيستمر بحكم‬
‫( البرلمانية) في الفترات السابقة ومقارنتها مع البالد لمدة ‪ 14‬عاما آخرعلى االقل ‪.‬‬
‫النتائج األولية لهذه االنتخابات‪:‬‬
‫أصغر نائب في البرلمان التركي‪:‬‬
‫نتائج‬
‫االنتخاب‬
‫ً‬
‫لم يمنعه صغر سنه وهو (‪ )27‬عاما من الدخول إلى‬
‫االنتخابات‬
‫االنتخابات العامة في‬
‫العامة في‬
‫الحزب‬
‫ً‬
‫عام‪2011‬‬
‫السياسي‬
‫عام‬
‫العامة‬
‫عام‪%2002‬‬
‫البرلمان التركي نائبا عن حزب العدالة والتنمية‪،‬‬
‫(‪)%‬‬
‫‪)%(7002‬‬
‫النائب بالل مجيد األصغر سناً بين أعضاء البرلمان‬
‫حزب العدالة‬
‫‪85.64‬‬
‫‪34.43‬‬
‫‪49,91‬‬
‫والتنمية‬
‫التركي الجديد‪ ،‬والذي أكمل دراسته للعلوم السياسية‬
‫حزب الشعب‬
‫في جامعة صابانجي التركية وأكمل دراسة‬
‫‪19,52‬‬
‫‪88.02‬‬
‫‪19.41‬‬
‫الجمهوري‬
‫الماجستير في ادارة األعمال في جامعة بيرنل في‬
‫حزب الحركة‬
‫‪72.41‬‬
‫‪8.35‬‬
‫‪13‬‬
‫القومية‬
‫انجلترا ثم حصل على شهادة ماجستير في العلوم‬
‫حزب المجتمع‬
‫‪5.42‬‬
‫‪6،65‬‬
‫الديمقراطي‪/‬‬
‫عن طريق عن طريق السياسية من جامعة كينج كوليج في لندن‪ .‬كما تلقى‬
‫‪6.14‬‬
‫سابقا ‪ -‬حالياً‬
‫المستقلين‬
‫المستقلين دروساً في سياسات الغرب وأوروبا اضافة الى‬
‫حزب السالم‬
‫نسبة‬
‫الى‬
‫الوصول‬
‫من‬
‫يتمكنوا‬
‫لم‬
‫األحزاب‬
‫باقي‬
‫سياسات االعالم في جامعة بوستن األميريكية‪.‬‬
‫‪%10‬‬
‫ويأتي ذلك ضمن سياسة يتبعها حزب العدالة‬
‫والتنمية في تفعيل دور الشباب التركي في كافة‬
‫خارطة الطريق للمرحلة الجديدة ‪:‬‬
‫قدم رئيس الوزراء رجب طيب اردوغان عصر يوم الميادين السياسية واإلجتماعية‪.‬‬
‫‪ 2011/6/14‬اي بعد يومين من اجراء االنتخابات يسجل البرلمان التركي لهذه الدورة أرقاماً قياسية‬
‫البرلمانية استقالة حكومته الـ (‪ )60‬الى رئيس مختلفة لتشمل حتى توزع أعمار النواب في‬
‫الجمهورية عبد اهلل غول بعد انتهاء اجتماع‬
‫مجلس البرلمان‪ ،‬حيث يحتل النائب عن حزب الشعب‬
‫رئيس‬
‫الى‬
‫رئاسة الوزراء‪ ،‬وتوجهت كافة االنظار‬
‫الوزراء اردوغان مجددا بعد االعالن عن النتائج الجمهوري أوكتاي ايكشي لقب أكبر النواب سناً في‬
‫االولية لالنتخابات البرلمانية وفوز حزبه بنسبة البرلمان عن عمر يناهز ‪ 79‬عاماً‪.‬‬
‫‪ . % 50‬اشارت المعلومات الى ان اردوغان سيبدأ‬
‫وبدون اضاعة اي وقت بتشكيل الحكومة الجديدة الـ‬
‫(‪ )61‬التي ستتركز اعمالها بالدرجة االولى حول‬
‫تغير الدستور وصياغة دستور جديد بعد استشارة‬
‫‪9‬‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫حزب العدالة يحصد أصوات األتراك‬
‫المغتربين‪:‬‬
‫مرشحا مستقال‪ ,‬فاز ‪ 36‬منهم فقط‪.‬‬
‫حزب السعادة وهو حزب المرحوم نجم الدين‬
‫أربكان‪ ,‬والحزب الذي إنشق منه كل من رجب‬
‫طيب أردوغان و عبداهلل غول وعبد اللطيف شنر‬
‫عام ‪ ،2001‬لم يستطع سوى الحصول على ‪%1.24‬‬
‫من األصوات‪.‬‬
‫لم يتمكن زعيم حزب تركيا “عبداللطيف شنر”‬
‫من الفوز في اإلنتخابات رغم أنه خاضها كمرشح‬
‫مستقل من محافظة “سيواس”‪ .‬حيث لم يحصل‬
‫سوى على ‪ %5‬من أصوات المحافظة‪ .‬يذكر أن‬
‫“شنر” وهو من الطائفة العلوية أحد مؤسسي حزب‬
‫العدالة والتنمية الحاكم وتولى منصب نائب رئيس‬
‫الوزراء في حكومة أردوغان األولى ثم إستقال من‬
‫منصبه وعن الحزب ليشكل حزب “تركيا”‪.‬‬
‫فشل حزب اليسار الديمقراطي أيضا‪ ,‬وهو حزب‬
‫المرحوم بولند أجويت (الذي كان يرأس الحكومة‬
‫التركية إبان عملية السالم التي نفذها الجيش التركي‬
‫في شمال قبرص عام ‪ ,)1974‬في إجتياز الحاجز‬
‫اإلنتخابي ولم يستطع الحصول سوى على ‪%0.25‬‬
‫من األصوات‪.‬‬
‫الحزب الشيوعي التركي لم يحصل سوى على‬
‫‪ %0.14‬من األصوات‪.‬‬
‫حصل حزب العدالة والتنمية على ‪ %61‬من أصوات‬
‫األتراك القاطنين خارج البالد الذين أدلوا بأصواتهم‬
‫في ‪ 25‬مركز جمركي تركي‪.‬‬
‫وكان المغتربون األتراك قد باشروا بالتصويت في‬
‫مراكز اإلقتراع الموجودة في المطارات والبوابات‬
‫التركية الحدودية منذ ‪ 10‬مايو‪/‬أيار الماضي ووصل‬
‫إجمالي عدد أصواتهم حتى مساء األحد الماضي الى‬
‫‪ 121‬ألف و ‪ 989‬صوت‪.‬‬
‫وأسفرت عمليات الفرز عن حصول‪:‬‬
‫ـ حزب العدالة والتنمية على ‪ % 61‬من أصوات‬
‫المغتربين‬
‫ـ حزب الشعب الجمهوري على ‪ %26‬من‬
‫األصوات‬
‫ـ حزب الحركة القومية على ‪ % 8‬من األصوات‪.‬‬
‫وتشير المعطيات إلى أن نسبة مشاركة المغتربين‬
‫في انتخابات األحد الماضي كانت متدنية الى حد ما‬
‫إذا قورنت بانتخابات عام‪ 2007‬التي وصل عدد‬
‫المصوتين المغتربين فيها الى ‪ 228‬ألف مغترب‬
‫وعددهم في إستفتاء التعديل الدستوري الذي جرى‬
‫في ‪ 12‬أيلول‪ /‬سبتمبر ‪ 2010‬الى ‪ 196‬ألف‬
‫ناخب‪.‬‬
‫المؤهالت العلمية لنواب الدورة البرلمانية‬
‫تفاصيل جانبية عن نتائج االنتخابات‪:‬‬
‫إحتل حزب العدالة والتنمية المرتبة األولى في‬
‫‪ 66‬محافظة تركية من مجموع ‪ 81‬محافظة بينها‬
‫محافظة “ريزا” مسقط رأس زعيم الحزب رجب‬
‫طيب أردوغان‪.‬‬
‫فشل مرشحو العدالة والتنمية في ثالث محافظات‬
‫تركية فقط وهي “ تونجلي‪ ,‬حكاري‪ ,‬إيغدير”‪.‬‬
‫رغم أن حزب العدالة والتمنية لم يستطع أن يحتل‬
‫المرتبة األولى في محافظة إزمير (التي تعد إحدى‬
‫قالع حزب الشعب الجمهوري) فقد تمكن من زيادة‬
‫أصواته بنحو ‪ 6‬نقاط‪.‬‬
‫إحتل حزب الشعب الجمهوري المرتبة األولى في‬
‫‪ 7‬محافظات فقط بينها إزمير وانطاليا بينما إحتل‬
‫حزب الحركة القومية المرتبة األولى في والية‬
‫“إيغدير” فقط‪.‬‬
‫حزب السالم والديمقراطية خاض اإلنتخابات بـ ‪61‬‬
‫‪10‬‬
‫الجديدة‪:‬‬
‫كشفت معلومات إحصائية عن أن نسبة النواب‬
‫الخريجين من الجامعة في مجلس األمة (البرلمان)‬
‫التركي الجديد تبلغ ‪.%93,7‬‬
‫وبحسب معطيات العملية اإلحصائية التي جرت‬
‫للنواب الفائزين في انتخابات ‪ 12‬يونيو‪/‬حزيران‬
‫الجاري فإن الدورة البرلمانية الجديدة (‪550‬‬
‫برلمانيا) تتضمن المعلومات التالية‪:‬‬
‫ـ عدد خريجي الجامعة = ‪ 513‬‬
‫ـ عدد خريجي الثانوية = ‪35‬‬
‫ـ عدد خريجي االبتدائية = ‪2‬‬
‫ـ عدد المحامين = ‪)%17,8( 98‬‬
‫ـ عدد المهندسين = ‪)%10,7( 59‬‬
‫ـ عدد األطباء = ‪34‬‬
‫ـ عدد الصحفيين = ‪10‬‬
‫ـ عدد الذين يشتغلون في سلك التربية والتعليم =‬
‫‪11‬‬
‫مركز الشرق االوسط للدراسات االستراتيجية‬
‫وتتوزع هذه المعلومات على األحزاب بين األمن وحقوق اإلنسان” و”العدالة والتنمية‬
‫السياسية في المجلس على النحو التالي‪ :‬للجميع”‪ ،‬واستقاللية القرار الوطني وترك المنطقة‬
‫حزب العدالة والتنمية الحاكم‪:‬‬
‫تعالج شؤونها أوال‪ ،‬كل ذلك ساهم في تعزيز مكانة‬
‫ـ عدد الجامعيين من إجمالي ‪ 326‬نائبا‪ 314 :‬تركيا اإلقليمي والدولي‪.‬‬
‫(‪)%97‬‬
‫ـ عدد خريجي الثانوية‪)%3( 12 :‬‬
‫تحديات ما بعـد االنتخابات‪:‬‬
‫رجب طيب أردوغان يدرك ّ‬
‫حزب الشعب الجمهوري‪:‬‬
‫أن تحديات كبيرة‬
‫ـ عدد الجامعيين من إجمالي ‪ 135‬نائبا‪ 127 :‬تنتظره إلنجاز ما وعد به المواطنين األتراك خالل‬
‫(‪)%95‬‬
‫حملته االنتخابية‪ ،‬ومن أبرز ذلك‪:‬‬
‫ـ عدد خريجي الثانوية‪6 :‬‬
‫صياغة دستور جديد لتركيا‪.‬‬
‫ـ عدد خريجي االبتدائية‪2 :‬‬
‫مواصلة مسيرة اإلصالحات السياسية‪.‬‬
‫حزب الحركة القومية‪:‬‬
‫محاربة الفساد والمافيا‪.‬‬
‫ـ عدد الجامعيين من إجمالي ‪ 53‬نائبا‪ 47 :‬إنهاء هيمنة المؤسسة العسكرية على القرار‬
‫(‪.)%89‬‬
‫السياسي‪.‬‬
‫ـ عدد خريجي الثانوية‪6 :‬‬
‫الحل السلمي للقضية الكردية‪.‬‬
‫النواب المستقلون‪:‬‬
‫تأهيل االقتصاد التركي للمرتبة العاشرة عالميا‪.‬‬
‫ـ عدد الجامعيين من إجمالي ‪ 36‬نائبا‪25 :‬‬
‫تعزيز مكانة تركيا ودورها اإلقليمي‪.‬‬
‫معظم أحزاب المعارضة التركية تبدو متفقة على‬
‫ـ عدد خريجي الثانوية ‪11‬‬
‫ضرورة صياغة دستور جديد لتركيا ينهي العمل‬
‫بالدستور الحالي الذي ّ‬
‫سطره الجنراالت األتراك‬
‫أسباب نجاح حزب العدالة في الحكم‪:‬‬
‫على مقاساتهم في آخر انقالب عسكري قاموا به في‬
‫قدرة الحزب على التكيف مع الديمقراطية الليبرالية مطلع الثمانينيات‪ ،‬لكن هذه الرؤية المشتركة قد ال‬
‫والعلمانية المركزة على حقوق اإلنسان وحريات تهيّئ األرضية لتوافق بين مختلف األحزاب التركية‬
‫الفرد والمجتمع واألقليات‪ ،‬والمحجمة لدور األجهزة حول صيغة الدستور الجديد‪ ،‬وهو ما يجعل تركيا‬
‫األمنية والعسكرية في رسم السياسات وحكم البالد‪ .‬مرشحة لجدل سياسي كبير حول هوية الدستور‬
‫تصفير الخالفات‪ :‬وهي النظرية التي دعا اليها المرتقب الذي سيطرحه أردوغان‪.‬‬
‫وزير الخارجية التركي (أحمد داوود أوغلو) في الشك أن حزب العدالة والتنمية الحاكم مطالب‬
‫كتابه العمق االستراتيجي والتي بدأ الحزب الحاكم اليوم بتحقيق الح ّد األدنى من التوافق مع مختلف‬
‫بتطبيقها بعد االنتخابات المحلية عام ‪.2009‬‬
‫األحزاب السياسية والفعاليات المدنية والمؤسسات‬
‫يؤكد السياسيون األتراك أن الحزب تمكن من وضع الدستورية‪ ،‬السيما القيادة العسكرية وجهاز القضاء‬
‫البالد على طريق التكيف مع شروط عضوية االتحاد إلجازة مسودة الدستور في البرلمان التركي‪ ،‬لكن‬
‫مرة أخرى‬
‫األوروبي ونجاحه في قيادة التنمية االقتصادية أردوغان قد يجد نفسه‬
‫مضطرا للعودة ّ‬
‫ّ‬
‫واالجتماعية‪.‬‬
‫للناخبين األتراك في استفتاء شعبي حول مشروع‬
‫تمكن الحزب من تطوير “مدرسة جديدة” في الفكر الدستور في حال ّ‬
‫تعذر عليه تأمين التوافق المطلوب‪،‬‬
‫والممارسة السياسية منبثقة من رحم ديمقراطية وهو أمر يبدو غاية في الصعوبة أمام رغبة بعض‬
‫ناشئة ومتعايشة مع العلمانية وال تجد تعارضا بين األطراف التركية الكمالية اإلبقاء على دور فاعل‬
‫تعاليم اإلسالم وحقوق اإلنسان‪.‬‬
‫للمؤسسة العسكرية في الحياة السياسية باعتبارها‬
‫حسب بعض مسؤولي حزب العدالة بأن الحضور الضامن األساسي لعلمانية الدولة التركية استنادا‬
‫النشط للسياسة الخارجية في مختلف ملفات المنطقة لمادة واضحة في الدستور التركي الحالي‪.‬‬
‫وأزماتها‪ ،‬ساعد على “تصفير الخالفات” و”التوازن‬
‫يتحرك أردوغان بثقة كبيرة إلنجاز الدستور الجديد‬
‫ّ‬
‫‪11‬‬
‫فوز حزب العدالة والتنمية التركي في االنتخابات العامة للمرة الثالثة ‪ 12‬حزيران ‪2011‬‬
‫وبقية اإلصالحات السياسية األخرى التي وعد بها‪،‬‬
‫السيّما إنهاء تداخل الصالحيات فيما بين المؤسسات‬
‫الدستورية‪ ،‬وإصالح النظام القضائي للتقدم بأوضاع‬
‫الحريات وحقوق اإلنسان التي تهيّئ األرضية ّ‬
‫لحل‬
‫سياسي وسلمي للقضية الكردية في تركيا‪.‬‬
‫وبرغم الحرص الذي يبديه حزب العدالة والتنمية‬
‫للتوصل إلى حل نهائي للقضية الكردية من‬
‫الحاكم‬
‫ّ‬
‫خالل نص الدستور الجديد الذي يقول أردوغان إنه‬
‫سيعترف بحقوق جميع األطراف العرقية والدينية‬
‫التي تمثّل نسيج المجتمع التركي‪ّ ،‬‬
‫إال أن هذه المهمة‬
‫ال تبدو سهلة بسبب حالة التشرذم التي تعيشها‬
‫الساحة الكردية داخل تركيا وعدم وجود رؤية‬
‫واحدة للحل‪ ،‬باإلضافة إلى ارتباط بعض التنظيمات‬
‫الكردية بأطراف خارجية وتعالي أصوات كردية‬
‫بفرض خيار الحكم المحلّي للمناطق ذات األغلبية‬
‫الكردية الذي يعتبر شكال يتقارب مع الحكم الذاتي‬
‫والذي ال تبدو أنقرة مستعدة له في هذه المرحلة‪.‬‬
‫ومن الواضح أن عدد المقاعد التي حصل عليها‬
‫يشجع‬
‫حزب العدالة والتنمية (‪ 326‬مقعدا) ال‬
‫ّ‬
‫أردوغان على طرح ما كان يدعو إليه لتغيير نظام‬
‫الحكم في تركيا من نظام برلماني إلى نظام رئاسي‪،‬‬
‫ويبدو أنّه سيعطي األولوية في المرحلة المقبلة‬
‫لملف صياغة الدستور الجديد الذي ينتظره الشارع‬
‫ّ‬
‫الترشح لمنصب‬
‫التركي‪ ،‬لكن رغبة أردوغان في‬
‫رئاسة الجمهورية عام ‪ 2014‬تبدو واضحة وطريقها‬
‫ميسر نظرا ألن حزبه ّ‬
‫يحتل أكثر من نصف مقاعد‬
‫ّ‬
‫البرلمان التركي‪.‬‬
‫أعطى رجب طيب أردوغان خالل خطابه أثناء‬
‫احتفاله بفوز حزبه في االنتخابات إشارات واضحة‬
‫توسعا أكبر‪ّ ،‬‬
‫ولعل‬
‫بأن الدور اإلقليمي لتركيا سيشهد ّ‬
‫إشارته إلى أن فوز تركيا هو فوز لشعوب الشرق‬
‫األوسط يشير إلى أن أنقرة ستبقى منحازة لخيارات‬
‫شعوب المنطقة‪ ،‬وأنها ستدعم مسيرتهم نحو بناء‬
‫أنظمة ديمقراطية وتعددية لقناعة تركيا بأن بناء‬
‫شراكتها اإلستراتيجية مع أنظمة ديمقراطية ستشكل‬
‫الضمانة الحقيقية لمستقبل تلك الشراكة‪.‬‬
‫ويبقى التح ّدي االقتصادي هو األكبر أمام‬
‫‬
‫حكومة أردوغان حيث ينتظر الناخب التركي تحقيق‬
‫مع ّدالت نم ّو اقتصادي تساهم في الح ّد من ظاهرة‬
‫البطالة وترفع من دخل الفرد التركي من ‪ 10‬آالف‬
‫دوالر إلى ‪ 15‬ألف دوالر‪ ،‬كما وعد أردوغان‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫المصادر‪:‬‬
‫صحيفة يني شفق‪.‬‬
‫صحيفة ملليت‪.‬‬
‫صحيفة حريت‪.‬‬
‫موقع المفوضية العليا لالنتخابات التركية‪.‬‬
‫فضائية (‪ )NTV‬التركية‪.‬‬
‫صحيفة العالم االلكترونية التركية‪.‬‬
‫صحيفة (‪) HABER TURK‬‬
‫صحيفة جمهوريت‬
‫صحيفة الوطن “صوت المواطن العربي”‬
‫*دبلوماسي عراقي من مواليد كركوك عام ‪1957‬‬
‫عضو المعهد العراقي لحوار الفكر‪ ،‬خبير في‬
‫الشؤون التركية‪.‬‬
‫**نشر القسم األول في التوجيه االستراتيجي‬
‫للمعلومات‪ ،‬انتاج الفكر الحر الخاصة بمركز الشرق‬
‫االوسط للدراسات االستراتيجية (‪)ORSAM‬‬
‫التركية‪.‬‬
Rapor No: 64, Ağustos 2011
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL
SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
VICTORY OF JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY IN
12 JUNE 2011 TURKEY’S GENERAL ELECTIONS
Ortadoğu
Stratejik
Araştırmalar MERKEZİ
Merkezi
ORTADOĞU
STRATEJİK
ARAŞTIRMALAR
Center
Mıddle
Eastern
Strategıc STUDIES
Studıes
CENTER
FORfor
MIDDLE
EASTERN
STRATEGIC
‫مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية‬
ORSAM
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL
SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
VICTORY OF JUSTICE AND DEVELOPMENT
PARTY IN 12 JUNE 2011
TURKEY’S GENERAL ELECTIONS
Rapor No: 64
Ağustos 2011
Ankara - TÜRKİYE
ORSAM © 2011
Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak
makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan
değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.
ORSAM
STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
Tarihçe
Türkiye’de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun
ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum,
çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır.
Ortadoğu’ya Bakış
Ortadoğu’nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de
halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri,
halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin
egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu’daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın
kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar
arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla
sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir.
Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM’ın Çalışmaları
ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı
kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin
çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM,
web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle,
raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin,
stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini
kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını
sağlamaktadır.
www.orsam.org.tr
İçindekiler
Takdim........................................................................................................................................................ 17
Özet............................................................................................................................................................. 18
Önsöz.........................................................................................................................................................19
AK Parti – CHP Arasında Vaatler Savaşı...........................................................................................19
Beyaz Saray Erdoğan’ın 367 Sandalye Kazanmasını Beklemiyor...................................................20
Seçim Sandıkları......................................................................................................................................20
Parlamentoda Seçime Katılan Siyasi Partiler....................................................................................21
Yeni Dönem İçin Yol Haritası...............................................................................................................21
Türk Parlamentosunun Yaşta En Küçük Üyesi..................................................................................22
Ak Parti Gurbetçi Türklerin Oylarını Silip Süpürdü........................................................................23
Seçim Sonuçlarından Detaylar.............................................................................................................23
Yeni Dönem Parlamenterlerin Bilimsel Nitelikleri...........................................................................23
AK Parti’nin Başarısının Nedenleri.....................................................................................................24
Seçim Sonrası Zorluklar........................................................................................................................25
Kaynaklar..................................................................................................................................................25
TAKDİM
Iraklı araştırmacı Abdulilah Tütüncü’nün geçen Haziran ayında yapılan genel seçimler hakkında hazırlamış olduğu araştırmanın ikinci bölümünü değerli okurlarımıza
sunmaktan kıvanç duymaktayız. Tütüncü bu araştırmasıyla seçim sonuçlarını analiz
etmekte ve AK Parti’nin bu seçimlerden ezici bir zaferle çıkmasının, ülkede yeni bir
anayasanın çıkarılması ve askıda kalan siyasi sorunların çözülmesi konuları başta olmak üzere, siyasi, ekonomik ve sosyal meselelerdeki gelişmeleri incelemektedir.
Yazar bu araştırmasının, ORSAM’da yayınlanan birinci bölümünde AK Parti tecrübesini ele almış, AK Parti başkanın kişiliğine değinmiş ve genel seçimlerinin sonuçlarını
gösterebilen işaretleri bildirmiştir. Araştırmanın bu ikinci bölümünün de okurlar ve
Türkiye konularını inceleyen araştırmacılar için yararlı bir çalışma olacağını ümit eder,
araştırmacıya katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Hasan Kanbolat
ORSAM Başkanı
Rapor No: 64, Ağustos 2011
ORSAM
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
Hazırlayan: Abdullah TÜTÜNCÜ
Çeviren: Habib Hürmüzlü
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL
SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
Özet
Yazar bu araştırmasında Türkiye’de 12 Haziran 2011 tarihinde yapılmış olan parlamento seçimlerinin Türk milletinin tarihinde en önemli seçim olduğunu ileri sürmektedir. Yazar bazı yabancı
kesimlerin AK Parti’nin kazanmasına engel olmak üzere faaliyet gösterdiklerine değinerek, bu çabaların bazı örneklerini de vermektedir. Yazar AK Parti’nin seçimden önceki vaatlerini dile getirerek, bunların en önemlisinin vatandaş hesabına devletin yararına değil vatandaşa hizmet etmeye
ve vatandaşın haklarını esas alacak bir anayasanın çıkarılması olduğunu vurgulamaktadır. Yazar
bu partinin seçim vaatlerinden olan başta Kürt konusu olmak üzere siyasi problemleri çözülmesi,
işsizlik oranının %25’in altına çekilmesi, ekonomi hacmini 73 milyar dolardan iki trilyon dolara
yükselterek Türkiye’nin dünyadaki en güçlü on ekonomiden biri seviyesine gelmesi ve kişi başı gelir
ortalamasının 25 bin dolara yükselmesi gibi konuları sıralamaktadır.
Yazar, başta Anam Muhalefet partisi olan CHP olmak üzere, diğer partilerin seçim vaatlerine,
ABD’nin AK Parti’nin tek başına anayasayı değiştirebilecek sayıda parlamentoda sandalye kazanmayacak ancak seçimin galibi olacak şeklindeki beklentisine de değinmiştir. Yazar seçime katılan
siyasi partiler hakkında malumat sergilemiş ve her partinin elde etmiş olduğu sonucu bildirmiştir.
Yazar ayrıca Başbakan Erdoğan’ın seçim sonuçlarının açıklanmasından hemen sonra ilan etmiş
olduğu yeni dönemin yol haritasına değinmiş ve Erdoğan’ın partisinin planlamış olduğu görevleri
ifa edebilecek yeni bir hükümetin kuracağını da belirtmiştir. Yazar bu araştırmasında seçim hakkında bazı detaylara da yer vermiş ve parlamentonun yeni üyelerinin akademik seviyelerini de
sergilemiştir.
Yazar araştırmanın sonunda AK Parti’nin iktidarda başarısının nedenlerine işaret etmiş ve yeni
hükümeti bekleyen zorlukları sıralayarak, Türkiye’nin yeni dönemde oynayacağı bölgesel rolün genişleyeceğini, Ankara’nın bölge halkının menfaatlerinin yanında olacağını ve bölgedeki ülkelerin
demokratik ve çoğulcu rejimler kurma çabalarını destekleyeceğini kaydetmiştir. Yazar konusunu,
seçimlerden önce Türk seçmenine vermiş olduğu vaatleri yerine getirmekle yükümlü olan Erdoğan
hükümetinin önündeki en önemli konunun ekonomi konusu olduğunu vurgulayarak sona erdirmiştir.
18
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
ÖNSÖZ
Geçen araştırmamızın (Seçimler ve AK
Parti’nin tecrübesi) önsöz bölümünde1 bu seçimleri, Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında AK Parti kazandığı takdirde, Türkiye’nin
yeni tarihinde en önemli seçim olacağını
ve Türkiye’de beklenmeyen bir durum olmazsa Türk siyasi sahadaki verilere göre AK
Parti’nin seçimleri mutlaka kazanacağını vurgulamıştık.
Türkiye konularını yakıdan izleyen birisi olarak bazı yabancı mihrakların AK Parti’nin
seçimleri kazanmaması için çaba harcadığını
müşahede etmiş bulunuyoruz. İngiliz gazetesi “ The Ekonomist” seçime sadece sekiz gün
kala Türk seçmenlerini açıkça Ana Muhalefet
partisine (CHP) oy vermeye davet etmekteydi. Gazete buna gerekçe olarak Türkiye’de demokrasinin galip gelmesi için 2002 yılından
beri iktidarı elinde tutan AK Parti lehine oy
verilmemesini gerekçe göstermekte idi.
Erdoğan seçim propagandası gezilerinden
birinde “ The Ekonomist” gazetesine seslenerek: “Ey gazete, siz bu ülkedeki siyasi konuları
bilmiyorsunuz! Kim demiş ki CHP. Türkiye’de
demokrasinin güvencesidir! Sizde birazcık
bilgi olsa idi, bilirdiniz ki demokrasi ile CHP
birbirinden uzaktadır ve bir arada bulunamazlar”.
Erdoğan, “Türkiye seçimleri hakkında bir makale yazmak, belirli bir parti lehine propaganda yapmaktan farklı bir şeydir, bu gazete AK
Parti lehine oy verilmesi için uğraşsaydı, biz
bunu hiç tereddüt etmeden reddederdik” şeklinde ifadede bulunmuştur.
Konsensus müessesesinin yapmış olduğu ve
1.6.2011 tarihinde Haber Türk gazetesinde
yayınlandığı anketten Türkiye’de iktidarda olan AK Parti % 48.6 destek alarak üçüncü kez
seçimlerin galibi olma konumunda olduğu
anlaşılmaktadır.
1
ORSAM
AK Parti sosyal yönden serbest ekonomi politikasını benimseyen muhafazakar bir partidir.
AK Parti’nin gücü büyük ölçüde ekonomiyi
yeni ufuklara itmekle birlikte iktidarda olduğu 9 yıl boyunca siyasi istikrarı sağlamış ve
büyüme hızını devam ettirmiştir.
Parti 2002 yılında iktidarı devralmış ve daha
önce Türkiye’nin büyümesini engelleyen birçok siyasi ve mali krizi atlatmayı başarmıştır.
AK Parti ile CHP arasında vaatler
savaşı
Türkiye başbakanı (Adalet ve Kalkınma Partisi başkanı) Recep Tayyip Erdoğan, gerçekleştirmiş olduğu seçim gezilerinde Türkiye
Cumhuriyetinin kuruluşunun yüzüncü yıl dönümü münasebetiyle partisinin seçim programını açıklamış ve gerçekleşmesi zor olduğu
için hem eleştiri hem beğeni alan yeni, değişik
ve tuhaf vaatlerde bulunmuştur. Bu vaatlerin
önemlileri şunlardı:
1 – Çılgın Proje: Bu projeye göre İstanbul
şehri, biri Asya kıtasında diğeri ise Avrupa
kıtasında olan iki şehre bölünecek, Merkez
bankasının İstanbul’a nakledilmesiyle de şehir uluslar arası bir ticaret merkezi haline
gelecektir. Muhalefet bu projeye karşı çıkmış
ve projenin hedefi Osmanlı İmparatorluğu
günlerine dönmek ve İstanbul’u devletin yeni
başkenti yapılacağı şeklinde itirazlarda bulunmuştur.
2 - Yeni Anayasa: Erdoğan, kısa, anlaşılabilir
ve devlet lehine değil vatandaşın haklarını korumaya yönelik ve vatandaşa hizmet eden bir
anayasa vadinde bulunmuştur.
3 – Siyasi sorunların çözülmesi: Erdoğan
seçim çalışmalarında halkına, Türkiye’nin siyasi sorunlarını 2023 yılından önce çözüleceği vaadinde bulunmuştur. Bu sorunların
Bu araştırmanın birinci bölümü Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) web sitesinde yayınlanmıştır.
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
19
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORSAM
Başında Kürt ve Alevi meseleleri, işsizlik oranının % 5’in altına çekilmesi ve ekonomi hacminin 75 milyar dolardan iki trilyon dolara
çıkararak, kişi başı gelirin ortalama 25 bin
dolar olarak, Türkiye’nin dünyadaki en güçlü
on devletin ekonomisi seviyesine çıkarılması
meseleleridir.
Siyasi partiler 12 Haziran 2011 seçimlerinde
seçmenlerin oylarını kazanmak amacıyla vatandaşlara birçok vaatte bulundular. Partiler
buna ilaveten dış politika alanında da vaatlerde bulunmuşlardır. AK Parti seçim kampanyasında bölgesel rol almaya devam edileceğini, bölge sorunlarını çözebilmek üzere arabuluculuk rolünü sürdüreceğini, AB’nin tam
üyeliğini kazanmak için yeni stratejiler üreteceğini, siyasi ve yargısal reformlara devam
edileceğini, ABD ile ortaklık örneğine önem
verileceğini, iki ülkeye yararlı olabilecek ekonomik ve sosyal ilişkilerin geliştirilmesi için
çaba harcanacağını, Kıbrıs’ta adil bir çözüme
ulaşılabilmek üzere Kıbrıs sorununu çözmeye
yönelik çabaların devam ettirileceğini ve tüm
Ortadoğu ülkeleriyle dış ilişkilerin geliştirileceğini vurgulamıştır.
Bazı araştırmacılara göre AK Parti’nin dış politikayla ilgili hazırlamış olduğu programda
ilişkiler alanında İsrail – Filistin anlaşmazlıklarına, İsrail’le olan sarsıntılı ilişkilere, İran’ın
nükleer programı krizine değinilmemiş olması, bunun karşılığında Balkan ülkeleri,
Kafkasya, Asya, Afrika ve Latin Amerika ile
ilişkilerin geliştirileceğine değinilmesi ilginç
görülmüştür.
Cumhuriyet Halk Partisi
Muhalefet partileri iktidar partisinin seçim programını eliştiri yağmuruna tutmuştur. CHP’nin başkanı Erdoğan’ın vaatleri AK
Parti’nin Türkiye’yi Osmanlı dönemine geri
döndürmek özentisini ve yandaş iş adamlarına menfaat sağlamak amaçlı olduğunu, bunun karşısında vatandaşın refahı için hiçbir
şey yapılmadığını dile getirmiştir.
20
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu seçim propagandası sırasında halka verdiği vaatlerde
Türk çiftçisi için yakıt fiyatları ucuzlayacağını,
şimdiki yakıt fiyat olan 3.6 Lira yerine yakıt
çiftçilere 1.5 Liraya satılacağını, her fakir aileye 600 Lira aylık maaş bağlanacağını, yoksul
ailelerin çocuklarına aylık besleme yardımı
yapılacağını ve üniversiteli öğrencilere karşılıksız yemek öğünleri sunulacağını dile getirmiştir.
Bu bağlamda CHP tarafından hazırlanan dış
ilişkiler programı çerçevesinde Türk seçmenine verilen siyasi vaatlerde güven, adalet ve bölgede ve dünyada barışın sağlanmasına dayalı
bir dünyanın kurulması için çalışılmasının,
eşitlik prensibine önem verilmesinin, dünyadaki sosyalist partilerle işbirliği yaparak insan
hak ve özgürlüklerini ön plana çıkarmak yolunda çaba harcanmasının, AB’ye tam üyelik
statüsüne önem verilmesinin, tüm alanlarda
ABD ile ortak menfaatlerin geliştirilmesinin
gerekliliğine değinmiştir. Kılıçdaroğlu ayrıca
partisinin prensiplerini sıralarken Kıbrıs konusu hususunda “limanların açılması talebi”,
bölgede İsrail ve Filistin olarak iki devletin
varlığı ve Ortadoğu bölgesinde aktif ve etkili
bir politikanın izlenmesi ve nükler programı
dosyası konusunda etkili bir rol oynanması
gerekliliğini de vurgulamıştır.
Beyaz Saray Erdoğan’ın 367 Sandalye
Kazanmasını Beklemiyor
Adının açıklanmasını istemeyen Beyaz Sarayın önemli sorumlularından biri 28.5.2011 tarihinde Cumhuriyet gazetesine vermiş olduğu
bir demeçte AK Parti’nin 12 Haziran seçimlerinde çizmiş olduğu 367 sandalye kazanma
hedefine yetişemeyeceğini,ancak üçüncü kez
olarak oyların %38’ini alarak seçimlerin galibi
çıkacağını beklediklerini kaydetmiştir. ABD’li
sorumlu bunu AK Parti’nin halk arasında artık mazlum portresini çizmediğine bağlamış,
CHP’nin de % 25 – 3o oranında oy elde edeceğinin beklendiğini vurgulamıştır. Bahsi geçen
sorumlu seçim günü yaklaştıkça bu oranın
artabileceğini, Kılıçdaroğlu’nun partinin başı-
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
na geçmesiyle partinin görüşünün değiştiğini,
ilerideki birkaç ayda büyük başarı kaydedebileceğini ve Washington’u son günlerde ziyaret
eden partinin bir heyetinin ABD kuruluşlarının üst düzey sorumluları tarafından büyük
ilgi gördüğünü de sözlerine eklemiştir. ABD’li
sorumlu MHP’nin de % 10 barajını geçmekte
zorlanmayacağını da dile getirmişti.
Seçim Sandıkları
12 Haziran 2011 sabahı Türkiye’nin tüm şehir,
belde ve köylerindeki (50.089.930) seçmen
seçim sandıklarına giderek büyük bir rekabet
arz eden genel seçimler çerçevesinde oylarını
kullanmışlardır. Tüm araştırma ve anket yapan müesseseler AK Parti’nin üçüncü kez seçimin galibi olacağını ve tek partili bir iktidar
kuracağını tahmin etmişlerdir.
Yüksek Seçim Kurulu, Türkiye dışındaki Türk
vatandaşı seçmenlerin sayısı (2.568.977), sandık gözetmenlerinin sayısı (1.394.449), sandık
sayısı ise (199.207), aday sayısı (7492), bağımsız adayların sayısı (203) olduğunu ve seçime
15 siyasi partinin katılacağını bildirmiştir.
Sandıklar12 Haziran Pazar akşamı kaldırılmış
ve birkaç saat sonrası sonuçlar ilan edilmiş ve
AK Parti’nin %49.91 oranında oy aldığı bildirilmiştir. Bu ilk sonuçlara göre AK Parti parlamentoya 326 milletvekili göndereceği, ancak
anayasayı tek başına değiştirmek için gereken
367 milletvekili çıkaramamış olması ortaya
çıkmıştır.
Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan
sonuçların ilan edilmesinden hemen sonra yapmış olduğu konuşmada, bu sonuçlarla
Türkiye’nin kazandığını ve Türkiye’yi tebrik
ettiğini dile getirerek partisinin seçimlerde
ORSAM
çoğunluğu elde etmesi Türkiye’nin tüm kesimleri için hayırlı olacağı yorumunu yapmıştır.
Parlamento Seçimlerine Katılan Siyasi
Partiler
12 Haziran seçimlerine (15) Türk siyasi parti
katılmıştır. BDP ise % 10 olan seçim barajına
takılmamak için, üyelerinden seçime bağımsız olarak katılmalarını istemiştir.
Seçime katılan partiler şunlardır:
1 – Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti)
2 – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)
3 – Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)
4 – saadet Partisi (SP)
5 – Halkın Sesi Partisi (HASP)
6 – Büyük Birlik partisi (BBP)
7 – Demokrat Parti (DP)
8 – Millet ve Eşitlik Partisi (MEP)
9 – Demokratik Sol Parti (DSP)
10 – Doğru Yol Partisi (DYP)
11 – Türkiye Komünist Partisi (TKP)
12 – Millet Partisi (MP)
13 – Milliyetçi ve Muhafazakar Parti (MMP)
14 – Emek Partisi (EMEP)
15 – Liberal Demokrat Parti (LDP)
16 – Bağımsızlar (Çoğu BDP üyesi)
AK Parti, CHP, MHP hariç bu partilerin hiçbiri % 10 barajını aşamadılar. BDP ise bağımsız adayların kazanmasıyla parlamentoda
partileri adına grup kurabilecekler.
Bu sonuçlara göre kazanan partiler şunlar olmuştur:
1 – Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti)
2 – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)
3 – Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)
4 – Bağımsızlar.
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
21
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORSAM
2011 yılı parlamento seçimlerinde kazanan partiler
Siyasi
Aldığı oy
Parti
sayısı
AK Parti
21,399,947
49.91
326
CHP
11,109,336
25.91
135
MHP
5,573,691
13
53
2,849,566
6.65
Bağımsızlar
BDP
Milletvekili
% Oranı
Sayısı
36
Önceki Dönemlerde Seçim Sonuçları Oranı Ve 2011 Seçimi İlk Sonuçlarının Karşılaştırılması
Siyasi
Parti
2002
Seçimleri
%
2007
2011
Seçimleri
Seçimleri
%
%
AK Parti
34.43
46.58
49.91
CHP
19.41
20.88
25.91
MHP
8.35
14.27
13
6.14
5.42
Bağımsızlar
kanalıyla
Bağımsızlar
kanalıyla
BDP
Önce ve şimdi
6.65
Kalan partiler % 10 barajını aşamadılar.
Yeni Dönem İçin Yol Haritası
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 14 Haziran
akşamı (Seçimlerden iki gün sonra) bakanlar
kurulu toplantısının akabinde 60. hükümetin istifasını Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e
sundmuştur. Seçimlerin ilk sonuçları çıkıp
AK Parti’nin % 50 gibi bir oranla kazandığından sonra gözler başbakan Erdoğan’a yönelmiştir.
Gelen bilgilere göre Erdoğan hiç vakit kaybetmeden 61. Yeni hükümeti kurmak için çalışmalara başlamıştır. Yeni hükümetin, siyasi
22
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
partiler ve sivil toplum örgütleriyle istişarelerde bulunarak anayasayı değiştirmek ve yeni
bir anayasa taslağı çalışmalarına odaklanacağı
bildirilmiştir. Gelen bilgiler Erdoğan anayasa
konusunda diğer taraflarla mutabık kalamadığı takdirde referanduma başvuracağı yönündedir. Erdoğan’ın, yurt içi ve yurt dışında ziyaretlerde bulunacağı da gelen bilgiler içindedir.
Yurt dışı ziyaretleri Kıbrıs, Azerbaycan, ABD
ve Çin’i kapsayacağı bildirilmektedir.
Siyasi yorumcular Türk seçmeninin AK
Parti’ye üst üste ve üçüncü kez tek başına
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
hükümet kurma yetkisini vermiş, ancak yeni
anayasa çıkarılması konusunda diğer siyasi
partilerle istişarelerde bulunmasını ön gördüğünü vurgulamaktadırlar. Gözlemciler;
Erdoğan’ın anayasanın hazırlanmasında diğer siyasi partilerle müşterek bir zemin hazırlamak ve bu partilerle diyalog içinde olup
olmayacağı sorusunu dile getirmektedirler.
Önümüzdeki aylarda bu sorunun cevabı Türk
siyasetinin geleceğini çizecektir. Zira siyasi
gözlemciler AK Parti’nin önümüzdeki en az
14 yıl iktidara devam edeceği yönünde görüş
bildirmektedirler.
ORSAM
kadar 121.989’u bulmuştur. Oy sayımı bittiğinde gurbetçilerin oylarının dağılımı şu şekilde olduğu açıklanmıştır:
- Adalet ve Kalkınma Partisi : % 61
- Cumhuriyet Halk Partisi : % 26
- Milliyetçi Hareket Partisi : % 8
Alınan verilere göre gurbetçilerin bu seçimde
oylamaya katılımla oranı 2007 yılı seçimlerine
göre düşük olduğu gözükmektedir. 2007 yılı
seçimlerinde 228.000 gurbetçi oy vermişti, 12
Eylül 2010 anayasa değişikliği referandumunda ise 196.000’i bulmuştu.
Türk Parlamentosunun Yaşta En Küçük
Seçim Sonuçlarından Bazı Detaylar
Üyesi
27 yaş gibi erken bir yaşta AK Parti’den milletvekili olmasına engel olmamıştır. Milletvekili
Bilal Macit yeni parlamentonun yaşta en küçük üyesi olmuştur. Bilal Macit Türk Sabancı
Üniversitesinde Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden
mezun olup, yüksek lisansını Kamu Yönetimi
Sosyal ve Politik Bilimler alanında Londra –
King’s Colloge’de bitirmiş genç bir politikacıdır. Macit ayrıca Batı ve Avrupa politikaları
hakkında dersler görmüş, ABD’de ise Bostun
üniversitesinde medya politikaları konusunda ders görmüştür. Bu da AK Parti’nin Türk
gençliğine politik ve sosyal alanlarda rol verme politikasının bir göstergesi olduğu kanısındayız.
Türk parlamentosu bu dönemde yaşları bile
kapsayan rekorlar kırmaktadır. 79 yaşında olan CHP’den milletvekili Oktay Ekşi yeni parlamentoda en yaşlı üye unvanını taşımaktadır.
1 – AK Parti, toplamı 81 olan Türk vilayetlerinden 66’sında birinci sırada gelmiştir. Bu
vilayetlerin arasında Erdoğan’ın doğum yeri
olan Rize de yer almaktadır.
2 – AK Parti’nin adayları sadece Tunceli, Hakkari ve Iğdır’da başarısız olmuşlardır.
3 – AK Parti, CHP’nin geleneksel bir kalası
olan İzmir’de birinciliği kazanmayı başaramamışsa da, bu ilde oylarını 6 puan yükseltmeyi
başarmıştır.
4 – CHP sadece, aralarında İzmir ve Antalya olan 7 vilayette birinci parti konumunda
olabilmiştir. MHP ise sadece Iğdır vilayetinde
birinciliği kazanabilmiştir.
5 – BDP seçimlere 61 bağımsız adayla katılmış, bunların sadece 36’ısı seçimi kazanmıştır.
AK Parti Gurbetçi Türklerin Oylarını
6 – Necmettin Erbakan’ın kurmuş olduğu ve
Silip Süpürdü
25 adet Türk gümrük kapısında oy veren Türkiye dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının oylarının % 61’i AK Parti’ye çıkmıştır.
2001’de Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül
ve Abdullatif Şener’in bu partiden ayrıldığı
Saadet Partisi (SP) oyların sadece % 1.24’ını
alabilmiştir.
Türk gurbetçiler, havaalanları ve Türk gümrük kapılarında kurulan seçim merkezlerinde, geçen 10 Mayıs tarihinden beri oylarını
vermeye başlamışlardı.Bu oylar seçim gününe
7 – Türkiye Partisi başkanı Abdullatif Şener,
seçime Sivas ilinden bağımsız aday olarak katılmış olmasına rağmen, bu ilin oylarının sadece %5’ini alarak seçimi kazanamamıştır. AK
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
23
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORSAM
Parti’nin kurucularından ve Alevi kesimine
mensup olan Abdullatif Şener, Erdoğan’ın ilk
hükümetinde başbakan yardımcılığını yapmış, ancak sonradan bu görevden ve partiden
istifa ederek “Türkiye” partisini kurmuştur.
8 - Bülent Ecevit’in (1974 yılında Türk ordusunun Kıbrıs’ta başlattığı barış harekatı
esnasında Türkiye Cumhuriyetinin başbakanı) kurduğu Demokratik Sol Parti (DSP)
de seçim barajını aşamadı ve oyların sadece
%0.25’ini alabildi.
9 – Türkiye Komünist partisi oyların sadece
%0.14’ünü alabildi.
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP):
- 53 milletvekili arasında üniversite mezunu
sayısı: 47 (%89).
- Lise mezunu: 6.
Bağımsız milletvekilleri:
- 36 milletvekili arasında üniversite mezunu
sayısı: 25.
- Lise mezunu: 11.
AK Parti’nin Başarısının Nedenleri
1– Partinin, insan hakları, birey ve toplumun
özgürlükleri üzerine inşa edilmiş olan demokrasi, liberalizm ve laiklikle oyum sağlayabilmesi.
Yeni Dönem Parlamenterlerin Bilimsel
Nitelikleri
2– Anlaşmazlıkları sıfırlama: Bu teorinin sahiİstatistiksel bilgilerin verilerine göre yeni
Türk Büyük illet Meclisi’nde üniversite mezunlarının oranı %93.7’dir.
Aynı veriler 550 milletvekilinden oluşan yeni
dönem için seçilen milletvekilleri hakkında
şu bilgileri vermektedir:
- Üniversite mezunu sayısı: 513
- Lise mezunu sayısı: 35
- İlkokul mezunu sayısı: 2
- Avukat sayısı: 98 (%17.8)
- Mühendis sayısı: 59 (%10.7)
- Doktor sayısı: 34
- Gazeteci sayısı: 10
- Eğitim alanında çalışan sayısı: 11
Bu rakamlar meclisteki siyasi partilere göre
bölündüğü zaman şu sonuçlar elde edilir:
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti):
- 326 milletvekili arasında üniversite mezunu
sayısı: 314 (%97).
- Lise mezunu: 12 (%3).
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP):
- 135 milletvekili arasında üniversite mezunu
sayısı: 127 (%95).
- Lise mezunu: 6.
- İlkokul mezunu: 2
24
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
bi Türk Dışişleri bakanı Ahmet Davutoğlu’dur.
Davutoğlu bu teoriyi “ Stratejik Derinlik” kitabında açıklamıştır. AK Parti bu teoriyi 2009
yerel seçimlerden sonra uygulamaya başlamıştır.
3– Türk siyasetçiler AK Parti’nin ülkeyi AB
üyeliği şartlarıyla uyumlu hale getirmeyi başardığını ve ekonomik ve sosyal kalkınmayı
yürütmede başarılı olduğunu kaydetmektedirler.
4– Parti, siyasi düşünce ve uygulama alanında
laiklikle geçinebilen ve İslami kurallarla insan
hakları ilkeleri arasında bir çelişki bulmayan
yeni bir demokrasiden ilham alan bir “Yeni
ekol” un geliştirmesini başarabilmiştir.
5– AK Parti’nin bazı sorumluları Türk Dış
politikasının bölgenin değişik sorunlarında
aktif rolde bulunmuş olması anlaşmazlıkların
“sıfırlanmasına” ve “güvenlikle insan hakları” , “ adalet ve herkes için kalkınma” denge
sağlanmasına ve ulusal kararın bağımsızlığına yardımcı olmuş ve Türkiye’nin bölgesel ve
uluslar arası konumunun güçlenmesine katkıda bulunmuştur.
Seçim Sonrası Zorluklar
Recep Tayyip Erdoğan seçimlerden sonra,
seçim sırasında Türk vatandaşlarına vermiş
olduğu vaatleri yerine getirme konusunda ne
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
gibi zorlukların kendisini beklediğinin farkındadır. Bu zorlukların en önemlileri şunlardır:
1– Ülke için yeni bir anayasanın hazırlanması.
2– Siyasi reformlar sürecinin devam ettirilmesi.
3– Yolsuzlukla ve mafyalarla savaşmak.
4- Türk ekonomisini uluslar arası platformda
onuncu düzeye yükselmek üzere geliştirilmesi.
5– Türkiye’nin prestijini ve bölgesel rolünün
güçlendirilmesi.
Aslında Türk muhalefet partilerinin çoğu,
1980 ihtilalını gerçekleştiren generallerin uygulamaya koyduğu anayasayı değiştirmek ve
ülke için yeni bir anayasa hazırlanması konusunda hemfikirdirler. Ancak bu ortak görüş
değişik partilerin yeni anayasanın şekli hakkında ortak bir zemin yaratamayabilir. Bu da
Erdoğan’ın ortaya koyacağı anayasa taslağı
üzerinde büyük tartışmalara gebe olmak demektir.
İktidarda olan Adalet ve Kalkınma partisi,
değişik siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, anayasal müesseseler, asker ve yargı ile en
azından minimum bir uzlaşma zemini yaratarak anayasa taslağını Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nden geçirmek için çaba harcamalıdır. Erdoğan uzlaşma zeminini sağlayamazsa,
hazırlayacağı taslağı referandum yoluyla Türk
halkına sunma zorunda kalacaktır. Erdoğan
yeni anayasayı ve vaat etmiş bulunduğu, başta
anayasal müesseselerin yetki alanlarının birbirinden ayırma ve yargı rejiminin reforma
ORSAM
tabi tutulması olmak üzere, sair siyasi reformları gerçekleştirmek için büyük bir kararlılıkla
çaba harcamaktadır.
Görünen o ki Erdoğan önümüzdeki aşamada
Türk toplumunun beklediği yeni anayasanın
çıkarılmasına odaklanacaktır.
Recep Tayyip Erdoğan seçimlerden zaferle çıkması töreninde yapmış olduğu konuşmada Türkiye’nin bölgesel rolünün bir
hayli genişleyeceği konusunda açık ipuçları
vermiştir. Erdoğan’ın “ Türkiye’nin başarısı
Ortadoğu’nun başarısıdır” şeklindeki söylemi Türkiye’nin bölge halklarının istekleri yönünde hareket etmeye devam edeceğinin ve
bu halkların demokratik rejimler getirmek
yolundaki çabalarını destekleyeceğinin bir
işaretidir. Türkiye, stratejik ortaklıklarını demokratik rejimlerle kurmasının bu ortaklıkların geleceği için gerçek garanti olacağının
bilincindedir.
Sonuçta Erdoğan hükümeti için en büyük
sorun ekonomik sorun olduğu bellidir. Türk
seçmeni, Erdoğan’ın vaat ettiği gibi, işsizliği
azaltacak ve vatandaşın gelirini 10 bin dolardan 15 bin dolara çıkaracak ekonomik büyümeyi beklemektedir.
KAYNAKLAR:
- Yenişafak gazetesi.
- Milliyet gazetesi.
- Hürriyet gazetesi.
- Türk Yüksek Seçim Kurulu sitesi.
- Türk NTV kanalı
- Haber Türk gazetesi.
- Vatan “Arap Vatandaşı’nın Sesi” gazetesi.
*Bu çalışmayı hazırlayan Abdülillah Tütüncü, Türkiye uzmanı bir Iraklı diplomattır. 1957 Kerkük doğumludur ve Fikir Diyalogu Enstitüsü üyesidir.
** Bu araştırmanın birinci bölümü Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) web
sitesinde “ORSAM RAPOR 56: SEÇİMLER VE AK PARTİ’NİN TECRÜBESİ” başlığıyla 24
Haziran 2011’de yayınlanmıştır.
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
25
ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ORSAM
ORSAM AKADEMİK KADROSU
Hasan Kanbolat
Doç. Dr. Veysel Ayhan
Doç. Dr. Mehmet Şahin
Doç. Dr. Harun Öztürkler
Doç. Dr. Özlem Tür
Habib Hürmüzlü
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
Dr. Neslihan Kevser Çevik
Dr. Didem Danış
Dr. Jale Nur Ece
Dr. İlyas Kamalov
Dr. Bayram Sinkaya
Dr. Süreyya Yiğit
Av. Aslıhan Erbaş Açıkel
Volkan Çakır
Bilgay Duman
Ogün Duru
Oytun Orhan
Sercan Doğan
Nebahat Tanriverdi
Selen Tonkuş Kareem
Uğur Çil
Nazlı Ayhan
Leyla Melike Koçgündüz
Göknil Erbaş
Aslı Değirmenci
Jubjana Vila
Mavjuda Akramova
ORSAM Başkanı
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Abant İzzet Baysal Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversites
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği
ORSAM Danışmanı, Avrasya
ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Atatürk Üniversitesi
ORSAM Danışmanı, Avrasya
ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku
ORSAM Danışmanı, Afrika
ORSAM Uzmanı, Ortadoğu
ORSAM Yönetici Editörü
ORSAM Uzmanı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler
ORSAM Uzman Yardımcısı, Karadeniz
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu
ORSAM Su Araştırmaları Programı
Dr. Tuğba Evrim Maden
Dr. Seyfi Kılıç
Kamil Erdem Güler
Çağlayan Arslan
ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı
ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı
ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı
ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı
ORSAM DANIŞMA KURULU
Dr. İsmet Abdülmecid
Prof. Dr. Hayati Aktaş
Hasan Alsancak
Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık
Prof. Dr. Ahat Andican
Prof. Dr. Dorayd A. Noori
Prof. Dr. Tayyar Arı
Prof. Dr. Ali Arslan
Başar Ay
Prof. Dr. Mustafa Aydın
Doç. Dr. Ersel Aydınlı
Doç. Dr. Veysel Ayhan
Prof. Dr. Hüseyin Bağcı
Itır Bağdadi
Prof. Dr. İdris Bal
Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar
Kemal Beyatlı
Barbaros Binicioğlu
Prof. Dr. Ali Birinci
Doç. Dr. Mustafa Budak
E. Hava Orgeneral Ergin Celasin
Volkan Çakır
Doç. Dr. Mitat Çelikpala
Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya
Dr. Didem Danış
Prof. Dr. Volkan Ediger
Prof. Dr. Cezmi Eraslan
Prof. Dr. Çağrı Erhan
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
Dr. Amer Hasan Fayyadh
Av. Aslıhan Erbaş Açıkel
Cevat Gök
Mete Göknel
Osman Göksel
26
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
Irak Danıştayı Eski Başkanı
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
BP & BTC Türkiye, Enerji Güvenliği Direktörü
ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi
Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı
Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü
Türkiye Tekstil Sanayi İşveren Sendikası Genel Sekreteri
Kadir Has Üniversitesi Rektörü
Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri
ORSAM Ortadoğu Dan., Abant İzzet Baysal Üni., Uluslararası İlişkiler Böl.
ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İzmir Ekonomi Üni. Öğretim Gör., Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Böl.
TBMM 24. Dönem Milletvekili
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Müh. Bölüm Başkanı
Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı
Ortadoğu Danışmanı
Polis Akademisi
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı
23. Hava Kuvvetleri Komutanı
ORSAM Danışmanı, Afrika
Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü
İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü
Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı
Ankara Üniversitesi ATAUM Müdürü, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Ortadoğu Dan., Ahi Evran Üni., Uluslararası İlişkiler Böl.Başkanı
Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı
ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku
Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü
BOTAŞ Eski Genel Müdürü
BTC ve NABUCCO Koordinatörü
AK PARTİ’NİN 12 HAZİRAN 2011 GENEL SEÇİMLERİNDEKİ ZAFERİ
Timur Göksel
Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani
Habib Hürmüzlü
Numan Hazar
Doç. Dr. Pınar İpek
Dr. Tuğrul İsmail
Dr. İlyas Kamalov
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
Doç. Dr. Şenol Kantarcı
Selçuk Karaçay
Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu
Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman
Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş
Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli
Prof. Dr. Aleksandr Knyazev
Prof. Dr. Erol Kurubaş
Prof. Dr. Talip Küçükcan
Arslan Kaya
Dr. Hicran Kazancı
İzzettin Kerküklü
Doç. Dr. Mustafa Kibaroğlu
Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa
Prof. Dr. Mahir Nakip
Doç. Dr. Tarık Oğuzlu
Prof. Dr. Çınar Özen
Murat Özçelik
Doç. Dr. Harun Öztürkler
Dr. Bahadır Pehlivantürk
Prof. Dr. Victor Panin
Doç. Dr. Fırat Purtaş
Prof. Dr. Suphi Saatçi
Ersan Sarıkaya
Dr. Bayram Sinkaya
Doç. Dr. İbrahim Sirkeci
Dr. Aleksandr Sotnichenko
Zaher Sultan
Dr. Irina Svistunova
Doç. Dr. Mehmet Şahin
Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin
Mehmet Şüküroğlu
Doç. Dr. Oktay Tanrısever
Prof. Dr. Erol Taymaz
Prof. Dr. Sabri Tekir
Dr. Gönül Tol
Doç. Dr. Özlem Tür
M. Ragıp Vural
Dr. Ermanno Visintainer
Dr. Umut Uzer
Prof. Dr. Vatanyar Yagya
Dr. Süreyya Yiğit
ORSAM
Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi
Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı
ORSAM Ortadoğu Danışmanı
Emekli Büyükelçi
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Avrasya Danışmanı
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye)
Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan)
Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü
KPMG, Yeminli Mali Müşavir
Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi
Kerkük Vakfı Başkanı
Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı
Bağdat Üniversitesi Rektörü
Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü
Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üni. İktisat Bölümü
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya)
Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü TÜRKSOY Genel Sekreter Yard.
Kerkük Vakfı Genel Sekreteri
Türkmeneli TV – (Kerkük, Irak)
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi
Regent’s College (Londra, Birleşik Krallık)
St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu)
Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı
Rusya Strateji Araş. Merk Türkiye-Ortadoğu Araş. Masası Uzmanı
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü
Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Enerji Uzmanı
ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC)
İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı
Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD)
ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü
2023 Dergisi Yayın Koordinatörü
Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya)
İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri
St. Petersburg Şehir Par. Milletvekil, St. Petersburg Üni. (Rusya Fed.)
ORSAM Avrasya Danışmanı
ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU
Meliha Benli Altunışık
Bülent Aras
Tayyar Arı
İlker Aytürk
Recep Boztemur
Katerina Dalacoura
F. Gregory Gause
Fawaz Gerges
Ahmet K. Han
Raymond Hinnebusch
Rosemary Hollis
Bahgat Korany
Peter Mandaville
Emma Murphy
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı
Uludağ Üniversitesi
Bilkent Üniversitesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık)
Vermont Üniversitesi (ABD)
Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık )
Kadir Has Üniversitesi
St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık)
City Üniversitesi (Birleşik Krallık)
Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık)
George Mason Üniversitesi (ABD)
Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık)
ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU
Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık
Hasan Kanbolat
Doç. Dr. Hasan Ali Karasar
Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen
ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
ORSAM Başkanı
Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
ORSAM Dan., Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Böl. Başkanı
ORSAM
Rapor No: 64, Ağustos 2011
27
ORSAM
Mithatpaşa Caddesi 46/6 Kızılay-ANKARA
Tel: 0 (312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48
www.orsam.org.tr, [email protected]
Download