AGİTPA

TBMM
DIŞ İLİŞKİLER VE PROTOKOL
MÜDÜRLÜĞÜ
HİZMETE ÖZEL
3 Mart 2008
SERVİS NOTU
Kimden:
Saren Akseli, Cenk İleri, Dış İlişkiler ve Protokol Müdürlüğü
Kime:
Hasan Baytekin, Dış İlişkiler ve Protokol Müdürü
Konu:
21-22 Şubat 2008 tarihlerinde Viyana’da düzenlenen Avrupa Güvenlik ve
İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (AGİTPA) Kış Genel Kurulu
Dağıtım:
TBMM Başkanı Köksal Toptan, AB Uyum Komisyonu Başkanı Yaşar
Yakış, Dışişleri Komisyonu Başkanı Murat Mercan, AAPA Türk Grubu
Başkanı Zeynep Dağı, AGİTPA Türk Grubu Başkanı Alaattin Büyükkaya,
AKPM Türk Grubu Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu, Asyalı Parlamenterler
Birliği (APA) Türk Grubu Başkanı Emin Önen, Akdeniz Parlamenter
Asamblesi (APA) Türk Grubu Başkanı Aşkın Asan, İKÖPAB Türk Grubu
Başkanı İrfan Gündüz, KEİPA Türk Grubu Başkanı Bülent Arınç,
NATOPA Türk Grubu Başkanı Vahit Erdem, PAB Türk Grubu Başkanı
Cevdet Yılmaz, AGİTPA Türk Grubu Üyeleri, Dışişleri Bakanlığı (USGY)
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (AGİTPA) Kış Genel
Kurulu 21-22 Şubat 2008 tarihlerinde Viyana’da düzelenmiştir. AGİTPA üyesi 56
ülkenin 48’inden yaklaşık 240 milletvekilinin katıldığı toplantılarda ülkemizi AGİTPA
Türk Grubu Başkanı Dr. Alaattin Büyükkaya, AGİTPA Türk Grubu üyeleri Doç.
Dr. Zeynep Dağı, Canan Kalsın, Prof. Dr. Oğuz Oyan, Ahmet Kenan Tanrıkulu, Dr.
Mustafa Ünal, Emin Önen ve Orhan Ziya Diren temsil etmiştir.
21 Şubat 2008, Perşembe sabahı düzenlenen ve AGİTPA'ya üye ülkelerin Heyet
Başkanlarının katıldığı Daimi Komite toplantısında ülkemizi AGİTPA Türk Grubu
Başkanı Dr. Alaattin Büyükkaya temsil etmiştir. Toplantıda; AGİTPA Başkanı Göran
Lennmarker, AGİT ve AGİTPA Genel Sekreterleri, AGİTPA Haznedarı, Alt-Komite
Başkanları ve Özel Temsilciler görev alanlarıyla ilgili bilgiler vermişler ve delegasyon
başkanlarının sorularını yanıtlamışlardır. Toplantıda ayrıca, çeşitli ülkelerde yapılan
seçimlerle ilgili olarak da seçim misyonu başkanları bilgiler vermiş, önümüzdeki
dönemde düzenlenecek toplantılar ve yapılacak seçim gözlem faaliyetleri ile ilgili
müzakerelerde bulunulmuştur.
1
Daimi Komite toplantısının sonunda; 2009 yılı Genel Kurulu’nun Litvanya’da, 2010
yılı Genel Kurul’unun ise Norveç’te düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.
Aynı gün yapılan 3 Komite’nin Ortak Toplantısı’ndaki açılış konuşmaları; AGİTPA
Başkanı Göran Lennmarker, Avusturya Meclis Başkanı Barbara Prammer ve AGİT
Dönem Başkanı, Finlandiya Dışişleri Bakanı Ilkka Kanerva’nın Özel Temsilcisi Teija
Tiilikainen tarafından yapılmıştır.
AGİTPA Başkanı Lennmarker, AKKA Anlaşmasının ve AGİT’in Kosova’daki daimi
varlığının öneminin akılda tutulması gerekliliğine atıfta bulunarak, Viyana’nın doğusunda
ve batısındaki seçim izleme görevlerine katılan parlamenterlere teşekkür etmiştir. Sayın
Lennmarker, Asamble’nin Kasım ayında ABD’de yapılacak seçimleri izlemek için her
çabayı göstermesi gerektiğini vurgulayarak ve Asamble’nin Akdenizli ortaklarının
önemine değinerek bu bağlamda Filistin’in de eninde sonunda AGİT ortağı olacağına dair
ümidini dile getirmiştir.
AGİT Dönem Başkanı Finlandiya Dışişleri Bakanı’nın Özel Temsilcisi Bayan
Tiilikainen konuşmasında özetle, AGİT’in sağlığı için parlamenter boyutun hayati önem
arzettiğini vurgulayarak, Finlandiya Başkanlığı esnasında Kosova konusunda devamlı bir
AGİT yükümlülüğü sağlayacaklarına dair kararlılıklarını dile getirmiştir. İlaveten,
seçimle ilgili meselelerde devamlı diyalogun katılımcı devletler arasında elzem
olduğunun; AGİTPA’nın, AGİT seçim gözlemini desteklemede her zaman önemli bir rol
üstlendiğinin; seçimle ilgili konularda “yapılandırılmış bir diyalog” yürütmeyi
planladıklarının; Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması (AKKA) ile
ilgili olarak dikkate değer bir karar elde edilmesi için tarafların diyaloga devam etmesi
gerektiğinin altını çizmiştir.
21 Şubat 2008, Perşembe günü öğleden sonra ise, Siyasi İşler ve Güvenlik Komitesi ile
Ekonomik İşler, Bilim, Teknoloji ve Çevre Komitesi eşzamanlı olarak toplanmıştır.
Siyasi İşler ve Güvenlik Komitesi toplantısında, Komite Başkan Yardımcısı Senatör
Consiglio Di Nino tarafından Kiev Deklarasyonu ile ilgili izleme raporu
değerlendirilmiştir. İzleme raporunda, AGİTPA’nın 5-9 Temmuz 2007 tarihlerinde
Kiev’de düzenlenen Genel Kurul toplantısında kabul edilen Kiev Deklarasyonu’nda yer
alan tavsiye ve kararların uygulanması konusunda bugüne kadar kaydedilen gelişmeler
hakkında bilgilere yer verilmektedir. İzleme raporunun tavsiyeler bölümünde, enerji
güvenliği ve Belarus’taki durum incelenmekte ve konuyla ilgili olarak ülkeler tarafından
yapılan çalışmalar ve faaliyetler hakkında bilgi verilmektedir.
Raporun kararlar kısmında ise; AGİT bünyesinde Parlamenter Asamble’nin Statüsü ve
Rolü, AGİT Bölgesinde İhtilafların Çözümü, Barış ve Güvenlikte Kadının Rolü ve Demet
Nitelikli Mühimmatın Yasaklanması konuları ele alınmaktadır.
2
Siyasi İşler ve Güvenlik Komitesi Geçici Raportörü Wolfgang Grossruck, Astana’da
yapılacak olan Genel Kurul Toplantısı’nda sunacağı raporun çerçevesini çizen bir sunum
yapmıştır. Raporda, “AGİT’te Şeffaflık” başlığı altında Silahlı Kuvvetlerde Şeffaflık
konusunun ele alınacağını ifade etmiştir. Yazılacak raporda yer alması talebiyle
ülkelerden gelen görüşlere yer verilmiştir. Katılımcı ülkelerden gelen görüşler özetle;
-Silahlı Kuvvetlerin hem siyasi ve hem de ekonomik boyutlarının ele alınması,
-Silahlı Kuvvetlerin özelleştirilmesi,
-Silahlı Kuvvetler üzerinde parlamenter kontrol,
-Silahlanma Endüstrisinin ekonomik yönünün de incelenmesi şeklinde olmuştur.
AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri Büyükelçi Knut Vollebaek, AGİT
Bölgesi’ndeki azınlık politikasının güvenlikle ilgili boyutları konusunda bir sunum
yapmıştır. AGİTPA Türk Grubu Başkanı Dr. Alaattin BÜYÜKKAYA söz isteyerek, bir
önceki Yüksek Komiser Rolf Ekeus’a, AGİTPA’nın “yeni azınlıklar” konusunda bir
rapor hazırlattığını ama kendisinin, sunumunda bu kavramdan hiç bahsetmediğini
belirterek bunun nedenini sormuştur. Sayın Vollabek, raporunun yabancı düşmanlığı ile
ilgili bölümünde bu konudan üstü kapalı bir şekilde bahsettiğini, ayrıca Sayın Ekeus’un
raporunu hazırlayıp AGİTPA’ya sunduğunu dolayısıyla artık bu konuda ne yapılması
gerektiğine Parlamenter Asamblenin karar vereceğini ancak bu konuda kendisinin
çalışmalarına devam edeceğini ve katkısından dolayı Sayın Büyükkaya’ya teşekkürlerini
sunduğunu ifade etmiştir.
AGİT Daimi Konseyi Başkanı ve Büyükelçi Antti Turunen ise, 2008’deki öncelikler
ve “AGİT’te Şeffaflık” teması üzerine bir sunum yapmıştır.
Ekonomik İşler, Bilim, Teknoloji ve Çevre Komitesi toplantısında, Komite Başkan
Yardımcısı Petros Efthymıou, 5-9 Temmuz 2007 tarihlerinde Kiev’de yapılan AGİTPA
Genel Kurulu toplantısında kabul edilen Deklarasyondaki Ekonomik İşler, Bilim,
Teknoloji ve Çevre Komitesi’ne ilişkin kararların izlenmesine dair raporu sunmuştur.
Rapor 2 bölümden oluşmaktadır; birinci bölümde göç yönetimi, küçük ve hafif silahların
havayoluyla kaçakçılığının önlenmesi, çevre güvenlik stratejisi alanlarındaki faaliyetlere
ilişkin tavsiyelere, bu alanlarda AGİT ve kurumlarının çalışmalarına ve AGİT katılımcı
ülkelerince yapılan faaliyetlere yer verilmekte, ikinci bölümde ise Bakanlar Konseyi’nin
ilgili kararları ile AGİTPA da alınan kararlar sıralanmakta ve karşılaştırılmaktadır. Göç
yönetimi ile ilgili olarak, Kiev Deklarasyonu’ndaki göç akışında ortak, tarafsız, güvenilir
bilgi sağlanması için tek istatistik sisteminin oluşturulması ve katılımcı ülkelerin Göçmen
İşçilerin Hukuki Durumu hakkındaki Avrupa Konseyi Sözleşmesini imzalamalarının ve
katılımlarının teşvik edilmesi önerilerine dikkat çekilmektedir. Ayrıca, katılımcı ülkeler
bakımından, göç yönetimine ilişkin geri kabul anlaşmaları, göç akışına dair istatistik ve
3
bilgi sistemleri ve kalkınma yardımında sorumlu davranılması konularının ana girişim
sahalarını teşkil ettiği belirtilmektedir.
Komite raportörü Fransız Parlamenter Roland Blum yapmış olduğu sunumunda,
AGİTPA’nın bu komiteye dair önceliğinin çevre konusu olduğunu, ayrıca, enerji,
ulaştırma ve barınma konularının AGİTPA’nın diğer öncelikli konularını teşkil ettiğini
kaydetmiştir.
AGİT Ekonomi ve Çevre İşleri Koordinatörü Bernard Snoy da yapılan çalışmalar ile
ilgili bir sunum yapmıştır, Koordinatör Snoy raporunda özetle, “AGİT alanında Çevre
Güvenliği ve Sürdürülebilir Kalkınmanın Temini: Toprak Bozulması, Arazi Kirlenmesi
ve Suyun Yönetimi” konulu 15. AGİT Ekonomi ve Çevre Forumu ve “AGİT Bölgesi’nde
Deniz ve İç Su Yolları Alanında İşbirliği: Güvenliğin Arttırılması ve Çevrenin
Korunması” konulu 16. AGİT Ekonomi ve Çevre Forumu ile ilgili izleme raporlarına
değinmiştir. Ayrıca, 2008 yılı için bir Eylem Planı hazırladıklarını ve bu plana göre; “İyi
Yönetim”, “Çevresel Güvenlik ve İşbirliği”, “Taşımacılık”, “İşgücü Göçü” ve “Enerji
Güvenliği” konuları çerçevesinde faaliyetlerini arttırarak sürdüreceklerini belirtmiştir.
Toplantıda ayrıca, “Göç konulu Özel Oturum” gerçekleştirilmiştir, AGİTPA’nın Göç
konusundaki Özel Temsilcisi ABD’li Parlamenter Hilda Solis konuyla ilgili bir sunum
yapmıştır, AGİTPA Türk Grubu üyesi Ahmet Kenan Tanrıkulu yaptığı konuşmada
özetle, kapsamlı raporundan dolayı Bayan Solis’e teşekkürlerini sunduğunu, konuyla
ilgili olarak raporda yer verdiği görüşlere tamamen katıldığımızı, göç ve entegrasyonun
Türkiye’nin yakından ilgi duyduğu bir mesele olduğunu, işgücü göçünün yeni bir olgu
olmadığını, göçün insani boyutunun hiçbir zaman yeterli siyasi ilgiyi görmediğini,
ailelerin yeniden bir araya gelmesi ile ilgili yeni kısıtlamalar, vatandaşlığa kabul edilme
hakkında zorlaştırılan mevzuatlar, istihdam ve barınma konusunda yapılan ayrımcılık ve
göçmen çocuklarının eğitimi ile ilgili zorlukların entegrasyon için ciddi sorunlar olarak
halen var olmaya devam ettiğini ifade etmiştir.
Sayın Tanrıkulu ayrıca, toplumlarımızdaki kültürel ve dinsel farklılıklar nedeniyle
ortaya çıkan kutuplaşmanın endişe verici bir trend haline geldiğini, bilinen bu
farklılıkların çatışmacı bir zihniyete yol açtığını, göçün, ülkelerin ekonomilerine
dinamizm getirdiğini, ülkelerin kalkınması ve refahı için önemli katkılar yaptığını ve
ülkelerdeki kültürel ve sosyal çeşitliliği zenginleştirdiğini, bu gerçeğin de kabul edilmesi
gerektiğini ve AGİT Parlamenter Asamblesi’nin, Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri
tarafından görevlendirilen Göç Politikaları Grubu’nun entegrasyon politikaları
hakkındaki 2006 yılı raporunu izlemesi gerektiğini vurgulamıştır.
22 Şubat 2008, Cuma sabahı toplanan Demokrasi, İnsan Hakları ve İnsani
Meseleler Komitesi, Komite Başkanı Jesus Lopez-Medel tarafından açılmış ve Komite
Başkan Yardımcısı Hilda Solis izleme raporunu değerlendirmiştir. 2007 Kiev
Bildirisi’nin insan hakları ve demokratikleşme konularındaki kararlarının izlenmesini
öngören raporda, hoşgörü ve ayrım gözetmeme, seçimlerle ilgili faaliyetler, insan
4
ticaretiyle mücadele ve insan hakları savunucuları ve ulusal insan hakları kurumları konu
başlıklarına yer verilmektedir. Ayrıca, raporda 2007 Madrid Bakanlar Konseyi’nde alınan
kararlarla AGİTPA Kiev Genel Kurul toplantısında alınan kararlar karşılaştırılmaktadır.
Komite Raportörü Walburga Habsburg Douglas Temmuz ayında Astana’da yapılacak
olan Genel Kurul Toplantısı’nda müzakere edilecek raporun genel hatlarını ortaya
koymuştur. Raporda, “AGİT’te Şeffaflık” başlığı altında; yasama, seçim, yönetim ve
parlamentoların çalışma süreçlerindeki şeffaflık ile birlikte Ombudsmanların rolü ve
AGİT bölgesinde hukukun üstünlüğü ilkesi ile ilgili konuların ele alınacağı belirtilmiştir.
Daha sonra taslak rapor üzerinde katılımcı ülkelerin görüş ve önerilerine yer verilmiştir.
İsveç Delegasyonu’ndan bir parlamenter söz alarak işlenecek olan şeffaflık teması
çerçevesinde “her milletin tarihteki olaylarla yüzleşmesi gerektiğini” ifade etmiştir.
Ülkemizi temsilen AGİTPA Türk Grubu Üyesi, Karabük Milletvekili Dr. Mustafa
ÜNAL söz isteyerek, öncelikli olarak raportöre böylesine önemli bir konuyu raporunda
işleyeceği için teşekkür ederek, şu anda Türkiye’deki hükümetin de “şeffaflık” konseptine
büyük önem atfettiğini ve bu tür olayların aydınlatılabilmesi için tarihi arşivlerin
karşılıklı olarak açılması gerektiğini dile getirmiştir. Portekizli bir Parlamenter ise,
raporun iyi bir demokratik yükümlülük getireceğinden bahisle tarihte diktatörler
tarafından işlenen suçların herkesin bilgisine sunulması gerektiğine işaret etmiştir.
Ukrayna Delegasyonu’ndan bir parlamenter ise, şu anda 1915’de cereyan eden
Ermeni soykırımı ile ilgili bir kararın parlamentodan geçirilmesi ile ilgili bir hazırlık
aşamasında bulunduklarını belirterek Türkiye’nin de konuya ilişkin olarak arşivlerini
açması gerektiğini söylemiştir. Bunun üzerine söz alan Ankara Milletvekili Doç. Dr.
Zeynep DAĞI, bir bayan milletvekili ve akademisyen olarak tarihteki her türlü soykırım
olayını kınadığını vurgulamıştır.
AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (ODIHR) Direktörü Christian
Strohal’un “AGİT’te Şeffaflık” konusunda yaptığı sunumda, ODIHR ve AGİTPA’nın
doğal ortaklar olduğunu bir kez daha teyit edip “ODIHR olarak görevlerinin
demokrasinin ve kurumlarının tesisinde bütün AGİT bölgesinde insan hakları
konusundaki uygulamaları ve taahhütleri izlemek olduğuna değinerek, bu konunun
içerisinde insan kaçakçılığı, cinsiyet eşitliği, kadınların seçim sürecine katılımları, kadına
karşı şiddet ve kadının şiddet önlemedeki rolü üzerinde de çalıştıklarını dile getirmiştir.
Yasama sürecinin nasıl daha şeffaflaştırılabileceği konusunda ise, hukukun üstünlüğünün
daha etkin olması üzerinde durarak, ayrım gözetmeme (kadın-erkek fırsat eşitliği dahil),
nefret kökenli suçlar, Yahudi Aleyhtarlığı ve din özgürlüğü meselelerinin de izleyicisi
olduklarını sözlerine eklemiştir. Sonuç olarak, görevlerinin bahse konu hususlara
müdahale etmek değil izlemek olduğuna ve izlediklerinin de raporda zikredilen tavsiyeler
şeklinde AGİT ülkeleri ile paylaşmak olduğuna dikkat çekmiştir.
Sayın Strohal, gözle görülür en önemli faaliyetlerinden birisinin seçimleri izlemek
olduğunu açıklayarak, geçen yıl içerisinde dokuz seçim izleme görevi için 2000’den fazla
gözlemci konuşlandırdıklarını ifade etmiştir. 2008 yılı içerisinde de çok yoğun bir seçim
takvimi olduğuna dikkat çekerek geçen yıl yapılan seçimlere katılan bütün
parlamenterlere teşekkür etmiştir.
5
AGİTPA Türk Grubu Üyesi Doç. Dr. Zeynep DAĞI, seçimlerle ilgili bölümde
seçimlerin, demokrasinin en önemli dinamiği olduğuna işaret ederek 2007 yılı Temmuz
ayında Türkiye’de yapılan seçim sonuçlarına bakıldığında çok yüksek oranda bir
katılımla nitelikli bir demokrasinin görüldüğünü ve parlamentodaki kadın milletvekili
oranının da %4’den %10’a çıkarıldığından bahisle demokrasimizin Avrupa’da iyi bir
model oluşturacağı inancında olduğunun altını çizmiştir.
AGİT Medya Özgürlüğü Özel Temsilcisi Miklos Haraszti yapmış olduğu sunumunda,
bilgiye erişilebilirlik, bilginin hükümet tarafından yayılması, gizliliğin tanımı ve
sınıflandırılması, ceza kanunu ve bilgiye ulaşırken hangi unsurların cezai müeyyideye
tabi olduğu konuları üzerinde odaklanmıştır.
Sayın Haraszti, katılımcı ülkelere, gazetecilere karşı şiddet unsurunun yalnızca bir suç
olmakla kalmayıp demokrasinin temel unsuru olan basının terörize edilmesi anlamına
geldiğini idrak etmeleri gerektiğini belirterek, basına karşı şiddetin uluslararası gündemin
en üst sırasına konulmasının elzem olduğunu ifade etmiştir. Gazetecilere karşı saldırılara
izin vermeyerek, bağımsız basına karşı ayrımcılığı durdurarak, medyaya karşı toleranslı
olarak hükümetlerin bu müsibetin elimine edilmesine katkıda bulunabileceklerini de
sözlerine eklemiştir.
22 Şubat 2008 tarihinde düzenlenen ve Türkiye, Norveç, Kazakistan, Kırgızistan,
Türkmenistan ve diğer bölge ülkelerinin iştirak ettiği “Orta Asya konulu Özel
Toplantıda” ülkemizi AGİTPA Türk Grubu Üyesi Emin Önen temsil etmiştir.
Toplantıda AGİTPA’nın Orta Asya konusundaki Özel Temsilcisi Finlandiyalı
Parlamenter Kimmo Kiljunen, 2007 yılında yapılan çalışmalar ve 10-11 Aralık 2007
tarihlerinde AGİTPA ve Norveç Parlamentosu tarafından Oslo’da ortaklaşa düzenlenen
“Orta Asya ülkelerinde bölgesel işbirliği” konulu Seminer ile ilgili bilgi vermiştir.
Sözkonusu Seminerde; sınır-ötesi işbirliği, enerji ve su kaynakları ve çevre konularında
müzakereler yapılmıştır. Özel Temsilci Kiljunen, Türkiye’nin tarihi ve kültürel bağları
nedeniyle bölge için çok önemli bir ülke konumunda bulunduğunu dolayısıyla
çalışmalara katılmamızdan duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir. AGİTPA Türk Grubu
Üyesi Önen yaptığı konuşmada özetle, AGİTPA Orta Asya Grubu’nun bir üyesi
olmaktan büyük memnuniyet duyduğunu, Türkiye’nin bölge ülkeleriyle çok güçlü bağları
bulunduğunu, bu bağların sadece tarihe dayanmadığını aynı zamanda bölge
ülkelerindeki dönüşüm sürecinin bir sonucu olarak geliştiğini, ülkemizin özellikle
kapasite geliştirme yoluyla bu sürece katkıda bulunmaya devam edeceğini, Türkiye’nin
tecrübelerini bölge ülkeleriyle paylaşmaya ve Orta Asya Grubunun çalışmalarına katkıda
bulunmaya her zaman hazır olduğunu vurgulamıştır.
Toplantıda bir sonraki Seminerin yeri ve konusu ile ilgili de görüşmelerde bulunulmuş ve
anılan toplantının “Göç” konusunda ve Mayıs veya Haziran ayında Türkmenistan’da
düzenlenmesi oybirliği ile kararlaştırılmıştır. AGİTPA Türk Grubu Üyesi Emin Önen
ayrıca, Norveç, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan heyetleriyle ikili görüşmelerde
bulunmuştur.
6
22 Şubat 2008, Cuma günü öğleden sonra yapılan 3 Komite’nin Ortak
Toplantısı’nda sırasıyla Kosova, Füze Savunması ve AKKA Anlaşması konularında özel
müzakereler yapılmıştır.
Kosova, 17 Şubat 2008 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Türkiye, 18 Şubat 2008
tarihinde Kosova’nın bağımsızlığını tanıyan ABD, İngiltere ve Fransa’dan sonra üçüncü
ülke olmuştur. AGİTPA’nın ortak toplantısının gündeminin bu bağlamda Kosova üzerine
kurulu olduğu da söylenebilir.
Kosova konusunda, AGİTPA katılımcı ülkelerinin endişeleri çoğunlukla; bölgede istikrar
ve güvenliğin çok önemli olduğu, uluslararası sınırların dokunulmazlığı ilkesinin ihlal
edildiği, azınlıkların pozisyonlarının bölgedeki barışın devamı için önem taşıdığı, bölgede
şiddet ve kutuplaşmanın önlenmesinin gerekliliği, meşruiyet açısından çok sağlam bir
mesele olmadığı ve benzer sorunlar için emsal oluşturabileceğine ilişkin noktalarda
odaklanmıştır.
Müzakereler esnasında, İngiltere, “Kosova’nın özel ve emsalsiz bir durum olduğunu”;
Almanya, Kosova’yı tanıdığını belirterek “mevcut durumu kızıştırmak yerine geleceğe
bakılması gerektiğini; Arnavutluk da tam destek verdiğini işaret ederek pozitif görüş
beyan ederken; İspanya, Azerbaycan, Hollanda gibi ülkeler de uluslararası hukuk
kurallarının ve Helsinki Nihai Senedi’nin ihlal edildiği ve bu tek taraflı deklarasyon ile
Balkanlarda yeni bir çatışma yaratıldığını iddia etmişlerdir.
Füze Savunması konusunda, tehdit teşkil eden füzelerin seyirlerinin herhangi bir
aşamasında imha edilmesini öngören sistemlerin oluşturulmasına yönelik görüşler ve bu
konuda yapılan işbirlikleri dile getirilmiştir.
Konvansiyonel silahsızlanma alanında bugüne kadar gerçekleştirilen en kapsamlı
düzenleme olan ve 1992 yılında yürürlüğe giren AKKA (Avrupa’da Konvansiyonel
Silahlı Kuvvetler Antlaşması) (CFE Treaty) anlaşmasına dair görüşmelerde, AGİTPA
Türk Grubu Üyesi, Tokat Milletvekili Orhan Ziya DİREN, AGİTPA Türk Delegasyonu
adına bir konuşma yapmıştır. Konuşmada özetle; AKKA Anlaşması’nın Avrupa’daki
bütün taraf devletlerin güvenliğine olumlu katkıda bulunacağı düşüncesinde olmakla
birlikte, Rusya Federasyonu’nun Anlaşmanın yükümlülüklerini askıya almasından dolayı
hayal kırıklığına uğradığımızı dile getirmiştir. Komşumuz Rusya’nın endişelerine önem
verdiğimizi ancak Rusya’nın da aynı hassasiyeti bizim için endişe unsuru teşkil eden
konularda göstermesi gerektiğinin de altını çizmiştir. Rusya’nın bizim için önemli olan
kanat rejimini bozma önerisini anlayışla karşıladığımızı dile getirerek bizim bütün
endişelere cevap vermeye ve hepsi için uygun çözümler bulmaya hazır olduğumuzu da
önemle vurgulamıştır.
Toplantıda ayrıca, Cinsiyet Eşitliği konusunda AGİTPA Özel Temsilcisi ve Başkan
Yardımcısı Tone Tingsgard bir rapor sunmuştur. Raporda, AGİT kurumları içerisinde ve
AGİTPA’da cinsiyet eşitliği konusundaki uygulamalar incelenmiş ve kadına karşı her
türlü ayrımcılığın önlenmesi, kadın ve erkeğin ekonomik, siyasi ve sosyal alanlardaki
fırsatlardan eşit şekilde yararlanması gibi temalar işlenmiştir. Bu çerçevede ele alınan
7
yasadışı insan kaçakçılığı ve göç konusunda da en çok etkilenenlerin kadınlar ve çocuklar
olduğundan bahsedilmiştir. Bu noktada Ankara Milletvekili Doç. Dr. Zeynep DAĞI söz
alarak özetle; Türkiye, Yunanistan, İtalya ve Malta gibi ülkelerin transit ülkeler
olduğundan bahisle, bu esnada çocuklarıyla beraberken hayatını kaybeden pek çok
insanın durumuna tanık olduğunu dile getirerek bu çocukları koruyacak uluslararası bir
kurumun neden olmadığını sormuştur. İlaveten, çocukların doğrudan ve mecburen
ailelerine tabi olduklarını ve en çok zararı da onların gördüğünü ifade etmiştir.
AGİTPA Türk Grubu Başkanı Dr. Alaattin Büyükkaya başkanlığındaki Türk
Delegasyonu toplantılar süresince; İsveç, ABD, İngiltere, Rusya Federasyonu,
Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Gürcistan, Kırgızistan ve Macaristan
Delegasyonlarıyla AGİTPA’nın gündemindeki konularla ilgili olarak karşılıklı görüş
alışverişinde bulunmuşlardır.
Saygılarımızla arz ederiz.
8
9