iklim değişikliği - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
ENERJI HUKUKU-­1 HKS-­303 2015-­2016 GÜZ DÖNEMİ
Alparslan BAYRAKTAR LL.M. 25 Aralık 2015
ÇEVRE HUKUKU Neden İhtiyaç Duyuyoruz ?
Enerji Çevre İlişkisi
Küresel Isınma ve İklim Değişikliği
Küresel Isınma ve İklim Değişikiği
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ § İNSAN KAYNAKLI ANTROPOJENİK.
§ Sebepler : § İktisadi kalkınma, nüfus artışı, enerji tüketimi, sübvansiyonlar
§ Küresel ortalama sıcaklık artışını 2 derecenin altında tutmak için 1870’den beri toplam sera gazı salım miktarımızı 2 bin 900 gigaton ile sınırlamak zorundayız. Bu karbon bütçesinin 2/3’ünü 2011 itibariyle tüketmiş bulunuyoruz.
§ 1880 den günümüze kadar yeryüzünün ortalama sıcaklığı 0.85 derece artı.
§ Kara ve deniz sıcaklıkları artıyor. § Kar örtüsü ve buzullar küçülüyor, deniz seviyeleri değişiyor ve yağış düzeni değişiyor.1880 de 280 ppm ( milyonda bir parçacık) olan karbondioksit yoğunluğu %40 arttı ve 400 ppm e yükseldi.
§ 2010 yılında toplam emisyonların %65i fosil yakıt kullanımı ve endüstriyel süreçlerden kaynaklandı. § Ormanların yok olması ve arazilerin tarım amaçlı kullanımı da diğer etkenler.
Neler Olacak
§ Kasırga sel deniz seviyesindeki yükselmelerden dolayı küçük ada devletlerinin ve kıyı bölgelerinde yaşamın olumsuz etkilenmesi ve göç dalgası.
§ Ani seller, hastalık tehditlerinin artması.
§ Aşırı hava şartları ve meydana gelecek ani ve şiddetli değişklikler sonucu altyapı sistemlerinin bundan etkilenmesi, elektrik su temini ile sağlık ve acil yardım hizmetlerinin düzenli sağlanaması.
§ Sıcak hava dalgalarının yaşanacağı dönemlerde kentsel ve kırsal alanlarda ölüm ve hastalık oranlarının artması.
§ Sıcaklık artışı, kuraklık, sel veya yağış rejimindeki değişiklikler ve aşırılıklar ile gıda güvenliğinin gıda temininin tehlikeye düşmesi.
§ İçme ve sulama suyuna yetersiz erişim ve tarımsal üretimde düşüş.
Uluslararası Çevre Hukuku
Nasıl Ortaya Çıktı?
Amaca Özel gelişti. Sistematik Değil.
Stockholm Deklerasyonu 1972
Yaşanabilir Çevre bir İnsan Hakkıdır.
Egemenlik hakkı hiçbir Ülkeye ya da Ortak Kullanım Alanına Çevresel Zarar verme hakkı değildir.
Rio Konferansı 1992
Daha Geniş Katılım.
Politik Mutabakat
Kalkınma Endişeleri ile Çevresel Prensipler Buluştu.
Uluslararası Çevre Hukuku
Brundtland Komisyonu 1987
Sürdürülebilir Kalkınma dünya kamuoyunun gündemine geldi. Tanımı yapıldı.
Fakir ülkelerin durumu gündeme getirildi.
Kyoto Protokolü 1997
BM Milenyum Kalkınma Hedefleri
BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri
Paris İklim Zirvesi 2015
Uluslararası Çevre Hukuku
Temel Prensipler
Egemenlik Hakkı
Kalkınma Hakkı
Çevreye Zarar vermeme İlkesi
Önleyici Tedbir İlkesi
Katılımcılık Ortak Miras
Nesiller arası eşitlik
Ortak ancak farklılaştırılmış sorumluluk ilkesi
Sürdürülebilir Büyüme & İklim Değişikliği
§ Dünya birincil enerji talebi -­ TPED (WEO’14)
• Doğru politikalar ile talep artışı etkin şekilde yavaşlatılabilir.
• Nükleer enerjideki ve gazdaki artış göze çarpıyor.
• Ancak, mevcut tablo atmosfer açısından hale iç karartıcı
Enerji Verimliliği
5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu
Enerjiyi Etkin Kullanma
İsrafın Önlenmesi
Enerji Maliyetlerini Düşürme
Çevresel Etkileri Asgariye İndirme
Enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır.
Enerji Verimliliği
Enerji Yoğunluğu (kg ep/1000 €)
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Enerjiyi Verimli Kullanmıyoruz
Bizim için Küçük, Türkiye için BÜYÜK bir Adım Enerji Tasarrufu
Enerji Verimliliği Kanunu Enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim
aşamalarında, endüstriyel işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım
şebekeleri ile ulaşımda enerji verimliliğinin artırılmasına
ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin
geliştirilmesine, yenilenebilir enerji kaynaklarından
yararlanılmasına yönelik uygulanacak usûl ve esasları
kapsar.
Enerji Verimliliği Kanunu Eğitim ve bilinçlendirme
MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerinin etkinliğini ve enerji bilincini
artırmak amacıyla aşağıdaki esaslar çerçevesinde eğitim ve bilinçlendirme
faaliyetleri gerçekleştirilir.
1) Şirketler için Genel Müdürlük ve/veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, enerji yöneticileri için Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler
tarafından teorik ve uygulamalı eğitim programları düzenlenir.
2) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar, yetkilendirme anlaşması
yaptıkları şirketlerin eğitim programlarına laboratuvar kullanım desteği sağlar.
b) Enerji ve enerji verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji
durumu, enerji kaynakları, enerji üretim teknikleri, günlük hayatta enerjinin verimli
kullanımı ile iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında enerji verimliliğinin önemi
konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere, Milli Savunma Bakanlığı
tarafından, askeri liseler ile er-­erbaş eğitim merkezlerinde ders ve eğitim programları
yürütülür;; örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders programlarında Milli Eğitim
Bakanlığı tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitimlerinde ilgili
kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli düzenlemeler yapılır.
Enerji Verimliliği Kanunu
§ c) Enerjinin verimli kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla kamuoyunun bilinçlendirilmesine yönelik
yapılacak faaliyetler şunlardır:
§
1) Ulusal ve/veya bölgesel yayın yapan televizyon ve radyo kanalları, Genel Müdürlük
tarafından hazırlanan veya hazırlattırılan enerjinin verimli kullanılması ile ilgili eğitim programlarını, yarışmaları, kısa süreli film ve/veya çizgi filmleri, 13/4/1994 tarihli ve 3984 sayılı Radyo ve
Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 31 inci maddesi gereğince bilinçlendirme ve
bilgilendirme amaçlı eğitim programları kapsamında, toplam yayın süresi ayda asgarî otuz dakikadan
az olmamak üzere 07:00 ila 23:00 saatleri arasında yayınlar.
§
2) Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler bir önceki malî
yıla ait tüketim miktarı ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgileri
internet ortamında müşterilerinin bilgisine sunar.
§
3) Üreticiler ve ithalatçılar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen Türkçe
kullanım ve tanıtma kılavuzu ile satılmak zorunda olan enerji tüketen malların kullanım kılavuzlarında, malın enerji tüketimi açısından verimli kullanımı ile ilgili bilgilere ayrı bir bölümde yer verir. Bu hükmün
uygulanması Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenir.
§
4) Milli Eğitim Bakanlığı, T ürkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, meslek odaları ve
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği işbirliği ile Genel Müdürlük tarafından her yıl Ocak ayının ikinci
haftasında Enerji Verimliliği Haftası etkinlikleri düzenlenir. Bu kapsamdaki etkinliklerin nitelikleri Kurul
tarafından belirlenir.
Enerji Verimliliği Kanunu Uygulamalar
MADDE 7 – (1) Enerji verimliliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki
uygulamalar gerçekleştirilir.
a) Enerji yönetimi ile ilgili olarak yürütülecek faaliyetler şunlardır:
1) Endüstriyel işletmeler, çalışanları arasından enerji yöneticisi görevlendirir. Organize sanayi bölgelerinde, bölgedeki bin TEP’ten daha az enerji tüketimi bulunan
endüstriyel işletmelere hizmet vermek üzere enerji yönetim birimi kurulur.
2) Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık enerji tüketimi
beşyüz TEP ve üzeri olan ticarî binaların, hizmet binalarının ve kamu kesimi
binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina sahipleri, enerji
yöneticisi görevlendirir veya enerji yöneticilerinden hizmet alır.
3) Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmelerde, enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerji
yönetim birimi kurulur. Organizasyonlarında kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel
işletmeler, bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir.
Önce Kyoto Vardı
§ Kyoto Protokolu : Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi içinde imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit ve sera etkisine neden olan diğer gazların salımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa karbon ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990
yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997'de imzalanan protokol, 2005'te yürürlüğe girebilmiştir.
§ ABD nin Duruşu . Paris için Ne Değişti…
Paris Yolunda
2014 itibariyle dünya karbon emisyonlarının %60 ı 6 ülkeden kaynaklanıyor. Çin, Amerika, Hindistan, Rusya, Japonya ve Almanya
Sera Gazı Emisyonları
Paris BM İklim Zirvesi
§ AB, 1990 seviyesine göre 2030 itibariyle yüzde 40’lık bir azaltım,
§ ABD 2025 itibariyle 2005 seviyesine göre yüzde 28’lik bir azaltım taahhüt ederken, § Çin sera gazı salım artışını 2030 itibariyle zirve yapıp net olarak azaltmayı, § Hindistan 2030 itibariyle ekonomisinin karbon yoğunluğunu 2005’e göre yüzde 35 azaltmayı, § Türkiye ile benzerlik gösteren Meksika ve Güney Kore ise referans senaryoya göre 2030 itibariyle sırasıyla yüzde 25 ve 37 azaltım taahhüt ettiler.
§ Türkiye’nin BM’ye sunduğu taahhüt 2030 yılı itibariyle referans senaryoya göre sera gazı salım artış miktarını yüzde 21 azaltmak.
Almanya ve Çin
§ ALMANYA:
§ Kömür gazdan iki kat fazla karbon emisyonu salıyor. Toplam dünya elektrik üretiminin %41 i kömürden. Toplam enerjinin %30 u demek bu.
§ Almanya %45 kömürden %35 yenilenebilirden sağlıyor.
§ Madenler sendikalar çok güçlü ve almanya kömürden vazgeçemiyor.
§ Yenilenebilir için bu yılın ilk yarısında 30 euro cent kwh başına destek için para ödedi. Yıllık 12 milyar euro 20 yıl boyunca ödenecek.
§ Kendi ekipmanını kullandı bunun mutlaka istihdama ihracata ekonomiye katkısı var.
§ ÇİN : %75 kömürden elektrik üretiyor. Hedef bunu %60 a düşürmek.
§ Hava kalitesi çok kötü. Ama artık buna dikkat ediyorlar 2012 ye kadar hiçbir şehir hava kalitesini açıklamazken şu anda 400 şehir bunu açıklıyor. § Nükleer santral yapıyorlar ve yenilenebilir de dünyada yapılan yatırımın 3 te 1 i Çinde.
YENİ EKONOMİK DÜZEN
§ EKONOMİSTLER NE DİYOR?
§ Küresel bir karbon vergisi. Yani genele yayılarak bunun çözülmesi. Ancak kimse sonuçlardan çok emin değil. Yeni bir vergi getirmenin ne kadar zor olduğunu düşünürsek bir de burdan istenilen sonucun alınamama ihtimali karşısında bu çözüm oldukça tartışmalı.
§ Cap and trade yani belli hedeflerin konulması ve bir ticaret mekanizması oluşturulması.
§ Karbon piyasasının oluşması. Avrupa bunu gönüllülük esasına göre yaptı. Ancak mesela bugünlerde fiyat 10 euro ton mertebelerinde. Yani herhangi bir caydırıcılığı olmayan bir fiyat.
§ Herkes buna katılmak istemiyor. Şayet ölçeklendiremezseniz Avrupa Örneğinde olduğu gibi etkin bir piyasa olma şansı yok.
§ Ölçüm, verilerin güvenliği yasaların ve hukuk sisteminin çalışması bunu etkileyecek. (VW Skandalı)
§ Onun için örneğin Nordhaus Yale üniversitesinden tüm ülkeler karbona vergi koyarsa toplam gayri safi yurt içi hasılalarının %1-­2sini harcayarak 2 derece hedefini tutturabiliriz diyor.
Karbon Piyasaları
Temel Problem Birlikte Hareket
Paris BM İklim Zirvesi
Paris’teki zirvenin amacı 2020 sonrasını belirleyecek bir uluslararası anlaşmaya varmak. 2 derece limitini koruyacak Bağlayıcı ölçülebilir ve verilen taahhütleri gözden geçirme mekanizmalarının olduğu bir anlaşma üzerinde uzlaşmaktı.
1)Tüm ülkeleri kapsayacak, hızla yürürlüğe girecek bir küresel bağlayıcı sözleşme;; 2) Sera gazı salınımlarının azaltılması, kontrol edilmesi ve azaltım
hedeflerinin gözden geçirilmesi için ulusal taahhütlerin ortaya konması;; 3) İklim değişikliğiyle mücadele için finansal kaynakların ve teknoloji transferi için imkanların yaratılması. Özellikle iklim etkilerine en fazla kırılgan olan gelişmekte olan ülkelerin maddi destek alması, zararlarının tazmin edilmesi;; 4) Şu ana kadar verilen taahhütlerin 5 yıllık döngüler içerisinde gözden geçirilerek azaltım konusundaki azmin artırılması.
Türkiye Ne Durumdayız
§ 2013 verilerine göre elektrik üretiminden kaynaklı CO2 emisyonun payı %31,
§ Sanayide kullanılan fosil yakıtlardan %17,
§ Binalarda kullanılan fosil yakıtlardan %15,
§ Ulaştırmada kullanılan yakıtlardan %19
§ Sanayide endüstriyel işlemlerden kaynaklı emisyonlar %11
§ Metal üretiminde %6
§ Ulaştırma, elektrik üretimi, binalar ve sanayi sektörlerinde enerji verimliliği, fosil yakıtlardan temiz yakıtlara geçişle bu emisyonları düşürmemiz söz konusu olabilecektir. Bu aynı zamanda enerjide arz güvenliği ve hava kalitesi açısından da önemli katkılar sunacaktır.
Türkiye Ne Durumdayız
§ “Karbon yoğunluğu”, ülkelerin, 1000 dolarlık milli gelir elde etmek için harcadıkları karbon miktarını gösteren bir göstergedir. Türkiye, 1990’lardan 2008 yılına kadar karbon yoğunluğunu azaltmayı başarmıştır. § Türkiye, kişi başına karbon salımı düşük olmasına karşın, karbon yoğunluğu yüksek düzeydedir . Mesela, 1000 dolarlık milli gelir için Amerika 330 kg, AB ortalama olarak 220 kg CO2 salarken, Türkiye, AB’nin yaklaşık 2.5 katı, 560 kg CO2 salmaktadır.
Enerjide Gelecek
Akıllı Şebeke ve Sistemler
İnovasyon ve Sürprizler
Sınavda Başarılar…