Kanada`n›n Ortado¤u Politikas›

Kanada’n›n Ortado¤u Politikas›
Sad›k Ünay*
Girifl
Uluslararas› siyasi sistem ve uluslararas› ekonomi politik mimarisi içerisinde kendisine has konumu ve evrensel prensiplere dayal› politika üretme
e¤ilimleriyle öne ç›kan Kanada, uluslararas› bir aktör olarak genellikle Amerika Birleflik Devletleri, Rusya, ‹ngiltere, Fransa ya da Çin gibi küresel güçlerin gölgesinde kalm›fl oldu¤u için bu ülkenin sistem içi rolü ve karakterinin
tan›mlanmas› noktas›nda zaman içinde farkl› yaklafl›mlar gündeme gelmifltir. Kanada d›fl politika felsefe ve pratiklerini detayl› olarak inceleyen uzmanlar›n bir k›sm›, özellikle ‹kinci Dünya Savafl› sonras› dönemde yo¤un
olarak gerçeklefltirilen uluslararas› çat›flmalar› çözümleme; aktif mekik diplomasisi ve arac›l›k faaliyetlerinde bulunma; bar›fl› ve insan güvenli¤ini koruma operasyonlar›na kat›lma ve stratejik d›fl ekonomik yard›mlarda bulunma gibi giriflimleri göz önünde bulundurarak ülkeyi bir ‘ana güç’ (principal
power) ya da ‘orta ölçekli güç’ (middle power) olarak tan›mlam›fllard›r.
Buna karfl›n daha dengeli, nispeten de kötümser bir bak›fl› benimseyen
di¤er bir grup uluslararas› iliflkiler uzman› ise Kanada’n›n gerek baflat sosyoekonomik iliflki a¤lar› gerekse ulusal güvenlik ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas›
bak›m›ndan güney komflusu Amerika Birleflik Devletlerine afl›r› ba¤›ml›l›¤›ndan söz ederek ‘uydu güç’ (satellite power) nitelendirmesini kullanmay› ye¤lemifllerdir. Son dönemde Kanada d›fl politikas›n›n seyri ve y›prand›¤› iddia
edilen küresel ‘kolaylaflt›r›c› aktör’ imaj› ile ilgili tart›flmalar, hem iç siyaset
tart›flmalar›n› hem de akademik literatürdeki ana yaklafl›mlar› derinden etkilemifltir. Zaman içinde kapsam itibar›yla geniflleyip derinleflen bu tart›flmalar hakk›nda çok yönlü ve analitik de¤erlendirmelere Cooper ve Nassal’›n
temel eserleri dâhil birçok nitelikli çal›flmada rastlamak mümkündür.1
Sözü edilen farkl› yaklafl›mlar ›fl›¤›nda orta ölçekli bir jeopolitik ve jeoekonomik güç olarak Kanada’n›n ilk bak›flta farkl› izleyicilerde farkl› izlenim* Yrd. Doç. Dr., Bal›kesir Üniversitesi, ‹ktisadi-‹dari Bilimler Fakültesi ve T.C. Baflbakanl›k Türk ‹flbirli¤i ve Kalk›nma ‹daresi Baflkanl›¤›.
Kanada’n›n Ortado¤u Politikas›
401