Prostat kanseri nedir?

PROSTAT HASTALIKLARI
Doç.Dr.Cevdet Kaya
Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
2.Üroloji Kliniği, İstanbul
Sunum Planı
1. Prostat nedir?
2. İyi huylu prostat büyümesi / Tedavisi
3. Prostat kanseri
3. Nasıl oluşur?
4. Tarama / Teşhis
6. Tedavi
7. Prostat kanseri önlenebilir mi?
Prostat nedir?



Mesanenin altında ceviz büyüklüğünde
Üretra kanalı prostatın içinden geçer
Sfinkter prostat bitiminde ‘idrar tutmayı
sağlar’
Prostatın görevi nedir?





Üreme sisteminin bir parçası
Testisten ve meni torbasından gelen meninin
boşaldığı yer
Boşalma sırasında sperm, meni sıvısı ve
prostat sıvısı kanalda karışır
Sperm hücresi için uygun ortam
İdrar tutmada görevi var
Prostatın büyümesi






Testosteron kontrol eder
Çoğunluğu testislerde yapılır
Prostat içinde daha kuvvetli olan şekle
dönüşür ‘dihidrotestosteron’
Bu da prostatın büyümesini sağlar
Yaş arttıkça prostat da büyür
Genellikle de iyi huyludur
Prostat büyürse ne olur?







Zayıf işeme
İdrarını tam boşaltamamak
Kesik kesik işeme
İdrarda yanma
İdrara başlarken zorlanma
Sık idrara çıkma
İdrarda kanama
İyi Huylu Prostat Büyümesi






İşeme şikayetleri
PSA normal
Muayenede büyük prostat ama normal kıvamlı
Öykü
İdrar analizi
Kreatinin
Hangi tahliller?







PSA, kreatinin, idrar analizi
Semptom skoru
İşeme testi (Üroflovmetri)
Sistoskopi
Rezidüel idrar ölçümü
Basınç akım çalışması
Ultrason
Tedavi
Tedavi


İzlem
İlaç tedavisi




Alfa bloker
 Terazosin, Doksazosin, Tamsulosin, Alfuzosin
Androjen baskılayıcı ilaçlar
 Finasterid, Dutasterid
Kombinasyon tedavisi
Fitoterapi
 Saw palmetto
Yan etkiler








Baş dönmesi
Senkop
Postural hipotansiyon
Halsizlik
Asteni
Baş ağrısı
Nazal konjesyon
Akomodasyon bozukluğu
Tedavi

Operasyon
 Minimal invaziv
 Prostatik stent
 TUNA (Radyofrekans)
 Mikrodalga tedavisi
 Lazer tedavisi
 TUR-p (altın standart)
 Elektrovaporizasyon
 TUIP
 Açık prostatektomi
Riskler
Ameliyatta
 TUR sendromu
 Kanama
 Sıvı ekstravazasyonu
 Myokardial aritmi
Ameliyat sonrası erken
dönem
 İdrar retansiyon
 Kanama
 Epididim iltihabı
Geç dönem
 Üretral darlık
 Mesane boynu darlığı
 İdrar kaçırma
 Sertleşme bozukluğu
 Retrograde ejakülasyon
 Re-operasyon
Prostat kanseri nedir?




Prostatın kontrolsüz büyümesi
Yeni hücreler ile eski hücre arasındaki denge
bozulmuştur
Kötü huylu prostat büyümesi
Başka organlara da yayılabilir
Prostat kanseri ne kadar sık?




İngiltere ve Amerika’da erkeklerde en sık
görülen kanser
Her yıl 20 bin hasta teşhis ediliyor
10 bin hasta prostat kanserinden ölüyor
En sık 60-70 yaş grubunda
Prostat kanseri ne kadar sık?
Tahmini Yeni Kanser Vakaları 2009 Tahmini Kanser Ölümleri 2009
• Prostat
Toplam
766.130
26%
•
Akciğer ve bronş
30%
•
Kolon ve rektum
9%
• Akciğer ve bronş
15%
• Sindirim sistemi
10%
• Prostat
9%
• Mesane
7%
•
Pankreas
6%
• Melanom
5%
•
Lösemi
4%
• Non Hodgkin Lenfoma
5%
•
4%
• Böbrek
5%
Karaciğer ve
safra yolları
• Oral kavite
3%
•
Özofagus
4%
•
Non-Hodgkin Lenfoma 3%
• Lösemi
3%
•
Mesane
• Pankreas
3%
•
Böbrek
3%
• Diğer
19%
•
Diğer
25%
3%
American Cancer Society web sitesi: www.cancer.org ABD verileridir
Toplam
292.540
Prostat kanseri ne kadar sık?

Histolojik (önemsiz) kanser otopsi
çalışmalarında çok sık
Yaş


Kanser sıklığı
PCa >0.5 ml sıklığı
50-59
%30
%6
60-69
%36
%9
70-79
%39
%16
80-89
%67
%17
Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu
erkeklerin 4-5’inden birinde
Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok
ve bu hastalıktan hayatını kaybetmez
Ülkemizde durum ne?
 Ülkemizde sağlıklı veri yok
 İzmir Kanser Kayıt Merkezi (1996-2000)
Erkeklerde 10.2/100 bin ile en sık 6.kanser
 Prostat Kanseri Sıklığı Çalışması
(2008-2009)
Erkeklerde 2.en sık izlenen kanser
35/100 bin’e yükseldi (İzmir)
En sık görülme yaşı 65-69 yıl
Prostat kanseri neden kaynaklanır?


Sebebini tam bilmiyoruz
Ancak;
 Birçok faktör kanser ihtimalini artırmakta
 Ailede prostat kanseri (baba, erkek kardeş)
 Afro-Amerikan erkek
 Asyalılarda düşük
 Hava kirliliği
 Yüksek yağlı diyet
Prostat kanseri bulguları?







Parmakla muayenede prostat sert
İdrar yapma şikayetleri
Hastalığın yayılmasına ait bulgular
Kemik ağrısı, kırıklar, güçsüzlük
Kilo kaybı
Menide kan
Hiçbir şikayet yok (PSA yüksekliği)
Prostat kanserini kim tedavi eder?



Üroloji uzmanı (üro-onkolog)
Radyasyon onkoloğu (ışın tedavisi)
Medikal onkolog (kemoterapi)
Nasıl teşhis edilir?






Genel sağlık durumu
Prostata bağlı şikayetler
Ailede benzer hastalıklar var mı?
Fizik muayene
Parmakla prostat muayenesi
Kan testi
Nasıl teşhis edilir?
Nasıl teşhis edilir?





Ultrason
Biyopsi
Akciğer grafisi
Bilgisayarlı tomografi
Sintigrafi (Kemik filmi)
PSA kan testinin önemi
1975-2002 yılları arasında her 100,000 kişide görülen insidans
250
250
Prostat
200
200
150
150
Akciğer
100
100
Kolon ve rektum
50
50
Mesane
Non-Hodgkin lenfoma
00
1975
1975
1978
1978
1981
1981
Deri melanomu
1984
1984
1987
1987
1990
1990
1993
1993
www.cancer.org/downloads/STT/ABD verileridir
1996
1996
1999
1999
2002
2002
PSA kan testinin önemi
PSA öncesi dönemde (Tanıda)
 Yarısından fazlası ileri evre
 Dörtte biri yayılmış kanser idi
 Ortalama yaşam 36 aydan az
PSA kullanımı (Tarama/Erken Tanı)
 Ölüm oranı azaldı
 Daha erken evrede tanı konuluyor
 %70-80 prostata sınırlı
PSA hangi durumlarda artar?








İyi huylu prostat büyümesi
Prostat kanseri
Prostat iltihabı
İdrar yapamama
Sonda takılması
Endoskopi yapılması
Cinsel boşalma?
Parmakla muayene?
PSA yüksekse biyopsi mi?




Serbest PSA
PSA hızı
 PSA değişikliği > 0.75 ng/ml/yıl
Yaşa uygun PSA
 PSA seviyesi yaşla birlikte artar
PSA yoğunluğu

Serum PSA/prostat hacmi (USG)
Kanserin evresi ne demek?

Kanserin yayılma durumu
Sistemik yayılım
Lokal ileri evre Hastalık
Lenf nodu
Diğer organlar
Tm
PROSTAT
Kemik
Tm
Kapsül
Kanserin evresi ne demek?
T1
T4
Doğal Seyir
Kanser tanısı nasıl konuluyor?




Adenokarsinom (%98)
Hastalığın derecesi
Gleason Skoru
Skor arttıkça kanser daha kötü
Kanser dişisi mi?




Erkeği yada dişisi yok
Kanserin derecesi var
Yayılma ihtimali?
Nüks eder mi?
Prostat kanserinde tedavi
Amaç:
1.
2.
3.
4.
Klinik önemli kanserin tanısını erken koymak
Gereksiz tedavilerden kaçınmak
Hastalığın durumunu belirlemek
Yaş, tedavi seçenekleri ve beklentisini
değerlendirmek
Her hastada aynı tedavi mi?
-HAYIR
1. Takip (Sıkı yada seyrek)
2. Radikal prostatektomi ameliyatı
3. Işın tedavisi ve/veya hormon ilaçları
4. Brakiterapi
5. Kriyoterapi, HIFU
Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?
Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?
Kattan Nomogramı
Kimler sadece takip edilir?







Hastalık çok erken yakalandı ise
Diğer tedaviler istenmiyorsa
Anestezi alamayan biriyse
İleri yaşlı bir hasta ise
Aktif izlem yada sadece takip
6 aylık aralıklarla kan testi
18 ayda bir biyopsi tekrarı
Radikal Prostatektomi
Cerrahi yaklaşım
 Genel anestezi
 İnsizyon:10-12
cm
Pelvik
Kemik
(Pubis)
Mesane
Rektum
 Üretra-mesane
boynu tekrar
birleştirilir
Üretra
Prostat
Nasıl bir ameliyat?





Ameliyat süresi 2.5 saat
Prostat, seminal veziküller, lenf dokuları
Diren 2-3.gün, taburcu
Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta
Kegel egzersizi idrar tutmayı sağlar
Hastayı ne bekler?

Ameliyata bağlı yan etkiler
 Ameliyat sırasında ve hemen sonrasında


Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven
trombozu, emboli
Geç dönemde
İdrar kaçırma (%5-20)
 Sertleşme bozukluğu (%40-60)
 İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)

Ameliyat başarısı nedir?

Ameliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşam

Çok sayıda hastada tam iyileşme

10 yılda: %90-97.6

15 yılda: %82
Laparoskopik prostat ameliyatı
Robotik prostatektomi
 Cerrah 3 boyutlu ekranlı
konsoldan operasyon
sahasındaki cerrahi
aletleri kontrol eder
 Robotik kollar parmak, el
ve bilek hareketlerini
yönetir
 Kısa öğrenim eğrisi
 Maliyet-Fayda?
Işın tedavisi
Prostat brakiterapisi
Radyoaktif çekirdekler prostat içine yerleştirilir
Kriyoterapi
Ultrason tedavisi (HIFU)
Tedavi
Radikal
prostatektomi
Komplikasyon
• Erektil disfonksiyon
• Üriner inkontinans
Sıklık
%20–70
%15–50
Radikal radyoterapi
•
Erektil disfonksiyon
Üriner inkontinans
%20–45
%2–16
%20–70
%50–60
•
Androjen baskılama
tedavisi
•
•
Seksüel disfonksiyon
Sıcak basması
Yakın izlem
•
Erektil disfonksiyon
%30
Ameliyat sonrası takip
1.ay ve 3. ay PSA testi
 Sonrasında 6. ay ve yıllık
kan testleri
Yıllık muayene
Eğer PSA yükselirse
PSA yükselme zamanı
Muayene
Sintigrafi
PSA yükselmeye başladı
Prostat dokusu kalmış olabilir
Uzak organlarda kanser
Prostat çukurunda kanser var
Hormon tedavisi
Işın tedavisi
Hormon + Işın tedavisi
Gene PSA takibi
Prostatı aşmış kanser






İlk teşhiste % 20’si (evre 3)
Bunlarda tümör yayılma eğiliminde
Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40)
Kemik yayılımı araştırılır
Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde)
İlaç yada ışın tedavisi eklenir
Hangi durumlarda ameliyat uygun



Genel durumu iyi ve en az 10 yıllık yaşam
süresi
Küçük hacimli tümör
Kemikler ve lenf bezeleri temiz hastalar
Hormonal Tedavi
Orşiektomi (cerrahi
kastrasyon)
• Altın standart
•Enjeksiyon tekrarına
gerek yok
• Ortalama etkinlik süresi
2-2.5 yıl
• Hastaların %85 inde
hastalık cevabı olumlu
Metastatik prostat kanseri







Hormona dirençli Prostat Kanseri
Hormona başlangıçta tedavi çok iyi
Zamanla hormona dirençli
Ortalama yaşam
Kemoterapi
Lokal radyoterapi
Radyoizotoplar (Str-89)
Tamamlayıcı/Önleyici Tıp


Finasterid ilacı
Bitkisel tedavi
 yeşil çay
 sarımsak

Mikrobesinler
 likopen/karoten
 selenyum
 vitamin E
 vitamin D

Diyet önlemleri
 yağ azaltmak
Hastaların yarısının
kullandığı bilinmekte
Koruyucu hekimlik

Prostat Kanseri Önleme
Çalışması





55 yaş üstü 18 bin erkek
9 bin erkek, PSA<3.0
İki kol, Finasterid 5 mg
Finasterid, prostat
kanseri gelişme riskini
%25 azalttı (%24, %18)
Yüksek dereceli kanserler
Kanser Taraması
EVET, ELBETTE!





Kanserin klinik teşhisi öncesi sürecinin uzun
olması erken tanıya olanak sağlar
Metastatik prostat kanserinin yıkıcı etkileri
Mortalite oranının %25 azalması
Kolay ve ucuz tarama testlerinin bulunması
(PRM ve PSA)
Erken evre hastalık için tedavi alternatifleri
Erken Tanı

Lokalize prostat kanseri
hastalarında 5 yıllık
yaşam oranı %100

İleri evre kanser
olgularında 5 yıllık yaşam
sadece %40
Kanser Taraması
Amerikan Kanser Derneği, en az 10 yıllık
hayat beklentisi olan erkeklerde 50
yaşından itibaren yıllık PSA testi ve PRM
 Yüksek risk grubuna daha erken yaşlarda
(40-45) tarama önerilmekte



Bir veya daha fazla 1.derece akrabasında
PCa öyküsü olan
Taramanın yararları ve potansiyel riskleri?
Sorularınız…