BES 315 Diyetetik Uygulamaları İlke ve Sorunlar Dersin Sorumlusu
advertisement
Dersin Kodu ve İsmi: BES 315 Diyetetik Uygulamaları İlke ve Sorunlar Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Gülden Köksal, Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Dersin Düzeyi: Lisans Dersin Türü: Seçmeli Dersin İçeriği: Çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamalarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları Dersin Amacı: Beslenme ve Diyet bölümü öğrencilerini diyetisyenlik mesleğine hazırlama, klinikte çalışma düzeyini öğretme. Dersten Elde Edilecek Kazanımlar: Bu dersin sonucunda öğrenciler, çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamaları yapma becerilerini arttıracaklardır. Dersin Süresi: 1 Sömestr (haftada toplam 1 saat teorik, 2 saat pratik) Eğitim Dili: Türkçe Ön Koşul: Yok Temel Öğretme Yöntemi: Anlatım, Olgu Sunumu, Proje sunumu Değerlendirme Yöntemi: Proje değerlendirme ( %50), 1 pratik final sınavı (%50) Önerilen Kaynaklar: Prof Dr. Gülden Köksal, Uz. Dyt Hülya Gökmen. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi AKTS kredisi: 2 BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR HAFTA ÜNİTE DERS SORUMLUSU 1 Derse giriş, dersin amacı, proje ve olguların belirlenmesi Prof. Dr. Gülden Köksal 2 İshalde (akut ve kronik) diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Prof. Dr. Gülden Köksal Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel 3 4 5 Malnütrisyonda diyet ilkelerine göre olgu çözüm yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (akut ve kronik ishal) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Malabsorpsiyonlarda diyet ilkelerine göre olgu çözüm yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (malnütrisyon) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Enteral beslenme ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (karbonhidrat, protein, yağ malabsorpsiyonları) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel 6 7 Parenteral beslenme ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (enteral beslenme) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Kalıtsal protein metabolizması hastalıkları diyet ilkelerine göre olgu Prof. Dr. Gülden Köksal çözümü yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Öğrenci proje sunumu (parenteral beslenme) 8 Kalıtsal karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalıkları diyet ilkelerine Prof. Dr. Gülden Köksal göre olgu çözümü yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Öğrenci proje sunumu (kalıtsal protein metabolizması hastalıkları) 9 Böbrek hastalıkları diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (kalıtsal karbonhidrat ve yağ metabolizması Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel hastalıkları) 10 11 12 13 14 Onkolojik hastalıklar diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (böbrek hastalıkları) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Tip 1 DM ve GDM diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (onkolojik hastalıklar) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Enfeksiyon hastalıkları diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (Tip 1 DM ve GDM) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Nörolojik hastalıklar diyet ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Prof. Dr. Gülden Köksal Öğrenci proje sunumu (enfeksiyon hastalıkları) Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Yeme davranış bozuklukları (şişmanlık, anoreksiya, blumia) diyet Prof. Dr. Gülden Köksal ilkelerine göre olgu çözümü yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel Öğrenci proje sunumu (nörolojik hastalıklar) 15 Tartışma, genel değerlendirme Öğrenci proje sunumu (yeme davranış bozuklukları) Prof. Dr. Gülden Köksal Öğr. Gör. Dr. Hülya Gökmen Özel BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 1. DERSİNİN ÜNİTE PLANI DERSE GİRİŞ, DERSİN AMACI, PROJE VE OLGULARIN BELİRLENMESİ Çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamalarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm yollarını görmek, öğrencileri diyetisyenlik mesleğine hazırlamak amacıyla klinikte çalışma sistemini öğretmek, klinikte karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak ÖĞRENİM HEDEFLERİ Çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamaları yapma becerilerini arttırmak Çocuk hastalıklarına yönelik proje ve olguların konularının belirlenmesi Proje ve olgu sunumunda izlenecek yolların belirlenmesi Hastalık hakkında genel bilgi Olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplanması Olgunun beslenme tedavisi içeriğinin belirlenmesi Olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemler Olgunun ve/veya ailesini eğitimi için broşür geliştirilmesi Olgunun ailesine eğitim verilmesi (role-play) Klinikte yatan hastanın beslenme izlemi tedavici diyetisyen ÜNİTENİN ÖZETİ olarak çalışan tüm diyetisyenler için çok önemlidir. Hastalık durumlarında diyet hastaya özel biyokimyasal bulguları ve kişisel bilgileri içeren bir sistem içinde hazırlanmalıdır. Klinik beslenme, hastaya uygulanan ilaç ve cerrahi tedavinin etkinliğini arttırır, klinikte yetersiz besin tüketimi sonucu gelişen malnütrisyonu önler, enfeksiyonlara karşı vücut direncini geliştirir ve korur, hastalığa ait komplikasyonları azaltır, ailelere fazla maddi yük getirmemek için hastanede kalış süresini kısaltır, ekonomik destek sağlar, hastanede uzun kalmakla çocukta oluşabilecek ruhsal bozukluklarda veya endişe hallerinde beslenme desteği (sevdiği besinlerin verilmesi) sağlar, iyi planlanmış bir beslenme ve diyet uygulaması yaşam süresini ve kalitesini arttırır. Beslenme ve beslenme tedavisi her türlü hastalığı kapsamaktadır. Tüm bu hastaların besin tüketimleri (günlük enerji, protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, mineral) klinik diyetisyenlerce izlendiğinde malnütrisyon, anemi ve diğer tüm hastalıklarda iyileşmenin hızlandığı, büyüme geriliğinin önlendiği ve diğer hastalıklara yakalanma riskinin azaldığı saptanmıştır. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 2. DERSİNİN ÜNİTE PLANI İSHALDE (AKUT ve KRONİK) DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜMÜ YÖNTEMLERİ İshali olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, ishali olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, ishalli olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ İshaller ve beslenme tedavisi hakkında özet genel bilgi vermek İshalli olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, İshalli olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak İshalli olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek İshalli olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek İshalli olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak İshal barsakta peristaltik hareketlerin artması, emilimin ve ÜNİTENİN ÖZETİ sekresyonun azalması dışkı miktarının fazlalaşması ile günlük dışkı sayısının artması ve dışkı kıvamının bozularak yumuşak, sıvı bir görünüm alması olarak tanımlanmaktadır. Çocuğun ishal sırasında uygun ve dengeli şekilde beslenmesi komplikasyonları azaltacaktır. İshalli çocuk istediği kadar besin alsa bile büyümesi bir miktar etkilenmektedir. Ayrıca ishalli hastaların çoğunda anoreksi, bulantı, kusma olduğundan yeterli besin alamazlar. Bu nedenlerden dolayı ishal sırasında ve sonrasında beslenmeye önem verilmelidir. Aşırı kusma, bilinç kaybı tablosu yoksa hasta mutlaka ağızdan beslenmelidir. Genelde ishal sırasında çocuğun beslenme alışkanlığı bozulmamalı, bol sıvı verilmelidir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 3. DERSİNİN ÜNİTE PLANI MALNÜTRİSYONDA DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (AKUT VE KRONİK İSHAL) Malnütrisyonlu olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, malnütrisyonlu bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, malnütrisyonlu olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Malnütrisyon ve beslenme tedavisi hakkında özet genel bilgi vermek Malnütrisyonlu olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Malnütrisyonlu olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Malnütrisyonlu olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Malnütrisyonlu olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Malnütrisyonlu olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (akut ve kronik ishalli olgunun beslenme tedavisinin) İshalli olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) İshalli olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Malnütrisyon, büyüme ve gelişme için gerekli olan bir ya da ÜNİTENİN ÖZETİ daha fazla besin öğesinin vücut dengesini bozacak şekilde yetersiz veya dengesiz alınması durumunda ortaya çıkan klinik ve izlenmesi gereken bir tablodur. Malnütrisyon tedavisinin temelini eksik olan besin öğelerini yerine koymayı amaçlayan beslenme tedavisi oluşturur. Bunun yanı sıra eşlik eden komplikasyonların değerlendirilmesi, metabolik işlevlerin düzenlenmesi, vücut depolarının doldurulması, büyümeyi yakalamanın (catch-up growth) sağlanması ve büyümenin devamlılığı için de beslenme tedavisi önemlidir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 4. DERSİNİN ÜNİTE PLANI MALABSORPSİYONLARDA (KARBONHİDRAT, PROTEİN, YAĞ) DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (MALNÜTRİSYON) Malabsorpsiyonlu olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, malabsorpsiyonlu bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, malabsorpsiyonlu olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Malabsorpsiyon ve beslenme tedavisi hakkında özet genel bilgi vermek Malabsorpsiyonlu olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Malabsorpsiyonlu olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Malabsorpsiyonlu olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Malabsorpsiyonlu olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Malabsorpsiyonlu olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (malnütrisyonlu olgunun beslenme tedavisinin) Malnütrisyonlu olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Malnütrisyonlu olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Besin öğelerinin emilimi büyük oranda sindirim olayına ÜNİTENİN ÖZETİ bağlıdır ve daha çok ince barsakta gerçekleşir. Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirimleri için çeşitli etmenlere gereksinim duyulmaktadır. Bu nedenle emilim bozukluğu çeşitli etmenlerin etkileriyle belirli aşamaları gerektiren bir süreçtir. Hastalıkların çoğu genellikle ince barsak sorunları ile ilgilidir. Malabsorpsiyon sendromuna neden olan hastalıklar çok çeşitli olduğu için genelde tedavi, bulgulara ve hastalığın oluşumuna göre düzenlenir. Ancak tedavinin esası beslenme durumunun düzeltilmesi olmalıdır. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 5. DERSİNİN ÜNİTE PLANI ENTERAL BESLENME İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (MALABSORPSİYONLAR) Enteral beslenecek olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, enteral beslenecek bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, enteral beslenecek olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Enteral beslenme hakkında özet genel bilgi vermek Enteral beslenecek olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Enteral beslenecek olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Enteral beslenecek olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Enteral beslenecek olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Enteral beslenecek olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (malabsorpsiyonlu olgunun beslenme tedavisinin) Malabsorpsiyonlu olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Malabsorpsiyonlu olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Hasta bir çocukta önemli konulardan biri beslenme desteğinin ÜNİTENİN ÖZETİ çocuğun normal gelişimini devam ettirecek şekilde sağlanmasıdır. Normal büyüme ve gelişme için ağız yoluyla veya gastrointestinal yol kullanarak besin öğelerini dengeli ve yeterli bir şekilde verilmesine “enteral beslenme” denir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda cerrahi hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları, bazı kronik hastalıklar nedeniyle hastanede yatan hastalarda protein enerji malnütrisyonu oluştuğu ve bu hastalarda iyileşmenin yavaş olduğu ve hastanede kalma sürelerinin uzadığı, morbidite ve mortalitenin yüksek olduğu bilinmektedir. Çocuklarda malnütrisyon, enfeksiyon hastalıkları, ameliyat öncesi ve sonrası besin desteği gibi beslenmenin çok önemli olduğu durumlarda ilk tercih edilecek yol ağız yoluyla beslenmedir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 6. DERSİNİN ÜNİTE PLANI PARENTERAL BESLENME İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (ENTERAL BESLENME) Parenteral beslenecek olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, parenteral beslenecek bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, parenteral beslenecek olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Parenteral beslenme hakkında özet genel bilgi vermek Parenteral beslenecek olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Parenteral beslenecek olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Parenteral beslenecek olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Parenteral beslenecek olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Parenteral beslenecek olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (enteral beslenecek olgunun) Enteral beslencek olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Enteral beslenecek olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Total parenteral beslenme (TPN) büyüme, gelişme ve organ ÜNİTENİN ÖZETİ işlevlerinde gerekli temel besin öğelerinin vücudun gereksinim duyduğu miktarda intravenöz olarak verilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Gastrointestinal sistem hastalıkları, büyük ameliyatlar, yanık, travma, prematürelik gibi birçok nedenle organizmanın gereksinimi olan besin maddeleri, sıvı ve elektrolitler genellikle dolaşım sisteminin santralına konulan bir katater yardımıyla verilmesine “Total Parenteral Beslenme” denir. Enteral beslenmenin uygulanamadığı hastalar için gerekli tüm besin maddelerinin damar yoluyla verilmesi gereksinmelerin karşılanması açısından çok önemli olmakla birlikte, beslenme tedavisi esnasında bazı komplikasyonlar ortaya çıkmaktadır. Çocuğun yaşı, ağırlığı, o andaki hastalık durumu, günlük besin tüketim durumu ve besinlere toleransı dikkate alınarak kişiye uygun enerji, protein, yağ, vitamin, mineral ve sıvı verilmesi parenteral beslenmede temel çıkış noktasıdır. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 7. DERSİNİN ÜNİTE PLANI KALITSAL PROTEİN METABOLİZMASI HASTALIKLARINDA DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (PARENTERAL BESLENME) Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Kalıtsal protein metabolizması hastalıkları hakkında özet genel bilgi vermek Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Kalıtsal protein metabolizması hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (parenteral beslenecek olgunun) Parenteral beslencek olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Parenteral beslenecek olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Proteinlerin organizmada kullanılması enzimlerin katalize ÜNİTENİN ÖZETİ ettikleri karmaşık olaylar serisidir. Gen defekti nedeniyle enzim eksikliği veya yokluğunda gelişen hastalıklardan bazıları metabolize olmayan besin öğelerinin diyetten çıkarılması, ya da miktarının kısıtlanması ile tedavi edilebilir. Protein metabolizması hastalıklarda tedavi toksik besin öğesinin diyetten çıkarılması veya miktarının azaltılması esasına dayanır. Diyet, hastalığın kötü gidişini durdurmalıdır. Aksi halde gereksiz ve pahalı bir tedavi uygulanmış olur. Diyet, büyüme ve gelişmeyi kötü yönde etkilememelidir. Beslenme tedavisi, biyokimyasal parametrelerin yardımıyla DİYETİSYEN + DOKTOR + AİLE iş birliği ile yapılırsa iyi bir eğitimle başarılı bir uygulama gerçekleşebilir ve hastalık kontrol altına alınabilir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 8. DERSİNİN ÜNİTE PLANI KARBONHİDRAT ve YAĞ METABOLİZMASI HASTALIKLARINDA DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (PROTEİN METABOLİZMASI HASTALIKLARI) Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalıkları hakkında özet genel bilgi vermek Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (protein metabolizması hastalığı olan olgunun) Protein metabolizması hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Protein metabolizması hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Karbonhidrat ve yağların organizmada kullanılması enzimlerin ÜNİTENİN ÖZETİ katalize ettikleri karmaşık olaylar serisidir. Gen defekti nedeniyle enzim eksikliği veya yokluğunda gelişen hastalıklardan bazıları metabolize olmayan besin öğelerinin diyetten çıkarılması, ya da miktarının kısıtlanması ile tedavi edilebilir. Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalıklarda tedavi toksik besin öğesinin diyetten çıkarılması veya miktarının azaltılması esasına dayanır. Diyet, hastalığın kötü gidişini durdurmalıdır. Aksi halde gereksiz ve pahalı bir tedavi uygulanmış olur. Diyet, büyüme ve gelişmeyi kötü yönde etkilememelidir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 9. DERSİNİN ÜNİTE PLANI BÖBREK HASTALIKLARINDA DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (KARBONHİDRAT VE YAĞ METABOLİZMASI HASTALIKLARI) Böbrek hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, böbrek hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, böbrek hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Böbrek hastalıkları hakkında özet genel bilgi vermek Böbrek hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Böbrek hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Böbrek hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Böbrek hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Böbrek hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun) Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Karbonhidrat ve yağ metabolizması hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Böbrekler insanlarda süzme işlevi yapan, karın boşluğunun ÜNİTENİN ÖZETİ arka duvarında peritonun arkasında, alt toraks ve üst lumbar vertebralar düzeyinde yaklaşık 50-60 g ağırlığında organlardır. Böbrek işlevindeki değişiklik veya yetersizlik klinik olarak bazı sorunlar yaratabilir. Bu durumda böbrek ve beslenme arasında sıkı bir ilişki vardır ve bu nedenle böbrek hastalarına beslenme tedavisi uygulanmalıdır. Böbrek hastalıklarında beslenme tedavisinin amaçları, hasta çocukta normal büyüme ve gelişmeyi sağlamak, böbrek işlevlerinin ve biyokimyasal bulguların düzenlenmesi için gerekli besin öğeleri örüntüsünü kişiye özgü düzenlemek, katabolizmanın artmasına bağlı komplikasyonları önlemek ve böbrek işlevlerinin daha fazla bozulmasını önlemek ve üremik semptomları düzeltmektir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 10. DERSİNİN ÜNİTE PLANI ONKOLOJİK HASTALIKLARDA DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (BÖBREK HASTALIKLARI) Onkolojik hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, onkolojik hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, onkolojik hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Onkolojik hastalıklar hakkında özet genel bilgi vermek Onkolojik hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Onkolojik hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Onkolojik hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Onkolojik hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Onkolojik hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (böbrek hastalığı olan olgunun) Böbrek hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Böbrek hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Gelişmiş ülkelerde neoplastik hastalıklar 1-4 yaş grubunda ÜNİTENİN ÖZETİ ölüm nedeni olarak üçüncü, 5-14 yaş gurubunda ise ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde neoplastik hastalıklar çocuk ölüm nedenleri arasında ön sıralarda yer almamaktadır, çünkü ülkemizde henüz malnütrisyon, enfeksiyon gibi hastalıklar tam olarak önlenememiştir. Kanser oluşum mekanizması tam olarak bilinmese de kanserin kalıtımsal etmenler yanında çevresel etkenlerden de oluştuğu söylenebilir. Beslenme kanserli hastaların tanılarından itibaren bakımlarında ve tedavilerinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle bu hastalarda beslenme desteğinin amacı, mümkün olduğunca en iyi beslenme düzeyinin yakalanması olmalıdır. Yeterli beslenmenin sağlanması hastalık sürecinde kanserin klinik, biyokimyasal ve fizyolojik durumuna önemli katkılar sağlamaktadır. Ayrıca beslenme desteği tedavinin istenmeyen yan etkilerinin insidansını ve şiddetini düşürmede önemlidir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 11. DERSİNİN ÜNİTE PLANI TİP 1 DM ve GDM DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (ONKOLOJİK HASTALIKLAR) Tip 1 DM ve GDM’li olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, tip 1 DM ve GDM’li bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, tip 1 DM ve GDM’li olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Tip 1 DM ve GDM hakkında özet genel bilgi vermek Tip 1 DM ve GDM olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Tip 1 DM ve GDM olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Tip 1 DM ve GDM olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Tip 1 DM ve GDM olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Tip 1 DM ve GDM olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (onkolojik hastalığı olan olgunun) Onkolojik hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Onkolojik hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Diabetes mellitus endojen olarak insülin salgılanmasının tam ÜNİTENİN ÖZETİ veya kısmi eksikliği veya değişik derecede insülin direnci ile ortaya çıkan, hiperglisemi karbonhidrat, protein, yağ metabolizmasında bozukluklar sonucu kapiller membran değişiklikleri ve hızlanmış arteriosklerosiz ile seyreden kronik seyirli endokrin ve metabolik bir hastalıktır. Diyabet tedavisinin amacı diyabetin denetimi, belirtilerin ortadan kaldırılması veya hafifletilmesi, komplikasyonların önlenmesi veya geciktirilmesidir. Diyabet tedavisinde en önemli görev hastaya düşmektedir. Çünkü diyabet hastanın yemek yeme alışkanlıklarında değişiklik yapmasını, günlük yiyecek değişimlerini öğrenmesini, hastalığın belirtilerini ve bunlara bağlı olarak acil önlemler almasını gerektirir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 12. DERSİNİN ÜNİTE PLANI ENFEKSİYON HASTALIKLARI DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (TİP 1 DM ve GDM) Enfeksiyon hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, enfeksiyon hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, enfeksiyon hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Enfeksiyon hastalıkları hakkında özet genel bilgi vermek Enfeksiyon hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Enfeksiyon hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Enfeksiyon hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Enfeksiyon hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Enfeksiyon hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (tip 1 DM ve GDM’li olgunun) Tip 1 DM ve GDM’li olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Tip 1 DM ve GDM’li olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Enfeksiyon, spesifik ve patojen mikroorganizmaların herhangi ÜNİTENİN ÖZETİ bir yoldan insan vücuduna girerek, genel ve lokal yerleşmesi sonucunda kendi cisimleri ve toksinleri ile oluşturdukları belirtilerle tanımlanan, insandan insana veya hayvandan insana geçebilen hastalık grubudur. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, gastroenteritler başta olmak üzere enfeksiyon hastalıkları en sık görülen hastalıklardır. Hastalığın kökeninde beslenme bozukluğu, bağışıklık yetmezliği ve malnütrisyon gibi nedenler vardır. Bağışıklık işlevlerinin oluşması ve dokuların onarılması için hastaya uygulanan beslenme desteğinin ve verilen besinlerin bazı besin öğeleri ile zenginleştirilmesi gerekmektedir. Bu desteğe “İmmünonütrisyon”, bağışıklık işlevlerinin devamını uyaran ve destekleyen besin öğelerine de “Bağışıklık Uyarıcı Besin Öğeleri” denilmektedir. Arjinin, glutamin, n-3 yağ asitleri, nükleotidler, çinko, A, C ve E vitaminleri bağışıklık sistemini uyarıcı besin öğeleri arasında önemli olanlarıdır. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 13. DERSİNİN ÜNİTE PLANI NÖROLOJİK HASTALIKLAR DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (ENFEKSİYON HASTALIKLARI) Nörolojik hastalığı olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, nörolojik hastalığı olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, nörolojik hastalığı olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Nörolojik hastalıklar hakkında özet genel bilgi vermek Nörolojik hastalığı olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Nörolojik hastalığı olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Nörolojik hastalığı olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Nörolojik hastalığı olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Nörolojik hastalığı olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (enfeksiyon hastalığı olan olgunun) Enfeksiyon hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Enfeksiyon hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Nöromotor gelişme sinir ve kas denetiminin kazanılması ÜNİTENİN ÖZETİ demektir. Nöromotor gelişmenin normal olabilmesi için sinir ve kas iletiminin sağlam olması gereklidir. Kas kontrolünün kazanılmasında “öğrenme” yeteneğinde rolü olduğundan nöromotor gelişme zekâ derecesi ile yakın ilişki gösterir. Sinir ve kas hastalığı olan bu bebeklerde en önemli etkenlerden biri de sağlıklı bir beslenme alışkanlığının kazandırılması ve yaşamı boyunca bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasıdır. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 14. DERSİNİN ÜNİTE PLANI YEME DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI DİYET İLKELERİNE GÖRE OLGU ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (NÖROLOJİK HASTALIKLAR) Yeme davranış bozukluğu olan olgulara yaklaşım yöntemini öğretmek, yeme davranış bozukluğu olan bir olguda karşılaşılacak sorunlar ve çözüm önerilerini tartışmak, yeme davranış bozukluğu olan olgularda uygulanması gereken beslenme ve diyet uygulamalarını göstermek, konu ile ilgili örnek olgu çözmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Yeme davranış bozuklukları hakkında özet genel bilgi vermek Yeme davranış bozukluğu olan olgunun yaşına göre ideal ağırlık ve boy ölçülerinin hesaplamak, standartlarla kıyaslamak, Yeme davranış bozukluğu olan olgunun enerji ve besin öğeleri gereksinmesinin hesaplamak Yeme davranış bozukluğu olan olgunun klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirmek Yeme davranış bozukluğu olan olgunun beslenme tedavisi içeriğine ve yöntemine karar vermek Yeme davranış bozukluğu olan olgunun beslenme tedavisinin izlenmesinde kullanılacak yöntemleri tartışmak Öğrenci proje sunumunun tartışılması (nörolojik hastalığı olan olgunun) Nörolojik hastalığı olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Nörolojik hastalığı olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Enerji tüketiminin artmasıyla fazla tüketilen bu enerji yağ ÜNİTENİN ÖZETİ olarak vücutta depolanır ve aşırı kilo alımı ile kendini gösterir. Şişmanlık bir sağlık sorunudur ve yaşam boyu sürebilir. Hızlı kilo kaybı ve çok düşük enerjili diyetler çocuklar için uygun değildir. Önemli olan çocuğun sağlıklı olması ve zaman içinde kilo vermesidir. Çocuk kilo verirken bir yandan doğru beslenme alışkanlıkları kazanmalı ve bunu yaşantısına geçirmelidir. ÜNİTENİN AMACI BES 315- DİYETETİK UYGULAMALARI İLKE VE SORUNLAR 15. DERSİNİN ÜNİTE PLANI TARTIŞMA, GENEL DEĞERLENDİRME ÖĞRENCİ PROJE SUNUMU (YEME DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI) Çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamalarında diğer ünitelerde işlenen konularla ilgili genel değerlendirme yapmak, klinikte karşılaşılacak diğer bazı hastalıkların beslenme tedavisi yöntemlerini tartışmak ÖĞRENİM HEDEFLERİ Çocuk hastalıklarında beslenme ve diyet uygulamaları yapma becerilerini arttırmak Öğrenci projelerinde tespit edilen eksiklerin tartışılması ve düzeltilmesi (öğrenci tarafından) Tartışılan hastalıklar hakkında soruların yanıtlanması Tartışılan hastalıklar dışındaki diğer bazı hastalıkların beslenme tedavisi yöntemlerini öğretmek Öğrenci proje sunumunun tartışılması (yeme davranış bozukluğu olan olgunun) Yeme davranış bozukluğu olan olgunun ve/veya ailesinin eğitimi için broşür geliştirilmesi (öğrenci tarafından) Yeme davranış bozukluğu olan olgunun ailesine eğitim verilmesi (öğrenci tarafından) Hastanın beslenme yetersizliğini ve değişen tedavi yöntemini ÜNİTENİN ÖZETİ saptamak, beslenmeyi engelleyen tüm sorunları çözmek, beslenmesi bozulmuş hastayı ve beslenme yetersizliğini saptamak, güvenli, etkin ve kabul edilebilir beslenme desteği sağlamak, klinikte çalışan diyetisyenin görevlerindendir. Klinik diyetisyen beslenme planı, seçimi yapar, beslenme desteği ve sorunlarını çözen ekibin vazgeçilmez bir elemanıdır. ÜNİTENİN AMACI
