İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
*Türk İslam tarihi TALAS Savaşıyla başlar(751- ABBASİ-ÇİN)
*Türkler Talas Savaşıyla beraber İslamiyet’i kabul etmeye başladılar
*İslamiyet’i Kabul eden İlk Türk Boyu KARLUKLAR
* İslamiyet’i Kabul eden İlk Türk Devleti KARAHANLILAR
*İslamiyet’i kabul eden İlk Türk Hükümdarı SATUK BUĞRA HAN
*KARAHANLILAR’da Resmi dil TÜRKÇE, Uygur Alfabesini kullanmışlardır
*Türk İslam kültürünün temelleri ilk kez KARAHANLILAR zamanında oluştu.
*GAZNELİLER Kurucusu ALPTEGİN, İlk Müslüman Türk İmparatorluğudur
Afganistan coğrafyasında GAZNE merkez olarak kuruldu. Abbasi Halifesini Şii
Büveyhoğullarına karşı koruduğu için Halife tarafından İlk kez Gazneli MAHMUT’a
SULTAN unvanı verilmiştir. www.hakandogan.com.tr
*BÜYÜK SELÇUKLU; TUĞRUL BEY tarafından NİŞABUR merkez olarak kuruldu.
1040 Gaznelilerle DANDANAKAN Savaşı Doğu sınırlarını güvence altına aldıktan
sonra yönünü Batıya çevirerek Bizans’la 1048 PASİNLER savaşı ve 1071
MALAZGİRT Savaşıyla da Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış oldu. Anadolu’da
İlk Türk Beylikleri Dönemi başladı (Saltuk-Mengücek-Danişment-Artuk-Çaka)
En güçlü zamanı MELİKŞAH dönemidir, Ölümünden sonra devlet yıkılış sürecine
girdi. 1141 KARHİTAYLILARLA yapılan KATVAN Savaşıyla yıkıldı.
*MISIR’da kurulan ilk Türk Devleti TOLUNOĞULLARI, Daha sonraki süreçte
İHŞİDLER (Hicaz’a hakim olan ilk Türk devleti), EYYÜBİLER (KÜDÜS Haçlıların elinde
alınmış ve Haçlılara karşı korunmuştur.) MEMLÜKLÜLER (Hükümdarlığın veraset
geçmediği Tek Türk Devletidir, Osmanlılar tarafından yıkıldı)
DEVLET YÖNETİMİ
*Ülke toprakları, Hükümdar ve Ailesine aittir. (Veraset sistemi)
devletin erken yıkılmasında etkili olmuştur.
*HAN, HAKAN, SULTAN, KARA, İLİG, KADİR, BUĞRA
*Hükümdarlık sembolleri Para Basmak, Hutbe Okutmak, Taht,
Otağ, Sancak, Taç, Tuğra, Nevbet(davul), Unvan, Menşur, Çetr,
Asa, Hilat, Alem
*DİVAN-I SALTANAT, devlet işlerinin görüşüldüğü meclis.
Üyeler Sultan, Vezir, Müstevfi , Tuğracı, Emir-i Arz, Müşrif
*Adaletten sorumlu olan Emir-i Dad Adli kararlarda bağımsız
olması için divana katılmazdı. www.hakandogan.com.tr
*Büyük Divan 4 alt divana ayrılır
1. Divanı İstifa Ekonomiden sorumlu. Bşk MÜSTEVFİ
2. Divanı Tuğra Yazışmalardan sorumlu. Bşk TUĞRACI
3. Divanı Arz Askerlik işlerinden sorumlu Bşk EMİR-i ARZ
4. Divanı İşraf Teftiş ve Denetimden sorumlu Bşk MÜŞRİF
ÜLKE→EYALETLER→KAZALAR→KÖYLERE
Sultan→Melik-Emir→Kadı → Kadı Nabi
Amid-İdari işler sorumlusu, Amil-Mali işlerden sorumlu
*NAİB, Sultan seferdeyken ülke yönetiminden sorum olan kişi
*PERVANECİ, İktaların dağıtımından sorumlu Divan Üyesi
Divan-ı Mezalim; Üst düzey devlet memurlarının aynı zamanda
haksızlığa uğrayanların şikâyetlerinin dinlendiği üst mahkeme.
Hakan DOĞAN
Tarih Öğretmeni
HKNDGN
ORDU
*Türk İslam Devletlerinde en sistemli ordu teşkilatı B.S.D
zamanında oluşturulmuştur.
*Gaznelilerde Ordu; GULAM ASKERLERİ-EYALET ASKERLERİ ve
ÜCRETLİ ASKERDEN oluşur
Büyük Selçuklularda Ordu ikiye ayrılır
MERKEZ ORDU
*Guleman-ı Saray
askerler
*Hassa Ordusu
EYALET ASKERLERİ
*Meliklerin yetiştirdiği
*Valilerin yetiştirdiği askerler
*Bağlı Beyliklerin askerleri
www.hakandogan.com.tr
GULEMAN-I SARAY; Devşirme usulüne göre yetiştirilen
askerler, Bistegani adı altında 3 ayda bir maaş alırlar
HASSA ORDUSU; Çeşitli Türk boylarından oluşturulmuş her an
savaşa hazır, Maaş yerine İKTA alan askerlerdir
EYALET ASKERLERİ; Eyalet ve Bağlı beylikler tarafından
masrafları karşılanarak oluşturulmuş askerlerdir.
İLK TÜRK-İSLAM
DEVLETLERİ
EKONOMİ
*Karahanlılar; Tarımda gelişme görülür, İKTA sistemi
UYGULANMAMIŞTIR, Ribat denilen büyük kervansaraylar yaparak
ticaret canlı tutulmaya çalışılmıştır.
*Tolunoğulları ve İhşidler; Nil nehrinden dolayı tarıma önem
vermişler, ülke içerisinden geçen BAHARAT YOLU’ndan alınan
vergiler ülke ekonomisini zenginleştirmiştir.
*Gazneliler; Baharat Yolunu kontrol altına alarak ticareti
geliştirmişler www.hakandogan.com.tr
*BSD; Selçuklular zamanında Tarım Ticaret ve Hayvanlık
gelişmiştir. İkta sistemi uygulanarak Tarım sürekli hale gelmiştir,
birçok kervansaray inşa edilerek ticarete önem verilmiştir.
AHİ TEŞKİLATI; Ekonomik ve ticari faaliyetleri organize eden esnaf
örgütüdür. Dini misyonu da vardır. Piyasayı kontrol ederek üretilen
malların fiyatını belirler, haksız rekabeti önler. Çırak-Kalfa-Ustalık
eğitimi verir.
SOSYAL YAŞAM
*Toplumun temelinde Eşitlik vardır
*Sosyal sınıf ayrımı yoktur, herkesin yükselme şansı vardır
*Şehirde yaşayanlar; Ticaret, Esnaf ve Sanatkârlar
*Köylerde yaşanlar; Tarım ve Hayvancılık
*Konar-Göçerler; Hayvancılık
HUKUK
İLKLER,
İlk kervansaray KARAHANLILAR
İlk medrese KARAHANLILAR
İlk Kubbeli Cami KARAHANLILAR
İlk BSD medresesi NİŞABUR
İlk BSD Camii Isfahandaki MESCİDİ
CUMA
Şer-i Hukuk
Örf-i Hukuk
DİN
TÖRE
Kadıl Kudat-Kadı
Emir-i Dad
Kişi-Kişi
Kişi-Devlet
*Üst Mahkeme DİVANI MEZALİM
*Askeri davalar KAD’ÜL LEŞKER
TOPRAK
MÜLK
Kişilere aittir. Satılır,
miras kalabilir, Kiraya
verilebilir.
MİRİ
Mülkiyeti Devlete, kullanımı Köylüye aittir
HAS
Hanedan Üyelerine
ayrılan araziler
İKTA
Devlet Memurları
ve Askerler Maaş
karşılığı olarak
verilen topraklar
VAKIF
Sosyal hayır
kurumlarına
gelirleri
verilen
topraklar
YAZI DİL EDEBİYAT BİLİM
*KARAHANLILAR; resmi dil TÜRKÇE;
*Selçuklularda ve Gaznelilerde resmi dil ve edebiyat dili FARSÇADIR
*Karahanlılar;
*Kutatgu Bilig – YUSUF HAS HACİP
4 Eserde;
*Divanı Lugati Türk - KAŞGARLI MAHMUD
Karahanlılar zamanı
*Divanı Hikmet - HOCA AHMET YESEVİ
Uygur alfabesiyle
*Atabetül Hakayık - EDİP AHMET YÜKNEKİ
yazılmıştır.
*Türk İslam Edebiyatının ilk Sözlü Edebiyatı; Satuk Buğrahan Destanıdır
*GAZNELİLER; www.hakandogan.com.tr
ŞEHNAME- Firdevs; Turan (İskit) – İran (Pers) savaşları anlatılır
*BSD;
SİYASETNAME-Nizamülmülk, Hükümdara öğütler verir
RUBAİLER-Ömer Hayyam- Aşk ve Sevgi üzerine yazılmış dörtlükler
KASİDELER; Enveri-Dini nitelikli şiirler
BİLİM
1.FARABİ; Muallimi Sani adıyla tanınmış, Aristo felsefesini devam ettirmiş
2. İBNİ SİNA, Avicanne ismiyle tanınmış, Tıp alanında yazdığı en önemli
eseri, EL KANUN Fİ’T TIP adlı eseridir.
3. GAZALİ, HAREZMİ, BİRUNİ, ÖMER HAYYAM (celali takvimi), İBN’İ
BATUTA, İBN’İ HALDUN gibi bir çok bilim adamı bu dönemde yetişmiştir.