MMM291 MALZEME BİLİMİ Yrd. Doç. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Ofis Saatleri: Perşembe 14:00 – 16:00 [email protected], [email protected] Bursa Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Malzemeler Metaller Polimerler Seramikler Kompozitler Seramik Malzemeler Camlar Kil ürünler Refrakterler Aşındırıcılar Çimento İleri seramikler Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Taş insanoğlu tarafından yoğun olarak kullanılan ve devirlere ismini vermiş bir seramik malzemedir Tarih Öncesi Devirler, o dönem insanlarının kullandıkları araç ve gereçlere göre dönemlere ayrılmıştır. Taş Devrinde malzeme insanlar olarak taşı yaptıkları kullanmıştır. aletlerde Maden Devrinde ise insanlar buldukları madenlerden yararlanarak o dönemlerde ihtiyaç duydukları araçları yapmışlardır. Tarih Öncesi Devirler Taş Devri (M.Ö. 600000-M.Ö. 5000) --- Kaba Taş --- Yontma Taş --- Cilalı Taş Maden Devri (M.Ö. 5000-M.Ö. 3200) Tarih öncesi devirlerde doğal hammaddeler kullanılmış ve o dönemlerde malzemelerin --- Bakır --- Tunç --- Demir şekillendirilmesi önemli bir yer tutmuştur. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler TAŞ DEVRİ Flint bıçaklar Flint bir tür kuvarstır ve taş devrinde araç ve silah yapımında en fazla kullanılan malzemedir. Flint ok uçları Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Seramik ve camlar binlerce yıldır kullanıma sahip, oldukça kararlı ve uzun ömürlü malzemelerdir. Günümüzde de yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Uzay, havacılık ve elektronik sektörü gibi pek çok kritik uygulamada bu malzemelerin kullanıldığını görmekteyiz. Taş en eski ve en kararlı yapı malzemesidir. Piramitlerin yaklaşık 5000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülmektedir. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Malzemelerin Tarihsel Gelişimi Metaller Polimer ve elastomerler Seramik ve camlar Hibrit malzemeler Termokimya ve polimer kimyasının gelişmesiyle birlikte renkli bölgelerde sunulmakta olan malzemelerin geliştirilmesi mümkün olmuştur. Taş, bronz ve demir çağlara ismini verecek ölçüde etkili olmuştur tarihte. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Seramik kelimesi Yunanca «keramikos» kelimesinden gelmektedir. Seramik, en basit tarifiyle, “çok yüksek sıcaklıkta pişirilmiş toprak” demektir. Seramik malzemeler, metal ve metal olmayan elementler içeren, iyonik ve/veya kovalent bağ ile bağlı, inorganik kristalin malzemeler olarak da ifade edilebilmektedir. Seramiğin tarihi, uygarlık tarihi kadar eskidir. İlk seramiğin Milattan Önce 6000 yılında Anadolu’da üretildiği bilinmektedir. Çatalhöyük’teki kazılarda elde edilen seramik parçaları, aradan geçen 8000 yıl boyunca bozulmadan, günümüze ulaşmıştır. Bugün arkeologlar için, insanlık tarihi ile ilgili bilgilerin en önemli kaynakları da, seramik buluntularıdır. Binlerce asır bozulmadan günümüze gelen seramikler üzerindeki yazı, resim ve semboller sayesinde, geçmiş uygarlıkların yaşam tarzları ve kültürleri hakkında bilgi edinmek mümkün olmaktadır. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Seramiklerde bağlanma Çoğunlukla iyonik bağlanma görülür (örneğin CaF2), bazen ise kovalent bağlanma görülür (örneğin SiC). İyonik ve kovalent bağ birlikte de görülebilmektedir. Elektronegatiflikler arasındaki fark arttıkça % iyonik karakter artar CaF2 SiC Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Malzemelerin Özellikleri Kırılma Davranışı Çok sünek Orta derecede sünek Kırılgan Sünek kırılma tercih edilir Sünek : Kırılma öncesi uyarı verir Kırılgan: Uyarı yok, aniden kırılır %RA : % alansal küçülme % EL : % uzama % RA veya %EL : Büyük Orta Küçük Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Malzemelerin Özellikleri Kırılma Davranışı Yüksek derecede sünek kırılma davranışı sergileyen malzemelerde kopma noktasına kadar süren bir boyun oluşumu söz konusudur. Çok sünek Orta derecede sünek Kırılgan Orta derecede sünek kırılma davranışı sergileyen malzemelerde kısmi boyun oluşumu meydana gelir daha sonra sünek kırılma gerçekleşir. Kırılgan malzemelerde plastik deformasyon meydana gelmeksizin gevrek kırılma gerçekleşir. SERAMİKLER kırılgan malzemelerdir. % RA / %EL : Büyük Orta Küçük Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Malzemelerin Özellikleri Kırılma Davranışı (a) Alüminyumda çanak-koni kırılması (b) seramikte gevrek kırılma (b) Metaller sünek kırılma davranışı sergiler. Seramikler gevrek kırılma davranışı gösterir. Polimerler hem gevrek hem sünek kırıma davranışı gösterebilir türüne bağlı olarak. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Seramik Malzemeler İleri Seramikler Geleneksel Seramikler İleri seramiklerin üretiminde sentetik olarak üretilmiş saf tozlar ya da doğada bulunan ancak doğadan alındıktan sonra uygulanan bazı özel işlemler sonucunda safsızlığı yüksek hale Geleneksel seramiklerin üretiminde doğal hammaddeler kullanılır. Bunlar kullanım öncesinde bazı ön işlemlerden geçirilip safsızlık oranı düşürülebilmektedir, uygulama alanına bağlı olarak. getirilen seramik tozlar kullanılmaktadır. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Seramikler Uygulama alanına bağlı olarak seramik malzemelerin sınıflandırılması Seramik Malzemeler İleri Seramikler Geleneksel Seramikler Sağlık gereçleri Yapısal Seramikler Fonksiyonel Seramikler Biyoseramikler Elektronik altlıklar Otomotiv sektöründe Dielektrik, piezoelektrik kullanılan seramikler seramikler Nükleer seramikler Magnetik seramikler Refrakterler Optik seramikler Karolar (yer, duvar, vb) Aşınmaya karşı dirençli seramikler (triboloji) İletken seramikler (lavabo, klozet, vb.) Çimento Aşındırıcılar Yapısal kil ürünler (tuğla, kiremit, vb.) Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler Kil borular diğer malzemelere oranla daha uzun ömürlü olmaktadır. Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler İzolasyon tuğlaları Refrakter tuğlalar Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler Klasik cam ürünler de geleneksel seramikler grubunda yer almaktadır http://www.wolfard.com Classic Wolfard Oil Lamp Heat resistant glassware (microwave safe) Tempered Glass Cutting Board Heat resistant glass lid Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Geleneksel Seramikler Klasik cam ürünler de geleneksel seramikler grubunda yer almaktadır Temperlenmiş cam masa http://www.ifjk.org www.aarticommercial.com/pro ducts.php www.tripadvisor.com Laminated Windscreen Glass Glass sink cabinets in the bathroom http://freshome.com Isıya dayanıklı cam ürünler Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Klasik cam ürünler de geleneksel seramikler grubunda yer almaktadır Geleneksel Seramikler www.whitersstreetglass.com.au Glass splashbacks www.toxel.com Glass Bathtub http://freshome.com Superdurable tempered glass http://www.wickedreport.com Hirom Glass Violin is a product of Hario Glass Co. Ltd., Japan. And also, The world’s first hand made glass violin. http://worlds-interior-design.blogspot.com Wall-to-wall glass windows Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Seramik filtre Seramik bıçak Köpük seramik ergiyik metal filtreleri Seramik izolasyon malzemeleri Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Ceramic fittings Ceramic Fiber Products Ceramics are used in various textile machines as guide parts, thread processing nozzles, oiling nozzles, rollers and twister parts. Cutting and wear-resistant parts Ceramic faucet valves with superior wear resistance and sealing performance. Alumina Ceramic Pipe Lining Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler http://aluminatechnologies.com/products.php Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Ball Heads Cup Inserts. For inserting into the acetabular cup Knee Joint Components. Improved quality of life, reduce wear and minimize the risk of allergies. Ceramic seal rings, axial bearings and radial bearings ensure highly reliable operation and long service life wherever fluids are pumped or gas is compressed. High temperature wear resistance industrial zirconia advanced ceramic insulator products Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Sheer Veneers ZrO2-metal free restorations Biocompatible ceramic parts for drug-delivery systems. With its extensive material range and continuously growing production expertise in the field of ceramic components for textile processing, Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Bearing Rollers made from Silicon Nitride Ceramic gas nozzles made of silicon nitride In engine design or exhaust systems, in liquid or gas circuits – automotive industry demands on seal rings, bearings and sealing technology are especially high. Technical ceramics ensure wear resistance, temperature resistance and stability in these aggressive environments. Ceramic rollers Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Inserts from CeramTec's latest generation of ceramic cutting materials. Designed specifically for high-performance machining of cast iron materials. CBN indexable inserts (polycrystalline cubic boron nitride) for efficient machining of cast iron materials and sintered steels for turning, milling, boring and grooving. The proven performance standard for efficient machining with indexable inserts made of ceramic cutting materials. Whether filtration, galvanization, water heating or soil analysis; fields of application such as the chemicals industry, laboratories, electronics and electrical engineering, environmental technology or foundry technology Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ İleri Seramikler Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ SORULAR Asst. Prof. Dr. Ayşe KALEMTAŞ