11) Bitki Biyolojisi – Bitkisel Dokular #3 – Temel Doku #2

12. SINIF KONU
ANLATIMI
11
BİTKİSEL DOKULAR
TEMEL DOKU-2
ÖRTÜ DOKU
b) KOLLENKİMA (PEK DOKU)
Köşe Kollenkiması
 Canlı hücrelerdir.
 Hücre çeperlerinde SELÜLOZ VE PEKTİN
birikimi olmuştur.
KOLLENKİMA
Levha Kollenkiması
 Hücreye desteklik sağlarlar.
 Genç bitkilerde, yapraklarda, çiçeklerde ve
meyve saplarında bulunur.
 Kollenkima hücreleri gerilme ve kıvrılmaya
karşı çok dayanıklıdırlar.
 Selüloz ve pektin birikimi hücrenin
köşelerinde meydana gelmişse KÖŞE
KOLLENKİMASI ; boyuna çeperlerinde meydana
gelmişse LEVHA KOLLENKİMASI adı verilir.
c) SKLERANKİMA (SERT DOKU)
SKLERANKİMA
LİFLERİ
SKLERANKİMA
TAŞ HÜCRELERİ
 İlk oluştuklarında canlı hücrelerdir. Zamanla
hücrelerin çeperlerinde LİGNİN birikimi olur. Lignin
hücrenin madde alışverişine engel olarak hücrenin
ölmesine neden olur. Bu hücrelere SKLERANKİMA
denir.
 Sklerankima hücrelerinin şekli iğ şeklinde ise bu
hücrelere SKLERANKİMA LİFLERİ denir. Demet hallinde
bulunarak bitkiye desteklik sağlar. Keten, kenevir gibi
bitkilerde bolca bulunur.
 Sklerankima hücrelerinin şekli yuvarlak ise bu
hücrelere TAŞ HÜCRELERİ denir. Bu hücrelere bitkinin
kabuğunda ve tohumlarda çok rastlanır. Ayva, armut
gibi bitkilerin meyvelerinde bolca bulunur.
2) ÖRTÜ DOKU
EPİDERMİS
ÖRTÜ DOKU
PERİDERMİS
 Bitkinin kök, gövde, yaprak,
meyve ve çiçek gibi yapılarını
örten dokudur.
 Diğer dokuları korur, bitkinin
su kaybını engeller.
 Epidermis ve peridermis
olmak üzere iki çeşittir.
a) EPİDERMİS
 Otsu bitkilerin her yeri, odunsu bitkilerin ise genç gövde ve kökleri ve yaprakları örter.
 Epidermis hücreleri arasında boşluk yoktur.
 Epidermis hücreleri kloroplast taşımaz ve fotosentez yapmazlar. Saydamdırlar
 Epidermisin dışa bakan hücreleri kütin salgılar. Kütin, epidermisin dışında kütikula
tabakasını oluşturur. Bu tabaka,
kökte bulunmaz. Su geçirgenliği
az olduğundan bitkinin fazla su
kaybı yaşamasını engeller.
Kurak bölge bitkilerinde kütikula
kalınıdrır.
Nemli bölge bitkilerinde ise
kütikula incedir.
Epidermis Hücrelerinin Farklılaşmasıyla Oluşan Yapılar
1) STOMA:
 Kloroplast taşırlar. Fotosentez yaparlar.
 Fasulye şeklindeki iki bekçi hücresinden
oluşmuştur.
 Stoma hücreleri arasında boşluk vardır. Bu
boşluğa stoma açıklığı denir. Stoma hücrelerinin
boşluğa bakan tarafındaki hücre çeperi diğer
tarafa göre daha serttir. Bu durum stomaların
açılıp kapanmasında önemli rol oynar.
 Çevre şartlarına ve bitkinin ihtiyacına göre
açılıp kapanarak bitkinin gerekli gaz alışverişi ve
terlemesini (transpirasyon) düzenler.
Epidermis Hücrelerinin Farklılaşmasıyla Oluşan Yapılar
 Bitki türüne ve yaşadığı ortama göre
stomaların epidermis tabakasındaki
yeri, konumu ve sayısı farklı olabilir.
 Kurak bölge bitkilerinde stoma sayısı az
ve yaprağın alt yüzeyinde alt konumlu
olarak bulunurlar.
 Nemli bölge bitkilerinde ise stoma sayısı
çok ve yaprağın her iki yüzünde bulunabilir ve üst konumludur.
 Kök epidermisinde ve su içinde yaşayan bitkilerde ise stoma
bulunmaz.
Epidermis Hücrelerinin Farklılaşmasıyla Oluşan Yapılar
2) HİDATOT (SU SAVAĞI):
 Sıvı halde su ve suda çözünmüş mineralleri atan epidemis
farklılaşması ile oluşmuş yapıdır.
 Yaprak uçlarında nadiren de yaprak yüzeylerinde bulunur.
 Stomadan farklı olarak gaz yerine sıvı atar ve açılıp
kapanma özelliği yoktur.
 Ksilemle bağlantılıdır.
 Havadaki nemin fazla olduğu, kök basıncının çok
yükseldiği ve terlemenin su atımına yeterli gelmediği
zamanlarda görülür. Bu olaya GUTASYON (DAMLAMA) denir.
 Genellikle nemli bölge bitkilerinde görülür.