Irak - Tire Ticaret Odası

TÜRKİYE İLE TİCARET
Genel Durum
Irak, T.C. Ekonomi Bakanlığı'nca 2014-2015 döneminde Hedef Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir.
İthalat
(Milyon Dolar)
Yıl
İhracat
(Milyon Dolar)
Hacim
(Milyon Dolar)
Denge
(Milyon Dolar)
2004
145
1.821
1.966
1.676
2005
66
2.750
2.816
2.684
2006
121
2.589
2.710
2.468
2007
118
2.845
2.963
2.727
2008
133
3.917
4.050
3.784
2009
120
5.123
5.243
5.003
2010
153
6.036
6.189
5.883
2011
86
8.310
8.396
8.224
2012
149
10.830
10.979
10.681
2013
146
11.958
12.104
11.812
2014 ilk 5 ay
123
5.110
5.233
4.987
Türkiye'nin Irak'a İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
GTİP
Ürünler
2011
2012
2013
7214
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)
606.154
820.844
950.890
1101
Buğday unu/mahlut unu
394.650
409.448
469.306
8544
İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik
k
278.106
388.285
451.561
7113
Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
170.332
262.493
447.569
0207
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı
246.148
351.392
428.805
0407
Kuş ve kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları
211.776
322.585
360.210
7308
Demir/çelikten inşaat ve aksamı
207.763
321.121
343.077
9403
Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları
181.575
261.117
304.756
1905
Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.
179.945
248.958
291.577
1516
Hayvansal ve bitkisel yağlar vb. Fraksiyonları
327.714
451.107
286.135
1512
Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)
252.601
304.115
285.876
6109
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)
122.423
187.855
269.157
7306
Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller
185.161
245.760
257.336
9619
Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eşya
-
179.715
221.521
3917
Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb
114.366
178.470
202.216
0805
Turunçgiller (taze/kurutulmuş)
204.982
236.072
183.275
5702
Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb)
120.790
171.959
163.492
7216
Demir/alaşımsız çelikten profil
150.355
171.748
155.212
8504
Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler
71.773
132.252
136.874
2309
Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar
11.957
91.552
132.573
3925
Plastikten inşaat malzemesi
84.373
112.359
131.091
9401
Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları
93.019
119.022
128.619
8537
Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar
54.046
83.558
118.931
1806
Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları
89.058
96.812
112.387
6802
Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç)
78.301
97.138
112.080
8418
Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları
92.196
98.451
107.754
2523
Çimento
227.223
131.128
102.903
9406
Prefabrik yapılar
52.413
86.312
94.878
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
144.810
134.464
94.195
3923
Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül
96.639
90.603
93.851
2002
Domates (sirke/asetik asitten başka usullerle hazırlanmış)
55.756
70.482
85.083
3916
Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti > 1mm.
51.169
75.729
85.044
1517
Margarin
74.078
71.501
80.702
1704
Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil)
39.615
52.567
76.049
3401
Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler
66.463
75.503
73.647
7604
Alüminyum çubuk ve profiller
64.969
72.660
72.725
7614
Alüminyum tellerden halatlar, örme halatlar vb. (izole hariç)
21.999
47.859
67.861
3004
Tedavide/korunmada
(dozlandırılmış)
36.042
45.873
66.195
7326
Demir/çelikten diğer eşya
44.396
66.552
65.877
3402
Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç
30.249
46.354
65.675
7326
Demir/çelikten diğer eşya
25 930
44 396
66 552
3402
Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç
30.249
46.354
65.675
6203
Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.
23.445
42.635
62.787
0713
Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış)
58.352
48.041
62.113
7305
Demir/çelikten diğer tüp ve borular-kaynaklı vb.-çapı>406, 4mm
7.995
62.191
60.047
4411
Lif levha, orta yoğunlukta
44.896
55.847
59.425
3305
Saç müstahzarları
39.175
42.614
54.489
kullanılmak
üzere
hazırlanan
ilaçlar
Türkiye'nin Irak'tan İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
GTİP
Ürünler
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
3915
Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar
2011
2012
2013
4.363
5.579
58.069
59.564
103.426
50.070
2.671
8.590
11.574
İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri
Irak, coğrafi ve lojistik avantajları nedeniyle Türk müteahhitlik firmaları için büyük bir potansiyel vaat etmekte,
bu çerçevede, özellikle inşaat alanında bölgede faaliyet gösteren firmalarımızın sayısı artmaktadır.
Türk firmaları, yeniden yapılanma sürecindeki Irak’ta çeşitli konut projelerinden askeri tesislere, yol, köprü,
baraj gibi altyapı projelerinden okul, hastane gibi sosyal tesislere pek çok alanda faaliyet göstermektedirler.
Irak’ta müteahhitlik hizmetleri kapsamındaki işlerin yaklaşık % 60’ı yerel makamlardan alınmış olup, uluslararası
firmalar ve ABD makamlarından alınan işler de % 40’lık bir oran teşkil etmektedir.
Türkiye sınırına 3,5 saat uzaklıktaki Erbil’de yeniden yapılanma faaliyetleri hızla devam etmekte olup şehirdeki
inşaatların büyük bölümünü Türk firmaları üstlenmiş durumdadır. Kuzey Irak’taki irili ufaklı 1000'den fazla Türk
firması faaliyet göstermektedir. 2003 yılında BM Güvenlik Konseyi’nin aldığı kararla Irak’a uygulanan
uluslararası ambargo kaldırılmış ve böylece ülkede yeniden yapılanma sürecinin önü açılmıştır. Ancak ülkedeki
güvenlik sorunları üstlenilen işlerin yürütülmesini zaman zaman zorlaştırmakta ve kesintiye uğratmaktadır.
Türk müteahhitleri hem Irak’ın kuzeyinde faaliyet göstermekte, hem de Irak’ın güney bölgelerinde de önemli
projeler almışlardır. Hatta Türk Müteahhitlik firmalarının en büyüklerinin ağırlık verdikleri yerler Irak'ın güney
bölgeleridir.
Irak’la iş yaparken, Iraklı işadamları ile birlikte çalışma zorunluluğu yasal olarak olmasa da pratikte olmaktadır.
Irak’da su ve kanalizasyon altyapısının yeniden kurulması nedeniyle şehir şebekeleri, isale hatları, pompa
istasyonları ve arıtma tesislerinde kullanılan pompa, vana ve borular için yıllık 2 milyar ABD Doları tutarında
pazar potansiyeli mevcuttur. Ancak pazarda mevcut olan Avrupa lobisinin çabaları sonucunda özellikle su ve
kanalizasyon altyapısı projelerine ilişkin ihale şartnamelerine pompaların Alman malı olması, boruların Batı
Avrupa malı olması, bütün bağlantı parçaları, vanalar ve aksesuarların aynı düktil boru (sünek dökme demir
boru) imalatçısından temin edilmesi gibi şartların eklenmesi suretiyle firmalarımızın ihalelere girmelerinde
teknik bir engel oluşturulmuştur. Bu çerçevede, ülkemizin gelişmiş sektörlerinden biri olan pompa, vana ve boru
imalatçılarımızın söz konusu pazar potansiyelinden pay almaları engellenmektedir.
Müteahhitlerimizin hakedişlerinin ödenmesinde yaşanan gecikmeler diğer bir sorundur.
PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER
Dağıtım Kanalları
Irak’ta iş yapmak isteyen Türk firmaların Iraklı yerel temsilcilikler, acenteler veya dağıtıcılar ile çalışmaları
tavsiye edilmektedir. Böylece hem bürokratik engellerin, hem de yapılacak iş görüşmelerinde dil ve kültür
engelinin aşılması mümkün olacaktır. Yerel temsilciler, ihraç ürününün tanıtımında ve kamu/özel sektör iş
fırsatlarının takibinde de oldukça faydalıdır.
Irakta acentalık/distribütorlük/temsilcilik sözleşmesi imzalamadan önce, Iraklı bir avukatla istişare edilmesi
önemle tavsiye olunur. Verilecek ticari temsilciliğin, “kapsam alanı” ve “süresi” ile Iraklı firmanın “iç piyasadaki
dağıtım ağının ve donanımının” tespit edilmesi en önemli unsurlardır.
Reklam, Tanıtım & Fuarlara katılım
Irak pazarına giren firmaların ve ürünlerin sayısı arttıkça, ürünlerin tanıtımı için kullanılan araçlar da
gelişmektedir. Yerel ve bazı Uluslararası Arap Televizyon kanalları, reklam ve tanıtım faaliyetleri için etkili
kanallar olmakla beraber, şehir merkezlerindeki ilan panoları (billboardlar) da reklam ve tanıtım faaliyetlerinde
yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Irak’ta düzenlenen uluslararası sektörel fuarlara katılımda aktif pazarlama kapsamında etkili bir tanıtım yoludur.
Özellikle Erbil’de düzenlenen uluslararaı ticaret fuarları, orta ve güney Irak firmaları tarafından da takip
edilmektedir. (İstanbul ve Dubai fuarları diğer cazibe merkezleridir.) Bu konuda gelişme gayreti içinde olan
Basra şehri, ticari aktivite olarak Erbil’i takip etmektedir.(Öte yandan heryıl kasım ayının başında Irak Ticaret
Bakanlığınca Bağdat’ta düzenlenen geleneksel bağdat uluslararası ticaret ve sanayi fuarı da önemli bir etkinlik
olarak değerlendirilebilir, ancak bu şehirdeki etkinlikler ülkedeki olumsuz asayiş olaylarından menfi
etkilenmektedir.)
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme (standardizasyon)
Irak’a gönderilen kutuların ve sandıkların üzerindeki işaretleme, çıkarılabilir etiketler şeklinde değil, mürekkep
ya da boya ile yapılmalıdır. İthal edilen konserve ürünlerin üretim ve son kullanma tarihleri ambalaj üzerinde
kabartmalı ya da yazılı şekilde belirtilmelidir.
Bilhassa gıda ürünlerinin gümrük kapısından geri dönmemesi veya alıcısı tarafından ihracatçıya iade edilmemesi
için, ürünün gümrük kapısına geldiğinde kullanım süresinin (raf ömrünün) en az %70 oranında devam ediyor
olmasına dikkat edilmesi önemle tavsiye olunur.
İlaçların muhteviyatı açıkça belirtilmelidir. Ürünlerin zararlı ya da yan etkilerini belirten ilgili etiket Arapça
düzenlenmelidir.
Ürün etiket veya ambalajları üzerinde mutlaka İngilizce ve/veya Arapça ifadelerin bulunması gerekmektedir.
Belirli gıda ürünlerin ambalajları üzerinde “domuz eti” veya “domuz yağı” kullanılmadığının mutlaka belirtilmesi
gerekmektedir.
Irak’a ihraç edilecek ürünün, sevkiyat öncesi denetim (standardizasyon ve kalite kontrolü) uygulaması
kapsamında olup olmadığının veya kapsamda ise izlenecek prosedürün öğrenilmesi için Bureau Veritas veya
SGS ile temasa geçilmesi gerekmektedir. Merkezi Irak Hükümeti (COSQC) sadece Bureau Veritas ile çalışırken,
Kuzey Irak Yerel İdaresi (KSQC) ise SGS ve Bureau Veritası yetkilendirmiştir. (TÜV, Cotecna ve Baltic Control
sonradan ilave edilen denetim kuruluşlarıdır.)
Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
Irak’ta ürünlerin dağıtımında çok fazla alternatif yol bulunmamaktadır. Ulaştırma altyapısı onarılmakta ve
genişletilmekte olan Irak’ta, yerli kamyonlarla taşımacılığın yanı sıra demir yolu taşımacılığı da gelişmektedir.
Karayolu taşımacılığında nakliye ücretleri, ülkedeki güvenlik koşulları ve kamyonların geri dönüşte yük
alamamaları nedeniyle yüksektir.
Güneyde Basra Limanı ticari yük taşımacılığında en çok tercih edilen kanallardan biridir. Merkezi Irak
havaalanlarında tahsil edilen ücretlerin yüksekliği, ürünlerin güvenliğinin sağlanamaması gibi nedenlerden
dolayı ihracatta, hassas ürünler haricinde, havayolu pek tercih edilmemektedir. Zorunlu durumlarda ise, ucuz ve
güvenli olması nedeniyle genelde Erbil Havaalanı kullanılmaktadır.
Orta Irak’ta yaşanan olumsuz güvenlik koşulları nedeniyle, Irak’a taşımacılık maliyetli bir hale gelmiştir.
Navlunun pahalılığı, vergi etkisine benzer şekilde ürünlerin ülke içindeki satış fiyatlarına da yansımaktadır.
Türk ihraç ürünlerinin Irak’a sevkiyatı, ağırlıklı olarak karayoluyla Habur/İbrahim Halil Sınır Kapısı üzerinden
yapılmaktadır. Ancak, Türk plakalı kamyonlar olumsuz güvenlik koşulları ve vize sorunu nedeniyle orta ve güney
Irak illerine taşıma yapamamaktadır. Türk ürünleri, kuzey Iraktaki aktarma merkezlerinde (Zaho, Erbil) Türk
kamyonlarından Irak plakalı kamyonlara aktarılmakta ve bu şekilde ülkenin güney şehirlerine ulaştırılmaktadır.
Irak’a ihraç yük götüren Türk araçlarının kullandıkları kapılar ve taşıma sayılarına ilişkin bilgilere UNDUluslararası Nakliyeciler Derneği web sayfasından (http://www.und.org.tr/public/irak-cumhuriyeti.pdf)
erişebilirsiniz.