mecmuası

•
MECMUASI
trç
AYLlK
Teh1iğ
Dini, ilmi, Edebi
Araştırınalar Mecmuası
Sayı:
Cilt: V
İÇİNDEKİLER
DiplomasiiSi ·
Dr. İsmail Lütfi .ÇAKAN
aiSakife, Ola11ı veya Hz. Ebu
3
Beıkir'ıin
Mart - C.Evvel 1402
SAHİBİ
İSLAM MEDENİYETİ
VAKFI
Adına Başkan
Dr. Cabid BALTACI
Halife Seçnmi
Doç. Dr. Ethem Ruhi FUlLALl ...
7
Osmanlılarda Mahalle Imamlarının
Bazı
Görevler.i
Ziya KAZI CI
. . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . 29
Yruzı İşleri
ıDr.
Müdürü
Cabid BALTACI
Nakş.:bendio/Ye Tariıkatı Üzerine
_İdare
Bi<bliıyoğrafiık
Yeri
Bozdoğan Kemeri ·Cemal Yener
Caıd. Nr: 132 VEFA/İST.
Haberleşme
PK: 1315
Hamid Algar'dan
irfaı:ı GÜNDÜZ
.................... .
ve Havele
SirkecijİSTANBUL
TURKEY
FJatı:
Notlar
EbCı.
Zeyd ed-Debiisi'n'in
Te'·sisu'n-Na·zar Adlı Eserinin
150 lira
. Abone şartlan:
Y:Uı:ıt içi: 600 lira
Yurt dışı: 1.200 lira
islam Huku'ku Bakımından
Ehemmi~eti
Dr. Yuslif KILIÇ
• o • • • o. o • • • o o • • • o o
N eşredilmeyen yazılar istenildiğinde iade edilir.
Mecmuamn ismi. zikredilmeden ikti'baJS edilemez:
•••••••••••••••••••••••••••••••'
..
Tebliğ. Diplomasisi
Dr. İsmail Lütfi ÇAKAN
.İslam
«mükemmel», insan «mükerrem», usıil «değişken» ve
tebliğ «·vazgeçilmez»dir. Bu nitelıilklerin müştereke:rı ortaya koyduğu ·kesin gerçek, tebliğ'in kemal istec1iğidir. Kemal ise, «ilim+·
iman + amel + ihlas» formülüyle elde edilen dört mevsim tur·. fanda olgun ibir meyve.dir.
.islam'ın
cihanşümiillüğü,
mükemmelliğtne
zarar vermemiş; insan'ın mükerremliği de yanılımasını, ald:a.nmasını önleyememiştir. «!Değişkenlıi:k.», usUlün geçerliğinin ve işlerliğinin
garantisi olmuş, Tebliğ'in vazgeçilmezliği is-e, davet edilecek «insan»ın var olduğu hıeryer ve herhalde, haline uygun tebliğe fu,.
tiyaç duyrtı:asından, açıkçası; müslüma:run iyi bir müslüman,
hatta en iyıl müslüman olma, kafirin de inanma ihtiyacından ·ve
şartlara göre bir tebliğ imkanının daima bulunabileceği gerçeğinden kaynaklanmıştır. Mes'e1e o imkanı ya;kalayıp uıygun bir
usıil ile icra edebilmekt·e düğümlenmekted.ir. Tevhid mücadelesi'nin önderi peygamberler ve bilhassa «kemal»de· eşsiz sevgili
peyıgamberimiz(s.ıaJin «üsve-i hasene» h:ayatlıan, tebliği mesele edinemere her türlü cemiyet şartlarmda tebliğ ve hizmet
usUlü örnekl-eriyle doludur.
\Değişen
ve gelişen dün;ya ve toplum şartlanın görmezden
gelerelk ya da inkar ederek başarılı ,bir teiblıiğ hizmeti verebilmek, usUlün temel vasfı «değişkenliğe» ters düşeceği için, «Sö. zü edilen faikat ulaşJ,lamaya;n kutlu hedef» olarak ıkalaca;ktır.
3
'·
Bu sözlerimizle tebliğ'in bir diplomasi işi olduğunu vurgulamak istemekteyiz. Diplomasi milletlerarası bir mahiye·te sahips·e de çok önemli bir özelliği bulumriaktadır; her ülke diplomaıtlartnın .-eğer ham değillerse- samimi oldruiklan konu, temsil
e•ttikleri ülke-njn yüksek menfeatlandır. Şahısıanna yapılacak
h•akaretler değil, temsil ettikleri ülkeye ·ya-p:cl.amtk hücu:Inlar onI•an sinirlendirir. Yaptıklan her türlü manevrayı hep aynı milli_
· menfaatlan muhafaza için yaparl'ar. öte yandan dünyadaki gün. lük gelişmeleri anında takib ve ~endi aç:cl.anndan değerlendir­
me faliyetreri, resmen düşmanlan .iJ.e ilgiyi tamamen !kesmernek ve köprül-eri atmama·k için özel bir gayret göstermeleri diplomatların dikkat çe·kicl özellikleridir. O halde Tebliğ hizmeti
için bir diplomasi :nezaket ve dikk!atine s·a:hip olabilmek «kemal»
işareti sayılacaktır.
Diplomasisinde iyi tesbit edilmiş u s·u 1 ik:wdar ge. liştirilmiş bir hizmet sabn da lazımdır. Bu s:abr'ı ·ha z m ve
h ş g ö r ü İnanasına· alarak, tebliğ sonucu doğacaJk tepkileri
g·öğüsleme ve tebliğden y:cl.mama iradesü.nin gereğine işaret etmek istiyorum.
Tebliğ
o
Mübelliğ
davetçimr, lanetçi değildir. 'Davet ise, bizzat şef­
kat ve merhamet demektir. Karşıdakinin iyiliğini istemektir. Bir-inin «iyiliğini istemek>> her Z'aman teşekkürle karşılanmaz. Tebliğ diplomasisi veya ·«kemal», muhata-bıın müsbeıt veya menfi
t-epkisine hazır olma:k demektir. Bu da muhatablardan o:bir gömlek» üst,iin olmayı_· gere:kli kılacaktır. Belli ·bir hizmet terbiyesi
v~ çabası ile muhat·a:bl.arından meziye•t olarak farklılığı bulunmayan mübelliğ, henüz tekevvün şartlan-na sahip olamamış de- .
mektir. Tebli.ğci'n:in kemal'-e ulaşması için ç-ok değil, mevcut görevinde en iyiyi verebilmek maksadıyla sürekli bir gayret içinde olması yetecektir. Böyle bir cehd yerine, o:a-h ben falan gö- ·
revde veya maka.md:a olacağım ki -nasıl hizmetler veririm» gibi
üst mevki ve makamlar hayali ve avun.masıyla, mevcut hizmet
imkanlannı ku1lammukta tenbel davrarullİsa, o zama-n lbe:klenen kemal, koskocaman bir hayal olur. Çünikü «perşembenin
gelişf çarşambadan bellidir». Bu gün olumlu bir şey yapamayanın, yann çok ş-ey yapaca;ğını !kimse gara;nti edemez .
. Mevcut görevde en iyiyi verebilmek azmi, yetişme kusurlannın giderilmesi, ilmi, ameli, ahlaki ve meto:cli:k n:oksanhklann ikmali için biriaik yoldur.
Tebliğ
diplomasisinde dikkatten kaçırılmaması gerekli bir
başka nokta da. tebliğ konusu olan «İslam'ın şihanşumüllüğü»­
dür. Yani kolayla;ştınlmış olmasıdır. «Rabbimiz, bize, bizden
öncekilere yüklerliğin gibi ağır yük yüklell!-e. Rabbimiz, bize gücümüzün yetmediği şeyleri yükleme!» Cel-'Bakara(2), 286) ayeti
vıe Rasülullah'm »Ben, kolay haı:ıiflikle gönderildim.» <Ahmed
b. Hanbel, V, 116) buyunnuş olması «ıkolaylaştın1mışlığm» açı:i:r.
delili<iii'.
Muhatablar cephesinin cihan çapmda genişletilmesi, tabii
olarak İslam'ın, bu çok değişik kıta ve iklim ınsanlannın hepsinin kabul edebileceği şekilde kolaylaşıtırılmış olmasını gerektirecektir. Bell!i. bölgelere gönderilen peygamber ve dirilerin, c
bölgenin özelliğine göre çözümler getirmesi ne 'kadar tabii ise,
bütün insanlığa gönderilen <linin de dünya çapında uygulanabilir niteliğe ve şumüle kavuşturulmuş olması o kadar tabiidi.r
ve rahmet-i ilahi'nin tecellisi demektir. Kolaylaştırılmanın hedefi ise, daiJ:ıa çok insanın müslüm:am. olmasını te.mindir.
O halde tebliğ diplomasisi, İslam'ın kolaylaştırılımş olduğu
gerçe,ği ü:z:erine oturtulacak vıe telbliğ hizmetleri bu temel özelliğe uyum gösterecek bir espri içinde uygulanacaktır. Yani mübelliğ, kendi öz nefsinderi esirgese bile, İslam'ın tanıdığı ruh~
satları insanlardan 'kıskanmayacaktır.- O, müsbet davranış içindıe olacaik, menfil:Lğe, katılığa rağıbet etmeyecek, yani İslam'a
rağmen İslam'a hizmet etmek gibi bir hataya düşmeyecektir.
Bilecektir 'ki, İslam'a hizmet İslami esaslar ve usullerle mümkündür..
Mevcut dünya ·şartlarının, kutsal değerlerinden uzaklaştır­
maya çalıştığı «insan»ı, ısındıra ısındıra, S"evdire sevdire, ürkütmsıden kazanabilmenin yolu, o:kolaylaşıtırma» temel prensibins
uygun strateji uygu1ama..l{tır. Bu prensip, tebliğ diplomasisini
«müslümanlar arasında fitne çıkarınamak» ilkesine sahip çık­
maya davet edece'ktir. Önce mevcut müslümanların korunma-:
sı, kollanması, içlıerinde asla bir bölünme ya da· parçalanmay::ı
fırsat verilmemesi hele h-ele böyle bir cinayete önayaJk. olunmamasını gerektmr. Çünkü müslümanları bölerek müslümanlığa
hizmet edildiği söylenemez.
Tebliğ
diplomasisi'nin değişmeyen iş.i, İslam'ın anlatılması­
dır. İslam'ın anlatıılınasında da öncelik inanç esasları'nındır. Bu5
nun ·böyle olduğu gerek Kur'an-ı Kerim'in 2. suresi iıJ.ık ayetlerin- ·
den, gerekse Hz. Peygamber'in tebliğ haya;tındam. rah:atlıkİa anlaşılmaktadır.
Tebliğde hiyerarşi, halkın hoşuna
giden ve mübelleğin deşarj olmasını sağlayan konulara iltifat edi.Lniesine m:anidir. Sivri konuşmak de·ğil, usUlüyle ilmi konuşma.k: heyecan vermek
değil bilinçlendirmek esas ahı::ıaca;k, hiyerarşiye riayet bunu
sağlay.acaJk!tır. Aksi hareket, caırni imkanlarını İslam'ı aDlatma
dışında kullanmak demektir ve büyük cinayettir. İslam dururken, başka görüşleri tenlkid amacıyla da olsa, uzun uzun anlatmaya .kalkışm:ak, o makamlan o süreler için başkalarına teslim
etme'k aınlamını taşıyacaktır. Hele camilerin, grubsal çekişme­
lere saihn:e yapılması tebliğ diplomasisinin çıldırması anla.mına
gelecektir.
Tebliğ
diplom:asisi, çevreden
göreceği
reaksiyonlardan çok,
elinde'ki hastayı şifaya kavuşturmak için samirniyetle ve bilerek tedaviye çalıŞB~n, öncelikli reçeteler sun'an .mütehassıs hekim hazakat ve dikkatiyle cerrahi m-qdahaleye mecbur kalın­
maınıası için büyük bir feragat ve esnekıJ.ıi.ikıle çalışmayı benimseyıeceıktir. «Hastadır» diye. herkes•e aynı reçeteyi uygulama;ya
kal!kma;yaeak, doğru teşhise dayalı öncelikli tedavi uygulamayı
yeğ tutaoaktır. Çünkü tebliğ diplomasisi için ·«fıa;rzdan öne~
farz» olan husus,· bu önceltk gereğine uyulmasıdır.
Tebliğ
diplomasisi, başan ölçüsü olarak «iyi, aferin, m:aışal­
lah» · diyen.lerin adedini değil, niteliklerini difkk:ate alacaıktır.
«'Teıbliğ»in ve «hlzmet»in niıteliğini ve usUI.ünü bilenlerin takdirine önem verecelk, böylesi kişilerin açıik tenkidi:ni degn, ~sü­
.kut etmeleri»ni bile ikaz olarak değerlendirece'ktir.
.· Halkı ha!k!ka .davet göre·vinin «te:bliğ diplomasisi» Il!ezaket
ve hazakatiyle yerine getirilmesi, mü:belliğleri «insanca» ve ~İs­
lamca» hizmet vermiş. olmanın bahtiyarlığına kavuşturacaiktır.
..
6