kapak konusu

advertisement
TT- ^ -2 .^
kapak konusu
SALI, 30 Mart 1999 S
Hurriye
Kabare, kulüp, diskotek derken artık gece hayatına barlar egemen oldu
Barlar son
yıllarda Türkiye'nin
bütün büyük
şehirlerinde hızla
yaygınlaştı. Ö nce
Bodrum'da,
Ankara'da ardarda
açıldı barlar.
Onları İzmir izledi.
Yine de bar kültürü
demek İstanbul
demek oldu her
zaman. Bugün
Cihangir, Beyoğlu,
Etiler, Ortaköy ve
Bağdat Caddesi
semtlerinde
giderek yoğunlaşan
barların sayısı, gece
yaşamının
renkliliğiyle ünlü
New York kenti
barlarıyla yarışacak
durumda. Canlı
müzik yapılan ve
dans edilen rock
barlar, DJ'lerin
müzik yaptığı ve
yine dans
edilebilen rock
barlar, fonda
hafif bir müzik
eşliğinde sakin
sakin içki içilip
sohbet edilen
barlar, 70'li yılların
"diskotek"
modasının
papucunu dama
atmış görünüyor.
İstanbul'un gece
hayatının bunca
çeşit sunması
hiç de şaşırtıcı
değil. Çünkü
İstanbul'da barların
tarihi yüzyılı
geçiyor.
■ Berran TÖZER
1970'LER
70’lerde sayıları çok kısıtlı olan
Kulis, Papirüs gibi barlar yalnızca
bar hizmeti veriyordu. Dans edilen
yerler ise daha çok "gece kulübü"
tabir edilen türlerdi. Ayten
Alpman gibi caz söyleyen
sanatçıların canlı müzik yaptıkları
Çatı, Reşat, Kulüp 12 gibi mekanlar
bu türe giriyordu. Aynı dönemde
ilk kez gençlerin gidebileceği,
Elmadağ’da Hidromel, Suadiye'de
33 gibi az sayıda diskotek açıldı.
Ankara'nın en gözde diskotekleri
ise MET ve Apple'dı.
Müzik türü: Gece kulüplerinde
caz ve latin. Diskoteklerde disko
müziği, slow parçalar, rock'n'roll.
Dans: Belli bir dans kategorisine
girmeyen ancak herkesin aynısını
grup halinde yaptığı figürler,
rock'n'roll.
Yaş: Kulüplerde 30-70,
diskoteklerde 18-25.
İçki: Cin fizz, cin tonik, votka ve
vişne portakal.
Giyim: Gece kulüplerinde çok
şık, diskoteklerde m odem ama şık.
Mekan: Pist çevresinde
oturmak, muhabbet mümkün.
1980'LER
Kafe Santan'dan
rock
Bugün hala gözde mekanlardan
olan Zihni Bar ve Çiçek Bar İstan­
bul'da, Karpiç ve Siyah Beyaz
Ankara'da, barların
yaygınlaşmasında öncü olurken 80'li
yıllar ekt kesimin gittiği dansk gece
kulüplerinin sonu oldu. Buna
karşılık Ece, Korukent gibi canlı mü­
ziğin olduğu caz barlar açıldı ama
ömrü 90’larda bitti. Rock bar türü­
nün ük tohumlan Etiler'de Star 88'le,
Ankara'da A Barla atıldı.
Müzik türü: Rock
Dans: Serbest hareket
Yaş: 20-50
İçki: JB, bira
Giyim: Spor ve grange
Mekan: Yan oturmak,
muhabbet mümkün
1990'LER
ti
*
\V
i
--i- •
•.i
-
i
Mî .. .
90'lı yılların techo diskoteklerinden Millenium, yalnızca gençlere hitap ediyor.
Eskiden gece gidilen mekanların
net tanımları vardı. Lokantalarda
yemek yenirdi, 70'li yılların
barlarında sohbet edilip içki içilirdi.
Gece kulüplerinde yemekli ya da
yemeksiz dans edilirdi. Diskoteklere
yalnızca gençler gider, yalnızca dans
ederlerdi. Şimdi her şey karıştı.
Hangi mekana bar, hangisine
diskotek, hangisine kulüp dendiği
tartışmak bir durum arzediyor artık.
Bugün gece gidilen mekanlarda
isteyen yemek yiyor, isteyen
yalnızca içki içiyor, kimi masada
oturuyor, kimi ayakta duruyor, bir
kısım insan dans ediyor, bir kısım
insan hiç etmiyor. Kimi mekanda
canlı müzik var, kimisinde DJ. Bar
sözcüğü bugün yukarıdaki tüm
mekanlar için kullanılıyor ve çok
geniş bir müşteri yelpazesini
kapsıyor. Peki yüzyılı aşkın bir
tarihi olan bar ve dandng kültürü,
bugünkü haline nerelerden geçerek
geldi?
“Eski İstanbul Barları" adlı
çalışmasmda yüzyıl öncesine ilişkin
olarak, "Önce kafe şantanlar vardı"
diyor Vefa Zat. Daha çok
yabancıların gittiği, atraksiyonlu,
revülü, müzikli, danslı, içkili bu
mekanları ilk bar örneği olarak
kabul ediyor. Ardmdan kabareler
açılıyor. 1900'lerin ilk çeyreğinde
ise gece hayatı iyice çeşitleniyor. Bu
çeşitlenmede, Rusya'dan 1917'den
itibaren kaçarak İstanbul'a gelen Be­
yaz Ruslar'm payı büyük. Maksim,
Gardenbar hem dansedilen
Rock bar türünün Ankara'daki en gözde mekanı Manhattan. Yerli ve yabancı gruplar jazz ağırlıklı programlar yapıyor.
90'lar her tür barın mantar
gibi ürediği yıllar oldu. Rock
barlardan İstanbul'da Sis Bar,
Kemancı, Hayal Kahvesi, Mojo,
Roxy, Ankara'da Sakk Kent,
Manhattan, İzmir’de Punto en
bihnenleri. Aym dönemde
İstanbul’da The North Shields,
Arizona, Deep, Touchdown gibi
canlı müziğin olmadığı barların
sayısı New York’la yanşacak hale
geldi. Talimhane'deki Kulüp 20,
Galatasaray'daki Magma,
Etiler'deki Millenium, Ankara'da
Complex, İzmir'de Outside ise
techno barlar kategorisinde
türediler. Ayrıca 'Gay bar'lar ilk
kez 90'larda açıldı.
Müzik türü: Rock, Rap, techno,
Drum and Bass, Türk Popu
Dans: Rock Barlar'da serbest,
Techo Barlar'da zıplanıyor
Yaş: Rock Barlar'da 25 ve üstü,
Techno'larda 15-25
İçki: Bira, bira, bira ve beyaz
şarap
Giyim: Cool
Mekan: Rock Barlar yan
oturmak, Techno Barlar oturmasız,
muhabbet hiçbir türde mümkün
değil.
Eski kafe şantanlar, kabarelerde yalnızca müzik değil her türlü atraksiyon vardı. Kravatsız ve damsız girmenin pek mümkün olmadığı bu mekanlardaki birbirinden güzel Beyaz
Rus kızlar erkeklerin hayallerini süslüyordu. Gardenbar, Maksim, Stella Dansing bunların en ünlüleriydi. (Beyoğlu in the üffs, Selahattin Giz arşivi, Çağdaş Yayıncılık)
hem içki içilen, '"bar" kavramına en
yakın örnekler oluyor.
G en çler sa h n ed e
40'k yılların sonu, 50'lilerin başma
gelindiğinde ise Gondola, Tabu,
Melodi, Anjelik gece hayatındaki
yerlerini birer birer akyorlar. 50'lerin
sonunda yeni bir akım başlıyor ve
Hilton, Divan gibi otellerin barları
sosyetede çok rağbet görüyor. Ama
Türkiye'de "bar" kavramı asıl 1960’k
yılların sonlarına doğru yerleşiyor.
70'lerde de yaşamaya devam eden
Çatı, Osmanbey Kafe Bar, Kulüp
Reşat, Kulüp 12 bar-dancing-gece
kulübü olarak insanların akınına
uğruyor. Buralara damsız ve
kravatsız girmek mümkün değil.
Mekanların 70’lere de taşan bir diğer
özelliği de gençlere matineler ve
dans yarışmaları yapmaları.
70'lere gelindiğinde ise bar
kültüründe önemli bir değişim olur.
Gece hayatına genç kuşak da katılır.
Ancak dönem Beatles, Animals,
Abba dönemidir. Böylece diskotek
kavramı hayatımıza girer.
İstanbul'da Hidromel ve Kulüp
33'de gönüllerince dans edebilir
gençler. Ankara'da Modem, Met
diskotekler bu bürokrat şehrinin
gençleri için tam bir hediye olur.
Barlarsa hayatiyetini sürdürür ama
biraz kimlik değiştirerek. Papirüs ve
Kulis içki içmeyi seven, müzik ve
dansla pek ilgileri olmayan sanatçı
ve yazarların uğrak yeridir.
80'lerde bu tür barlar çoğalır, gece
kulübü kavramı silinir gider. Bugün
hala dolup taşan Çiçek Bar, sinemacı
ve tiyatrocuların gözde yeri olurken
Zihni ve Ece'ye biraz daha "şıkça"
bir kesim rağbet etmektedir.
Korukent Jazz Bar yabancı caz
starlarını getirir. Ancak bu arada
yeni bir rüzgar hafiften esmeye
başlamıştır. Ankara'daki A Bar,
İstanbul'da Star 88, bugün inanılmaz
sayıdaki rock barların ilk örnekleri
olurlar. Diskoteklerin papucu dama
atılır. Ancak Bodrum'daki
Halikamas Disco'nun popülaritesi
giderek katlanacak, yaz ayları,
bayram ve seyran günlerinde
paparazzilerin konuşlandığı en
önemli mekan olacaktır.
D iB İN E KADAR EĞLENCE
90'lara geldik. Bu da birçok şeyin
tümden silindiği, hiç denenmemiş
yepyeni türlerin ve karışımların gece
hayatına girdiği anlamına geliyor.
Genç-yaşh, zengin-fakir, sosyetik
mekan-bohem mekan, her şey içiçe.
Bir gün önce bir magazin dergisinde
Pascha'da çekilmiş fotoğrafları
yayınlanan bir star, bir bakmışsınız
ertesi gece bir gay barda göbek
atıyor. Kabataş’taki Sardunya'da bir
masada eski tüfekliğiyle ünlü, Çiçek
Bar müdavimi bir tiyatrocu, arka
masada sosyete sayfalarından
tanıdığımız bir sima.
Bütün bunlara rağmen devir
aslmda rock bar devri. Müşteri ve
yaş yelpazeleri farklılık gösterse de
müzik seçiminde, adı üstünde rock
bar bu, tutarlılar. Tutarh ve yepyeni
bir bar türü ise türkü kafe barlar.
Kategori dışı barlarda ise her şey
karışık. İstanbul'daki en tipik
örnekleri Andon, Taksim Sanat,
Safran, 5. Kat. Her telden müzik
çalınıyor. Jacques Brel'in "N e me
quitte pas" diyen sesmin yarattığı
hüzünlü atmosfer, bir saniye
geçmeden "Arkanı dön ve çık"
diyen Ajda Pekkan'la dağılıyor. Bu
barlar müşteri profili açısından
farklılık, müzik açısından da
şizofrenik bir durum arzediyor gibi
görünse de, buralarda çok
eğlenildiği söyleniyor.
"1911'de 'Garden Petits-Champs’
(Gardenbar) açıldı. Tepebaşı
bahçesinin içinde açılan Gardenbar,
1914'de bir yangmda kül oldu. Ancak
aym yıl yeniden inşa edilip 'Cafe
Cocert Parisiana' tarzında işletilmeye
başlandı. Mütareke yıllarında (19181920) İstanbul'a Beyaz Ruslar'm
sığınmasıyla değişik bir kimlik
kazandı. Çarlık Rusyası'm en büyük
ve en ünlü bar-lokantasımn sahibi
olan Tomas İstanbul'a geldiği ilk
yıllarda Şişli'de Stella bahçesinde bir
dancing-bar açtı. Tomas 'Stella
Dansing'de görev alacak olan
hostesleri ve artistleri en çarpıcı ve
çekici Beyaz Rus kızlarından
seçmişti. Seçilen kızlar fokstrot,
shimmey ve çarliston danslarının
acemisiydiler. Ancak usta
kavalyelerinin kollarında kısa süre
içinde bu danslarm tüm inceliklerini
öğrenmişlerdi.
(Vefa Zat, Gurme, Ekim 1998)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi
1
6
*
Download