Yrd.Doç.Dr. Sermin METIN - Tematik Yaklasimda Fiziksel Çevre
advertisement
TEMAKTĠK YAKLAġIMDA FĠZĠKSEL ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. ġermin METĠN Hasan Kalyoncu Üniversitesi ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Ġnsanı saran her Ģey olarak tanımlanan çevre insanı etkilerken, insanda çevreyi etkilemektedir. Çevre davranıĢları üretirken aynı zamanda davranıĢlarda çevreyi üretmekte insan ve yaĢadığı çevre arasında sürekli ve dinamik bir etkileĢim meydana gelmektedir. Ġnsanlar yaĢamsal ihtiyaçları için sadece çevreyi değil, aynı zamanda çevreden edindikleri bilgilere göre kendilerini de yeniden biçimlendirmektedir . ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Fiziksel ortamlarla insan davranıĢları ve deneyimleri arasında karĢılıklı bir iliĢki vardır. Çevresel psikolojinin konusu insan davranıĢı ile bu davranıĢın içerisinde oluĢtuğu fiziki çevre arasındaki iliĢkinin incelenmesidir. Tarihsel geliĢim içerisinde çevre kavramı yakın bir geçmiĢe kadar «sosyal çevreyi» belirtmek için kullanılmıĢtır. Bireyi çevreleyen anne baba, eğitimci gibi sosyal çevrenin etkileri üzerinde odaklanmıĢtır. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI 1960’lı yılların sonuna doğru ekolojik psikoloji daha sonrada çevresel psikoloji akımlarının ortaya çıkması ile insanın yaĢadığı çevrenin sosyal boyutu ile birlikte fiziksel özelliklerde içerdiği ve çevre ile davranıĢ arasındaki önemli ve çok yönlü iliĢkiler araĢtırılmaya baĢlanmıĢtır. Fiziksel alanları tasarlamakla görevli kiĢilerin uygulamaya yönelik sorunlarından doğan çevresel psikoloji eğitimciler ve geliĢim psikologları tarafından sahiplenilmiĢ ve fiziksel mekanları çocuk eğitimi ve geliĢimine uygun biçimde düzenlemen yoluna gitmiĢlerdir. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Çocuk geliĢimi ile ilgili yapılan araĢtırmalarda çevresel psikoloji ve geliĢim psikolojisi arasındaki ortak alan uzun süre araĢtırmacılar tarafından tartıĢılmasına rağmen zamanla fiziksel çevrenin çocuk geliĢimindeki potansiyel etkisi olduğu sonucuna varılmıĢtır. Çevresel psikoloji kuram ve araĢtırmalarında çocuğun geliĢiminde fiziksel çevrenin duygusal, biliĢsel ve fiziksel geliĢimi ile doğrudan iliĢkili bir etmen olduğu ortaya konmuĢtur. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Çevresel psikoloji kuram ve araĢtırmaları; kısıtlayıcı hareketin, geliĢimi kökünden kesip attığına ve gelecek hayatta algılama zorluklarına yol açabileceğine inanmakta ve çocuklar için tasarlanan mekânların içerisinde deneme, baĢarılı veya baĢarısız olma, tekrar deneme, risk alma olanaklarını barındırması gerektiğini vurgulamakta ve çocukların ihtiyaçlarını karĢılamayan bir ortam geliĢimlerini destekleyemeyeceğini belirtmekte, ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Çevresel psikoloji kuram ve araĢtırmaları; Okul öncesi eğitimin dil geliĢimi, sosyal geliĢim, motor geliĢim gibi erken becerileri desteklemenin yanında birçok karmaĢık becerinin elde edilmesi ve öğrenme için motivasyonu da desteklemek için planlanması gerektiğini, Öğrenme için olumlu bir eğilimin erken yıllardaki ilgi çekici, doyurucu ve çocuğun zevk aldığı sınıf içi deneyimlerle, etkili öğretim stratejileri, sosyal etkileĢim, materyal, etkinlik ve çalıĢma tercihlerinin yoğunluğuna bağlı olarak geliĢtirilebileceği ortaya konmuĢtur. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Çevresel psikoloji kuram ve araĢtırmaları; Nash’ın (1981) mekânsal olarak organize edilmiĢ öğrenme ve oyun alanlarında çocukların, geliĢigüzel oluĢmuĢ alanlardaki çocuklara göre daha kompleks aktivitelerle ilgilendiklerini, daha zengin Ģekiller ve renkler ürettiklerini ortaya koymuĢtur. Bu çalıĢma mantıksal-matematiksel bilginin, öğrenme oyun mekânı tasarımıyla desteklenebileceğine dair ilk deneysel kanıt olmuĢtur. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Bir çok çalıĢmanın ortaya koyduğu ortak sonuç ise; BiliĢsel, sosyal, duygusal, bedensel geliĢimi sağlayan pek çok becerinin çevre içinde Ģekilleneceği ve Çocuğun içinde bulunduğu çevre ve çevreye aktif katılımının onun temel becerilerini etkin bir biçimde kullanmasını sağlayacağı ve dolayısıyla bu temel becerilerin çevresel koĢullar içinde geliĢeceği yönündedir. ÇOCUK ÇEVRE ĠLIġKISI Genel bir ifade olarak davranıĢ değiĢtirme süreci olan eğitimin davranıĢ değiĢikliğini gerçekleĢtirmesi için gerekli koĢullar; DavranıĢa iliĢkin bilgi, Bireyin geliĢim düzeyi, Ġsteklilik ve Ortam olarak ifade edilmektedir. Ortamı aynı zamanda davranıĢın gerçekleĢtirilebilmesi için gerekli fiziksel, sosyal ve psikolojik etkenlerin tümünü kapsayan genel bir kavramdır. FIZIKSEL ÇEVRE ILE ILGILI KURAMSAL YAKLAŞıMLAR Çocuk geliĢimi ve fiziksel çevre iliĢkileri üzerine son kırk yılda hızla geliĢmekte olan disiplinler arası bir literatürde çocukların fiziksel çevreye aktif katılımının önemine iliĢkin çeĢitli görüĢler mevcuttur. Ekolojik gelişim psikolojisi İşlemsel – çevresel öncelikli araştırma metodu Sosyal bilişsel teori Ekolojik algı psikolojisi FIZIKSEL ÇEVRE ILE ILGILI KURAMSAL YAKLAŞıMLAR Ekolojik gelişim psikolojisi: çocukların toplum, okul, sınıf, aile arasındaki birçok etkileĢim bağlamında geliĢtiğini ve öğrendiğini öne sürer ve çevrenin sosyal etkileri üzerinde durur. Bu teorinin esası her çocuğu; mikrosistem, mezosistem, ekosistem, makrosistem ve kronosistem olan beĢ sistem içindeki büyük sosyal sınıfın bir parçası olarak görür ve bu sistemin geliĢime etkileri üzerinde durur. FIZIKSEL ÇEVRE ILE ILGILI KURAMSAL YAKLAŞıMLAR İşlemsel – çevresel öncelikli araştırma metodu: Bu metot; Birey ve çevresi arasında çift yönlü bir etkileĢim olması gerektiğine vurgu yapmakta ve Olası bir çevresel müdahalenin, bireyin duygusal, sosyal ve fiziksel tutumunu tümüyle değiĢtirebileceği ve bu bağlamda bireyden çevreye dönecek olan tepkinin de değiĢeceği savunulmaktadır. FIZIKSEL ÇEVRE ĠLE ĠLGILI KURAMSAL YAKLAġıMLAR Sosyal bilişsel teori: Sosyal biliĢsel kuramcı Bandura’nın insanların çevrenin zorlamalarına tepki göstermekten daha çok kendini düzenleyebilen, proaktif ve kendini yönetebilen bireyler olduğu görüĢünden temellenmiĢtir. Bandura insan davranıĢlarını etkileyen üç temel bileĢen olduğunu belirtir; kiĢisel faktörler, davranıĢ, çevresel faktörlerdir. Bu teorinin anahtarı, davranıĢların insanların düĢünce, duygu ve inançlarını etkilediğidir. Bu yüzden bireyleri sosyal sistemlerin ve çevrenin süreçleri ve ürünleri olarak görür. FIZIKSEL ÇEVRE ILE ILGILI KURAMSAL YAKLAŞıMLAR Ekolojik algı psikolojisi: çocuk geliĢimi ve çevresel etkenleri, beden ve bedensel aktiviteler kapsamında öncelikli olarak ele almıĢtır. Bu nedenle birey ve algılama sürecini çevreden bağımsız olmadığını, algısal psikoloji kuramının fiziksel uyarı temeline dayandığını belirtmiĢtir. Algılamayı bireyin hareketle, aktif deneyimlerle kazandığı bir birikim olarak açıklamıĢ ve çevremizde hareket edebilmek için algılayabilmeli, algılayabilmek içinse hareket edebilmeliyiz” diyerek aktif deneyime vurgu yapmıĢtır. OKUL ÖNCESINDE ÇEVRE Çocuk çevre iliĢkisi yetiĢkinin bir minyatürü olarak görülen ve konuĢmaya baĢladığı andan itibaren yetiĢkin dünyasına katılan çocuğun yetiĢkinden farklı olduğunu; J.J Rousseau, Pestalozzi, Froeble, J.Locke, Montessori, Piaget, Vygotsky, Dewey gibi bir çok kuramcı ve araĢtırmacı ortaya koymuĢ ve çocuk geliĢimi ile ilgili çalıĢmalarında çevreye büyük bir önem atfetmiĢlerdir. ÖĞRENME ORTAMLARı Eğitim-öğretim süreçlerinin, içinde yer aldığı ortamlar, öğrenme öğretme etkinliklerinin meydana geldiği, katılımcılarının birbirleriyle ve bilgiyle iletiĢim/etkileĢim kurduğu çevre anlamını ifade etmektedir. Eğitim ortamları, personel, fiziksel mekân, donanım, öğrenme araç-gereçleri, özel düzenlemeler gibi alt ögelerden oluĢan dinamik bir yapıdır. ÖĞRENME ORTAMLARı Bu yapının bir boyutu olan fiziksel ortamın eğitime iliĢkin anlamı, eğitim etkinlikleri için ayrılan mekânın özellikleridir. Fiziksel ortamın/koĢulların uygunluğu, bu özelliklerin, programın içeriğiyle ve amaçlarıyla tutarlı olması ve öğrenmeye etki eden tüm ögelerle iĢbirliği sağlayacak biçimde düzenlenmesi anlamına gelir ve etkili öğrenme/öğretme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. NASIL BİR ÇEVRE? Günümüzde çocuğun içinde bulunduğu çevreye geniĢ bir perspektiften ve kısaca baktığımızda çocuğun içinde bulunduğu ġehir, Mahalle, Ev ortamı, Okul ve sınıf ortamı çocuğun geliĢim özellikleri ve gereksinimlerini karĢılama yönünde yeterli ve yetkin mi? Çocuğun geliĢim özelliklerine ve gereksinimlerine uygun bir çevrenin özellikleri neler olmalıdır? NASIL BĠR ÇEVRE Çevre çocuğun mekânda otokontrol ve güvenli hissetme ihtiyacını karĢılamalıdır. NASIL BĠR ÇEVRE Çevre çocuğun yaratıcılığı Çevre çocuğun yaratıcılığını kıĢkırtacak farklı araçlar kıĢkırtacak farklı araçlar tarafından sarılma tarafından ihtiyacını ihtiyacınısarılma karĢılamalıdır. karĢılamalıdır. NASıL BIR ÇEVRE NASıL BIR ÇEVRE Çevre çocuğun fiziksel Çevre çocuğun fiziksel ve ve zihinsel olarak zihinsel olarak aktif olma aktif olma ihtiyacını ihtiyacını karĢılamalıdır. karĢılamalıdır NASıL BIR ÇEVRE Çevre çocuğun kendi ile baĢ Çevre çocuğun kendi ile baĢ baĢa olma, yalnız olabilme baĢa olma, yalnız olabilme ihtiyacını karĢılamalıdır. ihtiyacını karĢılamalıdır. NASıL BIR ÇEVRE Çevre çocuğun kendini tanıyabilme ihtiyacını karĢılayabilmelidir. NASıL BIR ÇEVRE Çevre çocuğun duygusal bir iliĢki oluĢturma ihtiyacını karĢılamalıdır. NASıL BIR ÇEVRE Dünyasının ötesinde, büyük toplulukla ve doğal dünya ile bağlantılı bir yer. NASıL BIR ÇEVRE Topluluğun önemsendiği, topluluk ruhu, sevgi ve sorumluluğun desteklendiği bir yer ÇEVRE AYRıCA…. . Güvenlik, Kullanımda sadelik, Kullanılabilirlik, KarmaĢıklık, TeĢvik, Yeniden yapılandırma, Kimlik, Gizlilik içermelidir. Okul öncesi dönem, çocukların dünyayı sevmeye baĢladıkları bir yer ve zamandır. Bu sevginin oluĢabilmesi için yaĢanan mekanları çocukların hissetmesi ve o mekanlardan olumlu mesajlar alması gerekir. Bu measjlar; BEN DEĞERLIYIM VE BURAYA AITIM DUYGUSU. Ben değerliyim ve buraya aitim Benden beklenenleri yapabilirim. . Gerek duyduğum Ģeyleri bulabilirim ve onları ait oldukları yere geri bırakabilirim. Seçim yapabilirim. Yeni Ģeyleri denemek için davet edilirim. ÖĞRENME MERKEZLERI ÖĞRENME MERKEZLERI ÖĞRENME MERKEZLERI ÖĞRENME MERKEZLERI ÖĞRENME MERKEZLERI Dıġ MEKANıN KULLANıMı Dıġ MEKANıN KULLANıMı Dıġ MEKANıN KULLANıMı Dıġ MEKAN DÜZENLEMESI Dıġ MEKAN DÜZENLEMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI Dıġ MEKANıN DÜZENLENMESI «Sevmek sıra dıĢı ya da kahramanca Ģeyler yapmak değil, sıradan Ģeyleri hassasiyetle yapmaktır» TEġEKKÜR EDERĠM
