VİTAL BULGULAR

VİTAL BULGULAR
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı
Vital ?
• vital Lat.
• Canlı, hayati, yaşamsal,
yaşamla ilgili.
Kalp tepe atımı
O2 Satürasyonu
Kan basıncı
Solunum sayısı
Yaşamsal belirtiler
• Nabız
• Solunum
• Kan basıncı
• Cilt: Isı, renk, görünüm
Vücut Isısı
• Hastanın ‘ateşine bakma’
şeklinde ifade edilir
• Ateş vücut ısısının belli
değerinde üzerinde
olmasıdır.
Vücut ısısı değerlendirme
Yöntem
Hızlı
İnvaziv
Cilt
Evet 2-3 sn
Hayır
Kulak
Evet 2-3 sn
Hayır
Koltuk altı (aksiller) Hayır 3 dk
Hayır
Ağız içi (oral)
Hayır 3 dk
Evet
Rektal
Hayır 3 dk
Evet
Rektal ısı
• Pratik değil …
• Önerilmiyor ..
Koltuk altı ısısı
• En sık kullanılan yol idi.
• Derece aksiller fossaya
yerleştirilerek ölçüm yapılır
• Koltukaltı kuru olmalı.
• En az üç dakika beklenmelidir
• Deri kan akımının bozulduğu şok gibi
durumlarda yanlış sonuç verebilir
• Her yaşta kullanılabilir
• Elde edilen değerler: 36.5 - 37.0°C
Ağızdan ısı
• Az kullanılan bir yoldur
• Dil altına yerleştirilir
• En az üç dakika beklenmelidir
• Koltuk altı ısıya göre 0.5°C yüksektir
• Altı yaş altındaki çocuklarda
kullanılmaz
Orta kulak ısısı
• Özel cihaz gerektirir
• Santral ısının ölçülmesinde
yardımcıdır
• Koltuk altı ısıdan biraz yüksektir
• Her yaş grubunda kullanılabilir
Deri yüzeyinden ısı
• Günümüzde sıklıkla kullanılan
yöntemdir.
• Isı problarının kullanımı aracılığı ile
deri yüzeyinden ölçüm
• Hızlı
• Non invaziv
• Genellikle güvenilir
Nabız
• Kalbin sistolik ve diastolik basınç
farkından dolayı damarlar üzerinde
hissedilen basınç dalgasıdır
• İki amaçla değerlendirilir
– Kalbin hızı, ritmi ve kasılma
gücüne bakmak
– Periferik damar hastalıklarının
tanımlanması
Nabız muayenesi
Nabız muayenesi-Karotis
Normal nabız atım sayısı
Yaş grubu
Nabız atım sayısı
(atım/dk)
Süt çocuğu
120-160
1-3 yaş
90-140
3-5 yaş
80-110
5-10 yaş
75-100
10-18 yaş
60-100
Değerlendirme
• Sayısı
– Taşikardi
– Bradikardi
• Ateşin her bir derecesi için nabız sayısında 10-15/dklık
artış olur
• Ritmi
• Şiddeti ve şekli
Kapiller dolum
• Kapiller dolumun izlenmesi
önemlidir
• Tırnak yatağına basıldığında
beyazlaşma olur
• Bırakıldığında yeniden dolması
genellikle 2-3 saniye içerisinde
gerçekleşir
• Bu süresinin uzaması yetersiz
dolaşımın göstergesidir (Şok)
Solunum
• Hız, bir dakikada gerçekleşen inspirasyon sayısıdır
• Göğüs hareketleri ile veya oskültasyonla sayılır
• Altı yaşa kadar karın ve göğüs solunuma eşit katılır
• En az 30 sn boyunca sayılmalı
• Ritim, derinliği ve solunum güçlüğü de not edilmeli
Solunum Hızları
Yaş grubu
Solunum sayısı
Yenidoğan
30-60
0-1
24-38
1-3
22-30
4-6
20-24
7-9
18-24
10-14
12-22
14-18
14-20
Solunumun Değerlendirilmesi
• Taşipne
: Solunum sayısının normalin üzerine çıkması
• Bradipne
: Dakikadaki solunum sayısının azalması
• Hiperpne
: Solunumun derinliğinin artması
• Hipopne
: Yüzeysel solunum
• Apne
: Solunumun geçici olarak durması
• Dispne
: Yardımcı solunum kaslarının ve burun
kanatlarının solunuma katılması, solunumun zorlukla
olduğunu gösterir
Kan Basıncı
• Kanın arter duvarına yaptığı basınç
• En iyi ölçüm damara yerleştirilen
katater aracılığı ile gerçekleştirilir
• Daha çok dolaylı yoldan ölçüm yapılır
• Bu amaçla sfingomanometre kullanılır
•
•
•
•
Manşon (şişirilebilir lastik torba)
Puar (şişirici balon)
Manometre
Subap (hava basıncı ayarlanması)
– Cıvalı (taşınması zor)
– Yaylı (kolay taşınabilir)
– Elektronik (kişi kendi basıncını)
ölçebilir
Dikkat edilmesi gerekli durumlar
• Çocuğun sakin olması
• Uygun manşon boyutu
– Kol uzunluğunun (omuz-dirsek)
üçte birinden dar, üçte ikisinden
geniş olmamalı
– Dar manşon basıncı yüksek
– Geniş manşon ise düşük ölçer
Ölçüm tekniği
•
•
•
•
•
•
•
Çocuk yatar durumda olmalı
Brakial arter ve kalp aynı hizada olmalı
Ölçüm yapılacak kol çıplak olmalı
Manşonda hava tam boşaltılır
Manşon kola sarılır
Stetoskop brakial arter üzerine yerleştirilir
Radial nabız palpe edilir
• Radial nabız kaybolana kadar manşon şişirilir
• Bu dönemde hiçbir ses duyulmaz
• Sübap aracılığı ile basınç yavaş yavaş düşürülür
• Damar açılınca Korotkoff sesleri duyulmaya başlar
• İlk duyulduğu an sistolik kan basıncı
• Seslerin kaybolduğu an diastolik kan basıncı
• İlk duyulan ses güçsüz bir sestir (1. Karotkoff sesi) ,
• Esas olarak bundan sonra güçlü olarak duyulan ses önemlidir
(2. Karotkoff sesi).
• Bu sesin duyulduğu ilk yer sistolik tansiyona karşılık
• Palpasyona göre dinlemekle elde edilen sistolik basınç 10-15
mm Hg daha yüksektir
• Palpasyonla diastolik kan basıncı ölçülemez
• Kan basıncı yüksek bulunursa bacakta da basınç ölçülmelidir
• Aynı manşonla yapılan ölçümde bacakta 15-20 mm Hg daha
yüksek bulunur
• Büyük damarlarda kan basıncı tüm vücutta aynıdır
Cilt
• Renk
• Sıcaklık
• Turgor
Cilt rengi
• Normal, soluk, siyanotik