DOĞRULTUCULAR

Grup No:
DOĞRULTUCULAR
Giriş
Bu deneyde alternatif gerilimi doğru gerilime dönüştürmede kullanılan doğrultucular incelenecektir.
Hemen hemen bütün elektronik uygulamalarında doğru gerilimden yararlanılır. Bu yüzden alternatif
gerilimi doğru gerilime dönüştürmek elektronik devre uygulamalarında bir zorunluluktur. Küçük güçler
gerektiren uygulamalarda kuru piller ve akümülatörler kullanılabilse de bu yöntem ekonomik olmayan
pahalı bir yöntemdir. Aynı zamanda büyük güçlü uygulamalarda bu tür yöntemler yetersiz kalmaktadır.
Bu tür nedenlerden dolayı doğrultucular alternatif gerilimi doğru gerilime dönüştürmede en yaygın
olarak kullanılan düzeneklerdir.
Malzeme Listesi
Diyot: 4 adet
Kondansatör : 1x2.2µF, 1x47µF tümü elektrolitik
Direnç : 1x1kΩ, 1x100kΩ
Ön Bilgi
DC ve AC gerilim ve akımlar elektronik elemanlara güç sağlamaktadırlar. Günümüzde taşınma
ekonomikliği ve etkinliği nedeniyle AC güç nakil hatları kullanılmaktadır. Elektronik elemanlarının pek
çoğunun çalışması için gerekli DC güç AC’den DC’ye doğrultma ile mümkün olmaktadır. Doğru akım tek
yönlüdür. Diyotun tek yönlü iletim karakteristiği doğrultma işlemi için en uygun eleman olmasını sağlar.
Günümüz elektroniğinin en yaygın kullandığı doğrultucu Silikon tabanlıdır. 200 mA ile 1000 A arasında
yük akımı iletebilen, 1000 V tan daha yüksek ters tepe gerilimlerine dayanabilen çok çeşitli Silikon
doğrultucular mevcuttur.
Temelde iki çeşit doğrultma devresi mevcuttur. Bunlar yarım dalga ve tam dalga doğrultuculardır.
Yarım dalga doğrultmayı tek yollu doğrultucu devresi, tam dalga doğrultmayı köprü tipi doğrultucu ile
gerçeklemek mümkündür.
1. Yarım Dalga Doğrultucu
Şekil 1’de tek yollu doğrultucu devresi görülmektedir. Diyot tek yönde akım geçiren bir devre
elemanıdır. Anodu (+), katodu (-) yapan alternans (pozitif alternans) uygulandığında diyot iletken olur.
Bu alternansta, C kondansatörü gerilimin maksimum değerine şarj olur. Bu andan itibaren bir sonraki
pozitif alternans gelene kadar C kondansatörü direnç (devre) üzerinden deşarj olarak akımı devam
ettirir.
Şekil 1. Yarım dalga doğrultucu
2. Köprü Doğrultucu
Şekil 2’de köprü tipi doğrultucu devresi görülmektedir. Kullanılan transformatörde orta uca gerek
olmaksızın tek alçak gerilim sargısı varsa tam dalga doğrultma yapılmak isteniyorsa köprü tipi
doğrultucu kullanılır. Bir alternansta D1 ile D4 iletimdeyse diğer alternansta D2 ile D3 iletimdedir ve
çıkışta yine tam dalga işaret gözlenir.
Şekil 2. Köprü doğrultucu
2
DENEY
Deneye gelmeden önce ön bilgi kısmını dikkatlice okuyup anlamanız deneyi doğru bir şekilde
yapabilmeniz açısından önem arz etmektedir. Deneyin yapılışı kısmındaki tüm maddeler için
osiloskopunuzun Volt/Div ve Time/Div değerlerinin sabit olmasına dikkat ediniz.
Deneyin Yapılışı:
1. Şekil 1’deki devreyi kurunuz. (Vpp = 10 V, f = 1kHz)
2. Başlangıçta RY direncini 1 kΩ ve kapasitans olmadan devreyi çalıştırın ve çıkış sinyalini gözlemleyerek
ilgili tabloya çiziniz.
3. RY = 1 kΩ, C = 2.2 µF ve RY = 100 kΩ, C = 47 µF durumları için çıkış sinyalini ilgili tablolara çiziniz.
4. Şekil 2’deki devreyi kurunuz. (Vpp = 10 V, f = 1kHz)
5. Başlangıçta RY direncini 1 kΩ ve kapasitans olmadan devreyi çalıştırın ve çıkış sinyalini gözlemleyerek
ilgili tabloya çiziniz.
6. RY = 1 kΩ, C = 2.2 µF ve RY = 100 kΩ, C = 47 µF durumları için çıkış sinyalini ilgili tablolara çiziniz.
Yarım Dalga Doğrultucu
RY = 1 kΩ, C yok
RY = 1 kΩ, C = 2.2 µF
RY = 100 kΩ, C = 47 µF
3
Köprü Doğrultucu
RY = 1 kΩ, C yok
RY = 1 kΩ, C = 2.2 µF
RY = 100 kΩ, C = 47 µF
Deney Sonuç Soruları:
1. Deney sonuçlarını göz önünde bulundurarak kapasitansların çıkışlara nasıl etki gösterdiğini
açıklayınız.
2. Doğrultma devrelerinin farklarını sonuçları göz önünde bulundurarak açıklayınız.
4