alaeddin giray.fh11

BD A⁄USTOS 2012
Flafl...Flafl...Flafl
Suu Kyi’nin Zaferi
Bir süre önce batı
ülkeleri basınında
yukarıdaki
manşetlerle Suu
Kyi’nin inanılması
çok güç bir zafer
kazandığı duyuruldu.
88
B
Yazan: ALAETT‹N G‹RAY
u haber bizim bas›n›m›zda, her nedense pek ilgi görmedi. Haber konusu Suu Kyi ismini hiç duymam›flt›m,
merak da etmedim. Ancak daha sonraki günlerde, bat› bas›n›n›n devaml› Suu Kyi’den bahsetmesi TV’lerinde çokca bu isimden söz edilmesi
ve ayr›ca Suu Kyi flerefine özel olarak dekore
edilmifl Oslo Belediye Saray›nda, bütün dünyadan davet edilen misafirlere bir resepsiyon verilece¤i ve ‹sveç Kral›n›n da kat›laca¤› duyumu
BD A⁄USTOS 2012
1991’de
Dünya Nobel
Barış Ödülü’nü
alan
Suu Kyi
bende merak uyand›rd›. Misafirler,
y›llardan beri kanunsuz, sorgusuz hapiste yatan, tamamen isole edilen ve
kendi ülkesinde asla konuflma hakk›
olmayan Suu Kyi’nin demokrasi ve
ülkesinin gelece¤i üzerine yapaca¤›
konuflmay› çok merak ediyorlard›.
Esasen bütün dünya Suu Kyi’nin
tek bafl›na y›llarca Birmanya Hükümeti (Devleti) ile tek bafl›na mücadelesine
hayran olmufl ve Dünya Nobel Bar›fl
Ödülüne lay›k görülmüfl ve 11 Kas›m
1991 tarihinde Oslo’da bu ödül Suu
Kyi ad›na 18 yafl›ndaki o¤lu Kim’e
verilmifltir.
Kimdir bu Suu Kyi?
Dünya bas›n› neden Suu Kyi’e önem
veriyor? 20 Aral›k 2011’de Hillary
Clinton Suu Kyi Birmanya’da hapishanede ziyaret ediyor. Baflkan Obama
ise, onun için "Benim mücahidim"
diyor. Ülkesinde ise "Say›n Lady" diye an›l›yor. Londra’da felsefe, siyaset ve ekonomi konusunda ö¤renim
gören Suu Kyi’nin gelece¤in Nelson
Mandela, Gandi veya Martin Luther
King’i olaca¤› söyleniyor. Bu konuda
ilk etapta kad›n olarak onun ad› geçmektedir.
ASIL ‹SM‹ Aung San Suu Tschi’dir.
Bat› ülkelerinin Myanmar ve bizim
co¤rafyam›zda Birmanya olarak ad›
geçen ülkede do¤mufl, ve bu ülkenin
vatandafl›d›r.
89
BD A⁄USTOS 2012
fi
imdi cunta yönetiminden hofllanmayan, Burma halk› için
ba¤›ms›zl›k ve özgürlük isteyen ve seçim yap›lmas› için
cuntaya savafl açan bir generalden bahsedece¤im.
Bu general 32 yafl›nda, ad› Aung
San Suu Kyis’dir; arkadafllar› ile beraber yönetime karfl› mücadele bafllatt›;
General Aung San Suu Kyis
daha do¤rusu bafllatmak istedi. Hiçbir
fley yapamadan, kendisi ve arkadafllar›
öldürüldü. Generalin parçalanm›fl cesedi evine getirildi¤inde Suu Kyi henüz iki yafl›nda idi. ‹flte o parçalanm›fl
ceset Suu Kyi’nin babas› idi. Annesi
hemflire idi. Babas› hastaland›¤›nda
onu tedavi ve bak›m›n› üstlenmifl ve
zaman içinde anlaflarak evlenmifller
ve Suu Kyi dünyaya gelmifltir. Anne
Khin Kyi’nin politika ile iliflkisi asla
olmam›flt›r. Daha sonra, anne Khin
Kyi 1960 y›l›nda k›z› ile Hindistana
göç etmifl ve orada Burma Elçili¤inde
görev yapm›flt›r. Suu Kyi ise yat›l› bir
Hint okuluna kayd›n› yapt›rm›fl, piyano çalmas›n›, at binmesini Hint örf
ve adetlerini ö¤renmifltir.
1962 YILINDA Birmanya’da yine
ihtilal oldu. Yeni cunta lideri demokratik bir seçimle ifl bafl›na gelmifl olan
Baflbakan ve di¤er Bakanlar› körfez
adalar›ndaki askeri bir hapishaneye
kapatm›flt›. Ülkeye yeni bir idari sis-
B‹RMANYA bilindi¤i gibi güneydo¤u Asya’dad›r. Do¤usunda
Taylan ve Çin, bat›s›nda Bengal
Körfezi ve Hindistan, Kuzeyi yine
Çin Güneydo¤u ise Hind Okyanusu
ile çevrilidir. Kuzeyden güneye do¤ru
uzanan upuzun bir kuyru¤a benzemektedir. Yüz ölçümü 676.000
km2 ve nüfusu ise 50 Milyon civar›ndad›r. Ülke 7 Federe Devlet ve 7 ilden ibarettir.
Dini ise budizmdir. K›fl›n serin, baharda s›cak ve yaz›n biraz daha s›cakt›r. Ülkenin
% 60’ı en verimli ve kaliteli ormanlarla kapl›d›r. Dünyada en k›ymetli kereste bu
ülkede üretilmektedir. Petrol, do¤algaz, kaliteli ahflap, pirinç, alt›n ve di¤er k›ymetli
madenler ve k›ymetli tafllar bak›m›ndan zengin bir ülkedir. Genelde önemli varl›¤›
olan bir ülke diyebiliriz. ‹lk defa Birmanya’y› gören bayan bir Profesör, ülke için
“Herhalde cennet dedikleri yer buras› olmal›” ifadesini kullanm›flt›r.
Birmanya
(Burma)
90
BD A⁄USTOS 2012
tem meydana getirmek
istiyordu. Hristiyan misyonerler ülkeden kovuldu. Kad›nlar›n k›sa pantolon, aç›k yaka gömlek
giymeleri yasakland›.
Güzellik salonlar› ve
moda evleri kapat›ld›.
Yavafl yavafl yeni yasaklar gelmeye bafllad›.
Mecburi angarya ifller
bafllad›. Ülkenin yeni
Michael Aris ve Suu Kyi çocuklar›yla
ad› da Myanmar oldu.
Suu Kyi’nin annesinin elçilikteki görevine son verilince, 1988 y›l›n›n bir Mart ay›nda, annesinin
orada yaflam zorlaflt› ve anne ülkesine ölüm haberini al›nca, Suu Kyi ülkesine
(Birmanya) geri dönmeye ve Suu Kyi Birmanya’ya döndü. Ülke yine çok
ö¤renimine ‹ngiltere’de devam etmeye kar›fl›kt›. Hergün, her taraftan silah
karar verdi. Suu Kyi Oxford St Hughs sesleri geliyordu. 1988 y›l› Temmuz
K›z Kolejine kayd›n› yapt›rd›. Felsefe- ay›nda Diktatör Ne Win idareyi b›raPolitika ve Ekonomi okudu. Bu arada kaca¤›n› ve seçim yapaca¤›n› söyledi.
Suu Kyi Londra’da Michael Aris ile Fakat ortal›k yine bir türlü yat›flm›yortan›flt› ve 1 Ocak 1972 y›l›nda evlen- du Ayaklanmalara t›p doktorlar› ve
diler. Londra’da bahçesi olan küçük keflifller de kat›ld›. Cunta bunlara çok
bir evde yaflamaya bafllad›lar. Ancak sert müdahalede bulundu ve 8 A¤ustos
ÖZET TAR‹HÇE Kuzey-Güney Birmanya’n›n
birleflmesi ile 18. as›rda yeni bir Birmanya oluflmufltur. 1885 y›l›nda ‹ngiliz sömürgesi olmufltur.
1948 y›l›nda hürriyetine kavuflmufl ve Birmanya
Sosyalist Cumhuriyeti ad› alt›nda yeni bir devlet
oluflmufltur. Yar›m as›rdan fazla bir süredir ülkede her on senede, yeni bir cunta yönetime el
koymufltur. Her cunta, bask›, korku, sindirme
yaratarak, yarg›s›z, yasas›z, meçhul tan›k ve yalan ifadeleri sonucu insanlar› ceza evleri veya toplama kamplar›na göndermifltir.
Binlerce kifli henüz mahkemeye ç›kmadan y›llard›r terör ve vatana ihanet suçu ile
tutuklu bulunuyorlar. Cezaevinde bulunanlar›n ço¤unu da hükümsüz tutuklular›n
teflkil etti¤i bat› bas›n›nda konudur. Cuntan›n aleyhine bas›nda yaz› yaz›lamaz.
Esasen bas›n patronlar›n›n ülkede di¤er konularda da ticari iflleri oldu¤u biliniyor.
Kamu görevlileri, valiler, bölge baflkanlar› adeta cuntan›n bir memuru gibidirler.
91
BD A⁄USTOS 2012
1988 günü binlerce kifli katledildi. Bu
katliam cuntan›n bir yüz karas›d›r.
Bütün uluslar cuntay› nefretle k›nam›fllard›r.
N
ihayet seçim konuflmalar› bafllad›. Suu Kyi 26
A¤ustos 1988’de bafl flehir Yangons’ta kürsünün
arkas›nda babas›n›n büyük boy portresinin as›l› oldu¤u platformda ilk defa
halk›na sesleniyordu. Söylenene göre;
meydanda bir milyondan fazla bir insan toplulu¤u varm›fl. Suu Kyi “Politikan›n çok kar›fl›k bir fley oldu¤unu ve
politikadan daima uzak kalmak istedi¤imi biliyorum, fakat sizlere flunu söylemek istiyorum. Ben babam›n k›z›
olarak art›k susmak istemiyorum” diyerek söze bafll›yor ve bu andan itibaren bir ev han›m› olarak de¤il, bir politikac› olarak milyonlar›n demokratik
hareketi ve gelecekteki ümitlerinin
baflkanl›¤›na soyunmufl oluyordu. Bir
ay içinde bütün yurtta en küçük yerleflim birimi dahil ayak basmad›¤› vatan
topra¤› kalmad›. Özgürlük, adalet, insan haklar›, tutuksuz hapse at›lanlar
y›llardan beri mahkemeye ç›kar›lmadan cezaevinde bulunan Birmanyal›
vatandafllar Suu Kyi’nin konuflmas›n›n
ana konusu idi. K›sa sürede parti üye
say›s› çok yükseldi ve Suu Kyi yeni
kurulan Milliyetçi Ulusal Parti’nin
Genel Sekreteri oldu. Esas›nda bu partinin temelini babas› atm›flt›r.
Cunta Generalleri muhalefetin bu
kadar çabuk toparlanaca¤›n› hüç düflünmemifllerdi. Yasalar›, Anayasay›,
yarg›y› ve di¤er tüm idari ve cezai ifllemleri kendi menfaatleri do¤rultusunda de¤ifltirerek adil seçim, halk›n istedi¤i seçim getiriyoruz diyerek gururlan›yorlard›. fiimdi onlar, bu durumda
yeni bir yol izlemek zorundayd›lar.
Nihayet 20 Temmuz 1989 günü 11
Özgürlük, adalet, insan haklar›, tutuksuz
hapse at›lanlar, y›llardan beri mahkemeye
ç›kar›lmadan cezaevinde bulunan Birmanyal› vatandafllar, Suu Kyi’nin konuflmas›n›n
ana konusu idi.
92
BD A⁄USTOS 2012
adet askeri araç, tam
teçhizatl› 50 den fazla
askerle, sabaha karfl›
Suu Kyi’nin evine bask›n düzenlendi. Telefon kablolar› ve tüm
d›fl haberleflme tamamen yok edildi. O saatte evde olan k›rk kadar parti üyesi tutukland› ve iflkencenin en
iyi yap›ld›¤› bir adaya
götürüldüler. 1989 yaSuu Kyi
z›ndan itibaren Suu
bir devrim kızı
Kyi için uzun sürecek
lideri, general elbisesiolarak
doğmuştur.
bir ev hapis günleri
nin ç›kararak, sivil k›yaO bir "lady”dir ve
bafllam›fl bulunuyor.
fetle ülkesini yönetmeye
Bahçeye yabanc›lar›n
insan haklarının
bafllad›. Suu Kyi’nin ev
girmesi yasakland›.
hapsi de 10 Kas›m 2010
büyük
Radyo, mektup, haber
tarihinde sona erdi. O, yaikonasıdır.
gibi iletiflim vas›talar› ortani Suu ertesi gün parti merdan tamamen kalkt›. Askerler
kezinde idi. K›sa bir süre sonra
gece ve gündüz devaml› bahçede ve 33 yafl›ndaki o¤lu Kim de partiye gelevde bulunuyorlard›. Halk Suu Kyi’ di. Koluna tavus kuflu motifli dövme
nin hayat›ndan flüphe etmeye baflla- yapt›rm›flt›. Birmanya geleneklerinde
m›flt›. Suu Kyi bunu önlemek için ara tavus kuflu ileri demokrasi hareketini
s›ra piyano çal›yordu. Cunta Genera- simgeliyordu. 2012’nin Nisan ay›nda
lleri Suu Kyi’a Londra için tekrar yur- Birmanya’da yap›lan seçimlerde topda dönmemek üzere uçak bileti verdiler. Suu Kyi bunu kabul etmedi. Çok
hasta olan kocas›n› ziyaret için 30
adet dilekçe vermifl ve hiçbiri kabul
görmemiflti. Ancak geri dönmemek
üzere yurt d›fl›na ç›kar›lmay› asla arzu
etmedi.
SONRAK‹ YILLARDA ülkede isyan-
artmaya bafllad›. 2007 y›l›nda keflifller
de bu ayaklanmalara kat›ld› ve çok
say›da keflifl yine öldürüldü. 2010 y›l›nda yeni bir ihtilal oldu. Yeni cunta
Sonradan
sivil k›yafetle
yönetime kat›lan
General
Thein Sein
93
BD A⁄USTOS 2012
lam 45 Milletvekilinin 43’ünü Suu’
nun partisi kazanm›flt›r. Asker elbisesini ç›kararak sivil giyinen General
Thein Sein, seçimden sonra, seçimi
haz›rlayan yard›mc›lar›na, uzmanlar›na neden kendisini zaman›nda uyarmad›klar› konusunda serzeniflte bulundu¤u söylenmektedir.
lamentodad›r. Bulundu¤u bölgedeki
di¤er bütün geri kalm›fl ülkelerin de
gelecekteki ümitlerini de sorgulamaktad›r. Bu amaçla flimdi Oslo’dad›r.
Uyanan Birmanya halk› ise, flimdiden yavaflca alanlarda ve salonlarda
önceki yönetimin yarg›s›z, yasas›z
uygulamalar›n› protesto ederek, sorumlular hakk›nda ifllem yap›lmas›n› isteYeni bir kalk›nma
mektedirler. fiu anda
hamlesi bafllatan
fakir bir ülke görünüBirmanya’ya
münde olan Birmanya
y›ll›k 500 bin,
gelecek y›ldan
büyük bir kalk›nma
itibaren 1 milyon
içindedir. IMF Baflkaturistin gelmesi
n› Birmanya’n›n Asplanlan›yor
ya’daki ilk kalk›nan
ülke olaca¤›n› söylemifltir. Avrupa ve di¤er ülkeler Birmanya’
ya koyduklar› ambargolar› kald›rmaya baflSUU KY‹ bir devrim k›z› olarak do¤- lam›fllard›r. K›ymetli tafllar ve k›ymetli
mufltur. ‹kincisi o bir "lady"dir ve in- madenler, petrol, do¤algaz›n AB ülkesan haklar›n›n büyük ikonas›d›r. Yak- lerine ihraç imkân› planlanmaktad›r.
lafl›k 15 y›l suçsuz, hukuksuz ve yarg›- Kalk›nma, ülkeye yeni bir hareket gelanmadan hapsedilmifltir. ‹ki y›l zor tirecektir. Y›ll›k 500 bin ve gelecek
flartlar alt›nda ev hapsi yaflam›flt›r. y›ldan itibaren 1 milyon turistin ülkeye
Di¤er politikac›lara göre çok daha gelmesi planlan›yor. Y›ll›k kalk›nma
fazla tecrübeye sahiptir. O flimdi par- da % 6 olarak öngörülmektedir. •
KOLOMB’UN YUMURTASI
Kristof Kolomb, ‹spanyollarla yemek yiyordu. Konuklar›n birço¤u, onun
flöhretini küçümsüyordu. Söz Amerika’n›n keflfinden aç›l›nca, içlerinden
biri yüksek sesle: “Oralar› keflfetmek zor bir ifl de¤il.” dedi. Kolomb,
bu söze karfl›l›k eline bir yumurta ald› ve konuklara dönerek:
“Hanginiz bu yumurtay› dik olarak dengede tutabilir?” diye sordu.
Herkes denedi, fakat hiçbiri baflaramad›. Kolomb yumurtay› ald›, ucunu hafifçe
k›rarak yass›laflt›rd› ve taba¤a yerlefltirdi. Art›k yumurta dik flekilde duruyordu.
Hepsi ba¤›rarak: “Bu zor bir ifl de¤il ki!” dediler. Kolomb gülerek: “Do¤ru” dedi,
“Zor de¤il. Zor olan, bunu düflünebilmektir!”
Gönderi: SABR‹YE AfiIR
94