Sessiz koruma: Tutya

PÜF NOKTASI
Sessiz koruma: Tutya
TUTYALARIMIZ TEKNELERİMİZİN SESSİZ VE FEDAKÂR KORUYUCULARIDIR. ÖZEN
GÖSTERMEZSEK NE Mİ OLUR? ŞÖYLE ANLATALIM...
YAZI: MURAT YAHYAOĞLU FOTOĞRAFLAR: TUĞÇE YENER
Değişmesi gereken tutya
Yeni tutyalar
Flap üzeri tutyalar
Dümen palası üzeri yeni tutyalar
092 naviga
Tutya, teknenizin metal aksamlarını
korumak uğruna kendisi eriyip yok
olan sessiz bir kahramandır. Tutyaların
bakımına dikkat edip onları işler
halde tutmazsak pek çok sorunla
karşılaşabiliriz... Örneğin; pervanemizin
kanadını, dümen palamızı kaybedebiliriz,
dümen mili kullanılmaz hale gelebilir,
şaftımızın zayıflayıp kırılmasına kadar
giden sorunlar ortaya çıkabilir.
Su içinde bulunan iki farklı tip metal,
doğal yapıları gereği farklı miktarda ve
kutuplarda elektrik yükü barındırırlar.
Suyun iletken olmasından dolayı bu
iki farklı yük arasında bir elektrik yükü
alışverişi başlar. Bu metallerden diğerine
göre daha fazla pozitif yük barındıran
metal anot görevini üstlenir ve üzerinden
feda ettiği iyonlar yoluyla iki farklı metal
arasındaki akımın oluşmasını sağlar.
Anodun feda ettiği iyonlar sebebiyle anot
görevini üstlenen metal gittikçe erimeye
başlar. Buna galvanik korozyon denir ve
teknenin sualtındaki metal kısımlarını
aşındırır.
Galvanik korozyon ilk önce bronz veya
alüminyum pervane ile paslanmaz çelik
şaftı, daha sonra da metal dümen palası
Yeni tutyalar
ve dümen yatağını aşındırır. Bu etkiden
kurtulmak için elektronlarını iyonlarından
daha hızlı bir şekilde feragat eden ve
teknemizde başka bir görev üstlenmeyen
bir metal kullanılır. Bu işe en uygun
metal ise çinkodur.
Her ne kadar çinko tutyalar kadar etkili
olmasalar da, son zamanlarda çevre
kirliliği sebepleriyle alüminyum tutyalar
da kullanılmaya başladı. Bu tutyalar
alüminyumu koruma açısından da daha
etkilidirler. Bu yüzden alüminyum alaşım
tutyalar son zamanlarda daha popüler
oldu. (Tatlı suda alüminyum anot ve
magnezyum tutyalar çinkodan daha
iyidir.)
Burada önemli bir noktayı belirtmekte
fayda var; aynı teknede farklı alaşımlı
tutyaları kullanmamak gerekiyor.
Tüm bunların ışığında kullanacağınız
tutyanın alaşımı hayati öneme sahiptir
dolayısıyla satın alacağınız tutyada
sakın kalitesiz ürüne kaçmayın. Piyasada
görsel olarak aynı görünen ancak çinko
yerine neredeyse tamamen kurşun ve
PÜF NOKTASI
diğer metallerden bilinçsizce üretilerek
satılan tutyalar da bulunuyor. Bu konuda
endüstriyel standartlara sahip firmaların
ürünlerini kullanın. Aksi taktirde tutya
değil metal ağırlık taşımış olursunuz.
Tutyanın miktarı
Kullanılacak tutyanın miktarı
korunacak alanın büyüklüğü ile doğru
Pervane üzeri aşınmış tutya
orantılıdır. Başlangıç olarak bu oran
toplam korunacak metal miktarının en
az %1’i olarak alınabilir. Metal alanlar
sıklıkla kontrol edilmeli, bir aşınma (şaft
üzerinde karıncalanmalar olarak görülür)
olduğunda tutya miktarı artırılmalıdır.
İstenmeyen aşınma ve şaft üzerindeki
karıncalanmalar; pervane üzerinde küçük
pürüzlü yüzeyler, toplu iğne başı kadar
delikçikler olarak göze çarpar.
Tutya toplam yüzeyinin yarısını
kaybettiğinde değiştirilmelidir. Eğer bu,
bir yıldan daha kısa bir zaman içinde
oluyorsa kullanılan tutyanın büyüklüğü
artırılmalıdır. Ayrıca sıcaklığı yüksek,
tuzlu ve kirli sularda korozyon daha fazla
olacağından dolayı teknelerimizdeki
tutyaların durumunu daha sık kontrol
etmeliyiz.
Montaj ve kullanımı
Tutyaların monte edildiği yer ve
kullanım şekli olarak birçok yanlış
düşünce vardır. Bir tanesi, vardavelaya
tutturularak teknenin yanından suya
sarkıtmak şeklinde -ki kesinlikle yanlıştır.
Tutyanın işe yaraması için korumakta
olduğu metal ile sıfır dirençle doğrudan
elektriksel bağlantısının olması gerekir.
Suyun iletkenliği yeterli değildir, daha
düşük dirençli, metal-metale temas
sağlamak gerekir. Hatta en iyi yol,
koruması gereken metale doğrudan
tutya takmaktır. Örneğin; metal dümen
palasının üzerine doğrudan monte
edilebilir. Montajı esnasında yüzey önce
iyice temizlenip düz bir hale getirilmeli
ve daha sonra tutya takılmalıdır.
Teknenizi bakım için karaya aldığınızda
bir önceki bakımda değiştirdiğiniz
tutyaların çalışıp çalışmadığını kontrol
edin. Eğer çalışmamışsa sebeplerini
mutlaka araştırın. (Montaj yeri ya da
Kuyruk üzeri yeni tutya
Şaft üzeri aşınmış tutya
094 naviga
Şaft üzeri yeni tutya
şekli yanlış olabileceği gibi gerekli
alaşıma sahip olmayan bir metal yapısı
da olabilir.)
Boya
Tutya üzerini boyamak onun
su ile etkileşimini-elektrik akışını
engelleyeceğinden ve dolayısıyla işlevini
yerine getirmesinin önüne geçeceğinden
kesinlikle boyanmamalıdır.
Pervaneler, şaftın üzerine ya da
doğrudan kendi üzerlerine takılan
tutyalarla korunur. Tutyayı şafta takarken,
takılan bölgenin temiz olmasına dikkat
edilmelidir. Öncesinde ince bir zımpara ile
kısa bir temizlik yapılabilir.
Tutyalar sadece fiber, ahşap tekneler
için değil metal (çelik ya da alüminyum)
tekneler için de kullanılmalıdır. Metal
teknelerin gövdesi iyi bir iletken olsa
da farklı metaller arası oluşacak
farklı kutuplaşmaya engel olmaya
yetmeyecektir.
Kuyruklu ve kıçtan takma sistemlerde
kullanılan metal alaşımlar korozyona
karşı daha duyarlıdır. Bu sebeple bu
tip sistemlerde birden fazla tutya
kullanılır. Dişli muhafazası üzerinde,
trim plakalarında, egzoz çıkışında ve su
girişinde ayrı ayrı tutyalar kullanılabilir.
O yüzden tüm tutyaların yerini tespit
edip rutin olarak kontrollerinin yapılması
gerekir. Emin olamadığınız durumlarda
teknenizin el kitaplarından yerlerini
öğrenin ve eksik tutya varsa tamamlayın.
Isı değiştirici ünitesi
Motor soğutma sistemleri içindeki
ısı değiştirici ünitesi genellikle bakır
alaşımdan oluştuğu için galvanik
korozyona eğilimlidirler. Birçok sistem
bunu engellemek amacıyla kalem
tutyalar kullanır.
Bu tutyalar bazı motorlarda ısı
değiştirici üzerindeki deliklerin arasında
bir yuvaya, bazı motorlarda da dış
muhafazasında bir yuvaya takılıdır.
Dolayısıyla yıllık olarak kontrol edilmeli
yarı boyutuna gelmiş ise değiştirilmelidir.
Motorunuzda kalem tutyanın olup
olmadığını motorunuzun el kitabından
kontrol etmelisiniz.
www.kayrayelken.com